ZigBee is een interessant draadloos mesh-protocol voor domotica-apparaten, onder andere gebruikt door Philips Hue en IKEA Trådfri. Met Zigbee2MQTT en een ZigBee-transceiver maak je van een Raspberry Pi een ZigBee-gateway. Door het gebruik van MQTT integreer je al je ZigBee-apparaten bovendien eenvoudig met allerlei domoticasystemen, waaronder Home Assistant.

ZigBee is een protocol voor draadloze communicatie op korte afstand en met laag stroomverbruik. Ideaal voor domotica, zou je denken, en inderdaad: zo zijn de lampen van Philips Hue en IKEA Trådfri op ZigBee gebaseerd. Ook Xiaomi en heel wat andere fabrikanten hebben een breed gamma aan ZigBee-apparaten, zoals contactsensoren voor deuren en ramen, temperatuursensoren enzovoort. Vergeleken met Z-Wave, een vergelijkbare technologie, zijn ZigBee-apparaten meestal betaalbaarder.

Om ZigBee-apparaten aan je thuisnetwerk te koppelen zodat je bijvoorbeeld je lampen met je smartphone kunt aansturen, heb je een gateway nodig. Sommige fabrikanten noemen dat ook een hub of een bridge. In correcte ZigBee-termen heet het eigenlijk een concentrator of coördinator. We zullen in deze masterclass afwisselend de termen gateway en coördinator gebruiken.

©PXimport

Mesh-netwerk

ZigBee is een mesh-netwerk: in plaats van elk apparaat rechtstreeks met de gateway te verbinden, communiceren alle apparaten van het netwerk met elkaar. Ze sturen een boodschap gewoon door naar naburige apparaten, die die weer doorstuurt, tot ze bij de ontvanger is aangekomen. Zo kunnen twee ZigBee-apparaten zelfs met elkaar communiceren als ze zich niet in elkaars bereik bevinden, zolang er maar een apparaat tussen staat dat zich in het bereik van de twee apparaten bevindt.

Elk ZigBee-netwerk heeft één coördinator, die het netwerk opstart en beheert. In domotica wordt dit vaak de gateway genoemd, omdat dit apparaat het ZigBee-netwerk ook met je thuisnetwerk verbindt (een gateway verbindt altijd twee incompatibele netwerken). Daarnaast zijn er ook routers: die hebben een eigen taak, zoals een lamp, schakelaar of sensor, en sturen daarnaast boodschappen van andere ZigBee-apparaten door. Omdat een router het best altijd ingeschakeld is, zijn dat meestal apparaten die je in het stopcontact steekt, zoals een lamp.

Tot slot heb je ook de gewone apparaten, die hun taak uitvoeren maar geen boodschappen doorsturen omdat ze op batterijen werken en dus niet altijd ingeschakeld zijn. Elk van deze apparaten stuurt zijn boodschappen rechtstreeks naar de coördinator of naar een router.

Je eigen gateway

De meeste mensen gebruiken ZigBee met een gateway van de fabrikant van hun apparaten. De kans is groot dat je bijvoorbeeld de Philips Hue Bridge gebruikt om je Philips Hue-lampen op afstand aan te sturen, en de IKEA hub als je IKEA Trådfri-lampen hebt gekocht. Maar dat hoeft niet: uiteindelijk gaat het onderliggend allemaal om de ZigBee-standaard en kun je in principe dus om het even welke gateway gebruiken die deze standaard ondersteunt.

In deze masterclass tonen we je hoe je van een Raspberry Pi een ZigBee-gateway maakt, door een ZigBee-transceiver op een usb-poort aan te sluiten. Met de software Zigbee2MQTT maak je dan een coördinator van je Raspberry Pi, en kun je in Home Assistant of andere domoticasoftware via het berichtenprotocol MQTT je ZigBee-netwerk aansturen. Aan het einde van deze masterclass krijg je de metingen van je ZigBee-sensoren dus in je dashboard van Home Assistant te zien en kun je ook je ZigBee-lampen en -schakelaars via ditzelfde dashboard aansturen.

©PXimport

ZigBee-adapter

Om de ZigBee-signalen te kunnen ontvangen en uitsturen op je Raspberry Pi heb je een adapter nodig. Zigbee2MQTT ondersteunt meerdere adapters. De bekendste adapter is de ConBee II, en die zou out-of-the-box bruikbaar moeten zijn, maar de ondersteuning in Zigbee2MQTT is nog experimenteel.

Voor kleine netwerken (minder dan 20 ZigBee-apparaten) is de Texas Instruments CC2531 bruikbaar. Die is voor ongeveer 5 euro te vinden op AliExpress, maar je moet er zelf nog (eenmalig) firmware op flashen (al verkoopt iTead ze ook met compatibele firmware voorgeïnstalleerd). Daarvoor heb je nog een speciale downloaderkabel nodig en vier jumperdraden. Voor grotere netwerken zijn de Electrolama zig-a-zig-ah! en de CC2652RB-stick van slaesh aan te raden: ze kunnen meer dan 100 ZigBee-apparaten aan, hebben een beter bereik door een externe antenne en hebben geen extra hardware nodig om de firmware erop te flashen. In deze masterclass maken we gebruik van de CC2531.

Sluit de CC2531 aan

De downloaderkabel bestaat uit een vierkanten printplaatje met 10-pins header aan de ene kant en een kleinere header met 10 pinnen aan de andere kant. Er zit ook een dunne lintkabel bij. Daarvan steek je de ene connector in de kleine header van het printplaatje, en de andere connector in dezelfde header op de CC2531. Wees voorzichtig wanneer je de connectors insteekt, want de pinnetjes zijn klein en kwetsbaar. De grote header van het downloaderprintplaatje sluit je nu met jumperdraden als volgt op de gpio-pinnen van je Raspberry Pi aan zoals in tabel 1.

Kijk op de website voor de pinnummers van de Raspberry Pi. De pinnnummers van de downloader vind je op de printplaat achter de header.

Nadat je de CC2531 op de downloader hebt aangesloten en alle jumperdraden tussen het downloaderprintplaatje en de Raspberry Pi hebt aangesloten, steek je de CC2531 in een usb-poort van je Raspberry Pi. Hij is nu klaar om van nieuwe firmware te voorzien.

©PXimport

Interferentie met bluetooth en wifi

Flashprogramma

We gaan nu vanaf je Raspberry Pi nieuwe firmware flashen op de CC2531. Installeer eerst wiringPi en git:

sudo apt install wiringpi git

Download dan de software om je CC2531 te flashen en controleer of de software de chip herkent:

git clone https://github.com/jmichault/flash_cc2531.gitcd flash_cc2531./cc_chipid

Die laatste opdracht zou ID = b524. moeten teruggeven. Zo niet, controleer dan of je alles goed hebt aangesloten.

Flash de firmware

Download de firmware van www.tiny.cc/z-stack. Je vindt deze in de map coordinator. Voor de CC2531 is de firmware Z-Stack_Home_1.2 aangeraden. Ga daarin naar de map bin. Is je netwerk minder dan dertig apparaten groot, open dan de map default, anders source_routing. Open dan het juiste zip-bestand voor de CC2531. Op je Raspberry Pi download je dat zip-bestand en pak je het uit:

wget https://github.com/Koenkk/Z-Stack-firmware/raw/master/coordinator/Z-Stack_Home_1.2/bin/default/CC2531_DEFAULT_20190608.zip

unzip CC2531_DEFAULT_20190608.zip

Wis daarna het flashgeheugen van de CC2531 en schrijf de nieuwe firmware ernaar:

./cc_erase

./cc_write CC2531ZNP-Prod.hex

Als je je uiteindelijk flash OK te zien krijgt, is het flashen gelukt. Verwijder de jumperdraden tussen de downloader en de Raspberry Pi, haal de CC2531 uit de usb-poort en verwijder ook de downloaderkabel van de CC2531. Die laatste is nu een ZigBee-coördinator. Steek de CC2531 weer in de usb-poort, het liefst met een usb-verlengkabel ertussen (zie het kader ‘Interferentie met bluetooth en wifi’). Bekijk dan met de opdracht dmesg|grep tty wat het apparaatbestand van de CC2531 is. Normaal gesproken is dat /dev/ttyACM0.

©PXimport

Softwarevereisten

We gaan ervan uit dat je al een MQTT-broker hebt draaien. De bekendste is Eclipse Mosquitto, die je rechtstreeks in Raspberry Pi OS kunt installeren (met het commando sudo apt install mosquitto), als een Docker-container kunt draaien of in de vorm van een Home Assistant-add-on.

Zigbee2MQTT draai je het gemakkelijkst in een Docker-container en dat gaan we ook doen met Zigbee2MQTT Assistant (een webinterface voor Zigbee2MQTT). Installeer dus eerst Docker en Docker Compose op je Raspberry Pi als dat nog niet is gebeurd:

curl -sSL https://get.docker.com | sh

sudo usermod pi -aG docker

sudo apt install python3-pip

sudo pip3 install docker-compose

sudo reboot

Docker Compose

Maak nu een directory aan voor de Zigbee2MQTT-container (Zigbee2MQTT Assistant heeft geen directory nodig):

cd

mkdir -p containers/zigbee2mqtt

Voeg vervolgens de containerdefinitie toe aan het bestand docker-compose.yml in je home-directory:

version: '3.7'

services:

zigbee2mqtt:

image: koenkk/zigbee2mqtt

container_name: zigbee2mqtt

volumes:

- ./containers/zigbee2mqtt:/app/data

devices:

- /dev/ttyACM0:/dev/ttyACM0

restart: always

environment:

- TZ=Europe/Amsterdam

zigbee2mqttassistant:

image: carldebilly/zigbee2mqttassistant

container_name: zigbee2mqttassistant

environment:

- Z2MA_SETTINGS__MQTTSERVER=MQTT_BROKER

- Z2MA_SETTINGS__MQTTUSERNAME=MQTT_USER

- Z2MA_SETTINGS__MQTTPASSWORD=MQTT_PASSWORD

- TZ=Europe/Brussels

ports:

- 8880:80

restart: always

Pas de nodige waardes aan jouw situatie aan. Het apparaatbestand bijvoorbeeld als dat bij jou verschilt. En vul de hostname of het ip-adres van je MQTT-broker in na het gelijkheidsteken bij Z2MA_SETTINGS__MQTTSERVER, en doe hetzelfde met de gebruikersnaam en het wachtwoord als je die voor je MQTT-broker nodig hebt.

Start de containers daarna:

docker-compose up -d

Dat kan een tijdje duren, omdat Docker de images voor beide containers downloadt en de containers dan start.

Stel MQTT in

De configuratie van Zigbee2MQTT Assistant heb je al gedaan in het Docker Compose-bestand, maar Zigbee2MQTT werkt met een afzonderlijk configuratiebestand. Toen de Docker-container zonet voor het eerst startte, is dat configuratiebestand aangemaakt. Stop eerst de container, zodat je het bestand veilig kunt bewerken:

docker-compose stop zigbee2mqtt

Open nu het configuratiebestand met het programma nano:

sudo nano /home/pi/containers/zigbee2mqtt/configuration.yaml

Ga naar de sectie die begint met mqtt: en vul daar de juiste gegevens in voor de server. Dat ziet er als volgt uit:

mqtt:

base_topic: zigbee2mqtt

server: 'mqtt://SERVER'

user: USER

password: PASSWORD

Als je Mosquitto in een Docker-container op dezelfde Raspberry Pi hebt draaien, dan kun je in de plaats van SERVER eenvoudigweg de naam van de container opgeven, anders vul je hier het ip-adres of de hostname in. Als je geen authenticatie hebt ingesteld voor je MQTT-broker, laat je de regels met user en password gewoon weg.

Stel de netwerksleutel in

Nu is er nog één beveiligingsinstelling nodig. Een ZigBee-netwerk versleutelt zijn verkeer, maar de standaardsleutel die Zigbee2MQTT instelt, is voor elke gebruiker hetzelfde. Dat verander je dus het best. Een netwerksleutel is een 128bit-getal of dus 16 bytes. Zigbee2MQTT vraagt om die netwerksleutel in te voeren in de vorm van 16 getallen van 0 tot 255.

Zo’n willekeurige reeks getallen genereer je met de volgende opdracht:

dd if=/dev/urandom bs=1 count=16 2>/dev/null | od -A n -t u1 | awk '{printf "["} {for(i = 1; i< NF; i++) {printf "%s, ", $i}} {printf "%s]\n", $NF}'

Laat je niet afschrikken door wat er als een magische toverspreuk uitziet. We laten de Raspberry Pi hier 16 willekeurige bytes genereren en zetten die met wat transformaties om naar de vorm die Zigbee2MQTT verwacht. Het resultaat kun je dan eenvoudig plakken naar de juiste sectie in het configuratiebestand van Zigbee2MQTT. Ga naar advanced en vul daar de netwerksleutel in bij network_key. Een voorbeeld:

advanced:

network_key: [225, 167, 199, 215, 99, 234, 178, 75, 98, 151, 167, 200, 155, 149, 50, 85]

Sla nu het bestand in nano op met Ctrl+O en sluit het programma af met Ctrl+X. Start de container dan opnieuw op:

docker-compose start zigbee2mqtt

Controleer ook even in de logs of Zigbee2MQTT correct opstart:

docker-compose logs -f zigbee2mqtt

Je zou alleen groene en gele boodschappen mogen zien.

©PXimport

Rechtstreekse ZigBee-ondersteuning in Home Assistant

©PXimport

Toestemming voor het netwerk

Normaal was dit de laatste keer dat je Zigbee2MQTT zelf hebt moeten zien. Het toevoegen en configureren van je ZigBee-apparaten doe je vanaf nu in de webinterface van Zigbee2MQTT Assistant. Open daarvoor de url http://IP:8880, waarbij je IP vervangt door het ip-adres van je Raspberry Pi. Zonder gepaarde apparaten krijg je nu één apparaat te zien: de Coordinator. Zo niet, kijk dan weer in de logs van Zigbee2MQTT.

Dan moet je nu een voor een je ZigBee-apparaten toevoegen. Zigbee2MQTT Assistant laat automatisch de eerste twintig minuten na het starten apparaten toe om tot het netwerk toe te treden. Als het al langer geleden is, ga dan naar de pagina Status en klik op Allow new devices to join the network. Daarna heb je weer twintig minuten de tijd om een apparaat toe te voegen, of tot je op dezelfde pagina op Deny new devices to join the network klikt.

Voeg je apparaten toe

Hoe je je ZigBee-apparaten aan het netwerk toevoegt, hangt van het type apparaat af. Bekijk daarvoor de handleiding. Vaak moet je gewoon enkele seconden een knop op het apparaat ingedrukt houden. Zoek op de webpagina met ondersteunde apparaten naar je apparaat en kijk op de apparaatspecifieke pagina of er speciale instructies voor pairing staan.

Voor de Xiaomi Aqara-contactsensor voor een deur of raam dien je bijvoorbeeld vijf seconden lang de resetknop ingedrukt te houden. Zodra het blauwe ledje begint te knipperen, kun je loslaten en is de sensor aan je netwerk toegevoegd. Wil je een Philips Hue-lamp toevoegen die je al met je Philips Hue Bridge hebt gebruikt, dan dien je eerst een factory reset van de lamp uit te voeren. Het eenvoudigste is om de lamp gewoon in de Philips Hue-app van de bridge te verwijderen.

Lijst met apparaten

Wanneer je zo al je ZigBee-apparaten aan je netwerk hebt toegevoegd, krijg je ze te zien op de pagina Devices van Zigbee2MQTT Assistant, inclusief een productfoto en de door het apparaat aangeboden componenten. Voor een contactsensor waarmee je kunt zien of je deur open of dicht is, zijn dat bijvoorbeeld battery, contact en linkquality.

De apparaten krijgen als naam standaard een numeriek ID, maar dat is niet erg gebruiksvriendelijk. Klik daarom op de naam (in het blauw) in de lijst met apparaten, vul onder Rename de nieuwe naam in en klik dan rechts op Rename. Daarna krijg je in de lijst de nieuwe naam te zien. Wanneer je zo al je apparaten een normale naam hebt gegeven, herstart je het best Zigbee2MQTT met de volgende opdracht:

docker-compose restart zigbee2mqtt

©PXimport

Integratie met Home Assistant

Voor je je ZigBee-apparaten in Home Assistant ziet, dien je Home Assistant met je MQTT-broker te laten spreken. Dat kan in Instellingen / Integraties, waarna je op het plusteken rechts onderaan klikt en dan MQTT kiest. Voer hier nu de hostname, poort (1883) en indien nodig gebruikersnaam en wachtwoord in. Vink ook Detectie inschakelen aan, zodat Home Assistant automatisch apparaten aanmaakt voor diensten met MQTT-boodschappen die de conventies van Home Assistant volgen, waaronder Zigbee2MQTT.

Nadat de integratie is opgeslagen, toont Home Assistant je al welke apparaten het ontdekt. Normaal gezien zou je nu alle apparaten die je in Zigbee2MQTT hebt toegevoegd moeten zien. Je vindt ze allemaal in het tabblad Apparaten van je integraties. Als je op een apparaat klikt, krijg je meer informatie over het apparaat te zien, inclusief de entiteiten die in Home Assistant beschikbaar zijn. Vanaf nu kun je deze entiteiten in automatiseringen gebruiken en ook in de Lovelace-gebruikersinterface tonen.

©PXimport

MQTT

Zigbee2MQTT kun je ook perfect met andere domoticasystemen gebruiken, als ze maar MQTT spreken. Je kunt nu ook in je eigen Python-scripts bijvoorbeeld je ZigBee-lampen aansturen door de juiste MQTT-boodschappen te sturen, of op een ESPHome-apparaatje luisteren naar MQTT-boodschappen die van je contactsensor of temperatuursensor komen om deze op een klein schermpje te tonen.

In de documentatie van Zigbee2MQTT is te vinden wat de structuur van de MQTT-onderwerpen en -boodschappen is. Je vindt daar ook enkele voorbeelden. De boodschappen zijn in JSON-formaat. Specifieke informatie over jouw apparaten zoek je het best op de pagina van dat apparaat op de website van Zigbee2MQTT op.

MQTT-boodschappen bekijken en sturen

De JSON-inhoud van een boodschap als je een deur opent, ziet er dan bijvoorbeeld als volgt uit:

{"battery":100,"voltage":3015,"contact":true,"linkquality":13}

Een schakelaar zoals de Xiaomi Mi power plug schakel je in door de volgende boodschap naar het onderwerp zigbee2mqtt/naamvanschakelaar/set te sturen:

{"state": "ON"}

En op deze manier kun je al je ZigBee-apparaten via MQTT op je eigen netwerk aansturen en uitlezen.

©PXimport

Geavanceerde mogelijkheden

Een inbouw-magnetron is ideaal als je op zoek bent naar een vaste plek voor je magnetron in een strakke, opgeruimde keuken. Maar hoe weet je welke je moet kiezen? De opties zijn uitgebreid: van compacte solo-magnetrons tot volwaardige combi-magnetrons met stoomfunctie. In dit artikel lees je waar je op moet letten zodat je een model vindt dat past bij jouw keuken én bij de manier waarop je kookt!

Meten = weten

Een inbouw-magnetron moet precies passen in de nis van je keukenmeubel. Daarom is het belangrijk om goed naar de afmetingen te kijken. Fabrikanten vermelden altijd de benodigde nishoogte, nisbreedte en nisdiepte in de specificaties. De standaard nishoogtes zijn meestal 38 cm of 45 cm. Sommige modellen zijn hoger, maar dan gaat het vaak om combi-ovens of apparaten met extra functies.

De nisbreedte is vrijwel altijd 56 cm. 60 cm komt ook voor, maar dat is eigenlijk meer geschikt voor een volledige oven dan voor een inbouw-magnetron. De nisdiepte varieert tussen de 55 en 58 cm. Meet de beschikbare ruimte goed op, inclusief de diepte van de achterwand en eventuele obstakels zoals elektriciteitsleidingen. Zit er een plint of deur onder? Controleer dan ook of de klep van de magnetron volledig open kan. Hieronder lees je nog wat meer over de afmetingen.

©RossandHelen

Solo of combi: welk type magnetron heb je nodig?

Een solo-magnetron gebruik je voor het opwarmen van voedsel, het ontdooien van diepvriesproducten of het bereiden van eenvoudige gerechten. Dit type magnetrons is eenvoudig in gebruik, vaak goedkoper en verbruikt minder stroom. Gebruik je de ovenfunctie nauwelijks, dan is dit een logische keuze.

Een combi-magnetron combineert de magnetronfunctie met een heteluchtoven. Je kunt er dus ook pizza's, taarten of ovenschotels in maken. Sommige combi-magnetrons hebben zelfs een grillstand of een stoomfunctie , waardoor je meerdere keukenapparaten kunt vervangen door één toestel. Houd er wel rekening mee dat een combi-magnetron doorgaans iets duurder is en iets langer nodig heeft om voor te verwarmen dan een volwaardige oven.

Voorbeeld: kook je veel met verse groenten en vis, dan is een model met stoomfunctie interessant. Warm je vooral soep en kant-en-klaarmaaltijden op, dan is een solo-magnetron vaak meer dan voldoende.

Bediening: draaiknop of touch?

Het gebruiksgemak verschilt per model. Traditionele modellen hebben vaak draaiknoppen: één voor het vermogen, één voor de tijd. Simpel en overzichtelijk, vooral geschikt als je de magnetron hoofdzakelijk gebruikt voor opwarmen en ontdooien.

Moderne inbouw-magnetrons zijn vaak uitgerust met touchbediening of zelfs een touchscreen. Je selecteert dan via het display het programma, de temperatuur of het gewicht. Sommige modellen hebben automatische programma's die zelf de bereidingstijd en het vermogen aanpassen. Handig, maar soms ook wat omslachtiger bij simpele taken.

Tip: probeer in een winkel of showroom hoe intuïtief het menu aanvoelt. Kies een bediening die past bij hoe jij graag kookt.

©Tom Baker | tab62

Let op de aansluiting en ventilatie

Een inbouw-magnetron werkt op een standaard stopcontact (230 volt), maar let goed op het vermogen. Sommige combi-modellen hebben een hoger piekverbruik; zorg dat de groep waarop je het aansluit dit aankan. Kijk ook waar de stekker zit: die moet je kwijt kunnen achter het meubel of via een uitsparing in de achterwand.

Daarnaast is ventilatie belangrijk. Tijdens het gebruik komt warmte vrij. In de handleiding van het apparaat staan minimale ventilatieruimtes aangegeven, bijvoorbeeld 2 cm boven en 5 cm achter. Houd je je daar niet aan, dan kan de magnetron oververhit raken of minder lang meegaan. Zit er al een oven onder of boven de plek waar je de magnetron wilt inbouwen? Controleer dan of de gecombineerde warmteafvoer goed geregeld is.

Praktische keuzehulp

Stel jezelf de volgende vragen voor je een keuze maakt:

☐ Waar komt de magnetron precies? In een hoge kast, boven een oven of op ooghoogte?
☐ Gebruik je nu vooral de magnetronfunctie of bak je ook regelmatig in de oven?
☐ Heb je al een aparte oven? Dan heb je vaak voldoende aan een solo-magnetron
☐ Wil je kunnen grillen of stomen?
☐ Wil je eenvoudige bediening of juist veel automatische programma's?
☐ Komt de magnetron in een bestaande nis of kastenwand, of wordt de keuken nog gebouwd?

Een voorbeeld: stel, je woont alleen, kookt snel en gebruikt de oven amper. Dan is een solo-magnetron van 38 cm hoog met draaiknoppen prima. Heb je een gezin, kook je gevarieerd en wil je ruimte besparen? Dan is een combi van 45 cm met grill en stoomfunctie een betere match.

Conclusie

Een inbouw-magnetron kiezen begint bij de afmetingen, maar gaat vooral over hoe jij kookt. Warm je snel iets op, dan is een eenvoudige solo-magnetron vaak genoeg. Bak je graag of heb je weinig ruimte, dan loont het om te investeren in een goede combi-magnetron. Let altijd op de inbouwmaten, ventilatie en bediening. Zo voorkom je verrassingen en haal je het meeste uit je keuken.

Er komen steeds meer toepassingen voor het automatiseren van je huis. SwitchBot is al wat langer in Nederland actief en heeft naast robotstofzuigers, schakelaars voor lichtknoppen en elektronische sloten ook een automatisch open- en sluitsysteem voor gewone gordijnen in het assortiment. Daar is nu een systeem voor rolgordijnen bijgekomen: de Roller Shade.

Thuisautomatisering is een handige manier om apparaten in het huishouden te bedienen zonder dat je in de meeste gevallen ook zelf thuis hoeft te zijn. Denk bijvoorbeeld aan het aanpassen van de temperatuur in huis, het bedienen van de verlichting of deuren, maar ook het openen of sluiten van de gordijnen. Op warme dagen kan het bijvoorbeeld slim zijn om die gordijnen automatisch te sluiten als de temperatuur boven een bepaalde waarde uitkomt, of wanneer er een bepaalde intensiteit van lichtinval is.

Al deze zaken en meer kun je inregelen met de spullen van SwitchBot. Het ecosysteem van dit bedrijf omvat een scala aan apparaten, variërend van raam- en deursensors en lichtknoprobots die je lichtknoppen kunnen indrukken tot complete aircosystemen en zelfs robotstofzuigers. Maar ook slimme lampen en gordijnsystemen dus. We hebben van SwitchBot al eerder de SwitchBot Curtain en de SwitchBot Curtain 3 getest, systemen die bedoeld zijn voor gordijnen op rails.

Complete set

De SwitchBot Roller Shade is een rolgordijnsysteem waar het rolgordijn zelf al bij wordt geleverd, in tegenstelling tot de SwitchBot Curtain die bedoeld is om aan een bestaand gordijnsysteem te koppelen. Overigens kun je ook je eigen bestaande rolgordijn op het systeem van de Roller Shade monteren.

De Roller Shade is een compleet rolgordijnpakket, en in de doos vind je alles wat je nodig hebt om het systeem op te hangen. Alle beugels, het rolsysteem, schroeven en pluggen worden meegeleverd, en zelfs gereedschap voor het vastdraaien van schroeven en het op maat snijden van het rolgordijn zelf ontbreekt niet. Verder krijg je er een bedieningspaneeltje bij, bestaande uit een omhoog- en omlaagknopm, en een kabeltje van zo'n twee meter dat kan worden aangesloten op de daarvoor gemaakte aansluiting op het frame. De Roller Shade wordt aangedreven door een interne batterij die volgens SwitchBot acht maanden lang werkt zonder tussentijds opladen. Via de usb-c-poort kan het systeem indien nodig bijtanken.

Goed opmeten

Voordat je aan de slag gaat met de Roller Shade, of eigenlijk: voordat je er eentje gaat kopen, moet je eerst even goed controleren of je de juiste afmetingen in je winkelwagentje hebt. De SwitchBot Roller Shade is beschikbaar in vier breedteversies en in twee basiskleuren: gebroken wit en grijs. Voor de breedte kun je kiezen uit small, medium, large en extra large, waarbij je opeenvolgend kunt kiezen voor breedtes van 58 t/m 80 cm, 80 tot 110 cm, 110 tot 140 cm en 140 tot 185 cm.

Wij hebben voor de XL-versie gekozen, omdat het kozijn waarop de SwitchBot wordt getest een breedte van 171 cm heeft. Geen enkele SwitchBot Roller Shade zal direct passen op het raamkozijn waar je hem wilt gebruiken, waardoor je waarschijnlijk altijd een stuk gordijnstof zult moeten verwijderen. Verderop lees je hoe dat werkt.

Belangrijk is om vooraf goed te bedenken hoe je de SwitchBot Roller Shade(s) wilt inzetten. De gordijnen zijn van polyester en verduisteren volledig. Dat kan donkerder zijn dan je gewend bent, maar in een slaapkamer is het juist vaak ideaal. Houd er wel rekening mee dat de kosten snel oplopen als je meerdere kozijnen naast elkaar hebt, omdat je voor elk raam een afzonderlijke Roller Shade nodig hebt.

Daarnaast bedekken de gordijnen nooit de volledige breedte van het kozijn. Aan beide zijden van de rol blijft een paar centimeter open, omdat de roller niet strak tegen het ophangframe aansluit. Afhankelijk van de montage kunnen hierdoor kieren ontstaan, waardoor er toch licht binnenvalt, vooral aan de kant van de motor. Plaats je meerdere Roller Shades naast elkaar voor één breed raam, dan blijven er altijd kleine openingen zichtbaar tussen de afzonderlijke gordijnen.

Op maat maken

Omdat de Roller Shade direct uit de doos waarschijnlijk niet meteen past, moet het systeem op maat worden gemaakt. Hoe dat werkt? Het ophangsysteem bestaat uit een verschuifbare aluminium balk waartussen het rolgordijn hangt. Aan een van de zijdes bevindt zich de motor, die via een stang in de aluminium rol van het gordijn is geschoven. De gordijnrol kan door de andere zijkant los te maken van de motorstang worden afgeschoven en eventueel worden vervangen door je eigen rolgordijn. In dit artikel houden we het bij de uitleg van het meegeleverde gordijn.

Om het meegeleverde SwitchBot-gordijn op maat te maken, is een vrij ingenieus systeem bedacht: aan de niet-gemotoriseerde kant kun je een apart blokje met een snijmes monteren, waar het rolgordijn met buis en al doorheen moet worden gehaald. Op die plek wordt het rolgordijn namelijk op maat gesneden.

In de SwitchBot-app geef je aan dat je een snij-sessie wilt starten. De motor van het rolgordijn begint nu langzaam te draaien. Tijdens het draaien moet je met de meegeleverde schroevendraaier het messysteem aandraaien, zodat het mes steeds dieper door de gordijnstof snijdt. Dat aandraaien doe je net zo lang tot het mes volledig door de stof heen is en bij de buis zelf is beland.

Het laatste deel van de buis waarop het gordijn is gerold, bestaat uit plastic. Als de snij-sessie correct is uitgevoerd en het mes met de schroevendraaier strak genoeg is aangedraaid, kan zelfs het plastic worden doorgesneden, of er in elk geval voor zorgen dat het makkelijker kan worden afgebroken.

Volledig uitrollen

Wanneer het overtollige stuk stof is losgesneden van de rest van het rolgordijn, blijft dat stuk aan het eind natuurlijk nog wel vastzitten aan de oprolbuis. Om dat stuk los te kunnen krijgen, moet de hele gordijnrol worden afgerold. Met een totale lengte van maar liefst 2,20 meter is dat nogal wat. Dat afrollen kan door middel van de app, maar kan ook handmatig door de oprolbuis eerst van de motorstang af te halen. Nadat het gordijn tot het eind is afgerold, kan het overtollige deel van de oprolbuis worden losgeknipt. Daarna breek je (zoals hierboven besproken) het overtollige plastic deel van de oprolbuis buis af, maar beter kun je proberen om dat stuk met een goed stanleymes af te snijden (het plastic is niet heel dik).

Het complete plastic deel van de oprolbuis moet er nu afgehaald worden, zodat de rest van het gordijn fatsoenlijk aan de buis kan worden bevestigd. De oprolbuis heeft nog een binnenste buis die je weer door het plastic deel moet schuiven. Vervolgens schuif je het dikke gedeelte van het gordijn door de sleuf van de plastic buis en schroef je alles vast.

Het opnieuw oprollen van het rolgordijn dient zorgvuldig te gebeuren, waarbij de linker- en de rechterkant gelijkmatig moeten worden opgerold. Gaat dat niet helemaal netjes, dan bestaat de kans dat het gordijn na het oprollen niet helemaal recht en strak om de oprolbuis zit. In ons geval moesten we het een paar keer opnieuw doen om alles strak te krijgen. Als het gordijn scheef op de rol zit, kan deze vast komen te zitten tijdens het automatisch omhoog rollen.

Ophangen

Het ophangsysteem van de Roller Shade is anders dan het gemiddelde rolgordijn. Die worden doorgaans links en rechts van de oprolbuis op het kozijn geschroefd. Bij de Roller Shade zit het bevestigingssysteem boven de aluminium balk en moet het systeem daar schuin in worden geklikt. Op zich is dat een prima manier, maar het vergt wel wat handigheid en je moet ietsje boven je macht werken omdat het hele systeem relatief zwaar is. De klus kun je dan ook beter met z'n tweeën doen.

Ook zijn de beugels waarin het aluminium frame wordt opgehangen niet heel stevig, waardoor alles een beetje naar beneden zakt op het moment dat het systeem wordt vastgeklikt. Ook belangrijk om te weten: past het frame precies in een raamnis, dan moet je het systeem compleet met het rolgordijn erin ophangen. Het rolgordijn er achteraf in plaatsen is dan niet mogelijk, omdat het systeem alleen vanaf één kant kan worden losgemaakt en het rolgordijn over de aandrijfstang van de motor geplaatst moet worden.

©MG | ID.nl

Kalibratie

Nadat de Roller Shade is opgehangen, is het tijd voor de kalibratie. Dat is nodig voor het systeem om te kunnen bepalen wanneer het rolgordijn volledig is opgerold en wanneer hij helemaal is uitgerold. Het rolgordijn is namelijk geschikt voor ramen tot zo'n 2 meter hoog, en dan moet op een bepaald moment worden ingesteld tot hoe ver het gordijn moet uitrollen totdat het venster compleet door het gordijn is bedekt. Het systeem kan niet uit zichzelf zien of het zich helemaal heeft opgerold; ook dat moet worden gekalibreerd.

Je start de kalibratie met behulp van de app, waarbij eerst moet worden bepaald wanneer het systeem volledig is opgerold. Aan de onderkant van het gordijn is een (eerder gemonteerde) aluminium stang geplaatst, die fungeert als tegengewicht om het gordijn op zijn plek te houden. Die stang dient tevens als buffer om te voorkomen dat het gordijn na het compleet oprollen blijft doordraaien. Tijdens het kalibratieproces kun je zelf niet aangeven wanneer tijdens het oprollen het einde is bereikt; dat stopt vanzelf zodra de aluminium stang het ophangframe bereikt. De app vraagt de gebruiker vervolgens of het systeem is vastgelopen of dat het einde is bereikt.

Het oprollen stopt hierdoor echter wel vrij abrupt en lijkt hiermee het ophangsysteem te beschadigen, omdat de aluminium balk relatief bruusk tegen het ophangframe wordt getrokken. Deze manier van kalibreren voelt al met al wat primitief aan, maar het werkt wel. De volgende stap is het bepalen van de afrollengte. Hierbij bepaalt de gebruiker wanneer het einde is bereikt en het raam naar wens is bedekt. Je drukt dan simpelweg op de stopknop en accepteert de stand van het gordijn. Na de kalibratie kun je de Roller Shade volledig gebruiken.

Schema's en timers

De SwitchBot-app voor de kalibratie en de bediening gebruik je ook als je andere apparaten van dit merk in huis hebt. De app is niet specifiek gericht op het rolgordijnsysteem, maar kan ook worden gebruikt voor het uitlezen van de verschillende temperatuur- en vochtmeters van SwitchBot, het bedienen van de andere gordijnsystemen zoals de SwitchBot Curtain 1 en Curtain 3 en andere slimme apparaten.

Handig is dat je verschillende apparaten en meters van SwitchBot aan elkaar kunt koppelen. Zo kun je er bijvoorbeeld bij het bereiken van een ingestelde temperatuur voor zorgen dat de Roller Shade automatisch wordt gesloten of geopend. Dat kan ook bij een bepaalde lichtintensiteit: als je een (apart te verkrijgen) zonnepaneel aan de usb-c-poort op de Roller Shade aansluit, kun je aangeven bij welke intensiteit het gordijn moet sluiten of openen. Met het aansluiten van zo'n zonnepaneel wordt de Roller Shade trouwens ook automatisch opgeladen.

Conclusie

De SwitchBot Roller Shade is een mooie manier om je huis te automatiseren en kan een prima toevoeging zijn als je al delen van je huis hebt geautomatiseerd. In combinatie met bijvoorbeeld een slimme thermostaat, verlichting en koel- of verwarmingsapparaten kun je bij warm weer je huis koel houden, of 's winters juist warmer krijgen. Dankzij het SwitchBot-ecosysteem is het handig dat je het rolgordijnsysteem kunt meenemen in alle routines voor huisautomatiseringen.

De Roller Shade is 100 procent verduisterend. Dat kan prettig zijn, maar dat werkt alleen goed als je het rolgordijnsysteem ook echt goed passend krijgt. Helaas lukt dat niet altijd, omdat het rolgordijn zelf niet de volledige breedte van het montagesysteem heeft. Daarnaast luistert de installatie vrij nauw, dus alles goed van tevoren opmeten is essentieel.