Ondanks dat Microsofts marketingafdeling keer op keer vertelt dat Windows 10 “de veiligste Windows ooit is”, is het besturingssysteem nog altijd kwetsbaar voor malware. Extra bescherming installeren is dan ook onveranderd noodzakelijk. Maar wat is de beste virusscanner? En kun je volstaan met alleen een antivirusprogramma of is meer nog altijd veiliger? In dit artikel gaan we terug naar de basics om deze vraag te beantwoorden.

Microsoft investeert al jaren in het veiliger maken van zijn producten. Er zitten inderdaad belangrijke nieuwe beveiligingsfuncties in Windows 10. De misschien wel belangrijkste is virtualization-based security (vbs). Vbs gebruikt de virtualisatietechniek in de processor om kritische onderdelen van het besturingssysteem van elkaar te scheiden. Malware kan hierdoor, wanneer het op de computer weet te komen, minder eenvoudig de volledige controle over de pc overnemen. Een andere nieuwe techniek is SmartScreen: een Microsoft-cloudservice die de reputatie van websites en downloads controleert en zo phishing en malware bestrijdt.

Veiliger maar nog niet veilig

Hoewel Windows 10 dus zeker veiliger is, betekent dat nog niet dat het ook veilig is. De belangrijkste reden daarvoor is Windows Defender, het realtime antivirusprogramma van Microsoft dat altijd aanwezig is en zichzelf inschakelt wanneer er geen ander antivirusprogramma is geïnstalleerd. Het probleem van Windows Defender is dat het niet goed genoeg is. De prestaties zijn zowel bij het herkennen als het verwijderen van malware hooguit matig, zo blijkt keer op keer uit de tests van gerenommeerde antivirusonderzoekers als AV-Test en AV-Comparatives.

©PXimport

Een belangrijke oorzaak is dat Windows Defender nagenoeg volledig vertrouwt op virushandtekeningen om malware te herkennen. Een virushandtekening is een deel van de programmacode van een virus, waaraan een antivirusprogramma de malware kan herkennen. Virussen zijn slimmer geworden en gebruiken een arsenaal aan technieken om herkenning te voorkomen. Een virus verandert bijvoorbeeld continu de eigen programmacode of versleutelt zichzelf. Op deze technieken heeft Windows Defender nog onvoldoende antwoord, waardoor malware toch weer vrij spel krijgt. Volgens kenners zoals Andres Marx van het antivirustestlaboratorium AV-Test is Windows Defender vooral geschikt ‘als basisbeveiligingsoplossing, maar is het onvoldoende wanneer je online winkelt en betalingen doet’.

Of Windows Defender ooit goed genoeg zal zijn om andere antivirusprogramma’s overbodig te maken, weten we natuurlijk niet. Microsoft heeft wel degelijk een betere versie van Windows Defender die veel meer gebruikmaakt van cloudtechniek en gedragsherkenning om malware op te sporen. Maar die Windows Defender Advanced Threat Protection (ATP) verkoopt het in elk geval voorlopig alleen aan bedrijven. Plannen om dit product ook aan consumenten beschikbaar te stellen zijn – in elk geval bij Microsoft Nederland – onbekend.

©PXimport

“Uniformiteit maakt de pc niet veiliger”

©PXimport

Welke extra beveiliging is nodig?

Net als bij alle eerdere versies van het besturingssysteem, is het dus ook bij Windows 10 noodzakelijk een extra beveiligingsprogramma te installeren. Het aanbod is groot. Niet alleen zijn er veel leveranciers, ook biedt nagenoeg elke leverancier meerdere varianten van een beveiligingspakket voor Windows. Grofweg zijn er vier varianten. Soms is er een gratis antivirusprogramma, altijd is er een betaald antivirusprogramma, meestal een uitgebreidere Internet Security en soms ook nog een nóg uitgebreider pakket dat vaak iets als Total Security, Total Protection of LiveSafe heet.

Jarenlang was de ‘echte firewall’ het belangrijkste argument om niet voor ‘alleen’ een antivirusprogramma te kiezen maar een heel beveiligingspakket te willen. Met Windows 10 is de noodzaak hiervan opnieuw kleiner geworden. Windows Firewall biedt goede beveiliging en voldoende functionaliteit, en heeft bovendien nauwelijks aandacht nodig. Zo maakt de firewall onderscheid tussen private en openbare netwerken, en is hij daarbij slim genoeg om een onbeveiligd wifi-netwerk altijd als openbaar te behandelen, zelfs als het je eigen wifi-netwerk is.

Meer extra’s

En wat voor de firewall geldt, geldt steeds meer ook voor anti-spam, ouderlijk toezicht, antiphishing-browserextensies, wachtwoordmanager en back-up. Allemaal functies die handig kunnen zijn en bijdragen aan de totale beveiliging, maar waarvoor steeds vaker goede alternatieven bestaan. Van Windows zelf, of van andere makers. Bovendien zijn die soms ook duidelijk beter dan wat je van de antivirusmaker krijgt. Ook zit er een groot nadeel aan het gecombineerd afnemen van deze extra’s met je antivirussoftware: je kunt niet zo eenvoudig meer wisselen. Een los back-upprogramma of een aparte wachtwoordmanager, geeft je de vrijheid om altijd een ander programma te kiezen. En omgekeerd: wanneer je van antiviruspakket wilt veranderen, ben je niet ineens je opgeslagen wachtwoorden en je vertrouwde back-uptool kwijt. Zit er dan geen voordeel meer in een Internet Security-pakket of nog groter beveiligingspakket? Jawel, het kan een voordelige keuze zijn of een prima voortzetting van een al bestaand abonnement.

©PXimport

Windows Defender als extra beveiliging

De toegenomen beveiliging van Windows 10 maakt de keuze voor alleen een antivirusprogramma een goede en te verantwoorden keuze. Wij testen de voor Nederland meest relevante oplossingen. Hierbij nemen we de goedkoopste betaalde variant plus de gratis versie als die aanwezig is. We kijken bij het testen vooral naar de basics: welk programma is het beste in virussen herkennen en verwijderen?

Testmethode

Avast Free Antivirus en Antivirus Pro

Avast biedt zowel een gratis Free Antivirus als een betaalde Antivirus Pro. Beide beschermen tegen malware, de Pro-versie beschermt ook bij internetbankieren en online shoppen, tegen phishing en biedt een sandbox om risicovolle programma’s in te draaien. Avast geeft duidelijk aan dat het gegevens verzamelt en anoniem deelt met derden. Het delen kun je uitschakelen, het verzamelen niet. AV-Test testte de Free Antivirus-software. Het wist alle zero-day-malware inclusief web- en e-mailbedreigingen te herkennen.

Bij malware die niet ouder is dan vier weken waren de prestaties is iets minder, maar nog altijd bovengemiddeld. Avast had geen false positives, maar merkte wel eenmaal een legitiem programma als malware aan. Voor de bescherming en de overall impact van de software, scoorde het de maximale 6 uit 6. De score voor de systeemimpact is erg laag, met slechts 3,5 uit 6 is die onvoldoende. Beide producten van Avast zitten vol opties die je pas kunt gebruiken na een betaalde upgrade naar een uitgebreidere versie. Dit is vooral vervelend bij scans die wel problemen rapporteren maar die de problemen dus niet oplossen.

Avast Free Antivirus en Antivirus Pro

6Score60

©PXimport

AVG AntiVirus Free

AVG scoort op de beveiliging een 4,5 uit 6, wat dezelfde score is als Windows Defender. Vooral de detectie van de meest voorkomende malware uit de laatste vier weken voor de test is laag en zit beduidend onder het gemiddelde. Daarbij markeerde AVG tweemaal een regulier programma als malware. Omdat AV-Test de variant AVG Internet Security met extra beveiligingsfuncties testte, kunnen de scores voor AVG Antivirus Free in theorie zelfs nog lager liggen. Daarbij is de gebruiksvriendelijkheid laag en verzamelt AVG gegevens over de gebruiker zonder een optie om dit te stoppen. Wij zien dus geen reden om voor AVG te kiezen.

AVG Antivirus Free

4Score40

©PXimport

Avira Free Antivirus en Avira Antivirus Pro

In een poging tot een volgende upgrade te verleiden, tonen de beide Avira-producten ook alle functies die niet in deze versies zitten. Vervelender is de Avira Browser Safety-plug-in die je privacy beschermt maar ook concurrerende advertenties toont wanneer je aan het shoppen bent. De prestaties van de antivirussoftware van Avira liggen net onder de top. De malware-herkenning is maximaal, maar het pakket scoort minder op de impact op het systeem en de algehele invloed op het gebruik van de computer. Vooral de impact op de download van bekende software is groot en ook geïnstalleerde software start langzamer op na de installatie van Avira. Via Avira Connect kun je de Avira-software op meerdere apparaten controleren en beheren. De Free-versie van Avira krijgt ons van ons het keurmerk Redactietip omdat deze software gratis is met goede prestaties en weinig echt lastigvallende reclames.

Avira Free Antivirus en Avira Antivirus Pro

6Score60

©PXimport

Bitdefender Antivirus Plus

Antivirus Plus is het ‘minst uitgebreide’ beveiligingsprogramma van Bitdefender, maar is toch een zeer uitgebreid antivirusprogramma. Behalve bescherming tegen malware en nadrukkelijk ook ransomware, beschermt het tegen malafide en besmette websites, biedt het een afgeschermde browser voor veilig internetbankieren en nog veel meer. Belangrijker zijn de meer dan uitstekende prestaties met maximale scores bij het herkennen van malware, een beperkte impact op de systeemprestaties en opnieuw een nauwelijks merkbare invloed op de algemene bruikbaarheid van de pc. Doordat AV-Test de altijd zwaardere Internet Security van Bitdefender testte, kunnen de cijfers van Antivirus Plus mogelijk zelfs nog hoger liggen. Op de Bitdefender-portal kun je de beveiliging van alle met Bitdefender beschermde apparaten controleren, logs bekijken en ook remote een scan starten. Een punt waar Antivirus Plus nog kan verbeteren is het gebruiksgemak.

Bitdefender Antivirus Plus

8Score80

©PXimport

BullGuard Antivirus

Geen firewall, geen back-up, geen kwetsbaarhedenscanner, geen socialmedia-bescherming, geen PC Tune-up, geen identiteitsbescherming en ook geen ouderlijk toezicht. De interface van BullGuard Antivirus doet erg zijn best te laten zien dat er nog zó veel meer Bullguard te koop is. Dit pakket is alleen antivirus en antispam en meer niet. Het aantal instellingen is klein, zelfs wanneer je van de basisinterface naar de geavanceerde interface schakelt. AV-Test testte de Internet Security-variant en die behaalde op alle gebieden redelijke scores, twee keer een 5,5 en één 5,0 van de 6,0. Maar de impact op het gebruik van de pc is groot bij de installatie van nieuwe software en Bullguard scoorde het hoogste aantal onterechte meldingen van alle producten in de test. BullGuard Antivirus kent geen licentie voor meerdere pc’s, voor elke pc betaal je het volle pond. Een rode bulldog naast de klok als teken dat de pc veilig is, vergt enige gewenning.

BullGuard Antivirus

6Score60

©PXimport

ESET NOD32 Antivirus 10

ESET is een oude bekende, die zijn populariteit dankt aan de lichtheid van het programma in de jaren dat een antivirusprogramma een computer nog echt lam kon leggen. Juist nu dat eigenlijk niet meer mogelijk is, scoort NOD32 matig in de performancetests van AV-Test (dat de Internet Security-versie testte). Het moet gezegd, met de Antivirus-versie merkten wij in het gebruik geen verschil met de andere programma’s. De prestaties bij de malwareherkenning en de algemene bruikbaarheid van de pc zijn maximaal goed. Het pakket biedt enkele handige hulpmiddelen zoals een reputatiescan van de Windows-processen en het heeft een eigen Host Intrusion Prevention System (HIPS) dat systeemactiviteiten monitort en bij ongewenst gedrag direct ingrijpt. Als enige had ESET geen enkele onterechte melding.

ESET NOD32 Antivirus 10

6Score60

©PXimport

F-Secure Anti-Virus

F-Secure Anti-Virus bevat behalve de standaardscan nog een apart opschoonprogramma om hardnekkigere malware te lijf te gaan. Onbekende malware en ook ransomware bestrijdt F-Secure via DeepGuard, een eigen cloudservice die de reputatie een programma controleert voor het wordt gestart en die ook daarna het gedrag kritisch blijft volgen. Search by F-Secure controleert zoekresultaten op verdachte en schadelijke websites maar meer specifieke antiphishing ontbreekt. Bij de malwareherkenning haalde F-Secure Safe bij AV-Test de maximale score van 6,0, maar de impact op de systeemprestaties en algemene bruikbaarheid van de pc scoorden lager. Vooral de installatie van nieuwe software ging na de installatie trager. Tweemaal werd bovendien onterecht een programma geblokkeerd en eenmaal werd een installatie onterecht tegengehouden. Hier kan het pakket nog verbeteren, om echt recht te doen aan de immers uitstekende score bij de malwarebestrijding.

F-Secure Anti-Virus

8Score80

©PXimport

G Data Antivirus 2017

Vooral de manier waarop G Data het internetbankieren beveiligt is mooi. G Data doet dit niet met een aparte browser of via sandboxing, maar door enkele voor de beveiliging van een websessie essentiële browserbestanden (dll’s) te bewaken. Een ander uniek onderdeel is Keyboard Guard dat beschermt tegen keyloggers. De interface bestaat uit drie delen: het securitycenter voor statusinformatie en toegang tot alle onderdelen, het onderdeel virusbeveiliging voor scans en het maken van een opstart-cd en de Auto-startmanager. De score voor het herkennen van malware maximaal, maar minder goed is de impact op de systeemprestaties, al zal dat bij deze Antivirus-versie minder zijn dan bij de door AV-Test geteste Internet Security-variant van G Data. G Data levert een heel fijn pakket, getuige ook de opnieuw maximale score op de algehele bruikbaarheid van de pc na installatie van G Data.

G Data Antivirus 2017

8Score80

©PXimport

Kaspersky Anti-Virus 2017

Kaspersky behaalt als enige bij AV-Test de maximale score van drie keer een 6,0. De malwareherkenning is altijd 100%, een lage impact op het systeem en slechts een keer werd onterecht een legitiem programma als malware aangemerkt. Verder alleen maar hoogste cijfers. Bovendien biedt Kaspersky Anti-Virus extra waar voor zijn geld met behalve de uitstekende bescherming ook een schermtoetsenbord en beveiliging tegen keyloggers. Deze nieuwste versie biedt ook Kaspersky Secure Connection, een product van het Amerikaanse Hotspot Shield. Hiermee kun je dagelijks 200 MB internetverkeer afschermen om anoniem te surfen of als beveiliging op openbare wifi-netwerken. Voor 25 euro per jaar vervalt de datalimiet en kun je zelf het endpoint kiezen, zodat je minder snel in een voor privacy minder gunstig land als Rusland of de VS uitkomt. Een terechte winnaar.

Kaspersky Anti-Virus 2017

10Score100

©PXimport

McAfee Antivirus Plus

Het zit McAfee niet echt mee. Heeft het net de overgang naar Intel Security afgerond, moet het weer op eigen benen staan. De merknaam McAfee prijkt gelukkig nog nadrukkelijk op alle verpakkingen. Ondanks de ondersteuning vanuit technologie-gigant Intel, is het McAfee nooit gelukt een leidersrol te veroveren. Die leidersrol weet het ook niet te pakken in de tests van het onafhankelijke AV-Test, die hiervoor de Internet Security-variant testte. Net geen maximale score op herkenning en systeemimpact, wel op de algehele bruikbaarheid van de pc. Twee keer werd een programma onterecht als malware aangemerkt. Toch is McAfee hoopvol. De nieuwe versie van Antivirus Plus beschikt namelijk over een nieuwe scan-engine die cloud- en handtekeningherkenning combineert, en zo de herkenning van zowel bekende virussen en zero-days moet verbeteren. We zijn benieuwd naar de volgende resultaten met de nieuwe engine.

McAfee Antivirus Plus

6Score60

©PXimport

Panda Free Antivirus en Antivirus Pro

Panda Free biedt bescherming tegen malware en phishing en heeft als extra’s een procesmonitor die de gedragingen op de pc controleert en de mogelijkheid usb-media automatisch te scannen. De betaalde versie Antivirus Pro voegt hier een eigen firewall met heel veel opties aan toe, plus een virtueel toetsenbord tegen keyloggers en een scan van de wifi-beveiliging. Toch scoort Panda overall zelfs nog lager dan Windows Defender met slechts 14 van maximaal 18 punten, waar Windows Defender er 15 haalt. Het grootste manco is – bij het door AV-Test geteste Panda Security Protection – de te hoge impact op het systeem en het grote aantal false postives. De door ons functioneel geteste Free Antivirus en Antivirus Pro zullen vermoedelijk beter scoren doordat deze minder functionaliteit hebben, waardoor deze het systeem ook minder zullen belasten.

Panda Free Antivirus en Antivirus Pro

4Score40

©PXimport

Sophos Home Free

Sophos verkoopt zijn producten alleen aan bedrijven, maar biedt consumenten wel de mogelijkheid tien pc’s en Macs te beschermen tegen malware, onbetrouwbare websites en potentieel gevaarlijke programma’s. Via de zeer goed uitgevoerde webportal kun je de beveiliging controleren en deels ook configureren. Een nadeel: Sophos Home is Engelstalig. AV-Test rekent Sophos tot de antimalwareprogramma’s voor bedrijven en test een hele andere versie dan deze Sophos Home. Die scores zijn wat de beveiliging betreft redelijk, en vooral bij de impact op de pc niet goed. Bij onze test van Sophos Home werd die indruk niet bevestigd. Sophos Home is voor thuisgebruik dan ook zeker geen slechte keuze als je geen geld wilt uitgeven.

Sophos Home Free

6Score60

©PXimport

Symantec Norton Security Standaard

Symantec heeft geen basis-antiviruspakket meer, het is altijd antivirussoftware met heel veel meer. Security Standaard is van die pakketten wel de ‘kleinste’ en ook door AV-Test meegenomen in de vergelijking. De scores van Security Standaard zijn goed met een maximale score op de beveiliging en net geen maximale score bij de prestaties en de algemene bruikbaarheid. Wel wijst het tweemaal een programma onterecht als malware aan en werd maar liefst drie keer een programma tijdens de installatie geblokkeerd, ook onterecht. Norton Security Standaard biedt veel functionaliteit, met identiteitsbescherming door je gegevens veilig in een digitale kluis te stoppen, enige systeemoptimalisatie, beheer van programma’s die automatisch opstarten met Windows en het heeft een eigen firewall. Security Standaard kent geen licenties voor meerdere apparaten, bij meer pc’s is een uitgebreider pakket van Norton al snel goedkoper.

Symantec Norton Security Standaard

8Score80

©PXimport

Trend Micro Antivirus+

Trend Micro levert al vele jaren drie programma’s voor de beveiliging van de pc. Antivirus+ is daarvan de minst uitgebreide. Het programma beveiligt tegen malware, beschermt de privacy door te waarschuwen tegen riskante websites en het biedt een basale vorm van ransomware-beveiliging. Deze laatste, de Mappenbescherming, biedt de mogelijkheid één map aan te wijzen en de bestanden daarbinnen extra te beschermen. Heel geavanceerd is het niet. De resultaten van Trend Micro Antivirus+ in de tests zijn echter goed met maximale scores op het herkennen van malware en algemene bruikbaarheid van de pc na installatie van de software, en slechts een iets lagere score op de systeemimpact. Met slechts één onterecht alarm zit Trend Micro helemaal aan de top. De licentie is voor één apparaat, heb je meerdere pc’s dan moet je steeds een nieuwe licentie kopen.

Trend Micro Antivirus+

6Score60

©PXimport

Conclusie

Er liggen nog steeds kansen voor malwareschrijvers om de beveiliging van Windows 10 te doorbreken, dus goede antivirussoftware is nog altijd nodig. De combinatie van beste beveiliging met ook hoge scores op de overige geteste punten worden gehaald door Bitdefender Antivirus Plus en Kaspersky Anti-Virus. Zoek je gratis beveiliging, dan ben je het beste af met Sophos Home. Maar beveiliging is meer dan alleen de bestrijding van malware en de persoonlijke ervaring en voorkeur met een bepaald beveiligingspakket mag zeker in de keuze bij jouw computerbeveiliging voor 2017 worden meegenomen.

In de onderstaande tabel (pdf) vind je alle geteste virusscanners op een rijtje.

©PXimport

De Philips Hue Bridge Pro volgt de tien jaar oude Bridge op en doet dat met verve. Het apparaat biedt nieuwe functies en is toekomstbestendig, wat hem boeiend maakt voor bestaande én nieuwe Philips Hue-gebruikers. In deze review leggen we je uit waarom.

Als je thuis slimme verlichting van Philips Hue hebt, is de kans groot dat je gebruikmaakt van de witte Hue Bridge. Dit kleine kastje verbindt met je lampen en bijbehorende accessoires en stelt je in staat om de verlichting ook te bedienen als het internet even is uitgevallen. Na een decennium is er nu een Bridge Pro, goed te herkennen aan zijn zwarte ontwerp. De Bridge Pro kost 90 euro, waar de reguliere Bridge (versie 2.1) circa 50 euro kost. Ja, dat is een relatief forse meerprijs, maar als je het systeem tien jaar wilt gebruiken juist weer een kleine extra investering.

©Rens Blom

Veel meer lampen

De Bridge Pro biedt belangrijke voordelen ten opzichte van de normale Bridge, zowel voor bestaande als nieuwe gebruikers. Zo kun je hem nog steeds via ethernet gebruiken, maar is dat niet verplicht. Er is namelijk ook - nieuw - wifi-ondersteuning. De voeding is bovendien geen specifieke stroomkabel meer, maar een usb-c-kabel. Die kun je eenvoudiger vervangen.

©Rens Blom

De belangrijkste vernieuwing? Een compleet nieuwe processor, meer werkgeheugen en meer opslagcapaciteit, waardoor de Hue Bridge Pro veel krachtiger is dan zijn voorganger. Dat is geen mooie marketingpraat, maar goed zichtbaar aan het totaal aantal gadgets dat de bridge kan aansturen. Bij de reguliere Bridge zijn dat 50 lampen en 12 accessoires (zoals draadloze afstandsbedieningen), waar de Bridge Pro 150 lampen en 50 accessoires ondersteunt. Heb je een huis (en misschien ook tuin) vol Hue-producten, dan loop je bij de normale Bridge waarschijnlijk (snel) tegen de limieten aan. Bij de Bridge Pro moet je daar echt je best voor doen.

Je kunt met de Bridge Pro ook veel meer scènes (500) opslaan in de Hue-app dan met de normale Bridge (200), wat voor sommigen handig zal zijn. De Bridge Pro biedt ook nieuwe optionele foefjes, zoals je lampen inzetten als bewegingssensoren om je te attenderen bij beweging in bepaalde kamers. Ook is de Bridge Pro standaard geschikt voor Matter, het nieuwe smarthomeprotocol waar veel merken ondersteuning voor bieden.

©Rens Blom

Overzetten is zo gebeurd

Van oude technologie naar nieuwe technologie overstappen kan soms frustrerend zijn, maar dat geldt zeker niet wanneer je de Bridge verruilt voor de Bridge Pro. De stappen in de Philips Hue-app zijn duidelijk en wij waren binnen tien minuten klaar, waarna de app op de achtergrond veertig minuten nodig had voor de echte migratie.

Al onze instellingen zijn behouden, de accessoires en lampen zijn overgezet en de reguliere Bridge mag na tien jaar met pensioen. Begin je pas met Philips Hue, dan stel je de Bridge Pro vanzelfsprekend in als je eerste bridge. Ook dat is een fluitje van een cent.

©Rens Blom

Conclusie: Philips Hue Bridge Pro kopen?

De Philips Hue Bridge Pro is naar onze mening dé bridge om te kopen als je start met Philips Hue. Heb je nu de normale Bridge, dan biedt de Pro-versie zo veel verbeteringen dat wij het (op termijn) upgraden de eenmalige investering waard vinden.

Een computer laat het vaak afweten op het slechtste moment. Of het nu gaat om een zwart scherm, geen internetverbinding of verdwenen bestanden: wie goed voorbereid is, bespaart tijd en ergernis. In dit artikel lees je welke hardware- en softwaretools je het best vooraf klaarzet, voor jezelf of om anderen te helpen – desnoods vanaf afstand.

Tip 1 - Gerichte aanpak

Een computer en zeker een (thuis)netwerk vormen een complex geheel van componenten, waardoor het lastig kan zijn om snel de juiste oorzaak van een probleem te achterhalen en het op te lossen. Het kan aan hardware liggen (zoals een defecte adapter of slechte kabel), maar ook aan software (zoals een configuratiefout, malware of een incompatibel stuurprogramma). Het is dus verstandig om op zowat alles voorbereid te zijn. Dit vraagt niet alleen kennis en ervaring, maar ook een doordachte aanpak.

Begin met een gerichte observatie van fout­meldingen of gedrag, en voer dan systematisch tests uit. Start bij de eenvoudigste oorzaken, zoals herstarten of bekabeling. Sluit stapsgewijs andere mogelijke oorzaken uit. Noteer wat je test en welk resultaat je krijgt. Bij netwerkproblemen werk je het best van buiten naar binnen: controleer eerst randapparatuur en verbindingen, daarna besturingssysteeminstellingen, en tot slot software of hardware.

Daarvoor heb je natuurlijk ook het juiste ­materiaal nodig, en dat is nu net onze focus. We bekijken eerst welke hardwaretools nuttig zijn, zowel vrij eenvoudige gereedschappen als meer geavanceerde tools. Je kiest uiteraard zelf hoe ver je hierin wilt gaan. Daarna bespreken we handige softwaretools voor diagnose, herstel en reparatie, gebundeld op een multibootstick. Tot slot bekijken we nog enkele opties voor hulp op afstand.

©Angela - stock.adobe.com

Tip 2 - Basisgereedschap

We starten met het basisgereedschap. Kleine dingen die je weleens over het hoofd kunt zien, maar die soms goed van pas komen! We denken bijvoorbeeld aan plakband of ducttape (bijvoorbeeld voor het (tijdelijke) herstel van een gescheurde kabel) en labeltape of markeerstickers om bepaalde (te verplaatsen) onderdelen duidelijk te identificeren. Enkele fijne permanente kleurmarkers kunnen hiervoor ook nuttig zijn. Zorg ook dat je een pincet of fijn tangetje bij de hand hebt, evenals een usb-lampje of een mini-zaklamp (eventueel gebruik je de led van je smartphone). Schroevendraaiers mogen uiteraard evenmin ontbreken: zowel kruiskopschroevendraaiers (Phillips PH0, PH1, PH2), als sleufschroevendraaiers, als torx-modellen (vooral T5 tot T10). Eventueel stop je er ook een paar drie- en zeskantige schroevendraaiers bij, evenals pentalobe-modellen (zoals voor Apple-laptops). Het is wel zo makkelijk als je schroevendraaiers magnetisch zijn om kleine schroefjes (in de systeemkast) niet te verliezen. Let wel op dat je hiermee geen elektronische onderdelen aanraakt. Een handige allround-oplossing is een precisie-schroevendraaierset met magnetische houder en verwisselbare bits.

Voor het schoonhouden van je apparatuur heb je ook altijd een spuitbus met perslucht in de buurt, evenals een luchtblazer (rubberen balgpompje), enkele watten- of schuimstaafjes en een paar micro­vezeldoekjes. Voor het reinigen van contactpunten, sockets, toetsenborden en behuizingen is een goed afsluitbare fles isopropyl-alcohol handig (liefst minimaal 99,9 procent). Zorg ook voor een anti­statische polsband of mat om elektrostatische schade te voorkomen. Denk verder ook aan een usb-stick, usb-hub (met eigen voeding) en een paar netwerk-patchkabels (bij voorkeur CAT 6). Bij elkaar kost dit hele setje basisgereedschap zo’n 160 euro.

©Nikolay - stock.adobe.com

Tip 3 - Extra gereedschap

Kant-en-klare netwerkkabels hebben onze voorkeur, maar soms is een zelfgemaakte kabel op maat handiger. Daarvoor heb je een krimptang nodig en wat handigheid om de connector goed te plaatsen. Op YouTube vind je genoeg instructievideo’s; na enige oefening lukt dat vlot. Zorg ook voor een RJ45-netwerktester. Er bestaan complete netwerksets met krimptang, stripper en tester.

Stop een paar lithium-knoopcellen (CR2032) in je kit, want het CMOS-geheugen van veel computers krijgt stroom van zo’n batterij en die dien je na enkele jaren te vervangen. Een batterijtester die ook geschikt is voor knoopcellen, is ook altijd handig (circa 10 euro). Voor het uitlezen van SD-kaarten gebruik je het liefst een externe SD-kaartlezer. Om problemen met draadloze muizen of toetsenborden te vermijden, zijn een usb-muis en -toetsenbord ­nuttig (samen vanaf zo’n 20 euro).

Ook enkele typische adapters zijn onmisbaar. Denk aan een usb-naar-wifi-adapter, usb-naar-ethernet-adapter (voor als de interne netwerkpoort niet werkt), usb-naar-SATA-adapter (om een interne schijf via usb op je eigen pc aan te sluiten), en een usb-c-multi-adapter. De geschatte totaalprijs van de spullen uit deze tip is zo’n 190 euro.

©kvladimirv - stock.adobe.com

Tip 4 - Voor de echte techneut

Ben je intussen de vaste computerreparateur geworden voor buren, kennissen en familie, dan is het misschien tijd om je reparatiekit verder te professionaliseren. Een psu-tester en een multimeter horen daar zeker bij. Met een psu-tester controleer je eenvoudig een pc-voeding (Power Supply Unit): sluit de ATX-stekker (van de desktop) en eventueel andere connectors (als cpu of PCIe) aan, waarna je per lijn de spanning uitleest (zoals 3,3V, 5V, 12V en andere). Een multimeter is veelzijdiger: je meet er spanning, stroom en weerstand mee (categorie 2 is geschikt tot 230V). Zo’n apparaat vergt wel enige ervaring, maar YouTube-video’s helpen je vast op weg.

Een (snelle) externe usb-ssd van bijvoorbeeld 2 TB komt ook van pas, bijvoorbeeld voor systeemback-ups. Bij schermproblemen is een klein reservescherm met voldoende resolutie (én HDMI en usb-c-aansluitingen) handig. Zorg eveneens voor een tubetje thermische pasta, voor als je cpu-koelers moet (ver)plaatsen of bij oververhittingsproblemen.

Eventueel kun je een diagnostische POST-kaart (Power-On Self Test) toevoegen, die je via PCIe (x1) op een (desktop)computer aansluit. Bij het opstarten voert het UEFI/BIOS een POST-routine uit, waarbij het systeem per stap een hex-code via de systeembus doorstuurt. Zo’n kaart vangt deze codes op en toont ze op een leddisplay. De betekenis lees je af in een POST-tabel (online of in de onderhoudshandleiding), zodat je gericht kunt testen. Eenvoudige modellen vind je al vanaf zo’n 10 euro. De geschatte totaalprijs van deze spullen is zo’n 280 euro.

©Mr.Norasit Kaewsai

Tip 5 - Programma's verzamelen

Je EHBO-kit is inmiddels goed gevuld met tools voor hardwareproblemen. Maar wat als de oorzaak bij software ligt? Zulke fouten los je doorgaans software­matig op, dus verzamel je het best vooraf alvast de meest geschikte programma’s voor diagnose en herstel. Deze tools kunnen sterk variëren, want ook de oorzaken van problemen verschillen. Denk aan corrupte drivers of systeembestanden, foutgelopen updates, conflicterende software, malware, ­verkeerde configuraties en beschadigde opstartitems. Je hebt dus tools nodig die malware kunnen opsporen en verwijderen, bootstructuren (tot op sectorniveau) kunnen controleren en herstellen, schijven kunnen herpartitioneren, data kunnen redden van nukkige systemen, wachtwoorden kunnen achterhalen of wissen en meer.

Daarnaast moet je de juiste manier vinden om de software te starten. Soms lukt dat via een koppeling van de interne schijf van het defecte systeem aan je eigen computer. In de praktijk werkt het meestal handiger als je de EHBO-software rechtstreeks op het probleemtoestel kunt draaien. Als een ­normale start niet lukt, zelfs niet in de veilige modus (Windows), biedt een bootstick uitkomst. Dit is een opstartbare usb-stick met een eigen besturingssysteem, zoals Windows of Linux. Idealiter kies je voor een multibootstick, met meerdere systemen of tools, zodat je vlot de meest geschikte diagnose- of herstelomgeving kunt selecteren. We behandelen in dit artikel twee uitstekende, gratis oplossingen.

Tip 6 - YUMI-stick maken

YUMI (Your Universal Multiboot Installer) is een tool waarmee je zo’n multibootstick kunt maken. Deze tool is handig omdat je uit tal van besturingssystemen kunt kiezen, zonder die zelf te hoeven zoeken. Surf naar www.kwikr.nl/yumi, scrol tot bij YUMI exFAT Download en klik op Download YUMI. Dubbelklik op het gedownloade exe-bestand om de portable tool te starten. Klik op I Agree en plaats een (lege) usb-stick in je pc, bij voorkeur 3.x en met voldoende ruimte voor alle gewenste distributies. Klik indien nodig op Redetect Disks als het station niet zichtbaar is bij Step 1: You Chose. Selecteer de juiste stick en klik op Prepare this Device, zodat de stick correct geformatteerd wordt. Bevestig met Ja als je zeker weet dat de stick geen belangrijke gegevens bevat. Na afloop verschijnt een exFAT-partitie in Verkenner met de naam YUMI. Voor wie technisch geïnteresseerd is: via Schijfbeheer zie je ook een kleine FAT-partitie (VTOYEFI). Dit is de EFI-systeempartitie, maar daar hoef je je verder niet om te bekommeren.

Bij Step 2: Select a Distribution […] kies je vervolgens de gewenste distributie. Er zijn er meer dan 100, vooral Linux-distributies, maar ook systemen als back-uptools, partitiebeheerders, wachtwoordkrakers, geheugentesters, penetratietesters en allround-troubleshooters zoals Ultimate Boot cd, SystemRescue (Linux) en Hiren’s BootCD PE (Windows). Op enkele hiervan komen we straks nog even terug.

Tip 7 - YUMI-distributies

Selecteer de eerste gewenste distributie. De verwijzing naar het bijbehorende schijfkopiebestand kleurt oranje als YUMI dit in de YUMI-map detecteert, althans wanneer je het daar zelf al had geplaatst. Kleurt dit rood, dan kun je via Browse naar de juiste downloadmap navigeren. Staat het bestand nog niet op je schijf, klik dan op Download link om het te downloaden. Of klik op Visit the […] site om het zelf binnen te halen van de site van de producent. Bij sommige distributies, zoals Ubuntu, verschijnt een extra optie (Step 4) waarmee je optioneel opslagruimte reserveert voor persistente wijzigingen. Zodra de juiste distributie is geladen bij Step 3, klik je op Create en bevestig je met Ja. De voortgang volg je in het logvenster. Na afloop klik je op Next en op Ja om extra distributies toe te voegen aan het YUMI-bootmenu, op dezelfde manier als daarnet. Dat kan ook later nog, zolang je YUMI opnieuw start zonder de stick opnieuw te formatteren.

Wil je een toegevoegde distributie verwijderen, plaats dan een vinkje bij View or Remove Installed Distros, selecteer het ongewenste systeem en klik op Remove.

Tip 8 - Ventoy

Lukt het om een of andere reden niet met YUMI of wil je liever een andere tool gebruiken, dan is Ventoy een prima alternatief. Download de recentste versie van het portable programma via www.kwikr.nl/ventoy. Pak het zip-bestand uit en start de tool. In het Language-menu kies je eventueel voor Dutch (Nederlands).

Plug een geschikte (lege) usb-stick in en dubbelklik op het bestand Ventoy2Disk.exe. Klik op de ronde pijlknop zodat Ventoy de stick correct herkent. Open nu eerst even het menu Opties. Bij Partitietabel staat standaard MBR geselecteerd. In de meeste gevallen is dat de beste optie, tenzij je zeker weet dat je de stick enkel op moderne UEFI-systemen gebruikt; in dat geval kun je GPT selecteren. Laat ook de optie voor Secure Boot aangevinkt, behalve als je weet dat je de stick enkel op oudere systemen zonder secure boot gebruikt of bereid bent secure boot tijdelijk uit te schakelen (zonder de UEFI-bootmodus te wijzigen). In dit menu vind je ook de optie Ventoy verwijderen: hiermee maak je de stick leeg en verwijder je de partities als je dit wenst.

Tip 9 - Distributies plaatsen

Er rest nu nog maar één stap. Klik op Installeren (Bijwerken is bedoeld voor een update naar een recentere Ventoy-versie) en bevestig dit tweemaal met Ja. Alle data op de stick worden gewist en, net als bij YUMI, verschijnen er twee partities: een grote VENTOY-datapartitie en een kleine VTOYEFI-systeempartitie. Het hele proces duurt slechts enkele seconden.

Daarna mag je Ventoy sluiten: je stick is nu klaar om de eerste distributies te ontvangen. Dat klinkt misschien ingewikkeld, maar eigenlijk is het heel eenvoudig. Je hoeft enkel het schijfkopiebestand (meestal een iso-bestand) van een distributie naar de VENTOY-partitie te kopiëren, desgewenst in aparte mappen (zoals \allround, \antivirus, \backup, \dataherstel, \partitiebeheer enzovoort). Dit kan gewoon via Verkenner. Dit geldt trouwens ook voor een YUMI-stick, aangezien die onderliggend gebruikmaakt van Ventoy-technologie. In het tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’ vermelden we enkele uitstekende tools, inclusief hun downloadlocaties.

Tip 10 - Bootstick opstarten

Het is nu de bedoeling dat je je multibootstick opstart op een (problematisch) systeem. Daarbij maakt het weinig uit of je een YUMI- of een Ventoy-stick gebruikt. Tijdens het opstarten druk je enkele keren op een sneltoets, zoals ESC, F8 of F12, om het opstartmenu te openen. Op oudere toestellen moet je mogelijk eerst het BIOS-setupmenu oproepen via een sneltoets en daar bij Boot order (priority) de usb-stick als eerste opstartmedium instellen.

Gaat het om een moderner UEFI-systeem, dan staat secure boot waarschijnlijk ingeschakeld, wat kan verhinderen dat je bootstick opstart. Voor een YUMI-stick moet je deze functie wellicht eerst tijdelijk uitschakelen om te kunnen opstarten. Een Ventoy-stick start meestal wél op als je eerder de optie Secure Boot had aangevinkt (zie tip 8). In dit geval moet je bij de allereerste opstart wel nog een korte procedure doorlopen, zoals beschreven op www.kwikr.nl/vensec. Je kunt eventueel ook hier eerst secure boot tijdelijk uitschakelen.

Het startmenu van je bootstick verschijnt nu. Laten we Ventoy als voorbeeld nemen. Je ziet hier alle toegevoegde distributies als menu-opties. Met F3 kun je ook overschakelen naar een mapweergave, waarbij je eerst een map opent (zoals \allround, \antivirus enzovoort) en daarna de gewenste distributie start. Zo start je vanaf één stick moeiteloos allerlei distributies en tools, en kun je meteen gericht troubleshooten.

Tip 11 - Extra tools

De kans is groot dat je met de applicaties uit de kadertekst ‘Onmisbare reddingstools’ al vrijwel alle nodige tools hebt. Toch kun je gaandeweg nog programma’s ontdekken die je graag aan je bootstick toevoegt. Dat werkt zowel op een YUMI- als op een Ventoy-stick heel eenvoudig.

Op www.portableapps.com/apps kun je alvast terecht voor meer dan 1100 apps, waaronder zo’n 160 uiteenlopende hulpprogramma’s. Download het .paf.exe-bestand van de gewenste tool en voer dit uit in een tijdelijke map op je eigen systeem. Kopieer daarna de uitgepakte bestanden naar een aparte submap op je bootstick, bijvoorbeeld in \tools\<naam\_app>.

Daarna open je binnen een opgestarte distributie (zoals de Windows Verkenner in Hiren’s BootCD PE: zie tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’) gewoon deze map en start je de portable exe-app van daaruit. Zo stem je je bootstick volledig af op je eigen voorkeuren en behoeften (zie ook tekstkader ‘AIO-pakketten’).

Tip 12 - Quick Assist

Tot nu toe gingen we ervan uit dat je als troubleshooter fysiek aanwezig bent om het probleem op te lossen. Maar er zal vast weleens iemand vanaf afstand je hulp inroepen. We veronderstellen dan wel dat die persoon zijn systeem nog kan opstarten, eventueel in de veilige modus, en zo een tool voor afstandsbeheer kan openen.

Eerst stellen we kort een app voor die standaard met Windows wordt meegeleverd: Quick Assist. Begin aan de helperszijde door de app te starten, klik op Iemand helpen en meld je aan met je Microsoft-account. Noteer de beveiligingscode en geeft die door aan de hulpvrager, bijvoorbeeld via telefoon of bericht. Deze persoon start daarna ook Quick Assist en vult de beveiligingscode in bij Beveiligingscode van assistent. Na een klik op Verzenden verschijnt een bevestigingsvraag: hij plaatst een vinkje en klikt op Toestaan. Zijn bureaublad zou nu zichtbaar moeten zijn in een schaalbaar venster op jouw systeem.

Om het systeem over te nemen klik je bovenaan op Besturing aanvragen. Na een bevestiging van de hulpvrager via Toestaan krijg je toegang tot zijn pc. Boven in het venster vind je knoppen als Laserpointer, Aantekening en Chat (voor communicatie via een apart venster). Als er meerdere schermen zijn aangesloten, kun je via Scherm selecteren het gewenste scherm kiezen. Je kunt de overname stopzetten met Stop best. of Besturing annuleren, en met Verlaten sluit je de sessie volledig af.

Tip 13 - AnyDesk

Quick Assist werkt uitsluitend op Windows, maar er bestaan ook tools als AnyDesk die meerdere platformen ondersteunen, waaronder Windows, macOS en mobiele systemen (www.anydesk.com; gratis voor persoonlijk gebruik). Hier gaan we uit van de Windows-versie.

Start de app op, zowel aan jouw kant als aan die van de hulpvrager. Vraag hem vervolgens via telefoon of bericht om de identificatiecode van zijn werkplek: dit is een 10-cijferige code bovenaan in het venster. Vul deze code in op je eigen app, bij Voer remote adres in. Druk op Enter en geef je firewall desgevraagd toestemming.

De hulpvrager klikt nu op de knop Accepteren met het schildicoon om een sessie met beheerrechten toe te staan. Even later verschijnt zijn bureaublad op jouw scherm en kun je zijn pc op afstand bedienen.

AnyDesk biedt meer opties dan Quick Assist. Zo is er een chatfunctie, een schermopnamefunctie, een whiteboard en een handige datatransferfunctie om snel bestanden tussen beide systemen te verplaatsen. Je kunt de schermweergave aanpassen en via de knop Acties bijvoorbeeld een screenshot maken of de toegangsrichting omkeren. Uiteraard kunnen ook hier beide partijen de verbinding op elk moment stopzetten.