Welke browser je ook gebruikt, het is vast een van de meest gebruikte programma’s. Met de juiste extensies maak je je surfervaring nog vlotter, veiliger of gewoonweg prettiger. In onze lijst met 20 browserextensies zitten er ongetwijfeld een paar bij die je aanspreken. Tenzij anders vermeld, vind je de deze in de webstores van zowel Chrome als Firefox.

WebChatGPT

We kunnen niet om het razend populaire ChatGPT heen en de eerste vijf extensies draaien helemaal rond deze intelligente chatbot. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Bing Chat of Google Bard kan ChatGPT vooralsnog geen actuele informatie uit het web opdiepen. Met WebChatGPT is dit wel mogelijk. Je ChatGPT-invoerbalk krijgt dan meteen enkele knoppen bij, waarbij je zelf aangeeft hoeveel webbronnen de tool moet raadplegen, binnen welke periode en in welke regio. WebChatGPT maakt hiervoor gebruik van DuckDuckGo. Je kunt ook specifieke sites en DuckDuckGo Bangs aanspreken, bijvoorbeeld met /page:<webpagina> <zoekterm> of /!<bang> <zoekterm>. Zorg er wel voor dat de knop Web access is ingeschakeld.

ChatGPT for Google

De kans is groot dat Google ook jouw favoriete zoekmachine is. Alleen jammer dat die geen interactie heeft met ChatGPT. Dit probleem los je handig op met ChatGPT for Google. Naast de zoekresultaten van Google verschijnt nu ook de respons van ChatGPT. Klik op het tandwielpictogram om aan te geven dat je deze respons alleen wilt wanneer je je zoekterm met een vraagteken afsluit of wanneer je op een knop drukt. Je kunt ook aangeven dat je GPT-4 wil gebruiken (althans voor ChatGPT Plus-gebruikers).

Merlin

Merlin omschrijft zichzelf als een ChatGPT-assistent voor alle websites. Wanneer je namelijk na je aanmelding bij Merlin op Ctrl+M drukt, verschijnt een pop-upvenster met een ChatGPT-prompt. Het antwoord kun je naar het klembord kopiëren en het is tevens mogelijk je prompts te bewaren. Ook handig: wanneer je een YouTube-video bekijkt, volstaat een klik op Summarize this video voor een mooi overzicht van wat er in de video te zien is, op basis van het bijbehorende transcript. In de gratis versie ben je beperkt tot 51 dagelijkse prompts. Kies je voor GPT-4, dan vreet één vraag wel meteen 10 prompts op.

FancyGPT

De antwoorden van ChatGPT zijn behoorlijk indrukwekkend, maar de lay-out beperkt zich overwegend tot ‘platte tekst’, hooguit met een tabel of woorden in cursief of vetgedrukt. Echt ‘fancy’ oogt zo’n respons dus niet, maar FancyGPT stopt alles in een fraaier jasje. Zodra de conversatie klaar is, open je de extensie en klik je op Make your ChatGPT fancy. Je belandt in een eenvoudige editor waar je een geschikte stijl selecteert (zoals Neon, Sketch en Light), eventueel een extra titel invult en de onderdelen van de chat aanklikt die je liever buiten het resultaat houdt. Ten slotte bewaar je het resultaat als afbeelding, pdf of tekstbestand. Deze extensie alleen beschikbaar voor Chromium-browsers.

Het resultaat van ChatGPT hangt nog altijd af van wat jij invoert: Haal betere resultaten uit ChatGPT met slimme prompts

Superpower ChatGPT

Deze extensie zorgt voor enkele handige extra’s in ChatGPT. Zo kun je chats uit je geschiedenis selecteren en die lokaal bewaren met Export All (bijvoorbeeld in Markdown). Via My Prompt History krijg je een overzicht van reeds uitgevoerde prompts. Deze kun je bijvoorbeeld in Community Prompts plaatsen, waar je ook prompts van andere gebruikers kunt bekijken, met filters als Category en Language.

Net boven de promptbalk kun je uit diverse commando’s kiezen die inwerken op de vorige response, zoals Rewrite, Expand en Summarize. Via Settings kun je deze commando’s aanpassen en ook allerlei opties instellen.

Linkclump

Wanneer je op een webpagina meerdere interessante links ziet die je wilt bekijken, dan hoef je die met Linkclump niet langer allemaal afzonderlijk te openen. Je trekt met ingedrukte Z-toets en linkermuisknop een tekstkader rond de links en alle links binnen dit kader zullen zich automatisch en op afzonderlijke tabbladen in je browser openen.

DownThemAll!

Als je frequent mediabestanden of documenten van internet downloadt, en vaak meerdere op één webpagina, kan DownThemAll je heel wat klikken en tijd besparen. Wanneer je op een webpagina DownThemAll selecteert, verschijnt er een venster waar je de gewenste links selecteert en eventueel ook aangeeft tot welke bestandsformaten je de downloads wilt beperken (op bestandstype of met reguliere extensies). Vervolgens selecteer je een geschikt sjabloon voor de bestandsnaam en ben je klaar om te downloaden. Op een vergelijkbare manier kun je ook bestanden op alle geopende tabbladen downloaden. Of je drukt op OneClick om zonder verdere vragen te downloaden, overeenkomstig je instellingen.

SingleFile

Als je een webpagina lokaal wilt bewaren vanuit je browser, worden alle pagina-objecten standaard opgeslagen in afzonderlijke bestanden. Als je alles liever in één bestand wilt hebben (wanneer een schermafbeelding niet voldoet), regelt SingleFile dit voor je. Met één druk op de knop kun je het resultaat even later als lokale html-pagina bekijken, inclusief css, fonts, frames, afbeeldingen, enzovoort. Er zijn nog meer opties beschikbaar via het contextmenu, zoals Save Selected Links, Annotate and Save the page, Auto-save enzovoort.

Web Archives

Soms vind je niet meer precies wat je zoekt op internet, omdat webpagina’s vaak worden bijgewerkt of verwijderd. In dat geval kan Web Archives je helpen. Deze extensie maakt het mogelijk om te zoeken in verschillende zoekmachines die gearchiveerde en gecachete pagina’s hebben geïndexeerd, zoals WayBack Machine en Archive.is. Met één klik krijg je toegang tot de geopende webpagina, met een tijdsbalk bovenaan. Je kunt een specifiek tijdstip selecteren om de bijbehorende versie van de pagina te bekijken.

Enhancer for YouTube

Enhancer for YouTube is een handige extensie voor fans van YouTube-video’s die hun kijkervaring willen verbeteren. Met deze extensie kun je advertenties uitschakelen, het volume en de afspeelsnelheid aanpassen met je muiswiel en taken automatiseren, zoals het selecteren van de optimale afspeelkwaliteit. Bovendien kun je sneltoetsen configureren om YouTube efficiënter te bedienen. Via een extra knoppenbalk heb je toegang tot talrijke handige functies bij het bekijken van een video en je kunt alle opties aanpassen op de instellingenpagina.

ScrollAnywhere

Met ScrollAnywhere kun je de navigatie op webpagina’s aanzienlijk verbeteren. Je kunt namelijk scrollen in alle richtingen, ongeacht de positie van de muis, door middel van een muisknop naar keuze. Je bent dus niet langer beperkt tot de standaard scrolbalken, wat met name handig is bij het bekijken van grote afbeeldingen of lange tabellen. Hoewel het lijkt alsof het een eenvoudig hulpje is, biedt het veel instelbare opties. Zo kun je de snelheid, versnelling en het uiterlijk van de cursor tijdens het scrollen aanpassen, de grootte en kleur van de scrolbalken wijzigen en nog veel meer.

Reader View

Reader View is een handigere optie voor browsers dan de ingebouwde leesmodus. Door op de Reader View-knop te klikken bij het openen van een webpagina met afbeeldingen en advertenties, wordt alleen de tekst weergegeven in een gemakkelijk leesbare lay-out. Als je de afbeeldingen toch wilt bekijken, kun je deze met één klik weergeven. Reader View biedt ook de mogelijkheid om tekst te verwijderen, bewerken, markeren of toe te voegen en om de tekst te laten voorlezen, ook in het Nederlands. Je kunt de fontgrootte en achtergrondkleur aanpassen en het document gemakkelijk afdrukken, opslaan (als html) of direct verzenden naar je standaard e-mailprogramma.

Dark Reader

Sommige webpagina’s zien er aantrekkelijker uit in een donkere modus. Dark Reader biedt de mogelijkheid om deze modus volledig aan te passen aan jouw voorkeuren, waarbij je zelf de (tekst)stijl binnen de modus kunt instellen met schuifbalken zoals Helderheid, Contrast, Sepia en Grijswaarden. Met Dark Reader kun je eenvoudig schakelen tussen de donkere en lichte modus. Bovendien kun je een lijst van sites aanleggen waarin je kunt aangeven welke modus standaard actief moet zijn.

CrxMouse Chrome Gestures

Als je niet graag steeds naar het toetsenbord grijpt om in je (Chromium-)browser te navigeren, is CrxMouse een handig programma om te installeren. Het wordt geleverd met een reeks standaard muisbewegingen waaraan bepaalde handelingen zijn gekoppeld, zoals Terug, Vooruit, Scrol omhoog/omlaag, Tabblad sluiten, Rechter tabblad, Opnieuw laden en meer. Je kunt ook andere muisbewegingen (met ingedrukte rechtermuisknop) aan deze acties koppelen. CrxMouse tekent de uitgevoerde muisbeweging even uit op de webpagina voordat de handeling wordt uitgevoerd. Ook leuk is dat je de muiscursor kunt wijzigen en hiervoor zelfs een eigen afbeelding gebruiken.

Glasp

Je komt regelmatig interessante webpagina’s tegen, maar de url noteren of de pagina afdrukken is weinig efficiënt. Glasp biedt een praktischer oplossing. Meld je aan en label de bezochte webpagina’s, voeg commentaar toe of markeer belangrijke zinsdelen in de kleur van je keuze. Al je acties worden overzichtelijk op je persoonlijke Glasp-pagina bewaard. Bovendien is er een AI-gestuurde knop waarmee je een beknopte samenvatting van de pagina kunt genereren en kopiëren.

Privacy Badger

Veel websites proberen je surfbewegingen te volgen door gebruik te maken van onzichtbare trackers. Privacy Badger, een extensie van Electronic Frontier Foundation, biedt weerstand tegen deze praktijken. In plaats van een lijst met te blokkeren items bij te houden, detecteert de app automatisch trackers op basis van hun gedrag. Als de website automatisch doorgestuurde verzoeken om je niet langer te traceren negeert, zal Privacy Badger deze trackers automatisch blokkeren. Een teller geeft aan hoeveel trackers op een pagina zijn geblokkeerd. Indien gewenst, kun je ze alsnog toestaan.

Of stap over op DuckDuckGo: DuckDuckGo-browser komt met speciale privacytool voor tracking

Read Aloud

De naam van deze extensie is duidelijk: zodra je de Read Aloud-knop indrukt, begint een stem je actieve webpagina voor te lezen met behulp van tekst-naar-spraaktechnologie. De applicatie detecteert automatisch de juiste taal en ondersteunt tientallen talen, waaronder Nederlands. De meeste stemmen klinken levensecht en via het optievenster kun je bij de meeste talen uit diverse stemmen kiezen. Voor het Nederlands zijn er vijf beschikbaar (drie vrouwelijke, twee mannelijke). Je kunt de voorleessnelheid en toonhoogte aanpassen en de voorgelezen alinea wordt standaard gemarkeerd in een afzonderlijk venster. Met een muisklik kun je Read Aloud een ander tekstdeel laten voorlezen.

Imagus

Op diverse mediasites, zoals Google Afbeeldingen en YouTube, krijg je vaak kleine voorbeelden van afbeeldingen of video’s te zien. Als je het vervelend vindt om deze steeds te moeten aanklikken (en ook terug te keren), installeer dan Imagus. Je hoeft dan alleen maar met de muisaanwijzer over zo’n voorbeeld te gaan om dit uitvergroot op je scherm te zien. Via talrijke instellingen kun je voor veel bekende sites bovendien zelf bepalen hoe je dit precies wilt zien.

Stylish

Ben je uitgekeken op de standaardweergaven van bekende sites? Met Stylish kun je deze snel een ander uiterlijk geven. Je kunt kiezen uit een indrukwekkend aantal stijlen (van medegebruikers) waardoor je niet alleen de achtergrond, maar bijvoorbeeld ook de lettertypen, het kleurenschema en zelfs animaties aanpast. Klik op See all styles om per site of trefwoord uit een nog uitgebreidere themabibliotheek te kiezen. Gevorderde gebruikers kunnen zelfs een volledig eigen schema ontwerpen met de ingebouwde CSS Editor.

ColorPicker Eyedropper

Deze extensie is wellicht niet zo vaak nodig, maar wel erg handig wanneer je bijvoorbeeld je eigen webpagina’s ontwerpt of een afbeelding uit een pagina downloadt en tekst of andere objecten dezelfde of een passende kleur wilt geven. Druk op de ColorPicker-knop en klik met het kruisje op de plek waarvan je de kleur wilt weten. Van hieruit kun je doorklikken naar een webpagina waar je de kleurwaarden in zowel HEX, RGB, HSL als HSV kunt opvragen en waar je ook andere kleuren (complementair, contrasterend enzovoort) kunt genereren.

Wanneer je alle internetdiensten opsomt die je zelf gebruikt, van e-mail tot zoekmachines, is de kans groot dat het vrijwel allemaal Amerikaanse platformen zijn. Voor wie zich daar niet helemaal comfortabel bij voelt, zijn er ook (gratis) Europese alternatieven.

Steeds meer internetgebruikers in Europa stellen zich vragen bij de intensieve dataverzameling en dominante marktpositie van Amerikaanse techbedrijven, zeker in de huidige geopolitieke context. Daardoor groeit de interesse voor Europese alternatieven, die minder afhankelijk zijn van de Amerikaanse bedrijfswereld en overheid, beter aansluiten bij de strengere Europese privacywetgeving, en transparanter zijn over het gebruik van persoonsgegevens.

In dit artikel laten we je kort kennismaken met enkele Europese diensten die een privacyvriendelijker en vaak volwaardig alternatief bieden voor bekende Amerikaanse webdiensten en platformen. Dit gaat breed: van zoekmachines, e-mail en kantoortoepassingen tot cloudopslag, VPN, vertalingen, videosharing, AI-chat en sociale media. Wil je echt de-Amerikaniseren? Gebruik voor deze diensten dan geen Google-, Apple- of Facebook-account.

Zoekmachine

Het zal je niet verbazen dat een browser als Chrome standaard Google gebruikt als zoekmachine, maar je kunt zonder problemen een andere instellen. Open de instellingen van Chrome, ga naar Zoekmachine en klik op Wijzigen. Selecteer het gewenste alternatief. Europese, privacybewuste zoekmachines zijn onder meer het Duitse Ecosia (investeert advertentie-inkomsten in boomaanplant), het Franse Qwant en het Zwitserse SwissCows (dat overigens niet langer gratis is).

Je kunt ook handmatig een extra zoekmachine toevoegen. Neem bijvoorbeeld SwissCows in Chrome. Open opnieuw Zoekmachine en kies Zoekmachine en Site Search beheren. Klik op Toevoegen bij Site Search. Vul SwissCows in als naam, (bijvoorbeeld) sc als snelkoppeling en www.swisscows.com/web?query=%s als url. Bevestig met Toevoegen. Je kunt deze nu instellen als standaard of activeren via sc gevolgd door een druk op Tab in de adresbalk, waarna je de zoekterm ingeeft. Weet wel dat deze drie alternatieve zoekmachines deels gebruikmaken van de zoekindex van het (Amerikaanse) Bing.

Je kunt ook Europese, privacygerichte browsers gebruiken, zoals Ecosia en Ecosia (browser), de Zweedse Mullvad Browser en het Noorse Vivaldi. Hier kun je ook telkens je voorkeurzoekmachine instellen. Houd er wel rekening mee dat deze drie browsers de (Amerikaanse) Chromium- of Firefox-engine gebruiken voor het weergeven van webpagina's.

E-mail en agenda

Gmail en Outlook zijn twee zeer populaire webmaildiensten, vooral dankzij hun sterke integratie met respectievelijk het Google- en Microsoft-ecosysteem. Op het vlak van privacy zijn er wel enkele bedenkingen. Bij Gmail wordt de inhoud van je mails gescand voor gepersonaliseerde advertenties, en ook Microsoft toont advertenties. Beide versleutelen weliswaar je berichten, zowel tijdens de overdracht als in rust (op de mailservers), maar de diensten zelf bewaren de encryptiesleutels.

Diensten als het Duitse Tuta en het Zwitserse Proton Mail pakken dit beter aan. Ze zijn grotendeels opensource, ze gebruiken stevige end-to-end-versleuteling en bij Tuta geldt zelfs het zero knowledge-principe: de dienst heeft geen toegang tot je gegevens, wachtwoorden of metadata. Bij Proton Mail blijft beperkte metadata zoals de onderwerpsregel zichtbaar. Beide zijn beschikbaar via web en mobiele apps en bieden in de gratis versie 1 GB opslagruimte; bij Tuta zit daar ook een agenda bij.

We helpen je even op weg met de laatste. Klik op Gratis e-mailaccount aanmaken en daarna op Selecteren bij Free. Kies je e-mailadres (@tutamail.com) en stel een wachtwoord in. Je krijgt een herstelcode waarmee je weer toegang krijgt als je je wachtwoord (of tweede factor) kwijt zou raken. Na goedkeuring kun je meteen mails ontvangen en verzenden. In de webinterface vind je rechtsboven de knoppen Contacten en Agenda.

Kantoor

Als je denkt aan een cloudgebaseerde kantoorsuite, komen Google Documenten (en Workspace) en Microsoft 365 waarschijnlijk als eerste in je op. Toch zitten er vooral bij Google enkele privacyproblemen. Het verdienmodel draait rond advertenties, er is geen sluitende garantie dat je data binnen de EU blijven en in de gratis versie bewaart Google zelf de encryptiesleutels. Microsoft scoort iets beter, maar wie zeker wil zijn dat data de EU niet verlaten, kijkt beter naar het Letse OnlyOffice.

We stellen hier kort de gratis cloudservice voor, bereikbaar vanuit je browser en via mobiele apps. Registreer je via de website van OnlyOffice en bevestig je aanmelding via de ontvangen mail. Je krijgt dan een persoonlijke url (https://<accountnaam>.onlyoffice.com) die als centrale documentenhub fungeert, met 2 GB opslagruimte. Je kunt er 'kamers' aanmaken. Dit zijn virtuele ruimtes of projectmappen waarin je documenten creëert, bewerkt en eventueel deelt met rolgebaseerde toegangsrechten.

De suite bevat een tekstverwerker, spreadsheet, presentatietool en pdf-editor. Omdat de dienst standaard werkt met Microsofts OOXML-bestandsformaten, hoef je bij het importeren of exporteren nauwelijks compatibiliteitsproblemen te verwachten.

Cloudopslag

Bij cloudopslag springen Google Drive (15 GB gratis) en Microsoft OneDrive (5 GB gratis) er qua gebruikersaantallen uit, met Dropbox (2 GB gratis) als derde op het podium. Je data worden telkens op Amerikaanse servers opgeslagen en je hebt geen controle over de encryptiesleutels. Je kunt dit eventueel oplossen met end-to-end-encryptie via een gratis tool als Cryptomator.

Er bestaan gelukkig ook gratis Europese alternatieven die vergelijkbare opslagruimte bieden, je data gegarandeerd binnen de EU bewaren en je zelf de encryptiesleutels laten beheren. Een daarvan is het Zwitserse EdelCloud Basic (2 GB), van de makers van SwissCows. Bekendere opties zijn Proton Drive (5 GB) en pCloud (10 GB), beide eveneens uit Zwitserland.

We kijken naar pCloud. Je meldt je gratis aan via de website. Stel een wachtwoord in en kies bij Gegevensregio voor Europese Unie. Bevestig via de link in de ontvangen e-mail en klik op de website op Ga naar mijn account. Je kunt dan meteen aan de slag. Linksonder zie je dat standaard al 3 GB is ontgrendeld. Door acties uit te voeren zoals een bestand uploaden, pCloud Drive en de mobiele app installeren en enkele vrienden uitnodigen, kun je dit uitbreiden tot 10 GB.

Vertaling

Het begint wat eentonig te worden, maar ook voor geautomatiseerde vertalingen kom je al snel uit bij diensten van Google Translate of Microsoft Translator. Toch bestaat er een sterk en populair alternatief: het Duitse DeepL. De gratis versie kent wel enkele beperkingen: je kunt maximaal drie documenten per maand van maximaal 5 MB vertalen (niet bewerkbaar), en je teksten kunnen door DeepL worden gebruikt voor trainingsdoeleinden.

Minder bekend, maar volledig gratis, zijn Lingva Translate (meer dan honderd talen) uit Duitsland en het Spaanse Apertium (meer dan veertig talen, ook als app). Beide zijn opensource. Bij Apertium kun je documenten en webpagina's uploaden, maar de beschikbare doeltalen hangen af van je brontaal. Vanuit Nederlands bijvoorbeeld kun je helaas alleen naar Afrikaans vertalen. Lingva biedt een bredere keuze aan taalparen, al moet je de brontekst hier wel zelf invoeren of plakken. Je kunt de tekst ook laten voorlezen, al is de kwaliteit voor Nederlands voorlopig ondermaats. De vertalingen zijn bij beide diensten niet bewerkbaar op de site.

Videosharing

Videosites als Vimeo en vooral Googles YouTube hoeven we niet meer toe te lichten, maar kun je ook enkele Europese alternatieven noemen? Die bestaan wel degelijk, met als bekendste Dailymotion en PeerTube, beide van Franse oorsprong.

Dailymotion heeft dan misschien niet het uitgebreide aanbod van YouTube, maar bereikt wereldwijd toch zo'n 300 miljoen maandelijkse gebruikers. Je kunt er zonder account video's opzoeken via trefwoorden en daarna filteren op onder meer Playlists, Users en Hashtags. Met een account kun je ook video's uploaden en delen via je browser of mobiele apps. Het platform geeft aanbevelingen op basis van je kijkgedrag en is geïntegreerd met sociale media als Facebook en X.

Bij PeerTube draait eveneens alles rond video streaming en delen, maar dan binnen het zogeheten Fediverse (meer daarover verderop in dit artikel). Zoeken naar specifieke video's of kanalen kun je via deze link. Bij een geschikte video klik je op een knop die je naar de bijbehorende server brengt, waar je je eventueel kunt aanmelden om bijvoorbeeld op video's te reageren of zelf te publiceren op je kanaal.

Sociale media

Met sociale mediaplatformen bevinden we ons bijna volledig op Amerikaans grondgebied. Denk aan Facebook, Instagram, X, LinkedIn, Snapchat, Pinterest, Reddit, Threads en WhatsApp. Er bestaan wel – ook Europese – alternatieven, maar overstappen is vaak lastig. Je wilt immers voldoende aanbod, voldoende medegebruikers en het liefst ook een gebruiksvriendelijke omgeving.

Zo is er het Zwitserse Threema (circa 6 euro), een dienst die zich opwerpt als veilig en privacy-bewust alternatief voor WhatsApp, maar helaas is het niet mogelijk berichten tussen beide netwerken uit te wisselen – ook al ijvert de EU met initiatieven als de Digital Markets Act voor meer interoperabiliteit tussen (onder meer) berichtenapps.

Een andere relatief bekende, maar geheel gratis dienst is Mastodon, van Duitse oorsprong. Dit is een microbloggingdienst met tekstposts, reacties, boosts en volgers, die zich profileert als alternatief voor X. Mastodon maakt deel uit van het zogenaamde Fediverse, een samentrekking van 'FEDerated unIVERSE'. Dit is een gedecentraliseerd netwerk van onafhankelijk beheerde servers (zogeheten instances), die via gemeenschappelijke protocollen als ActivityPub wel met elkaar kunnen communiceren.

Andere Fediverse-diensten van Europese origine zijn het al vermelde PeerTube (videoplatform), het IJslandse Pleroma (microblogging), het Franse Funkwhale (audiosharing) en Lemmy (forum- en discussienetwerk, vergelijkbaar met Reddit).

AI-chat

Sinds de lancering van ChatGPT door het Amerikaanse OpenAI eind 2022 is AI, en in het bijzonder AI-chatbots, niet meer weg te denken uit bedrijven en uit ons dagelijks leven. China volgt als stevige tweede speler – denk aan het veelbesproken DeepSeek – maar ook Europa is bezig aan een fikse inhaalbeweging. Een opvallend initiatief komt van OpenEuroLLM, een alliantie van meer dan 20 Europese bedrijven, universiteiten en supercomputingcentra die een opensource-taalmodel (LLM, Large Language Model) ontwikkelen als alternatief voor Amerikaanse en Chinese AI-assistenten. OpenGPT-X dan weer is een Duits project dat grootschalige AI-taalmodellen bouwt, waaronder het opensource-model Teuken-7B, getraind in alle 24 officiële EU-talen.

Wil je zelf met een Europese AI-chatbot experimenteren, kijk dan eens op de site van het Franse bedrijf Mistral dat eigen taalmodellen ontwikkelde. Wil je ook beelden en code genereren, dan moet je je wel registreren. De bot reageert opvallend snel, maar wie meer functies wil – zoals een onbeperkt aantal prompts per dag en een krachtiger LLM – moet upgraden naar Pro (zo'n 18 euro per maand).

VPN

Een Virtual Private Network, kortweg VPN, is ideaal voor wie meer online privacy wil (je ip-adres blijft verborgen), veiliger wil surfen op openbare wifi (je data zijn volledig versleuteld) of geoblokkades wil omzeilen (je kiest een VPN-server in een niet-geblokkeerd land).

Veel populaire opties, zoals Hotspot Shield, zijn Amerikaans. Wie liever Europees gaat, vindt sterke alternatieven als het Zweedse Mullvad en het Zwitserse Proton VPN. Beide houden geen logboeken bij, ze bieden een wereldwijde keuze aan VPN-servers en gebruiken opensource-clientapps. Je vindt er ook functies als een killswitch (je verbinding wordt meteen verbroken als de VPN-server wegvalt) en split-tunneling (je kiest zelf welke apps via de VPN lopen). Proton VPN ondersteunt wel beter streamingdiensten als Netflix en Prime Video. Beide kosten zo'n 5 euro per maand.

Proton VPN biedt tevens een beperkte gratis versie, handig om mee te starten. Surf naar de site van Proton VPN, vul je e-mailadres in, klik op Begin met Proton VPN en stel een sterk wachtwoord in (twee keer). Je kunt meteen de client-app downloaden, bijvoorbeeld voor Windows. Installeer die (extra apps hoef je niet mee te nemen) en meld je aan met je Proton-account. Kies een VPN-server in een beschikbaar land (vijf in de gratis versie), klik op Verbinden en test de VPN-verbinding gerust via bijvoorbeeld www.whatismyip.com. Of nog beter (in het kader van dit artikel) www.watismijnip.nl/.

Blijft de deur van je wasmachine dicht, ook al is het programma afgelopen, en krijg je hem niet open? Dat probleem komt vaak voor en heeft meestal een eenvoudige oorzaak. In dit artikel noemen we vijf redenen waarom de deur niet opengaat en wat je zelf kunt doen om dat snel en veilig op te lossen.

Ook interessant: Slimmer wassen: deze functies maken je wasmachine nét even handiger

Het komt vaker voor dan je denkt: de wasmachine is klaar, maar de deur weigert open te gaan. Lastig, zeker als je schone was nog nat in de trommel ligt. Gelukkig is er meestal geen reden tot paniek. Vaak ligt het aan een simpele oorzaak die je zelf kunt oplossen.

1 - Water in de trommel

De meest voorkomende boosdoener is achtergebleven water. Zolang er water in de machine zit, blijft de deur bewust op slot om lekkage te voorkomen. Zie je nog water in de trommel? Start dan opnieuw het afvoerprogramma. Werkt dat niet, maak dan het filter onderin schoon en laat via het slangetje of de opening het restwater weglopen. Vaak schiet de deur daarna vanzelf los.

2 - Het kinderslot is ingeschakeld

Sommige modellen hebben een kinderslot of extra beveiliging. Staat dit ingeschakeld, dan blijft de deur dicht, ook al is het programma afgerond. Controleer in de handleiding hoe je het slot uitschakelt. Meestal gaat het om een combinatie van knoppen op het display. Pas als dit is gedeactiveerd, kun je de deur openen.

©Engin Akyurt

3 - Elektronische vertraging of reset

Bij veel moderne machines zit er enkele minuten vertraging tussen het einde van het programma en het ontgrendelen van de deur. Even wachten kan dus al genoeg zijn. Blijft de deur toch op slot, haal de stekker er een paar minuten uit en sluit hem opnieuw aan. Zo wordt de elektronica gereset en komt de deur vaak alsnog vrij.

4 - Handmatige noodontgrendeling

Lukt het nog steeds niet, dan is er vaak een handmatige oplossing. De meeste wasmachines hebben een noodontgrendeling, meestal te vinden achter het klepje bij het filter of onderaan de machine. Door hier voorzichtig aan te trekken, kun je de deur veilig openen zonder schade. Raadpleeg de handleiding voor de exacte plek en werkwijze.

5 - Defecte vergrendeling

Als geen van deze stappen helpt, kan de vergrendeling zelf kapot zijn. Dit onderdeel slijt met de tijd en kan uiteindelijk defect raken. Soms helpt het tijdelijk om de machine spanningsvrij te maken, maar blijft de deur gesloten, dan is vervanging van het slot nodig. Dit is werk voor een monteur.

Wanneer moet je hulp inschakelen?

Blijft de deur hardnekkig dicht of merk je andere signalen, zoals vreemde geluiden of een brandlucht, stop dan direct met zelf proberen. Forceren kan schade veroorzaken. In dat geval is het verstandig een monteur te bellen.

Een geblokkeerde deur hoeft in elk lang niet altijd een groot probleem te zijn. Vaak is een eenvoudige reset, het verwijderen van restwater of het uitschakelen van het kinderslot al genoeg. Lukt het niet, dan kan de noodontgrendeling of een monteur uitkomst bieden. Met regelmatig onderhoud en een beetje oplettendheid verklein je de kans dat je opnieuw voor een gesloten deur staat.