In de handel zijn er genoeg kant-en-klare mediaspelers verkrijgbaar van merken als Eminent of Mede8er. Dat zijn prima apparaten, maar ze hebben ook hun beperkingen. Wie liever eigen hardware selecteert en een aanpasbaar menu met handige plug-ins gebruikt, kan beter zélf een mediaspeler bouwen.

Tip 01: Barebone kiezen

Wanneer je een eigen mediaspeler gaat bouwen, kies je eerst een geschikt barebone-systeem. Dat is een basisuitrusting van een pc waaraan je eigen componenten toevoegt. Zo'n barebone bestaat doorgaans uit een behuizing, moederbord, processor, grafische chip, netwerkkaart en diverse aansluitingen. Hieraan voeg je zelf nog een harde schijf, werkgeheugen en zo nodig een draadloze netwerkadapter toe. Lees ook: Zo stream je films en series met Kodi.

Barebones zijn er in allerlei soorten en maten. Aangezien je een mediaspeler gaat bouwen voor aansluiting op de televisie in je woonkamer, is een aantal zaken belangrijk. Kies een barebone in een compacte behuizing, waardoor het apparaat probleemloos in een tv-meubel past. Verder is het fijn als de koeling goed is geregeld, zodat de mediaspeler niet te veel lawaai maakt. De processor moet bovendien snel genoeg zijn om video's te decoderen, al mag dat tegenwoordig geen probleem zijn. Zelfs recente mini-pc's met een relatief trage Celeron-processor kunnen dit klusje aan.

Gunstig, want met een goedkope basisuitrusting van een pc kun je dus al prima uit de voeten. Het beste kies je een barebone in de vorm van een mini-pc. De Intel NUC-reeks is daar een prima voorbeeld van, waarbij het uiterlijk soortgelijke kenmerken vertoont als dat van een kant-en-klare mediaspeler. Andere merken die geschikte barebones ontwikkelen zijn onder meer ASRock en Gigabyte (BRIX). In dit artikel leggen we de bouw en installatie van een mediaspeler uit aan de hand van een recente Intel NUC.

©PXimport

Tip 01 Een Intel NUC is een barebone van een mini-pc van zo'n elf bij elf centimeter.

Tip 02: Opslagstation

Heb je eenmaal een geschikte barebone op het oog, dan voeg je hier naar eigen wens een harde schijf aan toe. Let op voor welke opslagtypes er ondersteuning is. De meeste mini-pc's hebben plek voor een 2,5inch-schijf of SSD. Daarnaast zijn er ook platte barebones die een specifiek opslagtype vereisen, namelijk M.2-SSD of mSATA-SSD. Wens je veel opslagcapaciteit tegen een acceptabele prijs? Ga dan voor een 2,5inch-schijf. Je gebruikt het opslagstation om het besturingssysteem te installeren en mediabestanden te bewaren.

Als je van plan bent om de mediaspeler alleen als streamingapparaat te gebruiken, dan is het ook mogelijk om het besturingssysteem op een usb-stick of SD-kaart te installeren. Handig voor het geval je alle mediabestanden vanaf een NAS afspeelt en de kosten van een harde schijf wilt besparen. Barebones in de vorm van een mini-pc hebben weinig ruimte aan de binnenkant, dus let goed op de maximale dikte van de harde schijf. Veel Intel NUCs bieden bijvoorbeeld plaats aan een 2,5inch-schijf of SSD met een maximale dikte van 9,5 millimeter.

Tip 03: Werkgeheugen

Om de hardware van je mediaspeler compleet te maken, voeg je zelf werkgeheugen toe. Het moederbord van je barebone bepaalt welk type RAM je precies nodig hebt. Veel mini-pc's ondersteunen SO-DIMM-werkgeheugen op een laag voltage van het type DDR3L. Let ook op de vereiste kloksnelheid. Vaak heb je een geheugenmodule nodig met een kloksnelheid van 1333, 1600 of 2133 MHz. Bekijk verder ook voor hoeveel geheugenmodules er plaats is en bepaal de gewenste capaciteit. Voor het bouwen van een mediaspeler op basis van OpenELEC is een capaciteit van 2 GB RAM ruim voldoende.

©PXimport

Tip 03 Werp een blik in de specificaties van je barebone en bepaal welk type geheugen je nodig hebt.

Boodschappenlijstje

Het staat je natuurlijk vrij om eigen hardware voor de zelfbouw-mediaspeler te kiezen. Wij geven je alvast een voorzetje en kiezen voor ons testexemplaar de volgende hardware:

- Intel NUC5CPYH barebone (ca. € 139,-)

- Hitachi Travelstar 5K1000 2,5inch-schijf 1TB (ca. € 55,-)

- Crucial CT51264BF160BJ 4 GB RAM SO-DIMM DDR3L (ca. € 20,-)

- Veripart HDMI-kabel 2 meter (ca. € 10,-)

- Hauppauge MCE-afstandsbediening (ca. € 52,-)

Aangezien mediaspelerfabrikanten geen losse schijf meeleveren bij hun product, is een zelfbouw-mediaspeler nauwelijks duurder dan een kant-en-klaar exemplaar.

Tip 04: RAM inbouwen

Bij een Intel NUC voeg je eerst de geheugenmodule toe, voordat je het schijfstation inbouwt. Leg de barebone ondersteboven op een vlakke ondergrond en draai de vier schroefjes los. Let op dat je de schroefjes niet volledig uit de bodemplaat kunt verwijderen. Til de bodem voorzichtig omhoog en leg dit onderdeel naast het deksel neer. Zoals je merkt, is het moederbord met daarin de processor en alle aansluitingen in het deksel van de Intel NUC gemonteerd. Spoor het insteekslot van de geheugenmodule op. Manoeuvreer de insteekkaart onder een schuine hoek in het slot en druk het component voorzichtig omlaag. Je hoort hierbij een duidelijk klikgeluid als teken dat de geheugenmodule tussen de twee pootjes is geklemd.

©PXimport

Tip 04 Duw de geheugenmodule in het slot en druk dit component zorgvuldig in de houder.

Tip 05: Schijfmontage

Voor de schijfmontage gebruik je de ijzeren houder die in de bodem is verwerkt. Werp een blik in deze houder en bekijk op welke positie de connectoren zijn bevestigd. Zorg ervoor dat de connectoren van de harde schijf of SSD overeenkomen en duw het opslagstation met beleid in de houder. Bij een dikte van 9,5 millimeter is het nodig om de schijf met enigszins wat kracht in de houder te duwen. In het geval van een Intel NUC past het dan namelijk net. Bij de barebone horen als het goed is twee of vier schroefjes waarmee je de schijf vastmaakt. Wellicht is het hiervoor nodig om de bodem iets op te tillen, zodat je goed bij ieder schroefgat kunt komen. Na afloop van de schijfmontage leg je de bodem op juiste wijze op het deksel. Als het goed is, kan dat slechts op één manier. Draai de vier schroeven stevig vast om de bodem aan het deksel van de Intel NUC te bevestigen. De mediaspeler is nu klaar voor gebruik.

©PXimport

Tip 05 Je schuift de harde schijf in de meegeleverde houder van de barebone.

Draadloze netwerkadapter

De meeste barebones van mini-pc's hebben tegenwoordig standaard een draadloze netwerkadapter ingebouwd. Is dat bij jou niet het geval en bevat het moederbord hiervoor wel een geschikte aansluiting? Een wifi-kaartje sluit je simpel aan op een mini-PCI-E-slot. Maak hierbij het borgschroefje los en steek de insteekkaart van de draadloze netwerkadapter onder een schuine hoek in het slot. Je drukt het wifi-kaartje vervolgens wat aan, waarna je het borgschroefje weer vastmaakt. Daarna sluit je twee antennekabeltjes aan, waarbij je overtollig plakband zo nodig verwijdert. Overigens is een draadloze netwerkadapter niet nodig als je besluit om de mediaspeler bekabeld via ethernet op het thuisnetwerk aan te sluiten.

©PXimport

Bij de meeste Intel NUCs is een draadloze adapter al voorgemonteerd.

Tip 06: OpenELEC downloaden

Voordat je de mediaspeler gaat aansluiten, is het eerst belangrijk om het besturingssysteem naar een usb-stick te downloaden. Je gebruikt deze opslagdrager vervolgens om de installatie op jouw mediaspeler in orde te maken. OpenELEC is volledig gratis en zeer geschikt als besturingssysteem voor je mediaspeler. Met deze Linux-distributie heb je uitsluitend toegang tot het populaire mediaprogramma Kodi om al je films, series en muziek te organiseren. Bijkomend voordeel is dat Kodi praktisch ieder mediabestand afspeelt en ondersteuning biedt aan duizenden add-ons. Surf hiernaartoe en kies bij het onderdeel Generic Builds voor de juiste downloadlink. Let hierbij goed op of je een 64bit- of 32bit-versie binnenhaalt. Je klikt bij de goede versie op Disk image, waarna je het gz-bestand op de pc bewaart.

©PXimport

Tip 06 OpenELEC biedt rechtstreeks toegang tot Kodi en is daardoor een zeer geschikt besturingssysteem voor jouw zelfbouw-mediaspeler.

Tip 07: Installatiestick

Met het gedownloade gz-bestand ga je nu een installatiestick maken. Hiervoor is het noodzakelijk dat je het archiefbestand eerst uitpakt. Je gebruikt hiervoor bijvoorbeeld het programma 7-Zip of een ander uitpakprogramma. Klik met de rechtermuisknop op het gz-bestand en kies voor 7-Zip / Bestanden uitpakken / OK. Het archief bevat een img-image die je aan de installatiestick gaat toevoegen. Je regelt dat met het hulpprogramma Win32 Disk Imager. Prik een lege usb-stick in de pc en start het programma op. Via het pictogram met de blauwe map selecteer je de img-image op de pc. Controleer onder Device of de juiste schijfletter van de usb-stick is geselecteerd. Via Write / Yes creëer je een installatiestick met OpenELEC. Verwijder na afloop de usb-stick veilig van je pc.

©PXimport

Tip 07 Het tooltje Win32 Disk Imager helpt je om een installatiestick met OpenELEC te fabriceren.

Tip 08: Aansluiten

Alle hardware van de mediaspeler is in orde en je beschikt inmiddels over een installatiestick van OpenELEC. Hoog tijd om de speler aan te sluiten! Je gebruikt hiervoor het beste de HDMI-uitgang van je zelfbouw-mediaspeler. Indien je receiver over een HDMI-ingang beschikt, sluit je de HDMI-kabel hierop aan. Je hifi-installatie verwerkt dan het geluid over meerdere audiokanalen en stuurt het beeld door naar de televisie. Heeft je receiver geen geschikte ingang? In dat geval kun je een digitale of analoge audiokabel gebruiken om het geluid via je receiver af te spelen. De meeste Intel NUCs hebben hiervoor bijvoorbeeld een optische uitgang (Toslink) aan boord. De HDMI-kabel sluit je vervolgens rechtstreeks aan op de televisie voor de overdracht van beeld. Prik als laatste een ethernetkabel in de mediaspeler om het apparaat te verbinden met het thuisnetwerk.

©PXimport

Tip 08 Gebruik de HDMI-uitgang om beeld en geluid in de beste kwaliteit aan je receiver en/of televisie door te geven.

Tip 09: Bootmenu wijzigen

Prik de installatiestick met OpenELEC in de usb-poort van je mediaspeler. Voor de installatie van het besturingssysteem is het noodzakelijk dat je een (draadloos) toetsenbord en draadloze muis op de mediaspeler aansluit. Prik de usb-ontvanger in een vrije usb-poort. Druk op de aan/uit-schakelaar om de zelfbouw-mediaspeler aan te zetten. Via een specifieke sneltoets kom je in het instellingenmenu (UEFI) van de barebone terecht.

Bij een Intel NUC druk je hiervoor op F2. In het beginscherm bekijk je onder meer of de mediaspeler de geheugenmodule(s) en de harde schijf herkent. Klik op Advanced om alle instellingen weer te geven. Via Boot stel je in dat je de mediaspeler vanaf de usb-stick wilt opstarten. Onder UEFI Boot Priority wijzig je de volgorde door het juiste station naar bovenkant te slepen. Klik op Main en controleer of de systeemtijd klopt. Je drukt als laatste op F10 en bevestigt met Yes om de wijzigingen te bewaren. Het systeem start nu opnieuw op. Verschijnt er onverhoopt een foutmelding in beeld? Druk tijdens het opstartproces op F10 en wijzig zo nodig nogmaals het bootmenu.

©PXimport

Tip 09 Wijzig de opstartvolgorde om de mediaspeler vanaf de installatiestick op te starten.

Tip 10: Installeren

Als het goed is, verschijnt er een blauw installatiemenu van OpenELEC in beeld. Helaas gebeurt het nog weleens dat het beeld tijdens de installatie hapert. Probeer hier tijdens de installatieprocedure niet op te letten. Zodra je OpenELEC eenmaal in gebruik neemt, heb je daar namelijk geen last meer van. Selecteer de optie Quick Install of OpenELEC en druk op Enter.

Geef aan op welk schijfstation je het besturingssysteem wilt installeren. De ingebouwde harde schijf of SSD ligt voor de hand. Wanneer je geen opslagstation hebt ingebouwd, kun je ook een usb-opslagdrager of SD-kaart selecteren. Kies voor OK en bevestig tweemaal met Yes om de installatie te starten. Het installatieproces neemt slechts luttele seconden in beslag. Zodra het eerste scherm van de wizard weer verschijnt, kies je voor Reboot. Open wederom het instellingenmenu van jouw mediaspeler zoals in stap 9 is beschreven en bekijk of de interne schijf met het besturingssysteem als eerste opstartschijf staat vermeld. Verwijder de installatiestick en druk op F10 om OpenELEC voor de eerste keer op te starten.

©PXimport

Tip 10 Controleer of jouw mediaspeler het besturingssysteem vanaf de interne schijf opstart.

Tip 11: Configuratiemenu

Je komt de eerste keer in een Engelstalig configuratiemenu terecht. Klik op Next en bedenk onder welke naam je de mediaspeler wilt gebruiken. Deze keuze is met name belangrijk voor de herkenbaarheid binnen je eigen thuisnetwerk. In het volgende venster geeft OpenELEC aan of het lukt om verbinding met het netwerk te maken. Controleer de instellingen en klik op Next. Er verschijnt een netwerkinstelling voor gevorderde gebruikers. Je kunt OpenELEC namelijk ook op afstand bedienen en eenvoudig bestanden uitwisselen met dit besturingssysteem. Voor de meeste gebruikers is Samba de interessantste optie, al kun je desgewenst ook SSH markeren. Via Next kom je in het hoofdmenu van Kodi terecht. Uiteraard wens je het liefst een Nederlandstalige gebruikersomgeving. Ga naar SYSTEM / Settings / Appearance / International en kies achter Language voor Dutch.

©PXimport

Tip 11 Zodra je Kodi voor de eerste keer opstart, verschijnt er eerst een configuratiewizard.

Add-ons

Kodi is uitbreidbaar met talloze handige extensies. Blader hiervoor naar Video's / Add-ons / Meer verkrijgen en neem de lijst door. Zie je een interessante uitbreiding? Klik op de titel en bevestig met Installeren.

©PXimport

Je voegt onder meer de populaire gemist-dienst RTL XL aan Kodi toe.

Tip 12: Bestanden opslaan

Uiteraard wil je de ingebouwde schijf graag vullen met mediabestanden. Het handigste is door alle data via het netwerk over te hevelen. Open op een Windows-pc Windows Verkenner en controleer of de mediaspeler als netwerkbron wordt herkend. Is dat het geval, dan sleep je de gewenste mediabestanden naar de juiste map. De mediaspeler bevat standaard al een logische mappenstructuur om video's, afbeeldingen, opnames, tv-shows en muziek op te slaan.

Houd er wel rekening mee dat je aan Kodi de juiste bestandslocaties met mediabestanden dient door te geven. Ga in het hoofdmenu naar Video's / Bestanden / Toevoegen video's. Je geeft nu aan waar de mediabestanden staan opgeslagen. Voor de interne schijf van je mediaspeler navigeer je naar Rootbestandsysteem / storage. In plaats daarvan staat het je ook vrij om een netwerkmap van een pc of NAS met mediabestanden te selecteren. Maak een keuze en klik op OK. Bedenk in de volgende stap een naam en geef aan om wat voor type mediabestanden het gaat. Na afloop vind je alle titels terug in het hoofdmenu van Kodi en speel je probleemloos films, series en muziek af.

©PXimport

Tip 12 Onlangs toegevoegde films zijn zichtbaar in het hoofdmenu van Kodi.

QD-OLED is steeds vaker terug te vinden in gamingmonitoren. Waar deze techniek eerst vooral was voorbehouden aan het hogere segment, zie je steeds vaker in modellen die voor een veel bredere groep gamers betaalbaar zijn. De vraag is natuurlijk of je dat verschil in beeldkwaliteit ook echt merkt tijdens het spelen. In dit artikel lees je hoe QD-OLED werkt en wanneer je het verschil in de praktijk merkt.

Wat QD-OLED anders maakt

Een traditioneel LCD-paneel werkt met achtergrondlicht dat door meerdere lagen heen moet voordat je een beeld ziet. Dat kost tijd en maakt dat zwart nooit volledig zwart wordt. QD-OLED laat die tussenlagen achterwege. Elke pixel geeft zelf licht en schakelt onafhankelijk van de rest. Daardoor reageert het beeld direct. De quantum-dot-laag zet het blauwe OLED-licht om in diepe en zuivere kleuren. Het voelt alsof je condens van een raam veegt: zodra de waas verdwijnt, zie je het beeld helder en zonder vertraging.

©ID.nl

Vloeiende beelden bij snelle actie

Die directe pixelreactie merk je vooral wanneer je snelle spellen speelt. Omdat pixels vrijwel meteen overschakelen naar een nieuwe kleurstand, blijven objecten die over het scherm vliegen scherp in beeld. In shooters, racespellen en andere games waarbij snelheid telt, bijvoorbeeld voetbalgames, ontstaat daardoor een rustiger beeld met minder bewegingsonscherpte. Je ogen hoeven zich minder vaak aan te passen. Daardoor raken ze minder snel vermoeid en houd je makkelijker overzicht, ook wanneer je langere tijd achter elkaar speelt.

©ID.nl

Zicht in donkere scènes

QD-OLED blinkt uit in donkere scènes. Pixels die geen licht hoeven te geven, staan volledig uit en leveren een diep zwart dat je bij LCD-panelen zelden ziet. Doordat heldere elementen hier direct naast kunnen staan zonder dat ze licht lekken, ontstaat een sterk contrast dat schaduwen en lichte accenten duidelijker scheidt. Daardoor verdwijnen grijze waasjes in schaduwhoeken en blijven contouren van objecten helder zichtbaar. Vooral in stealth-games, horrorspellen en shooters waarin je tegenstanders soms alleen als silhouet ziet, levert dat een tastbaar voordeel op.

©ID.nl

Kleurrijk zonder overdrijven

De quantum-dot-laag zorgt voor een breed kleurbereik waardoor lichteffecten, huidtinten en subtiele schaduwen goed zichtbaar blijven. Veel QD-OLED-monitoren tonen kleuren standaard wat verzadigd, vooral in de felste modi. In een sRGB- of filmmodus wordt het beeld zachter en natuurgetrouwer, wat beter aansluit bij fotobewerking en dagelijks gebruik. Zodra je de juiste modus gebruikt, lopen kleuren vloeiend in elkaar over en blijven ze gelijkmatig, terwijl uitgesproken elementen zoals neon en magie juist duidelijk opvallen. Dat merk je niet alleen in games, maar ook wanneer je foto's bewerkt of films kijkt.

Helderheid en HDR in perspectief

QD-OLED heeft op het gebied van helderheid flinke stappen gezet ten opzichte van eerdere OLED-generaties. In HDR-games kunnen lichte delen krachtig oplichten zonder dat fel zacht of dof oogt; explosies, glinsteringen op water en fel tegenlicht komen daardoor beter tot hun recht. Toch is het goed om te weten dat deze techniek niet alle beperkingen wegneemt. De helderheid van QD-OLED hangt sterk af van de schermvulling. Bij SDR (standaard dynamisch bereik, het normale helderheidsniveau voor dagelijkse pc-taken) op een volledig wit scherm ligt de helderheid meestal rond de 200 tot 250 nits. Bij kleinere, heldere onderdelen kan dit oplopen richting 400 tot 500 nits. In HDR kunnen pieken van 1000 tot 1300 nits worden bereikt, maar die waarden gelden vooral voor kleine accenten en niet voor het hele scherm. Mini-LED-monitoren houden hogere helderheidsniveaus langer vast, wat in fel verlichte kamers zichtbaar voordeel geeft in extreme highlights. QD-OLED compenseert veel daarvan met perfect zwart, waardoor het contrast wel krachtig blijft (zie ook kader QD-OLED versus Mini-LED) .

Reflecties in daglicht

De meeste QD-OLED-monitoren hebben een glanzende afwerking. Dat helpt bij de kleurweergave en het contrast, maar maakt het paneel gevoeliger voor reflecties bij daglicht. Daarnaast ontbreekt een polarisatiefilter. Daardoor kunnen zwartwaarden in fel licht een paarse of grijze waas krijgen: het diepe zwart wordt zichtbaar opgelicht, meer dan bij een gewone spiegeling. Dat drukt het contrast in een goed verlichte kamer en kan afleiden bij gamen. Gebruik je de monitor vooral in een donkere of gelijkmatig verlichte ruimte, dan speelt dit nauwelijks. In kamers met veel direct zonlicht of grote ramen komt een matte Mini-LED-monitor daarom vaak rustiger over.

©ID.nl

Minimale inputvertraging

Naast de snelle pixelreacties is ook de invoervertraging laag. Moderne QD-OLED-modellen reageren direct op elke muisbeweging en elke controlleractie. Vooral in competitieve shooters is dat een voordeel, omdat elke handeling zonder merkbare vertraging op het scherm verschijnt. 

Burn-in en levensduur

Burn-in blijft bij elke OLED-variant een punt van aandacht, al zijn moderne QD-OLED-schermen duidelijk verder dan eerdere generaties. Ze gebruiken meerdere beschermingsmechanismen die de belasting door statische beelden beperken. Voor normaal gamegebruik werkt dat in de praktijk goed en blijft het risico klein.

Dat neemt niet weg dat enige nuance op zijn plaats is. Gebruik je een monitor dagelijks vele uren voor taken met veel vaste elementen, zoals spreadsheets, fotobewerkingspanelen of het steeds terugkerende HUD van één game, dan is de kans op inbranden groter dan bij LCD- of Mini-LED-panelen. Afwisseling in wat je op het scherm toont en af en toe even pauze nemen helpt om het paneel langer in goede staat te houden. Even pauze nemen is ook voor jezelf goed trouwens!

Wat voor beschermingstechnieken kun je tegenkomen?

©AGON by AOC

Voorbeeld: bescherming in de praktijk

Veel QD-OLED-monitoren combineren verschillende beschermingsmechanismen om het risico op burn-in te beperken. In onderstaande tabel zie je bijvoorbeeld wat je kunt vinden in een aantal recente modellen uit de AGON PRO line-up van AOC. Je kunt al deze functies zelf in- en uitschakelen en je kunt de intensiteit ervan aanpassen. Dat betekent dat je zelf kunt bepalen hoe sterk de bescherming is.

Voor wie QD-OLED vooral interessant is

Gamers die veel snelle actie spelen, halen het meeste uit QD-OLED. De voordelen van de techniek zijn in elk genre zichtbaar, maar vallen vooral op in shooters en racespellen, waar tempo en directe reacties tellen. Ook filmische games die sterk leunen op licht-donkercontrasten winnen zichtbaar aan sfeer en detail.

Conclusie

QD-OLED combineert diepe zwartwaarden met snelle pixelreacties en een breed kleurbereik. Dat zorgt voor een vloeiend beeld in snelle games en meer overzicht in donkere scènes. HDR komt overtuigend tot zijn recht, al blijven Mini-LED-schermen beter overeind bij zeer hoge helderheid en fel daglicht. Inbranden blijft een punt van aandacht wanneer hetzelfde element lange tijd in beeld staat, maar moderne modellen beschikken over uitgebreide beschermingsmaatregelen. Voor veel gamers is QD-OLED daarmee een goede keuze: snel, sfeervol en klaar voor de komende jaren.

De ingebouwde zoekfunctie van Windows - Windows Zoeken - kennen we inmiddels wel. En eerlijk is eerlijk: dat onderdeel is inmiddels wel wat gedateerd. Welke andere mogelijkheden zijn er om te zoeken? Welke AI en andere slimme tools kunnen we inzetten om de antwoorden op onze vragen te vinden? Je ontdekt ze hier.

Copilot: bestanden doorzoeken

Microsofts Copilot kan je helpen met het doorzoeken van de inhoud van de bestanden op je computer. Hiervoor moet je momenteel nog eerst het bestand uploaden naar OneDrive. Vanuit daar kun je er allerlei acties mee uitvoeren. Copilot kan straks ook voor je op zoek gaan naar lokale bestanden. Die functie is nu nog niet geactiveerd in Nederland, maar is al wel actief in de VS en Engelstalige regio's. De Copilot-app lijkt er voor Nederland al wel op voorbereid.

Je kunt je alvast voorbereiden op de komst van deze functie. Dat doe je door ervoor te zorgen dat je de nieuwste versie van Copilot hebt geïnstalleerd. Daarmee wordt de functie direct actief als deze in Nederland beschikbaar komt. Je vindt de nieuwe versie van Copilot in de Microsoft Store (via het startmenu). Eenmaal geopend, klik je op de gebruikersafbeelding linksonder in het scherm. Kies Instellingen. Geef Copilot vervolgens toegang tot de bestanden. Blader naar Machtigingsinstellingen en zet de schuif op Aan bij Bestand zoeken. Zet hierna ook de schuif op Aan bij Lezen van het bestand.

Copilot maakt onderliggend nog steeds gebruik van gedeelten van het bestaande Windows Zoeken. Die kennis biedt meer controle: je kunt bepalen welke locaties mogen worden doorzocht. Klik in hetzelfde instellingenvenster op Windows-instellingen. Geef bij Mijn bestanden zoeken aan welke locaties mogen worden bekeken.

Copilot: zoeken in bestanden

Soms ben je niet op zoek naar bestanden, maar juist naar informatie ín de bestanden. Als je de nieuwste update van Windows 11 gebruikt, kun je hiervoor op een slimme manier Copilot inzetten. Klik met de rechtermuisknop op het bestand waarin je wilt zoeken of waarover je specifieke vragen hebt. Doet dat bijvoorbeeld via het bureaublad of via de verkenner.

Kies voor de nieuwe optie Vraag het aan Copilot. Het bestand verschijnt in het venster van Copilot. Vervolgens kun je bijvoorbeeld vragen om het te doorzoeken of het opnieuw te structureren. Je kunt ook vragen om het bestand samen te vatten of de inhoud ervan in compacte bewoordingen te beschrijven. Verschijnt de nieuwe optie nog niet in het menu van de rechtermuisknop? Controleer dan of je de instellingen uit de alinea hiervoor hebt geactiveerd.

Copilot: gezichten herkennen

Maak je gebruik van OneDrive? Ook OneDrive zet steeds vaker AI in om je bestanden eenvoudiger vindbaar te maken. Op het moment van schrijven wordt de laatste hand gelegd aan de gezichtsfuncties. We hebben deze dus zelf nog niet in de praktijk kunnen testen.

Microsoft gebruikt AI om gezichten te herkennen in foto's en afbeeldingen die je in een OneDrive-account hebt bewaard. Je moet hiervoor wel toestemming geven. Hierna wordt informatie uit afbeeldingen en gezichten verzameld om vergelijkbare gezichten te vinden.

Open de OneDrive-app en wacht totdat automatisch de melding met toestemming verschijnt. Ga je akkoord met de verwerking, dan kies je Toestaan. Het duurt tot 72 uur om de foto's te indexeren. Download de nieuwste versie van de OneDrive-app (via Google Play of de Apple App Store) en tik op de nieuwe tab Personen. In het zoekvak eronder kun je zoeken op specifieke personen op foto's.

Perplexity: vinden wat je zoekt

Perplexity is een geavanceerde en populaire AI-zoekmachine. Je kunt deze AI-dienst ook goed inzetten voor het doorzoeken van de inhoud in je eigen bestanden. Er bestaan wel een paar voorwaarden voor het zoeken met de AI-agent van Perplexity: allereerst heb je een betaald abonnement nodig. De gratis versie ondersteunt de functie (nog) niet. Hiervoor betaal je circa 20 euro per maand, vergelijkbaar met de betaalde abonnementen van veel andere AI-aanbieders.

Perplexity kan daarnaast alleen zoeken in bestanden die je in de cloud hebt opgeslagen. Op dit moment worden alleen nog Google Workspace, Dropbox en WhatsApp ondersteund. Op het gebied van bestandsformaten kun je onder meer Google Docs, pdf-bestanden, Microsoft Office-documenten en csv-bestanden gebruiken. Ook Markdown (MD)- en JSON-bestanden worden ondersteund.

Perplexity: aan de slag

Het zoeken in je eigen bestanden staat in Perplexity standaard uitgeschakeld. Het zoeken van bestanden wordt mogelijk met plug-ins, die in Perplexity 'verbinders' worden genoemd. Laten we deze eens inschakelen.

Klik in het hoofdvenster van Perplexity linksonder op de gebruikersfoto en kies Instellingen. Kies Verbinders. Een overzicht van ondersteunde locaties verschijnt. Klik op Enable bij de locatie die je wilt koppelen, bijvoorbeeld Google Drive. Hierna geef je toestemming voor het weergeven en downloaden van je bestanden. Je kunt de koppeling op elk moment weer ongedaan maken. In het eerdergenoemde overzicht van onlinediensten klik je op de drie puntjes naast de opslagdienst en kies je Ontkoppelen.

Perplexity: bestanden doorzoeken

Zijn de gewenste diensten gekoppeld? Dan is het mogelijk om Perplexity AI in te zetten om je bestanden te vinden. De zoekfunctie met eigen bestanden is op twee manieren te gebruiken. Zo kun je de bestanden gebruiken als bron tijdens de conversaties. Klik hiervoor op de knop Sources en wijs je online cloudopslag aan. Op dit moment beperkt de dienst zich helaas alleen tot zakelijke varianten van de cloudopslag, zoals het eerdergenoemde Google Workspace. De consumentenversie van Google Drive wordt niet ondersteund als directe bron.

Gelukkig doet Perplexity dit wél voor het inhoudelijk doorzoeken van je bestanden. Klik op de paperclip. Afhankelijk van welke verbinders je hebt geactiveerd, kun je hier kiezen tussen Lokale bestanden, Google Drive en Dropbox. Wijs het bestand aan, zodat je er vragen over kunt stellen.

Uiteraard is het belangrijk om te weten hoe Perplexity met je bestanden omgaat. Je eigen bestanden worden niet gebruikt om de AI-modellen te trainen. Bovendien worden de bestanden - als deze al worden opgeslagen - door Perplexity binnen AWS S3-servers opgeslagen.

PowerToys Run

Ook de PowerToys Run voor Windows 11 zijn onmisbaar als je de beperkte zoekprestaties van Windows 11 wilt verbeteren. Hiermee kun je snel bestanden zoeken op verschillende locaties, zoals de lokale computer, specifieke programma's en online. PowerToys Run in combinatie met hulp van een AI-agent zoals hiervoor besproken, geeft een krachtige combinatie. Je gebruikt PowerToys Run om de bestanden te zoeken en met een andere AI-tool ga je eventueel inhoudelijk de diepte in.

Haal eerst de nieuwste versie van PowerToys binnen en activeer PowerToys Run via het algemene venster van PowerToys. Zet de schuif op Aan bij dit programma. Druk vervolgens op de toetscombinatie Alt+Spatiebalk. De app verschijnt als pop-up. Typ het bestand in dat je zoekt: de resultaten verschijnen direct in het venster eronder. Onder elk bestand lees je op welke locatie het is opgeslagen. Ook kun je meer informatie over het bestand online opzoeken.

PowerToys Run: aanpassen

Om het onderste uit de zoekfuncties van PowerToys Run te halen, is het nodig om het programma naar je hand te zetten. Open de instellingen van het programma en ga naar Zoeken en resultaten. Standaard hanteert de app een vertraging voordat de eerste zoekresultaten worden getoond. Wil je liever de eerste resultaten direct zien? Schakel Afvlakking van invoer uit. Deze 'doortastendere' zoekaanpak vergt wel iets meer van het systeem.

Hierna zoeken we de optie Aantal resultaten dat wordt weergegeven voordat u schuift. Standaard toont Run slechts vier resultaten: dat kan beter voor een completer overzicht. Verander de waarde naar bijvoorbeeld 10 en controleer het resultaat via een zoekopdracht in de app. Run onthoudt overigens welke zoekopdracht je het meest recent hebt uitgevoerd en toont deze in het venster. Begin je liever telkens met een schone lei? Activeer de optie De vorige query wissen bij het starten.

PowerToys RunResultaten verfijnen

Standaard laat PowerToys Run telkens alle resultaten zien zonder verdere weging, maar je kunt ervoor kiezen om de volgorde van de zoekresultaten te laten verfijnen. Hierbij houdt PowerToys Run bij welke resultaten worden geselecteerd en deze stijgen in de resultaten. Activeer de optie Volgorde van resultaten verfijnen. Hierna geef je een gewicht aan de geselecteerde items, van 0 tot 5. Standaard wordt 5 gehanteerd, maar je kunt het gewicht naar beneden bijstellen. Kies 0 om het volledig uit te schakelen. 

PowerToys Run: gericht vinden

Met behulp van voorvoegsels kun je PowerToy Run gerichter laten zoeken naar informatie in specifieke gebieden. Wil je alleen naar bestanden en mappen zoeken? Typ ? voor de zoekterm. Bijvoorbeeld ?vakantie. Ben je op zoek naar een specifieke Windows-instelling, dan typ je $, bijvoorbeeld $beeldscherm. Om online te zoeken, waarbij Run gebruikmaakt van de standaardzoekmachine, gebruik je ?? (zoals ??feestdagen). Om het voorgaande zoekresultaat te zien, typ je !!.

PowerToys Run: invoegtoepassingen

Je kunt zelf bepalen welke gebieden PowerToy Run kan doorzoeken. Dat gebeurt met behulp van invoegtoepassingen. De lijst vind je onder Invoegtoepassingen in het instellingenvenster. Loop door de lijst en schakel de invoegtoepassingen in voor de gebieden die je wilt doorzoeken. Andersom doe je dit ook: alles wat je niet gebruikt, schakel je uit. Elke ingeschakelde invoegtoepassing wordt namelijk geraadpleegd tijdens een zoekopdracht.

Regelmatig worden nieuwe invoegtoepassingen voor zoeken toegevoegd. Klik op Meer invoegtoepassingen zoeken voor een actuele lijst. Hier vinden we bijvoorbeeld plug-ins om de browsergeschiedenis te doorzoeken en per query een zoekmachine aan te wijzen die de zoekopdracht moet uitvoeren.

Terug naar het instellingenvenster. Als je een invoegtoepassing uitklapt, krijg je toegang tot aanvullende opties. Bij Opdracht voor directe activering kun je de 'letter' aanpassen waarmee je specifiek zoekt in dat onderdeel (waarover je in de paragraaf 'Gericht vinden' hebt gelezen). Interessanter is de optie Opnemen in globaal resultaat: hiermee zorg je ervoor dat de zoekresultaten van die invoegtoepassing standaard in de lijst worden getoond. In andere gevallen moet je de invoegtoepassing expliciet aanroepen via de eerdergenoemde letter. 

Toekomst: semantic search

Het valt op dat softwaremakers dit jaar intensief bouwen aan opties waarmee je je bestanden nog eenvoudiger kunt vinden. Zo wordt de ingebouwde zoekfunctie van Windows 11 uitgebreid met de mogelijkheid om in je eigen bewoordingen naar bestanden te zoeken. Bijvoorbeeld: 'foto's die ik vorige maand heb gemaakt' of 'de presentatie die vorige week door mijn collega is gestuurd'. Dit wordt semantic search genoemd, waarbij niet alleen naar de exacte woorden wordt gekeken, maar ook naar de betekenis (semantiek) erachter.

Deze functie is straks helaas niet voor iedereen beschikbaar. Je computer heeft namelijk een geschikte npu-chip nodig, die je onder meer vindt in de Copilot+-computers. Ook worden er in eerste instantie maar zes talen ondersteund, waaronder Engels en Duits. Nederlands komt momenteel nog niet in de lijst voor, maar dat is waarschijnlijk een kwestie van tijd.

 Op zoek naar een nieuwe laptop? Kijk op Kieskeurig.nl/prijsdalers voor de beste deal!