Gekabbel in de marge van de pagina, passages waar een markeerstift op los is gelaten, onderstreepte woorden, heel wat mensen vinden dit bezoedeling als het gaat om papieren boeken. Bij digitale werken speelt deze irritatie niet, want met één klik zijn alle aantekeningen te verbergen. Op digitaal papier kun je jezelf dus flink laten gaan. Door annotaties te plaatsen, ga je als het ware een conversatie aan met wat je aan het lezen bent.

Tip 01: E-books

Notities en markeringen verbeteren het begrijpend lezen, ze helpen ideeën vast te houden, ze visualiseren verbanden en je kunt belangrijke details later makkelijker terugvinden. Alle e-boeklezers beschikken over ingebouwde annotatietools. Een markering in een tekstblok aanbrengen is veelal een kwestie van met de vinger over de tekst te slepen. Daarnaast kun je ook notities toevoegen. In de iBooks-app op Mac, iPhone of iPad klik of tik je op het pictogram Notities om opmerkingen toe te voegen aan de selectie. Om alle opmerkingen en markeringen op een iOS-apparaat te bekijken, tik je op het menupictogram (drie horizontale balkjes linksboven) en vervolgens op het tabblad Notities.

©PXimport

Kleurcodes

Tip 02: Microsoft Edge

Microsoft Edge is de allereerste browser die het mogelijk maakt annotaties toe te voegen aan webpagina’s en pdf-bestanden. Surf naar de pagina die je interesseert of klik met de rechtermuisknop op een pdf-document en selecteer Openen met Microsoft Edge. Gebruik dan de knop met het pennetje: Notities toevoegen. Daarna beschik je over een virtuele balpen en een markeerstift om rechtstreeks op webpagina’s en pdf-documenten te krabbelen. Bij beide tools is het mogelijk de stiftdikte en kleur te wijzigen. Met het gummetje verwijder je deze markeringen. Ook is er een knop om een getypte notitie toe te voegen in een vakje. Je kunt naar hartenlust opmerkingen toevoegen en elke notitie kan worden verborgen of versleept. Rechts onder elke notitie is een prullenbakpictogram om de aantekening te verwijderen. Wanneer je op het Knipsel-pictogram klikt, verandert de muisaanwijzer in een kruiscursor. Sleep een rechthoekig gebied dat naar het klembord wordt gekopieerd. Ook is er nog een knop om de annotaties op te slaan in OneNote, om die toe te voegen aan de favorieten of de leeslijst. Via de knop Delen komt het Windows Delen-panel tevoorschijn waar alle delende apps in verschijnen.

©PXimport

Tip 03: Hypothesis

Maar ook voor Chrome en Firefox zijn ondertussen plug-ins beschikbaar die aantekeningen op online pagina’s mogelijk maken. Hypothesis is er zo eentje. Deze plug-in is opensource en wordt ondersteund door een non-profitorganisatie. Het grote verschil met Edge is dat je een account moet aanmaken om notities te kunnen bewaren, omdat ze in de cloud worden opgeslagen in plaats van op je pc. Aan de andere kant kun je de notities openbaar maken, zodat iedereen die de webpagina bezoekt en over Hypothesis beschikt, de opmerkingen te zien krijgt. Hypothesis wordt vooral in het (Amerikaanse) onderwijs gebruikt, omdat je voor elk project groepen deelnemers kunt aanmaken met wie je de annotaties uitwisselt.

Tip 04: Acrobat Reader

Het pdf-formaat is ontwikkeld door Adobe. De laatste versie van de gratis leessoftware, Adobe Acrobat Reader DC, is voorzien van de meest complete set annotatie- en commentaartools voor pdf. De gereedschappen voor opmerkingen zijn alleen beschikbaar in pdf’s waarvoor de functie Opmerkingen is ingeschakeld. Is dat niet het geval, dan dien je eerst de opmerkingsrechten te activeren. Dat kan door het pdf te openen en daarna te kiezen voor Bestand / Opslaan als een ander bestand / Uitgebreide PDF Reader / Opmerkingen en meten inschakelen. Vervolgens kies je Gereedschappen / Opmerking om de speciale werkbalk te openen. De opmerkingen die je aan het document toevoegt, verschijnen onder elkaar in het rechterdeelvenster. Op die manier volg je de geschiedenis van de toevoegingen.

©PXimport

Tip 05: Tekstvervanging

De knoppen van de tekst- en tekengereedschappen zijn erg duidelijk. Je herkent in één oogopslag de tool om notities toe te voegen. Je kunt tekst markeren, doorstrepen, pijlen en vormen tekenen, zelfs wolkjes aanbrengen. Toch zitten er ook enkele bijzondere gereedschappen bij zoals de tool Notitie bij tekstvervanging toevoegen. Hiermee doorstreep je de geselecteerde tekst en tegelijkertijd verschijnt een vak waar je de tekst invoert die in de plaats moet komen van de doorstreepte passage. Wil je een suggestie plaatsen voor een stuk tekst dat ergens tussen bestaande tekst moet komen, dan klik je op de knop Tekst invoegen bij cursor. Dat is het pictogram met het pijltje omhoog.

©PXimport

Tip 06: Bestanden insluiten

Via de knop met de paperclip voeg je bestanden toe aan een pdf die de lezer kan bekijken. Dat kan gaan om afbeeldingen, Office-bestanden, grafieken, noem maar op. Wanneer je het pdf-bestand naar een andere locatie verplaatst, zal ook het ingesloten bestand mee verhuizen. Houd er rekening mee dat de gebruiker die zo’n bijlage ontvangt, over de juiste toepassing moet beschikken om de bijlage te openen. Op dezelfde manier is het mogelijk om opmerkingen in te spreken. Via de paperclip-knop kies je de opdracht Geluid opnemen. Klik daarna op de locatie waar het geluidsfragment moet komen. Adobe Reader DC opent vervolgens de Geluidsrecorder.

©PXimport

Tip 07: Dynamische stempels

Nog twee annotatietools van Adobe Reader springen in het oog. Nadat je een eerste opmerking hebt gemaakt, verandert het gereedschap opnieuw in de Selectie-tool. Wil je hetzelfde gereedschap verschillende keren na elkaar gebruiken, dan gebruik je het pennetje, wat staat voor Gereedschap geselecteerd houden.

Heel mooi zijn de stempels. De meest courante stempels zijn beschikbaar, zoals Ter informatie, Goedgekeurd, Concept enzovoort. Er zijn ook dynamische stempels die zich aanpassen aan de gebruiker en het tijdstip. Op die manier zet je bijvoorbeeld een stempel met je naam om aan te geven dat je het document op een bepaald tijdstip hebt goedgekeurd. In het menu vind je de optie om eigen stempels aan de basisset toe voegen.

©PXimport

Tip 08: Dropbox

Wie Dropbox gebruikt, kan ook opmerkingen plaatsen op afbeeldingen en documenten zonder dat hij extra software nodig heeft. Deze annotaties laten zich uitsluitend aanbrengen via de Dropbox-website of via de mobiele Dropbox-app voor iOS. Deze opmerkingen zijn alleen te lezen voor de eigenaar van het bestand en mensen met wie het bestand is gedeeld. Via de bestandsactiviteit van Dropbox ontvang je een melding wanneer iemand een opmerking heeft achtergelaten in een van je bestanden. Selecteer op de Dropbox-website het bestand dat je van een opmerking wilt voorzien en open daarna in de rechterkolom de tab Opmerkingen. De tools om opmerkingen te plaatsen zijn vrij beperkt. Maar je kunt wel iemand taggen in zo’n opmerking. Voer het symbool @ in, gevolgd door de naam van je vriend of collega. De getagde persoon ontvangt van Dropbox een melding dat hij getagd is.

©PXimport

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we daarom binnen een bepaald thema naar zulke deals. Waar je een paar jaar geleden nog de hoofdprijs betaalde voor een goede 65 inch smart-tv, zijn deze tv's nu al een stuk betaalbaarder. Wij vonden vijf exemplaren die voor minder dan 600 euro te koop zijn.

Een 65 inch 4K smart-tv is natuurlijk de ultieme televisie voor het kijken van series en films in de hoogste kwaliteit. Voordeel is verder ook dat je niet al te dicht op je scherm hoeft te zitten: voor een 65 inch televisie geldt een afstand vanaf zo'n drie tot drieënhalve meter. En dankzij de smart-functionaliteit heb je toegang tot tal van streamingdiensten. Wij bekeken de mooiste modellen die je voor minder dan 600 euro kunt kopen.

LG 65UR73006LA

Voor wie houdt van heldere beelden en natuurlijke kleuren is de LG 65UR73006LA.AEUQ een prima keuze. Het 4K-paneel met ondersteuning voor HDR10 en HLG laat films en series mooi uitkomen. Wat direct opvalt is het brede kijkhoekpaneel, zodat je vanuit elke hoek goed beeld hebt. Drie HDMI 2.1-poorten zijn aanwezig, handig voor bijvoorbeeld een spelcomputer of soundbar. Het geluid is degelijk, met 20 watt RMS, al kan een extra speaker geen kwaad. De televisie zelf is niet overdreven dik, ongeveer 57 mm, en draait op WebOS dat vlot en makkelijk werkt.

Besturingssysteem: WebOS
Aantal HDMI-poorten: 3
Audio-output (RMS): 20W

TCL 65C655 Pro

Deze TCL 65C655 Pro is een goede keus als je graag series kijkt of een filmavond houdt. Dankzij de QLED-techniek komen de kleuren mooi tot leven en ook HDR10+ en Dolby Vision helpen mee voor extra diepte. Google TV zorgt ervoor dat je toegang hebt tot de meeste (streaming-)apps van Netflix tot YouTube. Het geluid springt eruit: met 50 watt RMS en een ingebouwde subwoofer krijg je een stevig geluid. De tv zelf is daardoor wel een tikje dikker, zo’n 80 mm. Er zijn drie HDMI-poorten voor het aansluiten van extra apparaten.

Besturingssysteem: Google TV
Aantal HDMI-poorten: 3
Audio-output (RMS): 50W

Hisense 65A7NQ

Ben je iemand die vooral van gemak houdt? De Hisense 65A7NQ biedt precies dat. De tv is simpel in gebruik, draait op het VIDAA-besturingssysteem en start razendsnel op. Met zijn 4K-beeld en ondersteuning voor Dolby Vision zie je mooie kleuren en scherpe beelden. Er zijn drie HDMI-poorten, voldoende voor al je apparaten. De tv heeft een redelijk slank ontwerp, ongeveer 80 mm dik. Het geluid van 20 watt RMS is prima voor dagelijks gebruik, al klinkt het met een soundbar net even beter.

Besturingssysteem: VIDAA U
Aantal HDMI-poorten: 3
Audio-output (RMS): 20W

Samsung QE65Q80DAT

Wat deze Samsung QE65Q80DAT meteen bijzonder maakt, is het strakke ontwerp en de Direct Full Array-achtergrondverlichting. Daardoor zijn de zwarttinten diep en het contrast sterk. De tv is heel geschikt voor wie sportwedstrijden of actiefilms kijkt. Hij heeft vier HDMI 2.1-poorten en een krachtig geluid van 40 watt RMS, wat zorgt voor een volle klank bij films. Het scherm is vrij dun, met 54 mm, en draait op het vertrouwde Tizen-besturingssysteem dat soepel werkt.

Besturingssysteem: Tizen
Aantal HDMI-poorten: 4
Audio-output (RMS): 40W

Philips 65PUS7609/12

Bij de Philips 65PUS7609/12 draait het om eenvoud en betaalbaarheid. De beeldkwaliteit is prima voor dagelijks gebruik, met 4K-resolutie en ondersteuning voor Dolby Atmos voor beter geluid. De tv werkt met Titan OS, dat simpel is en vlot laadt. Er zijn drie HDMI 2.1-poorten, genoeg om bijvoorbeeld een spelcomputer of extra box aan te sluiten. De tv is iets dikker dan sommige andere modellen, ongeveer 92 mm, en levert 20 watt RMS geluid. Philips is voor deze serie afgestapt van Google TV en levert de modellen nu met Titan OS.

Besturingssysteem: Titan OS
Aantal HDMI-poorten: 3
Audio-output (RMS): 20W

Ga je op vakantie met je camper of met de caravan? Dan wil je vooral ontspannen rijden, zonder zorgen over te lage viaducten, smalle haarspeldbochten of weggetjes waar je amper kunt keren. Toch gebruiken veel mensen nog steeds een standaard autonavigatie, terwijl die niet is afgestemd op de afmetingen en het rijgedrag van een groter of zwaarder voertuig. In dit artikel lees je wat campernavigatie anders doet – en waarom dat handig is.

Lees ook: Een airco in je caravan of camper? Dit zijn de mogelijkheden!

Een gewone navigatie – los toestel of via smartphone – is gebouwd voor personenauto's. Je voert een bestemming in, kiest eventueel tussen snelste of kortste route, en krijgt aanwijzingen gebaseerd op normale verkeersregels en gangbare voertuigafmetingen. Voor dagelijks gebruik werkt dat prima. Maar zodra je met een grote camper of een caravan op pad gaat, kom je al snel beperkingen tegen. Denk aan tunnels met een beperkte doorrijhoogte, wegen met maximale asdruk of gewichtslimiet, scherpe bochten in bergachtig gebied of dorpskernen waar je amper kunt keren of parkeren. Een standaard navigatie houdt daar geen rekening mee. Dat kan onderweg voor behoorlijk wat stress zorgen, of in het slechtste geval zelfs voor schade.

Wat doet campernavigatie anders?

Een speciaal campernavigatiesysteem is ontworpen met campers en auto's met aanhanger in gedachten. Je voert vooraf de lengte, breedte, hoogte en het gewicht van je combinatie in. Op basis daarvan worden alleen routes getoond die ook echt geschikt zijn voor jouw voertuig. En dat maakt een wereld van verschil.

Zo vermijd je automatisch bruggen waar je niet onderdoor kunt, te smalle weggetjes in dorpjes of natuurgebieden, steile hellingen waar je niet comfortabel kunt rijden of keren en wegen waar een caravan officieel niet is toegestaan. Veel campernavigaties bieden ook aanvullende functies. Denk aan filters voor campings, servicepunten of camperplaatsen, kaarten die je offline kunt gebruiken in gebieden zonder bereik, weergave van hellingspercentages en scherpe bochten onderweg en waarschuwingen voor zijwind, milieuzones of tolwegen. Sommige systemen kun je zelfs koppelen aan een achteruitrijcamera, wat handig is bij parkeren of keren op krappe plekken.

Wat je bij campernavigatie ook vaak ziet: een groter scherm dan bij standaard modellen. Dat is geen luxe, maar een bewuste keuze. De zitpositie in een camper is meestal hoger en wat verder van het dashboard af. Een scherm van 7 inch of groter zorgt dan voor beter overzicht en leesbaarheid, zonder dat je moet turen of knijpen met je ogen. Zeker als je tijdens het rijden snel de kaart of de aanwijzingen wilt checken, is dat een voordeel.

©GARMIN International ©2022

Voorbeelden uit de praktijk

Stel: je rijdt met een camper door de Ardennen. De kortste route volgens je telefoon gaat dwars door een dorpje met een smal bruggetje en steile oprit. Een standaard navigatie stuurt je daar zonder waarschuwing heen. Een campernavigatie herkent de beperkingen en kiest een alternatieve route via een doorgaande weg, ook al is die iets langer. Of je rijdt in Zuid-Frankrijk met een caravan achter je auto. Je komt bij een tunnel waar voertuigen hoger dan 2,60 meter niet doorheen mogen. Een gewone navigatie weet dat niet – een campernavigatie voorkomt dit soort problemen.

Is het altijd nodig?

Als je met een compacte buscamper reist die nauwelijks groter is dan een gewone auto, heb je in de praktijk minder snel last van beperkingen. Maar zodra je camper langer of hoger is, of je met een flinke caravan rijdt, wordt specifieke navigatie al snel een stuk comfortabeler – en veiliger. Ook voor langere reizen of tochten buiten West-Europa is het verschil merkbaar. Niet elk land signaleert hoogte- of gewichtsbeperkingen even duidelijk. Dan is het prettig als je navigatie dat voor je bijhoudt.

Campernavigatie kopen? Hier moet je op letten

Niet elk navigatiesysteem voor campers biedt dezelfde functies. Let daarom goed op de specificaties voordat je iets aanschaft. Controleer of je de voertuigafmetingen (lengte, breedte, hoogte, gewicht) kunt invoeren. Alleen dan kan het systeem echt rekening houden met obstakels op de route. Kijk ook naar het kaartmateriaal: is het actueel en dekt het voldoende landen? Zeker als je buiten West-Europa reist, is dat belangrijk. Sommige modellen bieden gratis kaartupdates, anderen niet. Let daarnaast op of er specifieke camper-POI's in het systeem zitten, zoals camperplaatsen, servicestations of campings. Ook de gebruikersinterface speelt een rol: is het systeem vlot te bedienen, ook als je onderweg bent? En niet onbelangrijk: hoe groot is het scherm? Bij voorkeur is dat minstens 7 inch. Een groter scherm is niet alleen prettiger tijdens het rijden, maar maakt het ook makkelijker om in een oogopslag hellingen, bochten en alternatieven te overzien. Ten slotte: als je al een achteruitrijcamera hebt, controleer dan of deze te koppelen is aan het systeem. Dat maakt het manoeuvreren op een krappe camping een stuk makkelijker.

Fijne vakantie!

Een campernavigatie lijkt op het eerste gezicht misschien een extra uitgave, maar het levert je onderweg vooral rust en gemak op. Geen stress over bruggen, geen gedoe bij keren, en geen verrassingen bij tunnels of bergwegen. Zeker als je vaker met je camper of caravan op pad gaat, is het een investering die je reis een stuk comfortabeler en ontspannen maakt.