Als je op zolder of in de tuin wifi nodig hebt en toevallig nog een Raspberry Pi hebt liggen, hoef je geen draadloos toegangspunt meer te kopen: je maakt dit gewoon zelf. Je installeert gewoon de software RaspAP op je Raspberry Pi en configureert het daarna eenvoudig via de ingebouwde webinterface. RaspAP is ook te combineren met een adblocker, vpn-server, Tor of een captive portal.

01 Raspberry Pi met wifi

Als je een Raspberry Pi over hebt, kun je daarmee een draadloos netwerk opzetten waarop je kunt verbinden. Daarbij maakt het niet zoveel uit over welk model van de Pi het gaat, al behaalt het nieuwste model, de Raspberry Pi 4, wel de hoogste prestaties. Je hebt uiteraard een wifi-chip nodig, dus je gebruikt of minimaal een Raspberry Pi 3 ofwel een ouder model dat je via een van de usb-poorten uitbreidt met een wifi-adapter zoals de Edimax EW-7811Un. Voor de eenvoud veronderstellen we dat je de Pi op je thuisnetwerk aansluit via een ethernetkabel.

©PXimport

02 Raspbian installeren

Daarna dien je Raspbian Buster Lite op je Pi te installeren.. Kort samengevat: download Raspbian Buster Lite, schrijf het image met balenaEtcher naar een micro-sd-kaart, schakel ssh in, start de Pi op en log met een ssh-client op je Pi in via het netwerk. Wijzig daarna het standaardwachtwoord en update alle pakketten. Daarna is je Pi klaar om er een draadloos toegangspunt van te maken.

©PXimport

Wifi-prestaties van de Pi

©PXimport

03 Extra configuratie

Start in de terminal het configuratieprogramma van Raspbian met de opdracht sudo raspi-config, ga met de pijltjestoetsen naar 4 Localisation Options en druk op Enter. Kies daarna I4 Change Wi-fi Country en bevestig dan je land. Als je wilt dat de webinterface van RaspAP automatisch de taal van je webbrowser herkent als die op Nederlands ingesteld is, open je ook I1 Change Locale en vink je met de spatiebalk de utf-8-versie van je taal aan in de lijst, bijvoorbeeld nl_NL.UTF-8 voor Nederlands. Ga daarna met de tabtoets naar Ok en bevestig met Enter. De standaardtaal mag je in de volgende stap op en_GB.UTF-8 laten staan. Verlaat het programma tot slot met Finish.

©PXimport

04 RaspAP installeren

Download eerst het installatieprogramma van RaspAP met de opdracht wget -q https://git.io/voEUQ -O /tmp/raspap en voer het programma dan uit met bash /tmp/raspap. Bevestig met y en een druk op Enter dat je RaspAP wilt installeren. Je krijgt daarna te zien welke pakketten er geïnstalleerd worden: bevestig weer met y en Enter. Na de installatie krijg je nog enkele vragen over de configuratie: bevestig telkens met Enter om de aangeraden configuratie te kiezen. Helemaal op het einde krijg je de vraag om je Pi te herstarten: kies y en Enter om dat te doen.

©PXimport

05 Webinterface

Vanaf nu heb je de opdrachtregel niet meer nodig. Na de herstart is je draadloze toegangspunt actief met raspi-webgui als ssid en ChangeMe als wachtwoord. Verbind met dit draadloze netwerk: je krijgt dan een ip-adres toegekend en toegang tot internet via de ethernetinterface van de Pi. Bezoek dan het ip-adres 10.3.141.1 in je webbrowser. Log in op de webinterface met admin als gebruikersnaam en secret als wachtwoord. Je krijgt nu het dashboard te zien met wat statistieken over het toegangspunt, waaronder een lijst met verbonden toestellen met hun ip-adres en mac-adres.

©PXimport

06 Taal instellen

Als je taal onverwacht niet in het Nederlands staat, klik dan links op System en dan op het tabblad Language. Daar kun je handmatig je taal instellen. Sla je wijziging op en herlaad de pagina. Eventueel dien je je Pi te herstarten (dat kan in het tabblad System). Krijg je dan nog de interface in het Engels te zien, kijk dan na of je in stap 3 wel echt nl_NL.UTF-8 als taal hebt toegevoegd: zo merkten we dat RaspAP de taal nl_BE.UTF-8 niet als Nederlands herkende. Als je dit opgelost hebt, zie je alles in het Nederlands staan.

©PXimport

07 Hotspotinstellingen

Bekijk eerst de hotspotinstellingen. Klik daarvoor links op Configureer hotspot. In het eerste tabblad kun je het ssid, de draadloze modus en het kanaal veranderen (zie ook het kader ‘Welk wifi-kanaal kiezen?’). Kijk ook in het tabblad Geavanceerd na of de landcode daar wel correct staat. In het tabblad Beveiliging is er doorgaans geen reden om de standaardkeuzes WPA en TKIP te aanvaarden: kies voor de veiligere opties WPA2 en CCMP. Verander ook het wachtwoord ChangeMe. Sla je instellingen op en herstart daarna je Pi of klik (als je de webinterface niet via het wifi-netwerk van RaspAP bezoekt) op Stop hotspot en daarna Start hotspot.

©PXimport

08 Wachtwoord veranderen

Naast het wachtwoord voor je ssid dien je ook nog het wachtwoord voor de webinterface van RaspAP te veranderen. Dat doe je in Configureer authenticatie. Eventueel kun je ook de standaard gebruikersnaam admin veranderen. Maar het belangrijkste is dat je het standaardwachtwoord secret (dat je bij Oud wachtwoord invult) vervangt door een veiliger wachtwoord. Vul je nieuwe wachtwoord twee keer in en klik op Instellingen opslaan. Daarna vraagt de webinterface het nieuwe wachtwoord. Het is belangrijk dat zowel het ssid-wachtwoord als het wachtwoord van je webinterface sterk genoeg zijn, zodat onbevoegden geen toegang tot je netwerk en de configuratie van je hotspot hebben.

©PXimport

Welk wifi-kanaal kiezen?

09 Verbindingsproblemen oplossen

Als het je niet lukt om op je wifi-toegangspunt te verbinden, ga dan naar Configureer hotspot / Geavanceerd en schakel de optie Logboek uitvoer in. Klik op Instellingen opslaan en herstart de hotspot met Stop hotspot en daarna Start hotspot. Daarna krijg je in het tabblad Logfile logs te zien die je op de oorzaak van je problemen kunnen wijzen. Zoek voor een oplossing naar de foutmelding die je te zien krijgt in Google of op de GitHub-pagina van RaspAP.

©PXimport

10 Dhcp-server instellen

RaspAP draait een dhcp-server op de draadloze interface, die je via het menu Configureer DHCP server kunt instellen. Standaard deelt die ip-adressen uit van 10.3.141.50 tot 10.3.141.255, maar dat kun je veranderen. In het tabblad Clienten lijst krijg je te zien welke dhpc-leases geconfigureerd zijn. In Static Leases configureer je vaste ip-adressen. Je vult dan het mac-adres van een apparaat in en het ip-adres dat het toegekend moet krijgen. Klik daarna op Voeg toe en dan Instellingen opslaan. Dat is vooral handig als je op een van de via wifi aangesloten apparaten een server wilt draaien of met een firewall op basis van het ip-adres specifiek netwerkverkeer al dan niet wilt toestaan.

©PXimport

11 Draadloos in plaats van ethernet

Je kunt met RaspAP ook een draadloos toegangspunt opzetten op een plaats waar je geen ethernetaansluiting hebt. Je dient dan een tweede wifi-interface via usb aan te sluiten op je Raspberry Pi, die je dan in plaats van een ethernetkabel gebruikt om met je router te verbinden. Open eerst het configuratiebestand van RaspAP met sudo nano /var/www/html/includes/config.php en verander in de regel define('RASPI_WIFI_CLIENT_INTERFACE', 'wlan0'); wlan0 door wlan1. Sla je wijziging op met Ctrl+O en sluit nano af met Ctrl+X. Open dan met nano het bestand /etc/dhcpcd.conf en voeg helemaal op het einde de regel nohook wpa_supplicant toe en plaats een hekje (#) vooraan de regel static routers=10.3.141.1. Voer daarna de opdracht sudo systemctl restart hostapd.service uit.

©PXimport

Https

©PXimport

12 Wifi-client configureren

Klik daarna in de webinterface van RaspAP links op Configureer WiFi apparaat en rechts op Herscan. Kies het draadloze netwerk dat voor RaspAP als toegang tot je thuisnetwerk dient. Vul het wachtwoord bij het juiste netwerk in en klik op Add en daarna op Connect. Schakel daarna in Configureer hotspot / Geavanceerd de WiFi client AP mode in, klik op Instellingen opslaan en herstart de hotspot. Overigens is dit een stap waarin je tegen wat problemen kunt aanlopen. Als er iets niet lukt, kijk dan eens bij de issues op de GitHub-pagina van RaspAP of iemand een vergelijkbaar probleem heeft gehad en dat heeft opgelost.

©PXimport

13 RaspAP upgraden

RaspAP is nog volop ontwikkeling. Regelmatig upgraden naar de nieuwste versie is daarom aangeraden. Helaas gaat dat (nog) niet via de webinterface en dien je daarvoor enkele opdrachten in te typen. Zoek eerst op wat de nieuwste versie is, en of die nieuwer is dan het versienummer dat je linksboven in de webinterface van RaspAP te zien krijgt. Voer daarna de volgende opdrachten op je Pi uit: ga naar de juiste directory met cd /var/www/html, download de laatste broncode met sudo git fetch --tags en installeer daarna de gewenste versie met (bijvoorbeeld voor versie 1.6.1) sudo git checkout tags/1.6.1.

©PXimport

14 RaspAP verwijderen

Als je RaspAP als een tijdelijke oplossing hebt gebruikt, wil je het programma achteraf wellicht verwijderen. Gelukkig levert RaspAP een de-installatiescript mee dat niet alleen alle sporen van het programma zelf verwijdert, maar ook je systeemconfiguratiebestanden terugzet naar de versies waarvan RaspAP tijdens zijn installatie een kopie heeft gemaakt. Het gaat dan onder andere om de configuratie van je netwerkinterfaces, dns en dhcp. Ga daarvoor naar de juiste map met cd /var/www/html/installers en voer het script uit met ./uninstall.sh.

©PXimport

Extra diensten integreren

©PXimport

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.