In de handel zijn er genoeg kant-en-klare mediaspelers verkrijgbaar van merken als Eminent of Mede8er. Dat zijn prima apparaten, maar ze hebben ook hun beperkingen. Wie liever eigen hardware selecteert en een aanpasbaar menu met handige plug-ins gebruikt, kan beter zélf een mediaspeler bouwen.

Tip 01: Barebone kiezen

Wanneer je een eigen mediaspeler gaat bouwen, kies je eerst een geschikt barebone-systeem. Dat is een basisuitrusting van een pc waaraan je eigen componenten toevoegt. Zo'n barebone bestaat doorgaans uit een behuizing, moederbord, processor, grafische chip, netwerkkaart en diverse aansluitingen. Hieraan voeg je zelf nog een harde schijf, werkgeheugen en zo nodig een draadloze netwerkadapter toe. Lees ook: Zo stream je films en series met Kodi.

Barebones zijn er in allerlei soorten en maten. Aangezien je een mediaspeler gaat bouwen voor aansluiting op de televisie in je woonkamer, is een aantal zaken belangrijk. Kies een barebone in een compacte behuizing, waardoor het apparaat probleemloos in een tv-meubel past. Verder is het fijn als de koeling goed is geregeld, zodat de mediaspeler niet te veel lawaai maakt. De processor moet bovendien snel genoeg zijn om video's te decoderen, al mag dat tegenwoordig geen probleem zijn. Zelfs recente mini-pc's met een relatief trage Celeron-processor kunnen dit klusje aan.

Gunstig, want met een goedkope basisuitrusting van een pc kun je dus al prima uit de voeten. Het beste kies je een barebone in de vorm van een mini-pc. De Intel NUC-reeks is daar een prima voorbeeld van, waarbij het uiterlijk soortgelijke kenmerken vertoont als dat van een kant-en-klare mediaspeler. Andere merken die geschikte barebones ontwikkelen zijn onder meer ASRock en Gigabyte (BRIX). In dit artikel leggen we de bouw en installatie van een mediaspeler uit aan de hand van een recente Intel NUC.

©PXimport

Tip 01 Een Intel NUC is een barebone van een mini-pc van zo'n elf bij elf centimeter.

Tip 02: Opslagstation

Heb je eenmaal een geschikte barebone op het oog, dan voeg je hier naar eigen wens een harde schijf aan toe. Let op voor welke opslagtypes er ondersteuning is. De meeste mini-pc's hebben plek voor een 2,5inch-schijf of SSD. Daarnaast zijn er ook platte barebones die een specifiek opslagtype vereisen, namelijk M.2-SSD of mSATA-SSD. Wens je veel opslagcapaciteit tegen een acceptabele prijs? Ga dan voor een 2,5inch-schijf. Je gebruikt het opslagstation om het besturingssysteem te installeren en mediabestanden te bewaren.

Als je van plan bent om de mediaspeler alleen als streamingapparaat te gebruiken, dan is het ook mogelijk om het besturingssysteem op een usb-stick of SD-kaart te installeren. Handig voor het geval je alle mediabestanden vanaf een NAS afspeelt en de kosten van een harde schijf wilt besparen. Barebones in de vorm van een mini-pc hebben weinig ruimte aan de binnenkant, dus let goed op de maximale dikte van de harde schijf. Veel Intel NUCs bieden bijvoorbeeld plaats aan een 2,5inch-schijf of SSD met een maximale dikte van 9,5 millimeter.

Tip 03: Werkgeheugen

Om de hardware van je mediaspeler compleet te maken, voeg je zelf werkgeheugen toe. Het moederbord van je barebone bepaalt welk type RAM je precies nodig hebt. Veel mini-pc's ondersteunen SO-DIMM-werkgeheugen op een laag voltage van het type DDR3L. Let ook op de vereiste kloksnelheid. Vaak heb je een geheugenmodule nodig met een kloksnelheid van 1333, 1600 of 2133 MHz. Bekijk verder ook voor hoeveel geheugenmodules er plaats is en bepaal de gewenste capaciteit. Voor het bouwen van een mediaspeler op basis van OpenELEC is een capaciteit van 2 GB RAM ruim voldoende.

©PXimport

Tip 03 Werp een blik in de specificaties van je barebone en bepaal welk type geheugen je nodig hebt.

Boodschappenlijstje

Het staat je natuurlijk vrij om eigen hardware voor de zelfbouw-mediaspeler te kiezen. Wij geven je alvast een voorzetje en kiezen voor ons testexemplaar de volgende hardware:

- Intel NUC5CPYH barebone (ca. € 139,-)

- Hitachi Travelstar 5K1000 2,5inch-schijf 1TB (ca. € 55,-)

- Crucial CT51264BF160BJ 4 GB RAM SO-DIMM DDR3L (ca. € 20,-)

- Veripart HDMI-kabel 2 meter (ca. € 10,-)

- Hauppauge MCE-afstandsbediening (ca. € 52,-)

Aangezien mediaspelerfabrikanten geen losse schijf meeleveren bij hun product, is een zelfbouw-mediaspeler nauwelijks duurder dan een kant-en-klaar exemplaar.

Tip 04: RAM inbouwen

Bij een Intel NUC voeg je eerst de geheugenmodule toe, voordat je het schijfstation inbouwt. Leg de barebone ondersteboven op een vlakke ondergrond en draai de vier schroefjes los. Let op dat je de schroefjes niet volledig uit de bodemplaat kunt verwijderen. Til de bodem voorzichtig omhoog en leg dit onderdeel naast het deksel neer. Zoals je merkt, is het moederbord met daarin de processor en alle aansluitingen in het deksel van de Intel NUC gemonteerd. Spoor het insteekslot van de geheugenmodule op. Manoeuvreer de insteekkaart onder een schuine hoek in het slot en druk het component voorzichtig omlaag. Je hoort hierbij een duidelijk klikgeluid als teken dat de geheugenmodule tussen de twee pootjes is geklemd.

©PXimport

Tip 04 Duw de geheugenmodule in het slot en druk dit component zorgvuldig in de houder.

Tip 05: Schijfmontage

Voor de schijfmontage gebruik je de ijzeren houder die in de bodem is verwerkt. Werp een blik in deze houder en bekijk op welke positie de connectoren zijn bevestigd. Zorg ervoor dat de connectoren van de harde schijf of SSD overeenkomen en duw het opslagstation met beleid in de houder. Bij een dikte van 9,5 millimeter is het nodig om de schijf met enigszins wat kracht in de houder te duwen. In het geval van een Intel NUC past het dan namelijk net. Bij de barebone horen als het goed is twee of vier schroefjes waarmee je de schijf vastmaakt. Wellicht is het hiervoor nodig om de bodem iets op te tillen, zodat je goed bij ieder schroefgat kunt komen. Na afloop van de schijfmontage leg je de bodem op juiste wijze op het deksel. Als het goed is, kan dat slechts op één manier. Draai de vier schroeven stevig vast om de bodem aan het deksel van de Intel NUC te bevestigen. De mediaspeler is nu klaar voor gebruik.

©PXimport

Tip 05 Je schuift de harde schijf in de meegeleverde houder van de barebone.

Draadloze netwerkadapter

De meeste barebones van mini-pc's hebben tegenwoordig standaard een draadloze netwerkadapter ingebouwd. Is dat bij jou niet het geval en bevat het moederbord hiervoor wel een geschikte aansluiting? Een wifi-kaartje sluit je simpel aan op een mini-PCI-E-slot. Maak hierbij het borgschroefje los en steek de insteekkaart van de draadloze netwerkadapter onder een schuine hoek in het slot. Je drukt het wifi-kaartje vervolgens wat aan, waarna je het borgschroefje weer vastmaakt. Daarna sluit je twee antennekabeltjes aan, waarbij je overtollig plakband zo nodig verwijdert. Overigens is een draadloze netwerkadapter niet nodig als je besluit om de mediaspeler bekabeld via ethernet op het thuisnetwerk aan te sluiten.

©PXimport

Bij de meeste Intel NUCs is een draadloze adapter al voorgemonteerd.

Tip 06: OpenELEC downloaden

Voordat je de mediaspeler gaat aansluiten, is het eerst belangrijk om het besturingssysteem naar een usb-stick te downloaden. Je gebruikt deze opslagdrager vervolgens om de installatie op jouw mediaspeler in orde te maken. OpenELEC is volledig gratis en zeer geschikt als besturingssysteem voor je mediaspeler. Met deze Linux-distributie heb je uitsluitend toegang tot het populaire mediaprogramma Kodi om al je films, series en muziek te organiseren. Bijkomend voordeel is dat Kodi praktisch ieder mediabestand afspeelt en ondersteuning biedt aan duizenden add-ons. Surf hiernaartoe en kies bij het onderdeel Generic Builds voor de juiste downloadlink. Let hierbij goed op of je een 64bit- of 32bit-versie binnenhaalt. Je klikt bij de goede versie op Disk image, waarna je het gz-bestand op de pc bewaart.

©PXimport

Tip 06 OpenELEC biedt rechtstreeks toegang tot Kodi en is daardoor een zeer geschikt besturingssysteem voor jouw zelfbouw-mediaspeler.

Tip 07: Installatiestick

Met het gedownloade gz-bestand ga je nu een installatiestick maken. Hiervoor is het noodzakelijk dat je het archiefbestand eerst uitpakt. Je gebruikt hiervoor bijvoorbeeld het programma 7-Zip of een ander uitpakprogramma. Klik met de rechtermuisknop op het gz-bestand en kies voor 7-Zip / Bestanden uitpakken / OK. Het archief bevat een img-image die je aan de installatiestick gaat toevoegen. Je regelt dat met het hulpprogramma Win32 Disk Imager. Prik een lege usb-stick in de pc en start het programma op. Via het pictogram met de blauwe map selecteer je de img-image op de pc. Controleer onder Device of de juiste schijfletter van de usb-stick is geselecteerd. Via Write / Yes creëer je een installatiestick met OpenELEC. Verwijder na afloop de usb-stick veilig van je pc.

©PXimport

Tip 07 Het tooltje Win32 Disk Imager helpt je om een installatiestick met OpenELEC te fabriceren.

Tip 08: Aansluiten

Alle hardware van de mediaspeler is in orde en je beschikt inmiddels over een installatiestick van OpenELEC. Hoog tijd om de speler aan te sluiten! Je gebruikt hiervoor het beste de HDMI-uitgang van je zelfbouw-mediaspeler. Indien je receiver over een HDMI-ingang beschikt, sluit je de HDMI-kabel hierop aan. Je hifi-installatie verwerkt dan het geluid over meerdere audiokanalen en stuurt het beeld door naar de televisie. Heeft je receiver geen geschikte ingang? In dat geval kun je een digitale of analoge audiokabel gebruiken om het geluid via je receiver af te spelen. De meeste Intel NUCs hebben hiervoor bijvoorbeeld een optische uitgang (Toslink) aan boord. De HDMI-kabel sluit je vervolgens rechtstreeks aan op de televisie voor de overdracht van beeld. Prik als laatste een ethernetkabel in de mediaspeler om het apparaat te verbinden met het thuisnetwerk.

©PXimport

Tip 08 Gebruik de HDMI-uitgang om beeld en geluid in de beste kwaliteit aan je receiver en/of televisie door te geven.

Tip 09: Bootmenu wijzigen

Prik de installatiestick met OpenELEC in de usb-poort van je mediaspeler. Voor de installatie van het besturingssysteem is het noodzakelijk dat je een (draadloos) toetsenbord en draadloze muis op de mediaspeler aansluit. Prik de usb-ontvanger in een vrije usb-poort. Druk op de aan/uit-schakelaar om de zelfbouw-mediaspeler aan te zetten. Via een specifieke sneltoets kom je in het instellingenmenu (UEFI) van de barebone terecht.

Bij een Intel NUC druk je hiervoor op F2. In het beginscherm bekijk je onder meer of de mediaspeler de geheugenmodule(s) en de harde schijf herkent. Klik op Advanced om alle instellingen weer te geven. Via Boot stel je in dat je de mediaspeler vanaf de usb-stick wilt opstarten. Onder UEFI Boot Priority wijzig je de volgorde door het juiste station naar bovenkant te slepen. Klik op Main en controleer of de systeemtijd klopt. Je drukt als laatste op F10 en bevestigt met Yes om de wijzigingen te bewaren. Het systeem start nu opnieuw op. Verschijnt er onverhoopt een foutmelding in beeld? Druk tijdens het opstartproces op F10 en wijzig zo nodig nogmaals het bootmenu.

©PXimport

Tip 09 Wijzig de opstartvolgorde om de mediaspeler vanaf de installatiestick op te starten.

Tip 10: Installeren

Als het goed is, verschijnt er een blauw installatiemenu van OpenELEC in beeld. Helaas gebeurt het nog weleens dat het beeld tijdens de installatie hapert. Probeer hier tijdens de installatieprocedure niet op te letten. Zodra je OpenELEC eenmaal in gebruik neemt, heb je daar namelijk geen last meer van. Selecteer de optie Quick Install of OpenELEC en druk op Enter.

Geef aan op welk schijfstation je het besturingssysteem wilt installeren. De ingebouwde harde schijf of SSD ligt voor de hand. Wanneer je geen opslagstation hebt ingebouwd, kun je ook een usb-opslagdrager of SD-kaart selecteren. Kies voor OK en bevestig tweemaal met Yes om de installatie te starten. Het installatieproces neemt slechts luttele seconden in beslag. Zodra het eerste scherm van de wizard weer verschijnt, kies je voor Reboot. Open wederom het instellingenmenu van jouw mediaspeler zoals in stap 9 is beschreven en bekijk of de interne schijf met het besturingssysteem als eerste opstartschijf staat vermeld. Verwijder de installatiestick en druk op F10 om OpenELEC voor de eerste keer op te starten.

©PXimport

Tip 10 Controleer of jouw mediaspeler het besturingssysteem vanaf de interne schijf opstart.

Tip 11: Configuratiemenu

Je komt de eerste keer in een Engelstalig configuratiemenu terecht. Klik op Next en bedenk onder welke naam je de mediaspeler wilt gebruiken. Deze keuze is met name belangrijk voor de herkenbaarheid binnen je eigen thuisnetwerk. In het volgende venster geeft OpenELEC aan of het lukt om verbinding met het netwerk te maken. Controleer de instellingen en klik op Next. Er verschijnt een netwerkinstelling voor gevorderde gebruikers. Je kunt OpenELEC namelijk ook op afstand bedienen en eenvoudig bestanden uitwisselen met dit besturingssysteem. Voor de meeste gebruikers is Samba de interessantste optie, al kun je desgewenst ook SSH markeren. Via Next kom je in het hoofdmenu van Kodi terecht. Uiteraard wens je het liefst een Nederlandstalige gebruikersomgeving. Ga naar SYSTEM / Settings / Appearance / International en kies achter Language voor Dutch.

©PXimport

Tip 11 Zodra je Kodi voor de eerste keer opstart, verschijnt er eerst een configuratiewizard.

Add-ons

Kodi is uitbreidbaar met talloze handige extensies. Blader hiervoor naar Video's / Add-ons / Meer verkrijgen en neem de lijst door. Zie je een interessante uitbreiding? Klik op de titel en bevestig met Installeren.

©PXimport

Je voegt onder meer de populaire gemist-dienst RTL XL aan Kodi toe.

Tip 12: Bestanden opslaan

Uiteraard wil je de ingebouwde schijf graag vullen met mediabestanden. Het handigste is door alle data via het netwerk over te hevelen. Open op een Windows-pc Windows Verkenner en controleer of de mediaspeler als netwerkbron wordt herkend. Is dat het geval, dan sleep je de gewenste mediabestanden naar de juiste map. De mediaspeler bevat standaard al een logische mappenstructuur om video's, afbeeldingen, opnames, tv-shows en muziek op te slaan.

Houd er wel rekening mee dat je aan Kodi de juiste bestandslocaties met mediabestanden dient door te geven. Ga in het hoofdmenu naar Video's / Bestanden / Toevoegen video's. Je geeft nu aan waar de mediabestanden staan opgeslagen. Voor de interne schijf van je mediaspeler navigeer je naar Rootbestandsysteem / storage. In plaats daarvan staat het je ook vrij om een netwerkmap van een pc of NAS met mediabestanden te selecteren. Maak een keuze en klik op OK. Bedenk in de volgende stap een naam en geef aan om wat voor type mediabestanden het gaat. Na afloop vind je alle titels terug in het hoofdmenu van Kodi en speel je probleemloos films, series en muziek af.

©PXimport

Tip 12 Onlangs toegevoegde films zijn zichtbaar in het hoofdmenu van Kodi.

Arlo is geen onbekende naam op de markt voor beveiligingscamera's. Met de Essential 3-lijn wil het bedrijf beveiligingscamera's uitbrengen die voldoen aan allerlei (kwaliteits)eisen, voor een zo laag mogelijk bedrag. Lukt dat met de Arlo Essential 3 2K-Pan-Tilt-Zoom?

De Arlo Essential 3 2K-Pan-Tilt-Zoom-beveiligingscamera voor buiten en binnen heeft een prijskaartje van 199,99 euro voor een set van twee camera's. Een enkele camera kost 149,99 euro. Dat is 150 euro minder dan de uitstekende buitencamera die we onlangs van Eufy getest hebben. Op het eerste gezicht biedt het systeem twee slimme onderdelen aan, namelijk een Early Warning System (dat dreiging kan spotten voordat het uit de hand loopt) en een handig ontwerp dat privacy hoog in het vaandel heeft.

Handig ontwerp, onhandige kabel

Om met dat laatste te beginnen: de binnenlens draait automatisch omlaag als de camera uit staat. Een kleiner sluiter had ook gekund, maar dit past perfect bij het karakter. In de actieve modus volgt de camera beweging stil en accuraat. Maar als je wil, kun je alles ook handmatig volgen via een optie binnen de app. Verder is deze camera uitgerust met een handige led-lamp en een sirene.

©Wesley Akkerman

Het grootste nadeel aan het ontwerp is dat de Arlo Essential 3 2K-Pan-Tilt-Zoom altijd een stroomkabel nodig heeft. Er zit géén accu in de beveiligingscamera. Aangezien het de bedoeling is dat je dit model aan een plafond of muur bevestigt, moet je dus rekening houden met kabelmanagement. Bovendien is er geen lokale opslagmogelijkheden aanwezig. Als je beelden voor later wilt bewaren, dan moet je een abonnement bij Arlo afnemen.

Duidelijke app, soms feed met ruis

De Arlo-app hebben we al we vaker geprezen om zijn heldere interface en handige functies, zoals inloggen met je vingerafdruk – en daar is niets aan veranderd. De 2k-videofeed is scherp en kleurrijk, maar heeft soms ook last van wat ruis wanneer je de camera buiten ophangt. De app biedt verder veel instellingen: van objectdetectie en privacyzones tot routines en vaste pan/tilt-posities. Mocht dit je eerste pan/tilt-camera zijn, houd dan wel rekening met een (korte) leercurve.

©Wesley Akkerman

Heel fijn aan de Arlo Essential 3 2K-Pan-Tilt-Zoom is dat je nachtzicht in kleur hebt. Daardoor zie je duidelijker wat er in je directe omgeving gebeurt dan wanneer je alleen naar grijstinten kijkt. De twee-weg audio is duidelijk en goed verstaanbaar. Je voorkomt een audio-feedbackloop (een pieptoon) door je telefoon niet vlak naast de camera te houden terwijl je spreekt. In de praktijk merk je daar weinig van, omdat je deze functie meestal gebruikt wanneer je niet thuis bent.

Arlo Intelligence

Arlo verbetert zijn software met Arlo Intelligence (kortweg: AI), dat unieke features toevoegt die vaak nog in bèta zijn. Een voorbeeld is de ingebouwde herkenning van vlammen, die sneller kan reageren dan een traditionele rookmelder. Een andere AI-functie maakt gedetailleerde samenvattingen van gebeurtenissen. Deze (nog in bèta) beschrijven veel preciezer wat er gebeurt: bijvoorbeeld dat een pakket wordt verplaatst, in plaats van alleen een algemene bewegingsmelding.

De meest essentiële functies zitten echter achter een betaalmuur. Zonder Arlo-abonnement mis je veel. Voor belangrijke features zoals video-opnames (zelfs van incidenten), automatische noodhulp en het instellen van specifieke activiteitenzones moet je namelijk maandelijks betalen.
Ja, de camera is functioneel zonder abonnement - maar voelt zonder abonnement wel erg kaal aan. Zo mis je zelfs basale opnamemogelijkheden, vanwege het gebrek aan SD-kaartondersteuning.

©Wesley Akkerman

We willen best begrijpen dat je voor een aantal functies moet betalen, omdat Arlo ook zijn eigen systemen moet trainen en onderhouden. Maar beelden zelf kunnen opslaan, zonder maandelijkse of jaarlijkse kosten, zien we toch echt als een basisfunctie. Nu is 5,99 euro per maand of 59,90 euro per jaar nog te overzien voor een enkele camera. Maar als je meer Arlo-producten gebruikt, dan kunnen de kosten al snel hoog oplopen (respectievelijk 12,99 of 129,90 euro).

Arlo Essential 3 2K-Pan-Tilt-Zoom kopen?

Ondanks dat we onder de indruk zijn van de hardware-kwaliteiten van de Arlo Essential 3 2K-Pan-Tilt-Zoom zijn we toch minder geneigd het systeem direct aan te bevelen. Zeker wanneer je meer uit het systeem wilt halen, moet je bereid zijn dieper in de buidel te tasten. Met een Eufycam S4 ben je aanvankelijk meer kwijt bij de aanschaf, maar daar kun je op de langere termijn veel geld besparen – daar zitten essentiële functies namelijk niet achter een betaalmuur.

Na de telefoon en het horloge is nu het gehoorapparaat aan de beurt om te veranderen in een altijd-online slim apparaat. En daarbij gaat deze kleinste aller wearables, dankzij AI, neurale netwerken en de allernieuwste bluetoothvariant er meteen vol in. Van verguisd medisch hulpmiddel tot een soms noodzakelijke, maar ook steeds handiger gadget. Dat ook Apple zich nu in deze markt begeeft, zegt immers wel iets.

Een miljoen Nederlanders leven met slechthorendheid. Het hindert ze bij het luisteren naar muziek, het kijken naar de televisie en vooral bij de communicatie met anderen. Omdat slechthorendheid niet tot nauwelijks te herstellen is, blijft er weinig anders over dan het ondersteunen van het gehoor via een gehoorapparaat. Goed afgesteld dempt dit het omgevingsgeluid en versterkt belangrijke signalen zoals stemmen van andere mensen in een gesprek. Gehoorapparaten en draadloze oordopjes lijken op het eerste gezicht twee totaal verschillende producten: het een medisch hulpmiddel, het ander een gadget voor muziek, bellen en entertainment. Toch is deze scheidslijn de afgelopen jaren snel vervaagd. 

Een neuraal netwerk in het oor

Gehoorapparaten en draadloze oordopjes maken gebruik van vergelijkbare en vaak zelfs dezelfde technologieën: krachtige microfoons, digitale signaalverwerking, draadloze verbindingen en zelfs neurale netwerken en kunstmatige intelligentie. Moderne gehoorapparaten kunnen telefoongesprekken en muziek streamen, omgevingsgeluid filteren en zich automatisch aanpassen aan verschillende luisteromstandigheden: allemaal functies die ooit waren voorbehouden aan high-end audioapparatuur en premium headsets.

Tegelijkertijd hebben oordopjes functies gekregen als transparantiemodus, spraakversterking en gepersonaliseerd luisteren: technieken die rechtstreeks uit de gehoortechnologie komen. Volgens Apple zijn de AirPods Pro 2 daarom ook geschikt om als gehoorapparaat te worden gebruikt voor iedereen boven de 18 jaar met licht tot matig gehoorverlies. En ook Jabra, Sennheiser en Sony bieden soortgelijke oplossingen.

Wat is slechthorendheid?

Slechthorendheid wil zeggen dat iemand minder hoort dan gemiddeld. Het menselijk gehoor bestrijkt het geluidsspectrum van grofweg 20 Hz tot 20 kHz (20.000 Hz). De hoge tonen (richting de 20 kHz) verliest ieder mens al op jonge leeftijd, zoals ook bij eigenlijk iedereen het gehoor over de rest van het spectrum bij stijgende leeftijd achteruitgaat. Slechthorenden hebben boven-standaard verlies van het hoorvermogen op het hele spectrum of, en dat komt vaker voor, delen van het spectrum. Dit verlies kan aan één of aan beide oren zijn, en is zelden aan beide oren gelijk. De mate waarin gehoorverlies moet worden gecompenseerd verschilt dus per oor en verandert ook nog eens met de tijd. 

OTC of conventioneel

Wie via de conventionele route een gehoorapparaat koopt, doet dat veelal via een audicien of audioloog. De gehoorspecialist meet het gehoorverlies en stelt een oplossing op maat voor. Vaak zal dit een gehoorapparaat zijn, specifiek afgestemd op de persoonlijke situatie. Voor iedereen met licht tot matig gehoorverlies is er een alternatief: het OTC-gehoorapparaat. OTC staat voor over-the-counter, oftewel: vrij verkrijgbaar, zonder tussenkomst van een specialist. Vergelijk het met een leesbril die je bij de drogist koopt. Deze apparaten zijn doorgaans goedkoper en direct aan te schaffen: snel, simpel en zonder afspraak. Maar er zijn ook nadelen. OTC-apparaten bieden geen maatwerk, hebben minder instelmogelijkheden en de geluidskwaliteit is doorgaans minder dan bij een professioneel afgesteld apparaat. Ook zijn ze meestal niet medisch gecertificeerd en worden ze niet vergoed door de zorgverzekering.

Cross-over van headsets en oordoppen

Is voor consumenten een gehoorapparaat iets totaal anders dan een set draadloze oordopjes, fabrikanten zien al heel lang hoe nauw deze productgroepen met elkaar verbonden zijn. Merken als Sony, Apple, Sennheiser en Jabra gebruiken hun kennis van headsets en oordoppen om een positie op de markt voor gehoorapparaten te krijgen. Andere merken, zoals Sonova, WS Audiologie, Dermant, GN, Starkey en Amplifon zijn daarin al decennia actief. Ze zijn door hun specialistische producten minder bekend, maar soms toch dichterbij dan menigeen denkt. Jabra en de SteelSeries-gamingproducten, waaronder headsets, zijn eigendom van GN. Sennheiser is eigendom van Sonova, de wereldmarktleider bij gehoorapparaten. En ondanks dat het zelf veel geluidskennis in huis heeft, werkt Sony nauw samen met WS Audiologie.

Apple AirPods Pro 2 als gehoorapparaat

Wie op de Apple-site de AirPods Pro 2 bekijkt, leest als snel van alles over gebruik van de oordopjes als gehoorapparaat. De basis hiervoor is de ruisonderdrukking van de AirPods Pro 2 en de mogelijkheid om met die oortjes zelf een gehoortest uit te voeren. Zo’n test bepaalt de mate van gehoorverlies en is de basis voor de afstelling van een gehoorapparaat. Doorgaans gebeurt dit door een audicien of in een audiologisch centrum, maar de AirPods Pro 2 kunnen het dus ook.

De manier van testen is ook niet heel anders. In combinatie met iPhone of iPad laat de AirPods Pro 2 een reeks tonen horen op verschillende frequenties en volumes. Door telkens wanneer je een geluid hoort op het scherm van de telefoon of tablet te klikken, leert de app welke geluiden wel en niet worden waargenomen en op welk volume.

De test wordt voor het linker- en rechteroor apart doorlopen om de gehoorschade per oor te meten. Vervolgens wordt een persoonlijk profiel gemaakt, waarbij toonhoogtes die niet of minder goed gehoord worden, voortaan versterkt worden afgespeeld. Volgens Apple is de meting goed genoeg, maar komt een audiogram van een hoorzorgprofessional mogelijk beter overeen met het actuele gehoorvermogen. Heb je zo’n audiogram, dan is het ook mogelijk die in te laden en te gebruiken voor het persoonlijk profiel.

Een audiogram lezen

Een audiogram is de grafische weergave van iemands gehoor. Het wordt gebruikt om de mate van gehoorverlies weer te geven. Een audiogram heeft twee assen, op de verticale staat de toonsterkte in decibel (dB), op de horizontale de toonfreguentie/toonhoogte in hertz (Hz). De punten in de audiogram laten zien wat iemand nog hoort (de gehoordrempel). Een audiogram bestaat altijd uit een curve voor het rechter- en een voor het linkeroor. In het algemeen geldt dat hoe hoger de lijnen in het audiogram zijn, hoe beter het is.

Luister je wel?

Met de ruisbeheersing (zoals Apple het noemt) ingesteld op Transparantie, functioneren de AirPods Pro 2-oordopjes als gehoorapparaat. Ze filteren wat zij denken dat ongewenst geluid is en versterken wat op basis van de meting versterkt moet worden. Gesprekken een-op-een en in kleine groepen zijn duidelijk beter verstaanbaar, in grote groepen en lawaaiige omgevingen zoals een restaurant schieten de AirPods Pro 2 nog tekort.

Volume, balans en toon van het geluid kunnen via de app worden aangepast en ook zijn er instellingen om het volume van media aan te passen aan het omgevingsgeluid of wanneer een gesprek wordt gestart. Een echte fijnmazige equalizer ontbreekt en het lukt ook niet het geluid van de Microsoft Natural Keyboard Pro (het favoriete toetsenbord van de auteur van dit artikel) dat door de AirPods Pro 2 onwerkbaar hard versterkt wordt, te temmen zonder de werking als gehoorapparaat teniet te doen.

Zichtbaarheid

Een beperking om de AirPods Pro 2 als gehoorapparaat te gebruiken is de accuduur. Met zes uur bij onafgebroken gebruik kom je een werkdag niet door. De grootste drempel is de vormgeving. De AirPods Pro 2 zijn relatief groot, opvallend wit en zeer zichtbaar. Iedereen weet bovendien dat ze gemaakt zijn om naar muziek of andere media te luisteren en mensen vermoeden dan ook dat je dat doet. Iedereen met wie je praat, zal vermoeden of denken dat je juist geen contact wilt. Men wil je niet storen bij wat men denkt dat je doet. Uitleggen dat je de oortjes gebruikt om deel te nemen aan het gesprek helpt, maar is niet altijd voldoende.

Een audiogram maken zonder Apple

Benieuwd naar de kwaliteit van het eigen gehoor, maar niet in het bezit van een stel AirPods Pro 2? Met een iPhone en de Mimi-app is het mogelijk ook met andere oortjes de gehoorkwaliteit te meten. De app werkt het best met oortjes van Beats, Bose, JBL, Nothing, Samsung, Skullcandy en Sony. Met een andere headset of oordoppen werkt de test ook, maar is de meting minder betrouwbaar.

Ook voor Android zijn er apps om een gehoormeting te doen, zoals Gehoortest en Hearing Test. Samsung heeft geen eigen gehoortest-app en ook geen roadmap voor draadloze oortjes die als gehoorapparaat te gebruiken zijn, zo laat het bedrijf ons weten.

Conventionele gehoorapparaten

Gehoorapparaten zijn er in verschillende modellen, maar bijna allemaal klein en niet of nauwelijks zichtbaar. Ze hinderen hierdoor ook niet in de communicatie zoals de AirPods Pro 2 dat wel doen. Gehoorapparaten worden bijna uitsluitend via een audicien of audiologisch centrum gekocht waarbij de professional de hoortest doet en adviseert bij de productkeuze. Gehoorapparaten zijn echt fors duurder dan bijvoorbeeld een set AirPods Pro 2.

In 2013 introduceerde GN met de ReSound LiNX een gehoorapparaat dat met een iPhone verbonden kon worden en waarmee bijvoorbeeld het volume kon worden aangepast en ook streaming mogelijk werd. De basis hiervoor was de Apple-implementatie van Bluetooth Low Energie (BLE) bekend als Made for iPhone (MFi). Het door Google ontwikkelde MFi-alternatief ASHA (Audi Streaming or Hearing Aids) werd nooit een succes. Het maakte vooral duidelijk dat er behoefte was aan een platformonafhankelijk communicatieprotocol met ondersteuning voor zowel iOS als Android zoals Sonova dat met zijn universele bluetooth-ondersteuning altijd al bood.

BLE Audio en Auracast

De toekomst van connectiviteit voor gehoorapparaten én oordopjes heten Bluetooth LE Audio en Auracast. Twee open standaarden die de efficiënte LC3-codec gebruiken voor betere geluidskwaliteit bij lager energieverbruik. Bovenop BLE Audio komt Auracast. Dit is een vorm van multi-stream audio die goed te vergelijken is met wifi. Met Auracast kunnen meerdere mensen tegelijk naar dezelfde audio luisteren, bijvoorbeeld in theaters, op vliegvelden maar ook tijdens vergaderingen. Had MFi de mogelijkheid een smartphone als remote-microfoon te gebruiken voor één persoon met gehoorverlies, met Auracast kan het dan voor meerdere gebruikers. Auracast kent nog wel enkele uitdagingen zoals een vertraging van enkele milliseconden waardoor het nu nog minder geschikt is voor scenario’s waarin beeld en geluid synchroon moeten lopen. Een aparte ontvanger die de gehoorapparaten verbindt met de tv heeft dan nog altijd voordelen.

Op dit moment is het aantal gehoorapparaten dat Bluetooth LE Audio en Auracast ondersteunt nog beperkt. GN biedt het op enkele modellen en heeft een Auracast Assistant in de smartphone-app geïntegreerd. Bij de nieuwste gehoorapparaten van Sonova is de hardware geschikt, maar is een firmware-update nodig die te activeren. Apple ondersteunt momenteel noch BLE Audio noch Auracast. Volgens PR-manager Martijn Kroonstuiver van Apple is Auracast wel een geweldige volgende stap. Onbekend is of en wanneer Apple het gaat ondersteunen.

Maximale marktwerking, minimale inspraak

“Nergens heeft marktwerking in de zorg zulke negatieve effecten als bij hoortoestellen,” aldus de landelijke KNO-artsenvereniging. Stichting Hoormij, de belangenvereniging van mensen met gehoorproblemen, de Consumentenbond en het Zorginstituut Nederland delen deze kritiek: de koper heeft nauwelijks keuzevrijheid, ziet niet wat er beschikbaar is en krijgt zelden het hoortoestel dat hij nodig heeft. De keuze wordt vergaand bepaald door de audicien en de verzekeraar. De eerste is lang niet altijd onafhankelijk, de tweede bepaalt welke toestellen worden vergoed: maximaal 75 procent voor categorie 1 t/m 5. De beste (categorie 6) worden helemaal niet vergoed, ook niet als een specialist ze nodig vindt bijvoorbeeld vanwege werk of andere omstandigheden. De kosten die kunnen oplopen tot 6000 euro zijn dan geheel voor eigen rekening. 

AI en neurale netwerken

In de nieuwste premium modellen van bijna alle fabrikanten zit eigen hard- en software voor kunstmatige intelligentie. Neurale netwerken zijn uitermate geschikt om patronen te herkennen en worden ingezet om nog beter te begrijpen welk geluid relevant is en ook welke stemmen. Dus niet de harde prater van twee tafels verderop, maar de personen aan de eigen tafel. Het resultaat in een restaurant was met de Phonak Audéo Sphere Infinio gehoorapparaten duidelijk beter dan met de AirPods Pro 2. Ook werd het geluid van het Microsoft-toetsenbord niet versterkt.

Het gebruik van AI kost veel rekenkracht en betekent dat de maximale gebruiksduur van dit specifieke model bijvoorbeeld teruggaat van zeventien uur zonder AI naar zes uur bij maximaal gebruik van AI. De AI afhankelijk van het omgevingsgeluid automatisch te laten in- en uitschakelen levert genoeg tijdswinst op om een werkdag door te komen. Dat kan ook met tussentijds even kort opladen. Fabrikanten wachten met smart op innovaties in batterijtechniek om behalve voor het geluid, AI ook te kunnen gebruiken voor andere innovaties zoals spraakassistenten of live-vertaling.

App en data

Belangrijk bij al deze functionaliteit is de app. Apple gebruikt voor de AirPods Pro 2 vooral de Gezondheidsapp in iOS, maar voegt slimmigheidjes toe. Zo krijgen de AirPods Pro 2 een prominente plek in het instellingenmenu van iOS zodra de iPhone met de oortjes is verbonden. Apps van de traditionele gehoorapparatenfabrikanten hebben snel bijgeleerd. Phonak, dat nooit MFi heeft omarmd maar altijd de volledige klassieke bluetooth heeft ondersteund, heeft een uitgebreide app met identieke functionaliteit binnen iOS en Android.

Een gehoortest ontbreekt, maar wel kunnen eigen profielen worden gemaakt voor verschillende situaties, zoals in een restaurant of theater, en is eenvoudig hiertussen te wisselen. Ook zijn eerste Health-functies aanwezig. De gehoorapparaten tellen nu al stappen en calorieën, maar dit gaat ongetwijfeld in de toekomst nog verder uitgebreid worden.

Zoals we in een eerder artikel over de waarde van gezondheidsdata van smartwatches zagen, is in het oor een zeer betrouwbare plek om bijvoorbeeld veranderingen in de temperatuur te meten. Ook ligt vanwege de toch vaak iets hogere leeftijd van de gebruikers zoiets als valdetectie en automatische alarmering erg voor de hand.

Conclusie

De technologische kruisbestuiving tussen gehoorapparaten en draadloze oordoppen zorgt ervoor dat beide apparaten slimmer, compacter en beter afgestemd zijn op persoonlijke audiobehoeften. Mediagebruik en gebruiksgemak verbeteren razendsnel en beloven met de komst van Bluetooth LE Audio en Auracast nog veel beter te worden. Vooral gehoorapparaten hebben een enorme sprong gemaakt en combineren de kwaliteit van oordoppen met de geluidskwaliteit van gehoorapparaten. Het is spijtig dat de Nederlandse zorgverzekeraars deze innovaties niet belonen maar juist ontmoedigen.