Met slimme assistenten zoals Google Assistant, Amazon Echo en Apple geef je opdrachten met je stem. Leuk, maar je stemopnames worden wel naar de cloud gestuurd voor verwerking. Met een Raspberry Pi en de opensource-software Rhasspy kun je stembesturing volledig lokaal realiseren, zelfs zonder internet. Je stemopdrachten koppel je dan aan Node-RED of een domoticasysteem zoals Home Assistant, en dat zonder dat Google, Amazon of Apple de hele tijd meeluistert. Zelfs in het Nederlands.

1 Raspberry Pi

Rhasspy heeft minstens een Raspberry Pi 2 nodig, maar we raden toch minstens model 3 aan. Als je complexe zaken wilt gaan doen, is een Raspberry Pi 4 zelfs aan te raden. Daarnaast heb je ook een microfoon en luidspreker nodig. Deze workshop hebben we met de ReSpeaker 2 Mics pHAT van Seeed uitgeprobeerd. Deze prik je op de gpio-header van de Raspberry Pi. De HAT heeft twee microfoons ingebouwd en een luidspreker sluit je aan via de 3,5mm-audiojack of de JST2.0-stekker. Wij gebruiken die laatste, waarop we een 3inch-luidspreker van 8 ohm en 1 watt aansluiten.

2 Audiodrivers

We gaan ervan uit dat je op je Raspberry Pi al de nieuwste Raspbian hebt geïnstalleerd, en via ssh (of een toetsenbord en scherm) opdrachten kunt intypen. Als je de ReSpeaker 2 Mics pHAT of andere audiohardware van Seeed gebruikt, dien je eerst een driver te installeren. Dat doe je met deze drie opdrachten:

git clone https://github.com/respeaker/seeed-voicecardcd seeed-voicecardsudo ./install.sh

Herstart daarna je Raspberry Pi met sudo reboot. Als je daarna weer inlogt, zou je in de uitvoer van de commando’s arecord -l (de lijst van microfoons) en aplay -l (de lijst van luidsprekers) de ReSpeaker-hardware moeten zien.

©PXimport

3 Installeer Rhasspy

Rhasspy kun je installeren in een Docker-container, in een virtuele Python-omgeving of als een Hass.io-add-on voor Home Assistant. In deze workshop voeren we de installatie uit met Docker Compose. Volg onze basiscursus Docker op Raspberry Pi elders in dit nummer om Docker en Docker Compose te installeren, en maak het volgende bestand docker-compose.yml aan:

version: '3.7'services:rhasspy:image: rhasspy/rhasspy:2.5.0-precontainer_name: rhasspyrestart: alwaysvolumes:- /home/pi/containers/rhasspy/profiles:/profilesports:- 12101:12101devices:- /dev/snd:/dev/sndcommand: --user-profiles /profiles --profile nl

Bekijk op het forum van Rhasspy wat de nieuwste versie is en pas het image indien nodig aan. Op het moment van schrijven was dat rhasspy/rhasspy:2.5.0-pre.

©PXimport

4 Webinterface

Maak de Docker-container van Rhasspy met het commando docker-compose up -d. Nadat Rhasspy is opgestart, kun je de webinterface bereiken via http://IPADRES:12101 met in plaats van IPADRES het werkelijke ip-adres van je Raspberry Pi. Dat laatste kom je te weten met de opdracht ip a op je Pi. Kijk naar het ip-adres bij eth0 als je ethernet gebruikt of wlan0 als je wifi gebruikt. In de webinterface zie je rechts bovenaan in het blauw nl staan: dat is het teken dat Rhasspy het Nederlandse profiel gebruikt. Je ziet bovenaan ook een link naar de Getting Started Guide: de documentatie wordt gewoon door dezelfde webserver getoond.

©PXimport

5 Audio-instellingen

Klik links op het icoontje van de gereedschapskist. Je krijgt nu alle services van Rhasspy te zien en die zijn standaard allemaal uitgeschakeld. Rhasspy is eigenlijk een toolkit om een stemassistent mee te maken en voor elk van deze services heb je meerdere keuzes. Selecteer PyAudio bij Audio Recording, en aplay bij Audio Playing. Klik onderaan op Save Settings, waarna Rhasspy herstart. Klik op Audio Recording / Test en kies de microfoon, bijvoorbeeld seeed-2mic-voicecard. Klik op Audio Playing en Refresh en kies je luidspreker, bijvoorbeeld Direct hardware device without any conversions. Sla je wijzigingen nog eens op.

©PXimport

6 Kies een activatiewoord

In de volgende stap kies je een ‘wake word’: het woord dat je tegen Rhasspy dient te zeggen om je stemassistent te activeren. Selecteer Porcupine bij Wake Word en sla je wijzigingen op. Klik dan op Wake Word en Refresh. In de lijst voor de knop Refresh kun je nu uit een tiental activatiewoorden kiezen, zoals porcupine (de standaard) en hey pico. Als je je eigen activatiewoord wilt aanmaken, dan kan dat met de Picovoice Console. Maak een directory genaamd porcupine in je profielmap van Rhasspy en plaats het bestand daar. Daarna kun je het in de instellingen selecteren. Vergeet niet op Save Settings te klikken.

©PXimport

7 Spraak naar tekst en andersom

Stel Speech to Text in op Kaldi (als je een Raspberry Pi 4 hebt, want dit vraagt meer rekenkracht) of Pocketsphinx (voor eerdere modellen). Zet Text to Speech op Espeak en sla je wijzigingen op. Als je de pagina daarna ververst, krijg je de melding dat Rhasspy bestanden moet downloaden. De speech-to-text-engine heeft immers een akoestisch model en basiswoordenboek nodig. Klik bovenaan op Download. Als alles gedownload is, krijg je de melding Training Profile. Je krijgt ook de melding dat Rhasspy niet zeker is van enkele woorden hoe het die moet uitspreken.

©PXimport

8 Woordenboek

Klik op View bij de melding over onbekende woorden of klik in de zijbalk links op het icoontje met de twee aanhalingstekens. Rhasspy heeft al een gok gedaan over de uitspraak van de onbekende woorden, door er hun fonetische transcriptie bij te zetten. Klik op check to be sure om de beschikbare fonemen te bekijken. Klopt er iets niet, pas dit dan aan. Klik tot slot op Confirm Guesses. De woorden worden dan samen met hun uitspraak toegevoegd aan je lijst met Custom Words. Merk je later dat je een verkeerde uitspraak hebt toegevoegd, dan kun je deze altijd op deze pagina nog aanpassen.

©PXimport

9 Je bedoeling herkennen

Dan rest er nog één component die we moeten instellen: Intent Recognition. Stel die in op Fsticuffs en sla je wijzigingen op. Na de herstart zou Rhasspy je opdrachten moeten herkennen. Welke zinnen Rhasspy exact herkent, vind je op de pagina Sentences. De inhoud daarvan heeft de syntaxis van een ini-bestand, en elke sectie is een ‘intent’ of bedoeling. Bekijk bijvoorbeeld de regel [GetTime] met daarna de regel hoe laat is het. Dat betekent: als je de zin “hoe laat is het” uitspreekt, verstaat Rhasspy dit als de bedoeling GetTime. Je kunt hier ook complexere regels invullen, op de pagina staat een link naar de volledige syntaxis.

©PXimport

10 Test!

Ga nu naar de pagina Test en typ een van de zinnen uit de pagina Sentences in het tekstveld naast Recognize. Klik op de knop ernaast. Als je bijvoorbeeld “zet de woonkamerlamp aan” invoert, verschijnt er na een druk op de knop ChangeLightState onder, de waarde woonkamerlamp bij het slot name en de waarde aan bij het slot state. Als je op Show JSON klikt, krijg je gedetailleerdere informatie over wat Rhasspy herkent. Als dit werkt, is de ultieme test het daadwerkelijk uitspreken: spreek het activatiewoord uit (bijvoorbeeld “hey pico”) en daarna je zin. Als alles goed gaat, toont de testpagina nu je woorden in tekst, inclusief de herkende intent en slots.

©PXimport

Rhasspy verstaat me niet!

©PXimport

11 Actie!

Rhasspy herkent nu wat je zegt en achterhaalt de bedoeling daarachter, maar doet er nog niets mee. Gelukkig ondersteunt Rhasspy diverse manieren om op je ‘intents’ te reageren. Standaard stuurt Rhasspy bij het herkennen van een intent een event met JSON-code uit via een WebSocket. Je kunt dan in een ander programma naar deze WebSocket-events luisteren en daarop reageren. Een handig programma daarvoor is Node-RED, dat je ook eenvoudig op je Raspberry Pi met Docker installeert.

©PXimport

12 WebSockets

Kies in Node-RED uit het palet links onder het kopje network een node websocket in en versleep die naar de werkruimte in het midden. Dubbelklik erop, laat het type op Listen on staan en klik bij Path op het icoontje van het potlood naast Add new websocket-listener. Vul bij Path de url ws://rhasspy:12101/api/events/intent in, of vervang rhasspy in de url door de hostname of het ip-adres van je Raspberry Pi als je Node-RED op een andere computer hebt draaien. Laat Send/Receive op payload staan en klik op Add. Geef dan je node websocket in een naam en klik op Done.

13 Debug

Sleep nu een node debug (in het onderdeel common helemaal bovenaan) naar de werkruimte. Verbind het rechtse grijze vakje van je websocket-node met het linkse grijze vakje van de debug-node. Klik dan op Deploy om je flow in Node-RED uit te rollen. Klik nu op het menu helemaal rechts bovenaan en dan op View / Debug messages. Rechts krijg je nu alle boodschappen van de debug-node te zien. Als je nu tegen Rhasspy praat en die de intent herkent, krijg je in het debug-venster de JSON-code van de intent te zien.

©PXimport

14 Van string naar object

Maar eerst dienen we de JSON-string (een reeks tekens) naar een JSON-object om te zetten. Sleep een node json uit het onderdeel parser en plaats die tussen de websocket- en debug-nodes. Daarvoor dien je de bestaande verbindingen te verwijderen (selecteer en druk op Delete) en nieuwe verbindingen te maken. Als je nu weer op Deploy klikt en tegen Rhasspy praat, zie je in het debug-venster de intent in de vorm van een object in plaats van een string. Onderdelen kun je nu uitklappen, bijvoorbeeld het deelobject intent met daaronder name die de naam van de herkende intent bevat, zoals “GetTime”.

©PXimport

15 Wat zei je?

Hang nu een node switch (uit function) achter de json-node en dubbelklik erop. Vul bij Property de eigenschap msg.payload.intent.name in en vul bij de regel onderaan achter == niets in, omdat een niet herkende zin een intent zonder naam krijgt. Klik op Done. Voeg achter de switch-node een node change (uit function) toe, dubbelklik erop en zet de payload op Wat zei je?. Geef de node eventueel een naam en klik op Done. Hang achter deze node een node http request (uit network), verander de methode naar POST en vul bij de url http://rhasspy:12101/api/text-to-speech in. Klik op Done en dan Deploy.

©PXimport

16 Intents herkennen

Als je nu iets zegt dat Rhasspy niet verstaat, antwoordt hij “Wat zei je?”. Door nu aan de switch andere regels toe te voegen, kun je voor elke herkende intent een andere actie laten uitvoeren. Klik in de eigenschappen van de switch-node op het knopje +add onderaan om een regel toe te voegen en vul in het veld na het isgelijkteken GetTime in. Er verschijnt nu een extra uitgang aan de switch-node. Hang daar een node function (in het onderdeel function) achter en verbind die ook met je http request. Dubbelklik op de intent en geef die de naam GetTime.

©PXimport

17 Hoe laat is het?

In de function-node schrijf je een javascript-functie, die de tijd uitvoer als een tekst, die door de http request aan Rhasspy wordt doorgegeven om uit te spreken. In die functie maak je eerst een variabele timeString, waaraan je de uitvoer van de methode toLocaleTimeString op een nieuw Date-object toekent. Op het einde van de functie geef je de payload terug, waaraan je de string “Het is” en de tijd toekent. In die tijd vervang je de dubbele punt (:) door de string “ uur “. Als je deze node nu opslaat en de flow uitvoert via Deploy, antwoordt Rhasspy je op je vraag hoe laat het is.

©PXimport

18 Slots

GetTime is een eenvoudige intent, maar complexere intents zoals ChangeLightState bevatten ook slots. Die kun je eenvoudig uit de JSON-code halen in Node-RED. Voeg een nieuwe regel in de switch-node toe en test op ChangeLightState. Hang hieraan een node template (in het onderdeel function) en verbind die ook weer met de http request. Vul in het tekstveld template de code Ik zet de {{ payload.slots.name }} {{ payload.slots.state }} in. Hiermee antwoordt Rhasspy je “Ik zet de woonkamerlamp aan”, als je “Zet de woonkamerlamp aan” vraagt, en hetzelfde voor andere apparaten en toestanden die voor de intent zijn gedefinieerd.

©PXimport

19 Apparaten aansturen

Uiteraard kun je Rhasspy op deze manier ook acties laten uitvoeren, zoals je lampen daadwerkelijk in- en uitschakelen. Hoe dat precies gebeurt, hangt af van wat voor lampen je hebt en welke API deze aanbieden. Voor een REST API gebruik je een http request, voor apparaten die MQTT spreken gebruik je mqtt out en definieer je een mqtt-broker. Uiteraard kun je ook allerlei nodes toevoegen voor extra functionaliteit en dan kun je zo bijvoorbeeld je Philips Hue-lampen via spraak aansturen.

©PXimport

20 En verder

Rhasspy is een heel flexibel systeem voor spraakbesturing. Bijna elk onderdeel kun je wel vervangen of aanpassen. Bekijk zeker de interne documentatie van je installatie. We hebben ons in deze workshop gefocust op de integratie met Node-RED, maar ook met het domoticasysteem Home Assistant is er een uitstekende integratie. Via de http en de WebSocket API en MQTT-boodschappen die het Hermes-protocol volgen, kun je bovendien in principe elk systeem met Rhasspy koppelen. Bezoek zeker ook het Rhasspy-forum waar een behulpzame community actief is.

©PXimport

Meerdere apparaten met Rhasspy

©PXimport

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Ben je op zoek naar een betaalbaar sporthorloge? Vandaag hebben we vijf interessante modellen voor je gespot.

Xiaomi Smart Band 9

De onlangs verschenen Xiaomi Smart Band 9 is goedkoop en kent ook nog eens verrassend veel functies. Dit langwerpige sporthorloge is in de kleurstellingen zilver-wit, zwart en roze verkrijgbaar. Het amoledscherm van 1,62 inch biedt voldoende ruimte om diverse gegevens te tonen. Dankzij een respectabele resolutie van 192 × 490 pixels verschijnt alle informatie scherp in beeld – denk daarbij aan stappen, verbrande calorieën, weersverwachting en natuurlijk de tijd. Alle functies zijn via het aanraakscherm bereikbaar, want de Smart Band 9 heeft geen fysieke knoppen. De waterdichte behuizing weegt maar 15,8 gram (zonder bandje).

Kies in het menu tussen ruim 150 sportmodi en start vervolgens de training. Tijdens de inspanning kun je jouw hartslag in de gaten houden. Je koppelt de Smart Band 9 via bluetooth eenvoudig aan een smartphone. Laat het mobiele toestel vervolgens in je broek- of jaszak zitten, want inkomende notificaties verschijnen rechtstreeks op je pols. Een prettige eigenschap is dat je het scherm ook op zonovergoten plekken nog prima kunt lezen. Aan de hand van een lichtsensor kiest deze smartwatch automatisch de juiste helderheid. Ten slotte is de beschikbaarheid van meer dan tweehonderd wijzerplaten een leuk extraatje.

Garmin Instinct 2

Met deze relatief goedkope smartwatch van Garmin houd je nauwlettend jouw sportieve prestaties in de gaten. Je kunt de Instinct 2 zowel binnen als buiten dragen, want de robuuste behuizing is waterdicht tot een diepte van honderd meter. Op het ronde display van 176 × 176 pixels zie je onder meer de actuele hartslag, het aantal gezette stappen en de huidige snelheid. Er zijn ook een hoogtemeter en elektrisch kompas geïntegreerd. Onder leiding van diverse sport-apps doe je uiteenlopende trainingen. Je kunt bovendien na elke nacht de uitgebreide slaapmonitor bekijken.

Wanneer het sporthorloge met een smartphone is verbonden, zie je inkomende pushnotificaties voorbijkomen. De Instinct 2 bevat een energiezuinig zwart-witscherm. Dat komt de accuduur ten goede! De fabrikant claimt dan ook een batterijduur van zo'n 28 dagen in de smartwatchmodus. Het hier besproken model heeft een horlogekast van 45 millimeter. Als alternatief kun je een vergelijkbaar sporthorloge met een horlogekast van 40 millimeter kopen, de Garmin Instinct 2S.

Garmin Forerunner 255 Music

Ren, wandel of fiets je met een lekker muziekje nét wat steviger door? De Garmin Forerunner 255 Music is hiervoor bij uitstek geschikt. Je kunt namelijk nummers van Spotify, Deezer of YouTube Music downloaden en in het geheugen van deze smartwatch opslaan. Laat dus tijdens trainingen voortaan je smartphone thuisliggen en bedien de muziek vanaf je pols. Je hebt voor deze functie trouwens wel een betaald abonnement bij een van de genoemde muziekdiensten nodig. De Forerunner 255 Music heeft een horlogekast van 46 millimeter. Kies tussen een zwarte en witte uitvoering.

Op het ruime 1,3inch-kleurenscherm van 260 × 260 pixels zijn er een heleboel functies toegankelijk. Denk onder andere aan een calorieënteller, hartslagmeter, bloedzuurstofmeter, slaapmonitor, snelheidsmeter, stappenteller en stopwatch. De Forerunner 255 Music toont ook meldingen van een verbonden smartphone. Krijg je bijvoorbeeld een WhatsApp-bericht, dan gaat de weerbestendige behuizing kortstondig trillen. Tot slot gebruik je deze veelzijdige smartwatch ook om contactloos te betalen.

Lees ook: Dit zijn de 9 sporten waarmee je het makkelijkst afvalt

Polar Pacer Pro

Zoek je een licht sporthorloge met zéér veel functies? Kijk dan eens naar de Polar Pacer Pro. Wegens het gewicht van 41 gram voel je dit apparaatje amper zitten. In de horlogekast van 45 millimeter is er een 1,2inch-kleurenscherm van 240 × 240 pixels verwerkt. Het display is voorzien van Gorilla Glass en gaat dus niet zomaar stuk. Verder is de behuizing waterdicht tot een diepte van vijftig meter. In het menu staan er ruim 150 sportprofielen voor je klaar. Fijn is dat deze smartwatch ook allerlei 'exotische' sporten ondersteunt, zoals (kite)surfen, rolschaatsen en skiën. Zodra je een keuze hebt gemaakt, monitort de Pacer Pro diverse sportieve prestaties.

Onder de motorkap bevindt zich een gps-chip, zodat deze smartwatch overal ter wereld je locatie kan bepalen. Handig is dat je routes van de bekende app Komoot kunt synchroniseren. Kijk voor routeaanwijzingen voortaan op je pols. Verder werkt de Pacer Pro ook naadloos met de veelgebruikte sport-app Strava samen. Hoewel Polar in zijn eigen webwinkel een tarief van 349,90 euro hanteert, vragen diverse andere bekende webshops minder dan tweehonderd euro. Kies tussen de kleurstellingen zwart, wit en goud.

Samsung Galaxy Fit3

De Samsung Galaxy Fit3 schaf je voor minder dan zes tientjes aan! Dit goedkope sporthorloge is te koop in de kleurstellingen zwart, zilver-wit en roze. Ondanks zijn lage prijskaartje toont het langwerpige 1,6inch-amoledscherm van 256 × 402 pixels diverse gegevens. Zo zie je hoeveel stappen je hebt gezet. De achterzijde van de horlogekast heeft ook nog sensoren om je bloedzuurstof en hartslag te meten. Druk aan de zijkant op de homeknop en kies uit ruim honderd sportoefeningen. De Galaxy Fit3 analyseert desgewenst ook je slaapgedrag. Maak je onverhoopt een lelijke uitglijder? Dankzij valdetectie schakelt de polsassistent jouw SOS-contactpersonen in.

Dit lichtgewicht sporthorloge van 18,5 gram neem je overal mee naartoe. De IP68-gecertificeerde behuizing is namelijk volledig waterdicht. Verbind de Galaxy Fit3 via bluetooth met een smartphone voor nog meer functies. Je kunt dan bijvoorbeeld de muziekweergave bedienen en zien wie er belt. De smartwatch toont ook inkomende berichten. De oplaadbare batterij van 208 mAh gaat op een enkele acculading volgens Samsung tot dertien dagen mee.

Dat een wasmachine zonder moeite vuile was schoon krijgt, spreekt voor zich. Toch kan een kleine natuurlijke hulp extra verschil maken. Geen chemisch middel, maar iets wat je waarschijnlijk al in huis hebt: citroensap. Dat zorgt voor een frissere was, een schonere trommel en een beter onderhouden machine.

Hoewel de meeste wasmachines hun werk prima doen, kun je ze met een beetje citroensap een handje helpen. Dit natuurlijke zuur werkt verrassend effectief tegen vuil, kalk en bacteriën. Hieronder lees je vijf manieren waarop citroen je was én je machine schoner, frisser en duurzamer maakt.

1. Verwijdert zeepresten

Na het wassen blijft er vaak wat wasmiddel of wasverzachter achter in de trommel of in je kleding. Het gevolg? Je wasmachine kan muf gaan stinken, net zoals de was die uit zo'n machine komt. Een scheutje citroensap in het bakje voor de wasverzachter helpt om die resten los te weken. Zo blijft je wasmachine schoon en ruikt je was écht fris.

2. Neutraliseert nare geuren

Citroensap werkt licht antibacterieel en neutraliseert geuren. Dat is vooral handig bij sportkleding, handdoeken of keukenlinnen dat snel minder fris ruikt. Citroen maakt je was dus niet alleen schoner, maar ook frisser.

©africa-studio.com (Olga Yastremska and Leonid Yastremskiy)

3. Werkt tegen hard water

Woon je in een gebied met hard water, dan merk je dat wasmiddel minder goed schuimt en kleding stugger aanvoelt. Citroenzuur bindt kalkdeeltjes, waardoor het water zachter wordt en het wasmiddel beter zijn werk doet. Zo bescherm je zowel je kleding als de binnenkant van je machine tegen kalkaanslag.

🍋 Onderhoudstip: laat eens per maand een lege wasmachine draaien op 60 graden met een scheut citroensap. Zo voorkom je kalkaanslag en blijft de binnenkant fris.

4. Houdt wit écht wit

Citroensap heeft een mild blekend effect dat witte kleding helderder maakt zonder het risico van verkleuring. Vooral fijn voor lakens, T-shirts en handdoeken. Anders dan chloor is citroensap veilig voor de meeste stoffen* en vriendelijker voor je huid én het milieu.

5. Zorgt voor zachtere kleding

Heb je snel last van wasverzachter of vind je de geur te sterk? Citroensap verzacht het water op een natuurlijke manier, zonder kunstmatige toevoegingen. Zo blijft je kleding soepel en zacht, ook zonder de synthetische stoffen die in veel wasverzachters zitten. Dat is prettiger voor gevoelige huid én beter voor het milieu, omdat er minder chemische resten in het afvalwater terechtkomen.