Na de update uit september kunnen PlayStation 5 eigenaren eindelijk een ssd in hun spelcomputer installeren. Niet iedere ssd werkt via het ingebouwde m.2-slot, de ssd moet een razendsnel PCIe 4.0-exemplaar zijn. Wil je weten wat de beste ssd is, lees dan even verder. We hebben de belangrijkste ssd’s voor de PlayStation 5 voor je getest.

Naast de razendsnelle ingebouwde ssd is de PlayStation 5 ook voorzien van een M.2-slot dat ondersteuning biedt aan PCIe 4.0 x4 nvme-ssd’s. Je vindt het M.2-slot onder een klepje dat tevoorschijn komt nadat je de zijpanelen van de Playstation verwijdert. Bij de introductie van de PlayStation 5 was het M.2-slot nog niet actief, maar daar is na een software-update verandering in gekomen waardoor je de opslag van de PlayStation 5 kunt uitbreiden. Hoe je een ssd stap voor stap kunt inbouwen lees je hier.

Hoe hebben we getest

Voor elke ssd hebben we dezelfde test uitgevoerd onder dezelfde omstandigheden. De drives zonder koellichaam hebben allemaal identieke koelelementen gekregen. Na het plaatsen van de drives hebben we de standaard snelheidstest van de PS5 uitgevoerd. Vervolgens hebben we een selectie games met een totale grootte van 363,6 GB verplaatst naar de ssd. Tijdens dit proces hebben we de tijd en de temperatuur bijgehouden. Helaas bleek deze temperatuurmeting niet volledig betrouwbaar, gezien er enorme verschillen zaten in de transfertijd. Als een drive langer bezig is, loopt de temperatuur immers ook hoger op. Daarom hebben we nog een andere test uitgevoerd en de temperatuur na een vijftien minuten durende gameplaysessie gemeten. Ook hebben we de opstarttijd van verschillende games geregistreerd en het moment dat een game daadwerkelijk speelbaar is. Met al deze gegevens samen hebben we een eindconclusie getrokken. Let er wel op dat de conclusies die we in dit artikel trekken enkel voor de PlayStation 5 gelden, gebruik in de pc laten we in dit artikel buiten beschouwing.

Minimale eisen voor een ssd

Niet zomaar elke m.2-ssd past in de PlayStation 5. Er zijn een aantal punten waarop je moet letten. Zo dient de ssd PCIe 4.0 x4 te ondersteunen en minimaal 500 GB groot te zijn. De maximaal ondersteunde grootte is 4 TB. De leessnelheid dient minimaal 5500 MB per seconde te zijn. Trager werkt wel, maar officieel worden deze dus niet ondersteund. De PS5 ondersteunt wel standaardlengtes van 30, 42, 60, 80 en 110 millimeter. Ook is een koelelement voor de ssd een vereiste. Niet alle ssd’s zijn voorzien van een heatsink, gelukkig kun je deze voor een klein prijsje online vinden. De ssd inclusief koelelement mag niet groter zijn dan 110 x 25 x 11.25 millimeter. 

Gigabyte AORUS NVMe Gen4 SSD

Gigabyte AORUS NVMe Gen4 SSD

8Score80

Volgens de snelheidstest van de PlayStation 5 is dit de traagste ssd van allemaal. Dat komt ook overeen met de specificaties die Gigabyte ons geeft. De ssd haalt tot 5,600 MB/s leessnelheid via het PS5 M.2 uitbreidingsslot en een schrijfsnelheid tot 4400 MB/s. We waren stomverbaasd toen uit de test bleek dat de AORUS NVMe Gen4 SSD als eerste klaar was met het verplaatsen van de games. Dit was niet het enige waarin deze ssd uitblonk. De drive zelf zit verpakt in een prachtig koperen koellichaam dat solide en zwaar aanvoelt. De verwachting was dan ook dat deze ssd de temperatuurtest met vlag en wimpel zou doorstaan. Na de transfer komt de temperatuur niet boven 36,5 graden. Gezien het feit dat de drive zo snel klaar was, kon dit ook invloed op de temperatuur hebben gehad. Maar ook na de gamesessie van vijftien minuten komt de temperatuur niet boven de 43,5 graden. Dat is ruimschoots lager dan de rest van de geteste drives. Een koele jongen dus!  

©PXimport

Western Digital WD_BLACK SN850 

Western Digital WD_BLACK SN850

9Score90

Bij Western Digital heb je de keuze tussen een WD_BLACK SN850 met of zonder koellichaam. We hebben beide drives kunnen testen in de PlayStation 5 en zijn erg tevreden over de resultaten. Zoals verwacht blijft het model met vooraf gemonteerd koellichaam iets koeler dan het model waarop we een universeel koelelement hebben aangebracht. Het koellichaam dat de fabrikant meelevert zorgt vrijwel altijd voor een betere warmtegeleiding. Tijdens de transfertest komen de drives op de tweede en derde plaats na de AORUS NVMe Gen4 SSD. Kijken we naar de laadtijden van games dan blijken de drives zelfs de twee snelste te zijn, op de hielen gevolgd door de AORUS Gen4 7000s SSD. De prijs van de drives fluctueert net als andere hardware enorm. Op de website van Western Digital wordt de drive met koellichaam verkocht voor 219,99 euro. Het model zonder koellichaam staat op diezelfde website voor 201,99 euro. De straatprijzen in andere winkels liggen lager. Zo vonden we de WD_BLACK SN850 zonder koellichaam op het moment van schrijven al vanaf 153,90 euro op Amazon. Prijzen veranderen snel, dus het loont om deze via een prijsvergelijkingswebsite in de gaten te houden.  

©PXimport

Samsung 980 Pro 

Samsung 980 Pro

7Score70

De Samsung 980 Pro is voor velen heer en meester waar het gaat om de prestaties en betrouwbaarheid op de pc. Op de PlayStation 5 scoort de Samsung-ssd gemiddeld. Vooral tijdens de transfertest liet de drive het afweten en deed er bijna acht minuten over om de games weg te schrijven. Bij de andere tests kwam de Samsung 980 Pro prima uit de bus. De temperatuur van de ssd die we hebben voorzien van een universeel koellichaam bleef ongeveer gelijk aan de WD_BLACK SN850 met universeel koellichaam. Ook de opstarttijden voor games zijn prima. Overigens zitten de opstarttijden van alle drives binnen één seconden van elkaar. In de praktijk zul je tijdens het gamen geen verschil merken tussen een Samsung, Western Digital, AORUS of Seagate ssd. De prijs voor een 1TB-variant ligt op het moment van schrijven rond de 165 euro en dat is prima. 

©PXimport

Gigabyte AORUS Gen4 7000s SSD 

Gigabyte AORUS Gen4 7000s SSD

9Score90

Na de ervaringen die we hadden met het kleinere broertje van de AORUS Gen4 7000s SSD, waren de verwachtingen van de AORUS Gen4 7000s SSD hoog. De ssd doet het absoluut niet slecht in de test. De transfersnelheid is prima en zit dicht achter de WD_BLACK SN850. Het koellichaam van de AORUS Gen4 7000s SSD is helaas niet gemaakt van koper, maar juist ontworpen om het gewicht te verminderen. Het ontwerp van de koelribben is niet alleen stijlvol, het geleid de warmte ook prima. De temperatuur blijft daarom iets lager dan de WD_BLACK SN850 met koellichaam. De prijs ligt ook iets lager dan de WD_BLACK SN850 met koellichaam. De AORUS Gen4 7000s SSD vonden voor prijzen rond de 200 euro. 

©PXimport

Seagate FireCuda 530

Seagate FireCuda 530

6Score60

Seagate is geen onbekende als het om opslag gaat. Ook op de consolemarkt hebben ze al heel wat ervaring opgedaan. Zo leverde Seagate al externe schijven voor de PlayStation 4, Xbox One en bieden ze als enige een Storage Expansion Card voor de Xbox Series X/S. We hadden dan ook hoge verwachtingen van de Seagate FireCuda 530 die adverteert ‘met zijn grensverleggende snelheden tot 7300 MB/s’. Helaas valt Seagate door de mand als we de drive in de praktijk testen. Tijdens de transfertest deed de FireCuda 530 er meer dan 9 minuten over. Ook de temperatuur liep vrij hoog op. We hebben zelfs een andere thermische koel pad aangebracht om uit te sluiten dat het probleem mogelijk daaraan lag. Helaas mocht dat niet baten en kwam de gemeten temperatuur op 58 graden uit. Er is inmiddels ook een FireCuda 530 verkrijgbaar met koellichaam, deze hebben we helaas niet kunnen testen. De voordeligste prijs die we konden vinden is op het moment van schrijven 214,90 euro.

©PXimport

De testresultaten

Als we de drives vergelijken met het huidige formule 1-kampioenschap, dan zitten de Western Digital WD_BLACK SN850 en AORUS Gen4 7000s SSD elkaar net zo op de hielen als Lewis Hamilton en Max Verstappen dat zitten. We kunnen dan ook moeilijk een winnaar kiezen omdat beide drives als kampioenen presteren in de PlayStation 5. Zowel de WD_BLACK SN850 als de AORUS Gen4 7000s SSD hebben een bovengemiddelde snelheid en de temperatuur blijft onder gemiddeld.

Wie koeling echt belangrijk vindt kan de AORUS NVMe Gen4 SSD overwegen. Deze drive is letterlijk een massief blok koper waar ergens een ssd tussen verstopt zit. Had hetzelfde koelblok op de AORUS Gen4 7000s SSD gezeten dan was onze keuze voor een winnaar een stuk gemakkelijker geweest.

De Seagate FireCuda 530 en Samsung 980 Pro scoren iets minder goed in deze test. Tijdens de transfertest deden beide drives er een stuk langer over om alles te kopiëren. Hoewel de temperatuur van de Samsung nog binnen de marges bleef werd de Seagate FireCuda vrij heet. De Seagate FireCuda 530 stelt echt teleur en is wat ons betreft niet de beste keuze voor je PlayStation 5. 

©PXimport

Amazon introduceerde kortgeleden een nieuwe generatie slimme speakers, waaronder de hier besproken Echo Dot Max. Volgens de fabrikant levert deze bescheiden luidspreker een verbeterde audiokwaliteit, terwijl de microfoon naar verluidt nauwkeuriger spraakopdrachten verwerkt. Met een adviesprijs van 109,99 euro is het ook nog eens een van de goedkopere smartspeakers in de markt. Hoog tijd voor een review!

Vergeleken met de voorgaande Echo Dot-speaker uit 2022 is het design ietwat op de schop gegaan. De behuizing oogt weliswaar nog altijd als een bolletje met als verschil dat er aan de voorzijde een stukje is 'afgesneden'. Je treft hier twee volumetoetsen en een aan-uitknop voor de microfoon. Rondom dit bedieningspaneel bevindt zich een blauwgekleurde ledring. Verder zit er aan de achterzijde een ingang voor de bijgesloten voedingsadapter.

©Maikel Dijkhuizen

Lichtgewicht wifi-speaker zonder accu

De bolvormige behuizing heeft een diameter van amper elf centimeter. Ondanks deze geringe afmetingen leent de wifi-speaker zich voornamelijk voor binnengebruik. Dit nieuwe model heeft namelijk, net zoals bij eerdere generaties het geval was, weer geen accu. Een gemiste kans, want de compacte constructie van 505 gram is in principe handzaam genoeg om ook als mobiele bluetooth-speaker te dienen.

De door ons geteste paarse uitvoering heeft naar onze smaak een nogal kitscherige uitstraling. Gelukkig is de Amazon Echo Dot Max er ook in een wit en grijs jasje. Die zien er al heel wat chiquer uit en zullen in jouw woonkamer niet misstaan. Het grootste deel van de kunststof behuizing is voorzien van een laagje stof. Dit materiaal voelt niet zo stevig aan zoals we bij veel bluetooth-speakers van onder andere JBL tegenkomen. Nou is dat niet zo'n probleem, want ten opzichte van weerbestendige speakers heeft dit exemplaar natuurlijk minder te lijden.

©Maikel Dijkhuizen

Verbinden en luisteren

De configuratie en bediening van het apparaat gebeurt via de Amazon Alexa-app op een smartphone. Dat gaat erg vlot. Na verbinding met wifi downloadt de Echo Dot Max eerst een firmwareupdate. In de behuizing zit trouwens een rappe wifi6E-adapter, waardoor het apparaat overweg kan met de snelste draadloze netwerken. Al met al duurt de configuratie slechts enkele minuten.

Je koppelt Spotify of een andere muziekdienst eenvoudig aan je Amazon-account. Zeg vervolgens hardop waarnaar je wilt luisteren. Met een spraakopdracht als “Alexa, speel Coldplay” hoor je binnen enkele ogenblikken de bijbehorende deuntjes. Gebruik je stem ook om bijvoorbeeld een liedje te skippen of het volume te wijzigen. De microfoon is zéér gevoelig. Zelfs zacht uitgesproken (fluister)opdrachten op enkele meters afstand verwerkt de speaker zonder morren.

Lees ook: Van mobiel naar desktop: waarom je Spotify op je pc moet proberen

De behuizing is weliswaar compact, maar toch slaagde Amazon erin om een tweeter en woofer te integreren. Kijken we binnen dezelfde prijscategorie naar de enigszins vergelijkbare Apple HomePod Mini, dan biedt dit nieuwe model van Amazon dus een extra audiodriver. Voor zo'n kleine speaker in deze prijsklasse hoef je uiteraard geen wonderen te verwachten, maar voor het opzetten van een achtergrondmuziekje voldoet dit product prima. Met name de hoge tonen klinken erg helder. Als we geconcentreerd luisteren, horen we ook een beetje bas. Deze lage tonen zijn ietwat ondervertegenwoordigd. Verder gaat het geluid op een hoog volume galmen en vervormen.

©Maikel Dijkhuizen

Smartspeaker met Alexa

Lange tijd legde Alexa van Amazon het af tegen de spraakassistenten van Google en Apple, maar sinds 2024 verstaat Alexa eindelijk ook Nederlands. Daarmee is de Echo Dot Max een serieus alternatief voor smartspeakers van de eerdergenoemde merken. Je kunt in de Alexa-app onder andere een wekker, timer, herinnering, agenda-afspraak en boodschappenlijst instellen.

De behuizing heeft een temperatuursensor, zodat je naar de kamertemperatuur kunt vragen. Je kunt ook allerlei andere verzoeken doen. Vraag bijvoorbeeld naar de weersverwachting of naar de leeftijd van een BN'er. Helaas gaat niet iedere stemopdracht even vlekkeloos. Zo weigert ons testmodel om een overzicht van het laatste nieuws af te spelen.

Een nuttige optie is dat je in huis andere smarthome-apparaten met Alexa-ondersteuning kunt bedienen, zoals slimme lampen, stekkers en thermostaten. Dat werkt eveneens via spraakopdrachten. Misschien komt de geïntegreerde aanwezigheidssensor goed van pas, zodat de smartspeaker geschikte apparaten zelfstandig kan in- en uitschakelen.

Amazon Echo Dot Max kopen?

Zoek je een slimme luidspreker met een redelijke audiokwaliteit voor het luisteren van achtergrondmuziek? Dan is de Amazon Echo Dot Max een interessante kandidaat. Dankzij een zeer gevoelige microfoon laat je allerlei stemopdrachten op deze smartspeaker los. Meestal verwerkt de Echo Dot Max probleemloos deze commando's, al gaat er soms ook weleens iets fout.

Heb je een pc met weinig opslagruimte dan loont het wellicht om in Windows 11 de bestandscompressie in te schakelen. Dan hebben we het niet over zip-archieven, maar de NTFS-compressie waarmee je bestanden, mappen en zelfs volledige schijven kunt verkleinen.

Eerst een waarschuwing

Dankzij compressie is het mogelijk om meer data op te slaan op dezelfde ruimte. In Windows 11 kun je NTFS (New Technology File System) aanspreken. Het nadeel van deze methode is dat het extra rekenkracht vraagt iedere keer dat je zo'n gecomprimeerd bestand opent. Hetzelfde gebeurt wanneer je na de bewerking het bestand sluit en er recompressie wordt toegepast. Gebruik deze methode dus voor data die je lange tijd niet gebruikt en waar extra laadtijd nauwelijks hinderlijk is.

Je kunt op deze manier ook een volledige schijf comprimeren, maar we raden af om dit met de opstartschijf te doen. Gebruik deze functie niet op usb-sticks en alleen op snelle schijven zoals ssd's. Het prestatieverlies zou teveel doorwegen. Bij jpg-afbeeldingen of mp3- of mp4-mediabestanden is de winst verwaarloosbaar.

Map comprimeren

Open Windows Verkenner en navigeer naar de map waarvan je de inhoud wilt verkleinen. Klik met de rechtermuisknop op de map en in het snelmenu selecteer je Eigenschappen. Open het tabblad Algemeen en klik op Geavanceerd. Bij de Geavanceerde kenmerken zie je onderaan Compressie en versleutelingskenmerken. Plaats een vinkje bij Inhoud comprimeren om schijfruimte vrij te maken. Klik op OK en klik daarna op Toepassen.

Selecteer indien nodig de optie Wijzigingen toepassen op deze map, submappen en bestanden en klik op de OK-knop. Net zoals voorheen kun je zo'n map openen en de bestanden bekijken in Verkenner. Om de volledige map te decomprimeren, open je opnieuw de Eigenschappen en volg je de beschreven stappen.

Station comprimeren

Het is mogelijk om een volledige schijf te comprimeren. Open Windows Verkenner en klik op Deze pc in het linkerdeelvenster. Klik met de rechtermuisknop op de opslagschijf die je wilt comprimeren. Selecteer onder het gedeelte Apparaten en stations de optie Eigenschappen. Daarna kun je opnieuw de optie aanvinken: Dit station comprimeren om schijfruimte te besparen.