Iedereen gebruikt een tekstverwerker, en bijna iedereen ook een spreadsheet- en een presentatieprogramma. Maar dat betekent niet dat je per se met Microsoft Office in zee moet. LibreOffice is de ongekroonde koning van de MS Office-alternatieven. Het pakket is gratis en bestanden die gemaakt zijn in Word, Excel en PowerPoint zijn compatibel met LibreOffice. Meer nog, wie met de Microsoft-programma’s heeft gewerkt, zal met deze opensource tegenhanger voortdurend een gevoel van herkenning hebben.

01 Desktoptoepassingen

LibreOffice 6.1.4 is een groep desktoptoepassingen die bestaat uit een tekstverwerker (Writer), een toepassing om spreadsheets te maken (Calc), een presentatie-app (Impress), een programma om vectorafbeeldingen te creëren (Draw), een databaseprogramma (Base) en een afzonderlijke wiskundemodule (Math). Je draait deze programma’s als desktopapplicaties. Er bestaat ook een online versie die je op je eigen webserver moet installeren. Die is daardoor minder geschikt voor de thuisgebruiker. Trouwens, het feit dat deze kantoorsuite geen gegevens opslaat op een externe server, geeft natuurlijk ook gemoedsrust. Je hoeft je geen zorgen te maken over wat Microsoft, Google of Apple met jouw gegevens doen. De toepassingen zien eruit als wat oudere versies van MS Office, maar dat is niet direct een nadeel. Toen het fameuze lint in 2007 werd geïntroduceerd was niet iedereen laaiend enthousiast over deze interface. De lint-haters zullen opgelucht zijn dat in LibreOffice de menustructuur van de oudere versie van Microsoft Office imiteert.

©PXimport

02 Downloads

Afhankelijk van het besturingssysteem dat je gebruikt, download je het juiste LibreOffice-installatiepakket hier. Er is een versie beschikbaar voor Windows, macOS en Linux. Op de homepage van LibreOffice vind je ook het Help Pack (Dutch). Daarvoor klik je eerst op de groene Download nu-knop. Daarna zie je de Ingebouwde helpfunctie in het Nederlands staan. Het gaat om een bestand van 2,2 MB dat in hulp voorziet bij offline gebruik. Na installatie van LibreOffice op Windows moet je de computer even herstarten.

LibreOffice opent razendsnel. Je komt in een venster met aan de linkerkant een menu om de toepassing te selecteren die je wilt starten. Aan de rechterkant herken je snelkoppelingen naar documenten die je recent hebt opgeslagen. De eerste keer dat je deze suite opent, is dit veld dus leeg. Er is ook een knop Sjablonen, die je bij een aantal templates brengt voor iedere applicatie. Het moet gezegd: het aanbod sjablonen is beperkt. Je kunt via de functie Sjabloonbeheer wel nog nieuwe modellen van internet importeren.

©PXimport

03 Werkbalken

Met Writer kun je alles schrijven: van kleine memo’s tot volledige boeken. De standaardwerkbalk bevat alles om je tekstdocumenten op te maken. Er staan zelfs knoppen bij om het document per e-mail te verzenden of om het document op te slaan in pdf-formaat. Op de werkbalk vind je ook de functies om de tekst in secties te splitsen, om tabellen te maken en om illustraties toe te voegen. Writer heeft zelfs een speciale werkbalk om formulieren te ontwerpen die je in het docx- of in het pdf-formaat bewaart. Bij het opmaken van de formulieren kun je besturingselementen toevoegen zoals keuzelijsten, keuzevakjes, labels en velden.

©PXimport

Lint-interface

©PXimport

04 Autocorrectie en woordinvulling

Wanneer je begint te typen, merk je dat je tekst al gecorrigeerd wordt. De autocorrectie is standaard al op het Nederlands ingesteld. Woorden die de corrector niet herkent, zal hij markeren met een rood golflijntje. In het contextmenu (dat je bovenhaalt met de rechtermuisknop) lees je de suggesties voor deze onderlijnde woorden en via dezelfde weg kun je het verdachte woord toevoegen aan je persoonlijk woordenboek. Een sterke verbetering in versie 6 is dat de spelligcontrole van LibreOffice een toegevoegd woord ook zal herkennen in afleidingen en samenstellingen. Als je vroeger het woord ‘usb’ aan je woordenlijst toevoegde, dan herkende de corrector ‘micro-usb’ en ‘usb-aansluiting’ nog steeds niet. Nu dus wel. In het contextmenu vind je ook de opdrachten De taal van de selectie instellen en De taal van de alinea instellen.

Writer ondersteunt zelfs woordinvulling, een functie die sommige gebruikers liefhebben en andere haten. Met woordinvulling probeert Writer te raden welk woord je aan het typen bent. Wanneer je daarmee akkoord gaat, druk je op Enter, anders typ je gewoon verder. Om deze woordinvulling in of uit te schakelen ga je naar Extra / Opties voor AutoCorrectie en dan gebruik je het tabblad Woordinvulling.

©PXimport

AutoTekst

©PXimport

05 Zijbalk

Omdat de traditionele werkbalk onvoldoende ruimte heeft om alle mogelijkheden van een moderne tekstverwerker te tonen, werkt LibreOffice met een multifunctionele zijbalk. Clipart vind je in de zijbalk onder Galerij. Het paneel Opmaakprofielen haal je tijdens het schrijven ook uit de zijbalk. Wie een beetje verstandig met een tekstverwerker omgaat, werkt met opmaakprofielen om de koptekst, de citaten, de lijsten steeds op dezelfde manier op te maken. De opmaakprofielen zijn gevuld met een breed gamma aan vooraf gemaakte stijlen, maar je kunt uiteraard ook je eigen stijlen toevoegen. Een andere tool die je hier terugvindt is de Navigator. Die komt van pas als het document erg lang wordt. Met behulp van de Navigator spring je heen en weer in het document op basis van de koppen, bladwijzers, afbeeldingen, opmerkingen, links en objecten. Geef een object in je document een naam zodat dit als anker voor de Navigator kan fungeren. Daarnaast is er nog een paneel Eigenschappen voor de tekstopmaak en een paneel Pagina om de marges, de oriëntatie en de kop- en voettekst te regelen.

©PXimport

06 Extensiecentrum

Standaard heeft LibreOffice de Nederlandse woordenlijst en woordafbrekingen geïnstalleerd. Wil je deze tekstverwerker ook inzetten om in andere talen te schrijven, dan wil je de woordenlijsten van die vreemde taal natuurlijk ook installeren. Je haalt die extra talen binnen via het menu Extra / Extensiebeheer. In dit venster beheer je de extensies die je ooit hebt geïnstalleerd en via de knop Haal meer extensies online maak je verbinding met de online extensiebank van LibreOffice. Behalve allerhande woordenboeken vind je hier hulpmiddelen voor de modules Draw, Base en Math en allerlei modeldocumenten die andere gebruikers hebben gedeeld. Er zit interessant materiaal bij, zoals een tool om voertuigonkosten te berekenen, een extensie om tekstvakken te voorzien van dummy-tekst, een sjabloon om de suikerwaarden in het bloed bij te houden en veel meer. Nadat je de extensie hebt geïnstalleerd, moet je LibreOffice wel even herstarten.

©PXimport

Compatibel

©PXimport

07 Werkbladen

Wie ooit in Excel heeft gewerkt, vindt in Calc onmiddellijk zijn draai. Elk spreadsheet kan uit verschillende werkbladen bestaan en elk blad is opgebouwd uit cellen die je vult met tekst, getallen en formules. Onder in beeld zie je de werkbladen die in het spreadsheet zitten. Calc gebruikt de Open Document-indeling .ods om rekenbladen op te slaan, maar je kunt het bestand ook exporteren naar het xls-formaat voor Excel of naar verschillende bestandsindelingen zoals csv-, pdf-, html.

Om snel een waarde in een cel op te maken als valuta, percentage, datum, aantal of decimaal getal, gebruik je de knoppen van de werkbalk Opmaak. In Calc vinden we weer de handige zijbalk terug, waar je in het paneel Eigenschappen de opmaak van de cellen vastlegt. Wil je bijvoorbeeld dat alle negatieve getallen in het rood verschijnen, dan vink je die optie aan in dit paneel. Calc ondersteunt geavanceerde functies zoals draaitabellen en kan aan de hand van huidige gegevens voorspellingen doen voor de toekomst.

08 Formules

Geen spreadsheet zonder formules … Wanneer je in de zijbalk op de fX-knop klikt, opent zich het paneel Functies. Alle formules zijn opgesteld in het Nederlands en om het overzicht te behouden in het enorme aanbod organiseert LibreOffice de formules in categorieën zoals Financieel, Logisch, Wiskundig enzovoort. Wanneer je in Calc een aantal cellen met getallen selecteert, verschijnt standaard de som van die waarden in de statusbalk. Je kunt hier ook andere berekeningen laten verschijnen door op het knopje te klikken waar nu Som= staat.

Wil je bepaalde gegevens weergeven in grafieken? Dat werkt hetzelfde als in Excel: je selecteert een bereik en klikt dan op de knop Diagram. Hierdoor opent zich de Assistent Diagrammen die je door de verschillende keuzestappen leidt. Het moet wel gezegd worden dat de verschillende diagrammen op grafisch vlak moeten onderdoen voor Excel.

©PXimport

09 Delen

In de spreadsheet-module Calc kunnen meerdere gebruikers gelijktijdig aan hetzelfde werkblad werken. Daarvoor moet elke gebruiker die wil samenwerken een naam opgeven in Extra / Opties / LibreOffice / Gebruikersgegevens. Daarna activeert de degene die het werkblad aanmaakt de samenwerking op dit rekenblad met Extra / Werkblad delen. Hierdoor wordt het document opgeslagen in de modus Delen en dat merk je in de titelbalk. Wanneer een van de gebruikers het gedeelde document opslaat, zal dit document zichzelf updaten, zodat de gebruiker de laatste versie ziet van alle wijzigingen die zijn opgeslagen door alle gebruikers.

©PXimport

10: Vectoren

Draw is een typisch vectortekenprogramma, hoewel het ook bewerkingen kan uitvoeren op rasterafbeeldingen. Dit tekenpakket heeft een set tools aan boord om technische tekeningen te maken met 2D- en 3D-manipulatie. Een Draw-tekening kan een maximale paginagrootte van 300 cm bij 300 cm hebben, wat dus wel van pas kan komen bij het produceren van technische tekeningen, brochures en posters. Vectorafbeeldingen zijn samengesteld uit geometrische elementen, zoals lijnen, cirkels en polygonen. Het enorme voordeel van vectorafbeeldingen is dat je ze kunt schalen zonder kwaliteitsverlies.

Draw wisselt de afbeeldingen makkelijk uit met de rest van de LibreOffice-suite. Je kunt ook met tekeningen werken in Writer of Impress, die je dan aanpast met een subset van hulpmiddelen in Draw. En wanneer je een pdf-document wil bewerken in LibreOffice, zal het pakket het pdf-bestand openen in Draw.

©PXimport

11 Lagen

Je maakt en bewerkt de tekening op de grote werkruimte in het midden. Op dit werkvlak plaats je vormen, tekstvakken en afbeeldingen. Een tekening kun je ook over verschillende pagina’s verdelen. In dat geval is het paneel Pagina’s erg handig om in beeld te zeten. Bovendien kan Draw elementen op verschillende lagen manipuleren. Met behulp van lagen organiseer je complexe onderwerpen in logische groepen. Onderaan het werkvlak zie je uit hoeveel lagen de tekening bestaat en van iedere laag kun je de transparantie instellen.

©PXimport

12 Afbeeldingsstijlen

De zijbalk in Draw heeft vier panelen, waarvan maar één paneel tegelijk geopend kan zijn. Ook hier is het eerste paneel de Eigenschappen, waarmee je de positie, het lettertype en de schaduwen instelt. In het paneel Galerij zit een collectie objecten, vormen, pijlen, 3D-objecten en elementen stroomdiagrammen te maken. Net zoals je tekststijlen kunt vastleggen, is het in Draw mogelijk om afbeeldingsstijlen op objecten toe te passen via de sectie Opmaakprofielen. Op die manier kun je het uiterlijk van alle elementen die zijn opgemaakt met een bepaald profiel, tegelijk wijzigen door hun opmaakprofiel aan te passen. Ten slotte zit in de zijbalk ook de Navigator, waarmee je snel tussen de pagina’s in de tekening navigeert. Standaard slaat Draw de afbeeldingen op in het open document formaat .odg, maar je kunt via de functie Exporteren het project ook wegschrijven naar de bitmap-formaten .bmp, .gif, .jpg, .png, .tiff en naar de vectorformaten .eps, .svg.

©PXimport

13 Dia’s schikken

De PowerPoint van LibreOffice heet Impress. In versie 6 is de standaardgrootte van een dia 16:9, wat overeenkomt met de verhouding van recente schermen en projectors. De dia’s die je maakt, zullen veelal verschillende elementen bevatten: tekst, lijsten met opsommingstekens, tabellen, grafieken, foto’s en tekeningen. Het hoofdvenster bestaat uit het deelvenster Dia’s, de werkruimte en de zijbalk. De gemeenschappelijke functies van alle LibreOffice-applicaties hebben een samenhangende gebruikersinterface, zodat je ook hier snel de knoppen herkent om de dia’s op te maken. Het paneel Dia’s bevat alle onderdelen van de presentatie in de juiste volgorde. Om die volgorde aan te passen of om snel een aantal dia’s te verwijderen, open je de Diasorteerder via het menu Beeld. Wanneer je denkt dat een dia tijdelijk overbodig is maar hem niet direct wilt verwijderen, dan kun je hem verbergen via het rechtermuisknopmenu.

©PXimport

14 Inhoud

Net zoals in PowerPoint bepaal je bij iedere nieuwe dia welke lay-out je wilt hebben. Die indeling bevat de plaatsaanduidingen voor de inhoud. Wanneer je zo’n tekstvak vult, zal die automatisch de opmaak aannemen van de geselecteerde diastijl. Op die manier blijft je presentatiestijl consistent. Uiteraard kun je met de knop Tekstvak zelf tekstvakken toevoegen. Ook tabellen, grafieken, tekeningen en ontwerpen uit Draw plaats je op de dia via de opdracht Invoegen. Hier vind je ook direct de functie om video en audio toe te voegen. Deze mediabestanden moeten lokaal op de harde schijf staan. Op vlak van video-ondersteuning merk je de beperking van deze kantoortoepassing.

Overigens is het bij geen enkele toepassing van LibreOffice mogelijk om filmpjes van internet in te voegen. Bovendien moet je de documenten in Writer, Calc, Impress of Draw opslaan in de Open Document-indelingen, anders worden de video’s niet in de bestanden opgeslagen.

©PXimport

15 Overgangen en animaties

In de zijbalk bevindt zich een paneel genaamd Diawissel, met een breed aanbod aan overgangen waarvan je de duur kunt instellen. In het paneel daaronder selecteer je de animaties om bepaalde elementen van de presentatie te benadrukken. Het zijpaneel Hoofddia’s gebruik je om een volledig andere diastijl te kiezen, maar die wordt alleen toegepast op de geselecteerde dia(‘s).

Klik op de knop Diavoorstelling of druk op F5 om de presentatie te starten. Wanneer je het contextmenu gebruikt tijdens de diavoorstelling, kun je de muisaanwijzer wijzigen in een pen waarvan de lijndikte en kleur aanpasbaar is. Tijdens de presentatie schakelt Impress naar de Presenter-console. In deze persentatiemodus ziet de spreker op zijn laptop- of op zijn desktopscherm de huidige dia en de dia die dadelijk volgt. Bovendien kan hij de opmerkingen lezen die hij vooraf bij bepaalde dia’s heeft genoteerd. Deze console werkt alleen wanneer twee beeldschermen zijn aangesloten. Uiteraard is het ook mogelijk om hand-outs in verschillende lay-outs af te drukken.

Open als standaard

16 Base

De databasesoftware Base is vergelijkbaar met Microsoft Access. Deze module is een onderdeel dat de thuisgebruiker waarschijnlijk het minst zal gebruiken. Toch is dit een krachtige tool waarmee je zelfs een MySQL-database aanspreekt en beheert. Iedere keer dat je Base start, verschijnt de Database Wizard waar je drie opties hebt: een gloednieuwe database maken, een bestaande database van de computer af openen, of verbinding maken met een database die gemaakt is in een andere toepassing. Daarna maak je velden in verschillende tabellen aan, zodat je de records kunt vullen met informatie. Databases zijn gemaakt om ontzettend veel informatie te beheren, daarom is het fijn dat Base een uitgebreid en aanpasbaar zoeksysteem bevat.

©PXimport

17 Math

De laatste component die in LibreOffice aanwezig is, is een editor om wiskundige formules te noteren en te bewerken. Je kunt Math toepassen in de LibreOffice-documenten, of je gebruikt de tool als zelfstandige applicatie. Wanneer je een formule wilt invoegen in een LibreOffice-document, plaats je de cursor op de juiste locatie en selecteer je de menuoptie Invoegen / Object / Formule. Gebruik je Math als zelfstandige tool, dan kun je een formule bewaren als afzonderlijk math-bestand. Math maakt het de gebruiker makkelijk om formules te typen. Als je bijvoorbeeld een breuk wilt invoegen, klik je op het breukpictogram in het venster Elementen, waarna je de waarden invult tussen de accolades. Iedere formule kun je opmaken met behulp van het submenu Indeling. Op die manier kies je het lettertype en de tekengrootte.

©PXimport

De Enchant 1100 is de nieuwste top-soundbar van Harman Kardon. Ondersteuning voor Dolby Atmos en een streepje Scandi-design maken het een interessante optie.

De grotere Enchant 1100 soundbar werd begin dit jaar samen met de kleinere Enchant 900 voorgesteld. Het is een echt topmodel dat veel speakers inzet om omhullende 3D-geluid te bieden, inclusief twee aan de bovenzijde. Dit is niet de eerste of enige soundbar van Harman Kardon die de naam 'Enchant' draagt, maar eigenlijk lijkt hij meer op de voorgaande Citation-reeks van Harman Kardon. Citation was bedoeld als een volledig antwoord op Sonos, met multiroom-functionaliteit en met een design dat luxueuze textiel van Kvadrat toepaste. 

De Enchant 1100 neemt veel van de Citation-eigenschappen over, waaronder het design (maar zonder Kvadrat-stofjes) en de uitbreidbaarheid. Hij gebruikt ook een knappe techniek van Harman, Multibeam, om geluid breed de kamer in te sturen. Met ondersteuning voor Dolby Atmos en DTS:X, veel streamingopties, een extra HDMI-ingang (geschikt voor 4K en Dolby Vision) en uitbreidingsopties spreken we hier over een veelzijdige soundbar. 

©Jamie Biesemans

Uitbreiden met speakers kan

Wie meer wil, kan de Enchant 1100 uitbreiden met de Enchant Sub (adviesprijs 399 euro) en/of een paar Enchant-draadloze speakers (adviesprijs 229 euro/stuk). Het is daarmee een directe uitdager van de Sonos Arc Ultra, nog een topmodel dat je op eigen tempo kunt uitbreiden met extra speakers. De Harman Kardon is wel nog iets scherper geprijsd. Het koppelen met speakers in andere kamers kan via Google Cast of AirPlay 2. Een pluspunt: dat kan ook met luidsprekers van verschillende merken.

Zacht en harmonieus design

Ontsnappen aan de klassieke balkvorm van een soundbar doet de Enchant 1100 niet. Maar omdat de afgeronde behuizing helemaal bedekt is door een fraai zwart stofje en verder geen opvallende elementen toont, verdwijnt hij netjes in de achtergrond. Minimalisme ten top, totdat je het volume of een optie aanpast. Dan zie je een grote display in een coole dotmatrix-stijl oplichten. Dat zorgt dan weer voor vleugje retro-gevoel. In tegenstelling tot bij de Citation-soundbars, lijkt er deze keer geen lichtgrijze versie te bestaan.

Onder het strakke uiterlijk zitten aardig wat speakers verborgen: elf stuks. Twee daarvan zitten bovenaan en zorgen voor de driedimensionale geluidservaring. De Enchant 1100 is slechts 6,5 cm hoog en kan dus bij een tv op een voet geplaatst worden. Maar het beste resultaat krijg je als je hem 10 à 20 cm vóór het scherm zet, zodat de bovenliggende speakers vrij naar het plafond gericht zijn. Ook de zijkanten moeten helemaal vrij blijven. Aan elke zijde is er een opening waar je een speaker kunt zien; die zorgen voor een heel breed geluidsbeeld rond de tv.

©Harman Kardon

Aan weerszijden is er een opening met een tweeter die schuin gemonteerd is.

Ontspannen kan ook

In de doos vind je een kleine afstandsbediening, maar je kunt ook de Harman Kardon One-app gebruiken. Welke optie je ook kiest: het volume regelen, een aantal audio-instellingen veranderen en muziek pauzeren zijn mogelijk. Een unieke optie heet Moment, dat zelfs zijn eigen knop op de remote heeft.

Als je hierop drukt, rollen er uit de soundbar rustgevend geluiden. Je kunt via de app kiezen of je dan even kunt relaxen met het geluid van regen, een bos of de zee. Misschien wel leuk voor meditatieoefeningen, maar wel een apart iets om zo'n prominente plek te geven.

Muziek spelen kan op vele manieren

In een app kun je muziek en internetradio afspelen van bepaalde diensten, waaronder Amazon Music, Napster, Qobuz, Tidal en TuneIn. Bij Amazon en Tidal wordt zelfs het afspelen van muziek in Dolby Atmos-formaat ondersteund, dat kom je zelden tegen.

In het lijstje ontbreken natuurlijk heel wat belangrijke diensten, zoals Apple Music of Spotify. Ze afspelen kan echter makkelijk via AirPlay, Chromecast of Spotify Connect. De soundbar kan ook bediend worden met Roon, de audiofiele muzieksoftware van een Harman Kardon-zusterbedrijf die vooral in de hifi-wereld wordt gebruikt. Ten slotte is de Enchant 1100 uitgerust met bluetooth. Manieren genoeg dus om muziek af te spelen.

Eenvoudige installatie

Het instellen van de Enchant 1100 gebeurt via de One-app. Een visueel stappenplan maakt het heel eenvoudig. Wat je ook in de app (of via de remote) kunt doen is het geluid "kalibreren". De soundbar verspreidt dan twintig seconden luide testgeluiden om zo de woonkamer te leren kennen. Na deze meting wordt de weergave aanpast zodat de soundbar beter klinkt. Zo'n functie wordt stilaan standaard op een high-end soundbar; hier blijkt het zeer effectief in het balanceren van bassen en helderheid. 

©Jamie Biesemans

In de Harman Kardon One-app vind je heldere uitleg.

Geslaagd in 3D

Bij het bekijken van demovideo's van Dolby en een aantal filmfragmenten valt in de eerste plaats de zuivere weergave van de Enchant 1100 op. Het klinkt luchtig en ruim, waardoor geluidseffecten los in de kamer verschijnen. Bij de Shattered-demo bewegen de geluiden van brekend glas echt van rechts naar ver links.

©Jamie Biesemans

De Enchant 1100 heeft goede dialogenweergave.

Ook bij drukke actiescènes, zoals tijdens de finale veldslag op Scarif in Star Wars: Rogue One – waarvan Andor op Disney+ de prequel vormt – houdt de Harman Kardon een goede controle. Het is een goed resultaat dat vooral heel detailrijk en gebalanceerd overkomt, met name na de kalibratie. Wel is het in onze woonkamer wat minder 'cinematisch' (of je mag ook zeggen 'bombastisch') bij bijvoorbeeld de race in Ready Player One. Je wordt wel omgeven door geluid, inclusief hoog boven de tv, dat wel. Maar het is niet zo knallend of dynamisch als bij bijvoorbeeld JBL.

Een subwoofer erbij of niet?

Het toevoegen van een subwoofer of extra speakers kan daar iets aan doen. Dat verloopt eveneens via de app. Je hebt er wel even tijd voor nodig, want elk toestel moet met de wifi verbonden worden. Vervolgens moet er nog een update worden geïnstalleerd, wat ook even kan duren. Ten slotte combineer je bijvoorbeeld de Enchant 1100 met de Enchant Sub via de app. Dat ging tijdens het testen vlot, en de app maakt het proces ook heel transparant. Wel spijtig: de kalibratiefunctie werkt niet langer als je een sub toevoegt aan een soundbar. Hopelijk komt die mogelijkheid er nog.

©JORDI HUISMAN

De Enchant Sub zet je bij voorkeur naast de soundbar.

Mét Enchant Sub wordt de Enchant 1100 een stukje spectaculairder, al blijft het vooral het mooie detail en de controle die indruk maken bij het zeer intense vuurgevecht in het Witte Huis in Civil War. Dit zijn goede prestaties, ook voor gaming. Toch is de stap naar een extra sub geen verplichting. De Enchant Sub is niet zo krachtig of verfijnd, dus in een kleinere woonkamer ga je aan de soundbar zelf voldoende hebben. Positief wel is dat die Sub vergeleken met optionele subs bij sommige concurrenten relatief goedkoop is.

Conclusie

De Enchant 1100 is een soundbar die zeer gelikt oogt en sterk presteert. Kamervullend de soundtrack van een film of tv-serie neerzetten doet hij goed, net als muziek afspelen. Zonder extra apparaten levert de Harman Kardon al een topprestatie, waarbij detail en helderheid de grootste troeven zijn. Spraak en geluidseffecten klinken duidelijk en zijn goed gepositioneerd. Al mag het niet een basmonster zijn, je wordt goed ondergedompeld in een film.

Vind je dat Chrome af en toe traag presteert en ervaar je zelfs vastlopers? De efficiëntiemodus van Windows 11 is mogelijk de boosdoener. Gelukkig kun je die uitschakelen. We geven je een plan van aanpak waarmee Chrome een heel stuk sneller werkt en reageert.

De efficiëntiemodus is bedoeld om langer te kunnen werken met een volle accu, om minder ventilatorgeluid te produceren en betere prestaties te halen. De functie werd geïntroduceerd in Windows 11. Het is een systeemfunctie die automatisch het brongebruik van apps aanpast op basis van hun gebruik en prioriteit. Deze modus staat standaard ingeschakeld voor bepaalde applicaties zoals Chrome.

Wanneer je bijvoorbeeld meerdere tabbladen in Chrome hebt geopend, terwijl je er slechts één gebruikt, dan kan de efficiëntiemodus een aantal tabbladen in rust zetten. Hierdoor komen die in een energiebesparende stand te staan. Nadeel is dat deze tabbladen mogelijk niet langer worden bijgewerkt, of zelfs helemaal niet meer reageren wanneer je ernaar overschakelt. Wat aanvankelijk bedoeld is als een voordeel, pakt hierdoor soms uit als hinderlijk. Extra geheugen dat wordt vrijgemaakt lijkt op het eerste gezicht interessant, maar als hierdoor browsertabbladen niet laden of websites crashen dan is dit behoorlijk irritant. Tijd om hier wat aan te gaan doen.

Eerst controleren

We gaan eerst controleren of de efficiëntiemodus inderdaad is ingeschakeld en of die zijn werk doet. Heb je Windows 11 geüpdatet naar versie 22H2 of hoger, dan is de kans groot dat de efficiëntiemodus in Google Chrome al actief is. Controleer dit met Taakbeheer. Klik met de rechtermuisknop op de taakbalk en selecteer Taakbeheer.

In de app die opent, zoek je nu het proces Google Chrome. Klik op het pijltje ernaast om deze groep uit te vouwen. In de kolom Status staat Efficiëntiemodus naast alle processen waarvoor deze functie is ingeschakeld. Wanneer je dit label aantreft, weet je dat deze modus over het algemeen actief is voor Google Chrome. De efficiëntiemodus is ook herkenbaar aan een pictogram van een groen blaadje.

Het groene blaadje geeft aan dat bij deze processen de efficiëntiemodus actief is.

Efficiëntiemodus uit

Je kunt de efficiëntiemodus voor Google Chrome in Windows 11 tijdelijk uitschakelen in Taakbeheer. Klik met de rechtermuisknop op een van de subprocessen waar de waarde Efficiëntiemodus in de kolom Status te zien is. Klik daarna met de rechtermuisknop op het label Efficiëntiemodus om het vinkje weg te halen. Herhaal deze stap bij alle Chrome-subprocessen waar de efficiëntiemodus actief is, tot in de groep Google Chrome geen enkel groen blaadje meer staat. Hierdoor wordt de efficiëntiemodus voor deze subprocessen tijdelijk uitgeschakeld.

De proceslijst verandert en wordt continu bijgewerkt wanneer je nieuwe tabbladen opent en sluit. Het is dus mogelijk dat je deze stappen meerdere keren moet herhalen om ervoor te zorgen dat de wijzigingen van kracht blijven. Ook als je Chrome later sluit en opnieuw start, wordt de modus opnieuw ingeschakeld. Hetzelfde geldt wanneer je de pc opnieuw opstart.

Haal het vinkje weg bij Efficiëntiemodus.

Twee versies

Als je de vorige methode niet elke keer opnieuw wilt herhalen nadat je Google Chrome hebt gestart, dan kun je werken met Chrome-snelkoppelingen. In dit voorbeeld gebruik je een snelkoppeling om Chrome in de standaardinstelling (met de efficiëntiemodus actief) te gebruiken en daarnaast maak je een snelkoppeling om Chrome te gebruiken zónder de efficiëntiemodus.

Begin met het plaatsen van een snelkoppeling voor Chrome op het bureaublad. Binnen Windows 11 verloopt dat anders dan in Windows 10. Klik op Start en selecteer rechtsboven de optie Alles. Hiermee verschijnt er een alfabetische lijst met alle apps. Zoek Google Chrome en sleep dit pictogram naar het bureaublad. Daar is de eerste snelkoppeling. Klik met rechts op deze snelkoppeling en kies Kopiëren. Daarna klik je op het bureaublad met rechts en je selecteert Plakken.

Sleep een snelkoppeling op het bureaublad vanuit Alle apps.

Zonder efficiëntiemodus

Zo, vanaf nu heb je twee snelkoppelingen voor Chrome op het bureaublad. Bij de tweede verander je de naam bijvoorbeeld in Google Chrome zonder efficiëntiemodus. Klik met de rechtermuisknop op deze tweede snelkoppeling en kies Eigenschappen in het contextmenu. Klik in het venster Eigenschappen / Snelkoppeling op het veld Doel. Daar zie je het pad: C:\Program Files\Google\Chrome\Application\chrome.exe. Voeg daar de volgende opdracht aan toe. Zet de cursor achter chrome.exe, plaats een spatie en daarachter typ of plak je --disable-features=UseEcoQoSForBackgroundProcess. Het totale pad ziet er dus als volgt uit:

Klik op Toepassen in de rechterbenedenhoek van het venster. Door deze toevoeging schakel je de Eco QoS (Eco Quality of Service) voor achtergrondprocessen uit. Hierdoor gebruikt Chrome niet langer de functie die is ontworpen om het energieverbruik te optimaliseren. Windows vraagt je in sommige gevallen om de beheerrechten te verlenen om door te kunnen gaan. Klik dan gewoon op Doorgaan. Sluit het venster Eigenschappen van Google Chrome als je klaar bent. Start nu Google Chrome opnieuw op.

Wijzig de gegevens in het veld Doel.

Controle

Om te controleren of de functie is uitgeschakeld open je de snelkoppeling zonder efficiëntiemodus. Typ in het adresvak chrome://version en druk op Enter. Hierdoor zullen de details van Chrome op je pc in beeld komen. En daar zul je de opdrachtparameters lezen die je zojuist hebt toegevoegd. Als je Chrome opent vanaf de eerste snelkoppeling (met efficiëntiemodus) en je typt chrome://version, dan zul je deze parameters niet terugvinden. Ook wanneer je het oorspronkelijke Chrome-uitvoerbare bestand start vanuit de map C:\Program Files\Google\Chrome\Application zul je ontdekken dat de efficiëntiemodus nog steeds aan staat.

Deze aanpassing schakelt de efficiëntiemodus alleen uit als je Chrome start vanuit de bewerkte snelkoppeling.

Geheugenbesparing uitzetten

Behalve de efficiëntiemodus gebruikt Chrome ook functies voor geheugen- en energiebesparing. Beide verminderen het stroomverbruik van de browser door bepaalde functies en mogelijkheden te beperken, maar ze kunnen ook de browserprestaties vertragen. Om ze uit te schakelen, tik je op de drie puntjes in de rechterbovenhoek en ga je via Instellingen naar Prestaties. Je kunt ook in het adresvak chrome://settings/performance typen en dan op Enter drukken. Hiermee kom je op het tabblad Prestaties. In dit tabblad kun je de schuifjes bij Geheugen / Geheugenbesparing en Voeding / Energiebesparing uitschakelen.

Deze laatste optie is alleen beschikbaar op Chrome die op een laptop draait. Een van de bekende problemen van Geheugenbesparing is dat het tabblad automatisch bevriest of opnieuw gaat laden wanneer je ernaar teruggaat. Energiebesparing kan ook de oorzaak zijn dat de visuele effecten in de browser worden beperkt. Hierdoor zal bijvoorbeeld smooth scrolling niet meer werken en ook videoframerates kunnen hierdoor vertragen.

Probeer Geheugenbesparing uit te zetten en kijk of het probleem hiermee is opgelost.

Sluit ongebruikte tabs

Chrome opent voor elk tabblad zijn eigen proces. Als er veel tabbladen openstaan, dan verbruiken die veel geheugen, wat kan leiden tot vertraging. Om te weten hoeveel systeembronnen Chrome aanspreekt, ga je naar Taakbeheer en bekijk je het lopende verbruik. De oplossing is simpel: sluit onnodige tabbladen om te zien of Chrome hierdoor sneller wordt.

Alle open tabbladen spreken gezamenlijk veel geheugen aan.

Cache en cookies wissen

Wanneer je de Chrome-browser lang gebruikt, verzamel je heel wat gegevens in de browsercache en ook veel cookies, wat de browser kan vertragen. Je kunt dit probleem oplossen door de browsegegevens te wissen. Klik op de drie puntjes in de rechterbovenhoek van de browser. Selecteer Browsegegevens wissen. Vervolgens selecteer je de vakjes Cache en Cookies en je klikt op Gegevens wissen. Als dat is gebeurd, start je Chrome opnieuw op en kijk je of het programma nog steeds traag is.

De gecachte afbeeldingen en bestanden nemen 320 MB in beslag.