Maak je back-ups graag volgens de regels, maar wil je niet te veel betalen? Diensten als Google Drive en Dropbox bieden standaard al aardig wat cloudopslag voor niks. Zoek je extra ruimte, dan kun je bijvoorbeeld Hetzner Storage Box overwegen. Deze optie gaan we in dit artikel verkennen. We laten ook zien hoe je slim en efficiënt een back-up naar de cloud kunt maken.

Volgens de 3-2-1-regel hoor je drie kopieën van je data te hebben, waarvan twee lokaal op verschillende media maar ook één op een andere locatie. Dat systeem beschermt je bij diefstal, waterschade of brand. Hiervoor zijn meerdere opties. Bij veel data is een NAS ideaal. Bij een bescheiden dataset of voor een extra kopie van alleen de belangrijkste data is de cloud een prima bestemming. Je bent dan niet van anderen afhankelijk. Met de huidige hoge internetsnelheden en incrementele back-ups is dat ook voor grotere back-ups goed te doen, zeker als je het automatiseert. De cloudback-up is vaak een laatste redmiddel, dus je hoeft data niet vaak terug te halen.

Cloudopslag is tegenwoordig relatief goedkoop als je meerekent dat je geen aanschafkosten voor hardware en stroomkosten meer hebt. Je hebt bovendien geen onderhoudsperikelen én kunt makkelijk opschalen, zonder nieuwe investeringen te hoeven doen. De cloud groeit gewoon met je mee.

In dit artikel laten we zien hoe je een back-up naar de cloud kunt maken met relatief voordelige opslagopties en enkele handige tools. We gaan met Hetzner Storage Box aan de slag én benutten de gratis goedkope cloudopslag die je wellicht al hebt, zoals Dropbox en Google Drive. Als back-uptool gaan we Kopia gebruiken, maar ook Rclone komt aan bod, waar Kopia voor sommige opslagdiensten op leunt.

©Kanlaya - stock.adobe.com

Cloudopslag

1 Dropbox en co

Beschik je over bijvoorbeeld Dropbox, Google Drive of OneDrive, dan is die dienst zeker geschikt voor een back-up in de cloud. Ook veel tools werken ermee samen, waaronder Kopia. De ruimte is vaak wel beperkt. Bij Google Drive wordt de standaard 15 GB gedeeld tussen Drive, Gmail en Google Foto’s. Wel kun je dit tegen betaling uitbreiden met bijvoorbeeld 100 GB (€ 1,99/maand) of 2 TB (€ 9,99/maand). De genoemde prijzen zijn bij betaling per maand. Bij jaarlijkse betaling bespaar je ongeveer 20 procent. Bij zulke prijzen zijn ook alternatieven interessant, zoals Hetzner Storage Box, dat we in dit artikel gaan gebruiken naast Dropbox en co.

Google Drive deelt de opslag met onder meer Gmail en Google Foto’s.

2 Hetzner Storage Box

Voor betaalbare en flexibel toegankelijke cloudopslag nemen we een Storage Box van Hetzner als voorbeeld. De verschillende abonnementen kun je vinden op de website van Hetzner onder Storage / Storage Box. Wij kiezen 1 TB (€ 3,81/maand). Andere opties zijn bijvoorbeeld 5 TB (€ 12,97/maand) of 10 TB (€ 24,75/maand). Betalen kan onder meer via een SEPA-overschrijving, creditcard of PayPal. Er zijn geen eenmalige kosten en er worden ook geen kosten voor dataverkeer berekend. Bij opzegging betaal je alleen voor de periode waarin je de beschikking had over de dienst, wat dus ook een gedeelte van een maand kan zijn.

De grotere capaciteiten geven je meer snapshots, maar verder zijn de specificaties gelijk. Zulke snapshots zijn handig, omdat je in feite een momentopname van de hele inhoud van de Storage Box kunt maken, die je terug kunt zetten als de situatie daarom vraagt. Het staat overigens los van de snapshots die we zelf met Kopia gaan maken.

Overzicht met abonnementen en specificaties voor Hetzner Storage Box.

3 Aanvraag Storage Box

Het is handig om een account te maken als je dat nog niet hebt en daarna een aanvraag te starten voor de gewenste Storage Box. Hierbij kun je kiezen tussen een datacenter in Finland of Duitsland. Duitsland ligt voor Nederlanders het meest voor de hand. We raden aan om tweestapsverificatie aan te zetten voor je account. Dit kan direct na je aanvraag. Vrij snel na je aanvraag staat de cloudopslag voor je klaar. Je kunt hier op meerdere manieren toegang toe krijgen. De website toont een tabel met alle beschikbare protocollen voor toegang en enkele compatibele toepassingen, waaronder BorgBackup, Restic, Rclone en rsync.

Je kunt bij de aanvraag kiezen tussen een datacenter in Finland of Duitsland.

4 Toegang instellen

We gaan eerst naar Hetzner Robot voor het instellen van toegang en beheer van de opslag. Begin onder Storage Box data. Stel een nieuw sterk wachtwoord in via Reset password. Noteer dit direct: het wordt slechts eenmalig getoond.

We willen voor Kopia een sub-account gebruiken, waarvoor we eerst een eigen map moeten maken. Om dat te kunnen doen, is eerst toegang tot de opslag nodig. Hiervoor gaan we WebDAV onder Windows gebruiken. Zet daarom een vinkje bij WebDAV support. Noteer de gebruikersnaam achter User name. Ga in Windows naar Verkenner en dan Deze pc. Klik rechts op een lege plek en kies Een netwerklocatie toevoegen en dan Een aangepaste netwerklocatie selecteren. Vul het adres in, in de vorm https://gebruikersnaam.your-storagebox.de. Log daarna in met je gebruikersnaam en het zojuist ingestelde wachtwoord. Nu kun je als het goed is door de nog lege cloudopslag bladeren.

Via Hetzner Robot kun je je Storage Box beheren.

5 Sub-account maken

We willen zoals aangegeven Kopia via een sub-account gaan gebruiken met een eigen map. Het voordeel is dat Kopia met dat sub-account enkel toegang tot de bewuste map heeft, terwijl de hoofdgebruiker wel alle mappen kan benaderen. Maak daarvoor eerst een map in de via WebDAV gekoppelde opslag (bijvoorbeeld met de naam kopia). Maak daarna onder Sub-account een sub-account. Selecteer hierbij de zojuist gemaakte map. Zet vinkjes bij Allow SSH en External reachability voor toegang van buitenaf via ssh. Klik dan op Save. Noteer de gebruikersnaam en het wachtwoord.

We maken een sub-account waarmee gebruik van Kopia kan worden gemaakt.

Kopia

6 Compatibiliteit

We gaan in dit artikel actief met Kopia aan de slag, dat flexibel inzetbaar is en cross-platform, al richten we ons hier vooral op Windows. Je kunt een back-up naar lokale opslag of je netwerk maken, maar ook naar de cloud. Voor Hetzner Storage Box gaan we SFTP gebruiken. Voor Dropbox kiezen we Rclone als ‘back-end’ waar Kopia mee kan samenwerken. Diezelfde optie kun je gebruiken voor Google Drive of OneDrive. Belangrijk om te onthouden, is dat de locatie waar je back-ups bewaart repository worden genoemd. De back-ups zelf noemen we snapshots. Qua terminologie zijn er overigens veel overeenkomsten met andere tools, zoals Rclone Restic en BorgBackup.

Kopia ondersteunt talloze soorten opslag, zowel lokaal als in de cloud.

7 Snapshots bij Kopia

Een snapshot is een momentopname van de inhoud van je systeem. Je kunt in een repository meerdere snapshots maken, bijvoorbeeld één voor elke map. Zo’n snapshot is bij Kopia altijd incrementeel. Dat betekent dat bestanden maar één keer worden geüpload. Daarna worden alleen bestanden waarvan de inhoud is gewijzigd geüpload. Het werkt ook heel efficiënt voor grotere bestanden, omdat alleen de gewijzigde delen worden geüpload en dus niet het volledige bestand.

Als je een bestand hernoemt of verplaatst, herkent Kopia zelfs dat het bestand dezelfde inhoud heeft, waardoor het evenmin opnieuw hoeft te worden geüpload. Retentie zorgt dat meerdere versies in de tijd beschikbaar zijn. Kopia ondersteunt ook compressie en de-duplicatie. Compressie helpt om de omvang van de back-up te beperken, waardoor je wellicht wat aan opslagcapaciteit en dus geld kunt besparen. Standaard is compressie uitgeschakeld, maar je kunt deze instelling per snapshot aanpassen. Dankzij de-duplicatie, wat óók standaard is, wordt een bestand waarvan je meerdere kopieën hebt maar één keer in de back-up bewaard. Dit helpt om de benodigde opslagruimte verder te beperken.

Voorbeeld van snapshots die door Kopia zijn gemaakt.

8 Aan de slag met Kopia

Bij Kopia kun je kiezen tussen twee versies: cli en gui (zie kader). Niet iedereen werkt graag met een opdrachtprompt, waardoor we hier met de gui werken, ook wel KopiaUI genoemd. Op de pagina met releases vind je alle installatiebestanden hiervoor. Voor Windows kun je het installatieprogramma downloaden en uitvoeren (KopiaUI-Setup-0.17.0.exe) óf het zip-bestand (KopiaUI-0.17.0-win.zip) downloaden en uitpakken in een map, waarna je in die map KopiaUI.exe start.

Als je het programma start, wordt gevraagd om een eerste repository toe te voegen. We gaan eerst een lokale map als repository gebruiken. Daarna gaan we een repository inrichten bij Hetzner Storage Box en Dropbox (via Rclone). Je kunt binnen Kopia zonder problemen meerdere repository’s toevoegen en apart van elkaar gebruiken.

Via GitHub kun je de verschillende releases voor Kopia downloaden. 

9 Lokale back-up

We beginnen met een back-up naar een lokale map. Dit is de eenvoudigste optie. Het kan overigens ook een netwerkschijf zijn die je onder Windows hebt gekoppeld. Kies op het beginscherm de optie Local Directory or NAS. Blader dan naar de map en kies Next. Nu wordt om een sterk wachtwoord gevraagd. Op basis van dat wachtwoord wordt de inhoud van de repository versleuteld. Het is zeer belangrijk dat je dit wachtwoord niet verliest.

Klik op Create Repository om de repository te maken. Je zult zien dat er al direct enkele bestanden worden gemaakt in de bewuste map die we als repository hebben aangewezen. Als voorbeeld gebruiken we de repository voor een back-up van een map met administratie. Je kunt ook snapshots voor andere mappen toevoegen aan dezelfde repository. Verander eventueel de naam van de repository. Ga daarvoor naar Repository, vul een passende naam in, zodat je weet dat dit de lokale map betreft en kies Update Description. Dat is handig als je straks meerdere repository’s hebt.

Als eerste kun je kiezen om wat voor soort repository het gaat.

10 Eerste snapshot maken

We gaan nu een eerste snapshot maken van een map met administratie. Ga daarvoor naar Snapshots en kies New Snapshot. Blader naar de gewenste map. Je kunt nu de beleidsregels aanpassen, ook wel policy’s genoemd. Zo regel je bijvoorbeeld hoe vaak een snapshot moet worden gemaakt, welke bestanden moeten worden uitgesloten, wat het retentiebeleid voor snapshots is en of compressie moet worden gebruikt. Voor nu accepteren we de standaardopties en kiezen Snapshot Now om de eerste snapshot te maken. Een volgende keer is een snapshot veel sneller gemaakt, omdat alleen de veranderingen worden geback-upt.

Via New Snapshot kun je ook voor andere mappen een snapshot maken met eigen beleidsregels die dan in dezelfde repository worden bewaard. Als je door de gemaakte snapshots bladert, kun je onder Start time op de datum en tijd van de snapshot klikken. Hierna zie je de optie Mount as Local Filesysteem. Daarmee koppel je de bewuste snapshot als lokaal bestandssysteem, zodat je door de volledige inhoud kunt bladeren. Gebruik eventueel een programma als WinMerge om eventueel mappen en bestanden met elkaar te vergelijken, waarbij je visueel de verschillen kunt zien.

Je kunt bladeren door gemaakte snapshots en ze als bestandssysteem koppelen.

11 Beleidsregels

We kijken nog in iets meer detail naar de beleidsregels. Je kunt ze aanpassen onder Snapshots, door in de kolom Actions op Policy te klikken. Wil je bijvoorbeeld compressie gebruiken, dan vouw je Compression uit en kies je achter Compression Algorithm voor bijvoorbeeld zstd, gzip of pgzip. Je kunt er ook voor kiezen om alleen bestanden met een bepaalde extensie te comprimeren, of bestandsextensies invullen die helemaal niet gecomprimeerd moeten worden. Onder Scheduling kun je kiezen hoe vaak de snapshot gemaakt moet worden. Omdat alleen veranderingen worden geback-upt, kun je prima een hogere frequentie kiezen, zoals elk uur. Merk op dat als je compressie inschakelt, alleen toekomstige gegevens worden gecomprimeerd. De bestaande gegevens blijven dus niet gecomprimeerd.

Via beleidsregels kun je bijvoorbeeld ervoor kiezen om compressie te gebruiken.

Kopia naar Storage Box

12 Back-up naar Storage Box

Voor een back-up naar Hetzner Storage Box met Kopia gaan we SFTP gebruiken. Dit staat voor Secure File Transfer Protocol. Met het protocol kun je via ssh (Secure Shell) bestanden uitwisselen tussen je systeem met bijvoorbeeld Windows en je opslag in de cloud. Hierbij wordt gebruikgemaakt van een versleutelde verbinding. Merk op dat de gegevens zelf dankzij de end-to-end-encryptie van Kopia natuurlijk al versleuteld zijn, maar extra versleuteling tijdens de overdracht kan natuurlijk nooit kwaad.

We gaan SFTP gebruiken voor toegang tot onze Hetzner Storage Box.

13 Verbinding via ssh

We gaan eerst een verbinding via ssh opzetten met OpenSSH, dat standaard deel uitmaakt van Windows. Open hiervoor een opdrachtprompt. Je kunt nu direct verbinding maken met het sub-account op de ssh-server van je Storage Box. Voor gebruiker u123456 is het eerste sub-account in principe u123456-sub1. Om met dit sub-account in te loggen via ssh geef je dan de volgende opdracht:

Accepteer de verbinding bij een melding over de authenticiteit van de host. Hiermee wordt de host toegevoegd aan het bestand met bekende hosts (known_hosts). Voer ook je wachtwoord in. Als het goed is, ben je hierna verbonden en zit je in je thuismap onder /home.

We testen eerst de verbinding via ssh via de opdrachtprompt.

14 Repository toevoegen

Voeg nu in Kopia een nieuwe repository toe voor de Storage Box via de optie SFTP Server. Hiervoor kun je rechts op het icoontje in de taakbalk klikken en kies je Connect to Another Repository. Vul de host (zoals u123456.your-storagebox.de), de gebruikersnaam van het sub-account (zoals u123456-sub1), het poortnummer 23 en wachtwoord in voor het sub-account. Bij Path vul je /home in. Bij Path to known_hosts File vul je het pad naar known_hosts van Windows in. Dit kun je opzoeken voor jouw gebruikersnaam in Verkenner onder C:\Users.

In de volgende stap kun je, als de verbinding lukt, een wachtwoord instellen voor de repository, net als hiervoor bij de lokale map. Het maken van een snapshot werkt op vergelijkbare wijze. Een back-up van 3,3 GB was met een rappe internetverbinding binnen vier minuten gemaakt en neemt online dankzij compressie ongeveer 2,1 GB in. Een volgende back-up gaat veel sneller, afhankelijk van de hoeveelheid wijzigingen. Je kunt via de WebDAV-koppeling volgen wat er in de map gebeurt.

Configureer de repository met de correcte gegevens van je Storage Box.

Kopia naar Dropbox

15 Back-up naar Dropbox

Kopia ondersteunt een back-up naar bijvoorbeeld Dropbox, Google Drive of OneDrive. Je kunt deze diensten gebruiken via Rclone. Kopia kent wel wat ondersteuning voor Google Drive, maar alleen in de CLI-versie. We beginnen met de installatie van Rclone. Ga daarvoor naar https://rclone.org/downloads/ en download het zip-bestand voor Windows. Pak het zip-bestand uit. Je hebt alleen het uitvoerbare bestand rclone.exe nodig. Je kunt dit naar C:\Windows\System32 kopiëren, zodat je er vanaf elke map toegang toe hebt.

Je kunt Rclone vanaf elke map in je systeem aanroepen.

16 Configuratiebestand maken

Open een opdrachtprompt en geef de opdracht rclone config. Er start een wizard. Kies daarin n voor een nieuwe remote. Vul een naam in, bijvoorbeeld dropbox, googledrive of onedrive. Je ziet nu een lijst met alle ondersteunde opslagdiensten, waar ook Dropbox, Google Drive en Microsoft OneDrive tussen staan. Vul het bijbehorende nummer in. Volg daarna de instructies voor autorisatie. Dit verschilt per opslagdienst.

Voor Dropbox is het eenvoudig. Je kunt zoals door de wizard ook wordt aangegeven de client_id en client_secret leeglaten. De geavanceerde configuratie kun je overslaan. Als je systeem een webbrowser heeft, kun je daarna automatisch autoriseren. In de browser hoef je alleen op Toestaan te klikken. Ga daarna terug naar de wizard. Kies y (yes) om de configuratie te bewaren en q (quit) om de tool te verlaten. Hiermee is de configuratie van Rclone al klaar, en kunnen we verder in Kopia.

Wil je zien hoe de configuratie eruitziet? De locatie van het bestand kun je achterhalen met rclone config file. Overigens is de configuratie van Google Drive iets lastiger. Je kunt eventueel de interne client_id gebruiken, maar is het aan te raden een eigen client_id te maken, voor betere prestaties. Voor de instructies kun je de link volgen die je krijgt te zien als je de stappen van de wizard doorloopt.

Kies de gewenste opslag voor je nieuwe repository, zoals Dropbox.

17 Kopia

In Kopia kun je nu een repository voor je cloudopslag maken via Rclone door de optie Rclone Remote te kiezen. Gebruik de naam die je eerder koos (zoals dropbox) en bedenk in welke map Kopia de bestanden moet gaan bewaren binnen je cloudopslag (bijvoorbeeld /kopia). Achter Rclone Remote Path vul je dan in dit geval simpelweg dropbox:/kopia in. Bij Rclone Executable Path kun je rclone.exe invullen, omdat het uitvoerbare bestand vanuit elke map kan worden aangeroepen. Hierna kun je snapshots gaan maken die in je cloudopslag zullen worden opgeslagen, zoals in dit voorbeeld het Dropbox-account. Merk op dat Rclone naast Dropbox, Google Drive en OneDrive ook andere opslagdiensten ondersteunt, maar die zijn niet allemaal getest in combinatie met Kopia.

De configuratie van Rclone voor Dropbox binnen Kopia is nu heel eenvoudig.

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.