Met slimme assistenten zoals Google Assistant, Amazon Echo en Apple geef je opdrachten met je stem. Leuk, maar je stemopnames worden wel naar de cloud gestuurd voor verwerking. Met een Raspberry Pi en de opensource-software Rhasspy kun je stembesturing volledig lokaal realiseren, zelfs zonder internet. Je stemopdrachten koppel je dan aan Node-RED of een domoticasysteem zoals Home Assistant, en dat zonder dat Google, Amazon of Apple de hele tijd meeluistert. Zelfs in het Nederlands.

1 Raspberry Pi

Rhasspy heeft minstens een Raspberry Pi 2 nodig, maar we raden toch minstens model 3 aan. Als je complexe zaken wilt gaan doen, is een Raspberry Pi 4 zelfs aan te raden. Daarnaast heb je ook een microfoon en luidspreker nodig. Deze workshop hebben we met de ReSpeaker 2 Mics pHAT van Seeed uitgeprobeerd. Deze prik je op de gpio-header van de Raspberry Pi. De HAT heeft twee microfoons ingebouwd en een luidspreker sluit je aan via de 3,5mm-audiojack of de JST2.0-stekker. Wij gebruiken die laatste, waarop we een 3inch-luidspreker van 8 ohm en 1 watt aansluiten.

2 Audiodrivers

We gaan ervan uit dat je op je Raspberry Pi al de nieuwste Raspbian hebt geïnstalleerd, en via ssh (of een toetsenbord en scherm) opdrachten kunt intypen. Als je de ReSpeaker 2 Mics pHAT of andere audiohardware van Seeed gebruikt, dien je eerst een driver te installeren. Dat doe je met deze drie opdrachten:

git clone https://github.com/respeaker/seeed-voicecardcd seeed-voicecardsudo ./install.sh

Herstart daarna je Raspberry Pi met sudo reboot. Als je daarna weer inlogt, zou je in de uitvoer van de commando’s arecord -l (de lijst van microfoons) en aplay -l (de lijst van luidsprekers) de ReSpeaker-hardware moeten zien.

©PXimport

3 Installeer Rhasspy

Rhasspy kun je installeren in een Docker-container, in een virtuele Python-omgeving of als een Hass.io-add-on voor Home Assistant. In deze workshop voeren we de installatie uit met Docker Compose. Volg onze basiscursus Docker op Raspberry Pi elders in dit nummer om Docker en Docker Compose te installeren, en maak het volgende bestand docker-compose.yml aan:

version: '3.7'services:rhasspy:image: rhasspy/rhasspy:2.5.0-precontainer_name: rhasspyrestart: alwaysvolumes:- /home/pi/containers/rhasspy/profiles:/profilesports:- 12101:12101devices:- /dev/snd:/dev/sndcommand: --user-profiles /profiles --profile nl

Bekijk op het forum van Rhasspy wat de nieuwste versie is en pas het image indien nodig aan. Op het moment van schrijven was dat rhasspy/rhasspy:2.5.0-pre.

©PXimport

4 Webinterface

Maak de Docker-container van Rhasspy met het commando docker-compose up -d. Nadat Rhasspy is opgestart, kun je de webinterface bereiken via http://IPADRES:12101 met in plaats van IPADRES het werkelijke ip-adres van je Raspberry Pi. Dat laatste kom je te weten met de opdracht ip a op je Pi. Kijk naar het ip-adres bij eth0 als je ethernet gebruikt of wlan0 als je wifi gebruikt. In de webinterface zie je rechts bovenaan in het blauw nl staan: dat is het teken dat Rhasspy het Nederlandse profiel gebruikt. Je ziet bovenaan ook een link naar de Getting Started Guide: de documentatie wordt gewoon door dezelfde webserver getoond.

©PXimport

5 Audio-instellingen

Klik links op het icoontje van de gereedschapskist. Je krijgt nu alle services van Rhasspy te zien en die zijn standaard allemaal uitgeschakeld. Rhasspy is eigenlijk een toolkit om een stemassistent mee te maken en voor elk van deze services heb je meerdere keuzes. Selecteer PyAudio bij Audio Recording, en aplay bij Audio Playing. Klik onderaan op Save Settings, waarna Rhasspy herstart. Klik op Audio Recording / Test en kies de microfoon, bijvoorbeeld seeed-2mic-voicecard. Klik op Audio Playing en Refresh en kies je luidspreker, bijvoorbeeld Direct hardware device without any conversions. Sla je wijzigingen nog eens op.

©PXimport

6 Kies een activatiewoord

In de volgende stap kies je een ‘wake word’: het woord dat je tegen Rhasspy dient te zeggen om je stemassistent te activeren. Selecteer Porcupine bij Wake Word en sla je wijzigingen op. Klik dan op Wake Word en Refresh. In de lijst voor de knop Refresh kun je nu uit een tiental activatiewoorden kiezen, zoals porcupine (de standaard) en hey pico. Als je je eigen activatiewoord wilt aanmaken, dan kan dat met de Picovoice Console. Maak een directory genaamd porcupine in je profielmap van Rhasspy en plaats het bestand daar. Daarna kun je het in de instellingen selecteren. Vergeet niet op Save Settings te klikken.

©PXimport

7 Spraak naar tekst en andersom

Stel Speech to Text in op Kaldi (als je een Raspberry Pi 4 hebt, want dit vraagt meer rekenkracht) of Pocketsphinx (voor eerdere modellen). Zet Text to Speech op Espeak en sla je wijzigingen op. Als je de pagina daarna ververst, krijg je de melding dat Rhasspy bestanden moet downloaden. De speech-to-text-engine heeft immers een akoestisch model en basiswoordenboek nodig. Klik bovenaan op Download. Als alles gedownload is, krijg je de melding Training Profile. Je krijgt ook de melding dat Rhasspy niet zeker is van enkele woorden hoe het die moet uitspreken.

©PXimport

8 Woordenboek

Klik op View bij de melding over onbekende woorden of klik in de zijbalk links op het icoontje met de twee aanhalingstekens. Rhasspy heeft al een gok gedaan over de uitspraak van de onbekende woorden, door er hun fonetische transcriptie bij te zetten. Klik op check to be sure om de beschikbare fonemen te bekijken. Klopt er iets niet, pas dit dan aan. Klik tot slot op Confirm Guesses. De woorden worden dan samen met hun uitspraak toegevoegd aan je lijst met Custom Words. Merk je later dat je een verkeerde uitspraak hebt toegevoegd, dan kun je deze altijd op deze pagina nog aanpassen.

©PXimport

9 Je bedoeling herkennen

Dan rest er nog één component die we moeten instellen: Intent Recognition. Stel die in op Fsticuffs en sla je wijzigingen op. Na de herstart zou Rhasspy je opdrachten moeten herkennen. Welke zinnen Rhasspy exact herkent, vind je op de pagina Sentences. De inhoud daarvan heeft de syntaxis van een ini-bestand, en elke sectie is een ‘intent’ of bedoeling. Bekijk bijvoorbeeld de regel [GetTime] met daarna de regel hoe laat is het. Dat betekent: als je de zin “hoe laat is het” uitspreekt, verstaat Rhasspy dit als de bedoeling GetTime. Je kunt hier ook complexere regels invullen, op de pagina staat een link naar de volledige syntaxis.

©PXimport

10 Test!

Ga nu naar de pagina Test en typ een van de zinnen uit de pagina Sentences in het tekstveld naast Recognize. Klik op de knop ernaast. Als je bijvoorbeeld “zet de woonkamerlamp aan” invoert, verschijnt er na een druk op de knop ChangeLightState onder, de waarde woonkamerlamp bij het slot name en de waarde aan bij het slot state. Als je op Show JSON klikt, krijg je gedetailleerdere informatie over wat Rhasspy herkent. Als dit werkt, is de ultieme test het daadwerkelijk uitspreken: spreek het activatiewoord uit (bijvoorbeeld “hey pico”) en daarna je zin. Als alles goed gaat, toont de testpagina nu je woorden in tekst, inclusief de herkende intent en slots.

©PXimport

Rhasspy verstaat me niet!

©PXimport

11 Actie!

Rhasspy herkent nu wat je zegt en achterhaalt de bedoeling daarachter, maar doet er nog niets mee. Gelukkig ondersteunt Rhasspy diverse manieren om op je ‘intents’ te reageren. Standaard stuurt Rhasspy bij het herkennen van een intent een event met JSON-code uit via een WebSocket. Je kunt dan in een ander programma naar deze WebSocket-events luisteren en daarop reageren. Een handig programma daarvoor is Node-RED, dat je ook eenvoudig op je Raspberry Pi met Docker installeert.

©PXimport

12 WebSockets

Kies in Node-RED uit het palet links onder het kopje network een node websocket in en versleep die naar de werkruimte in het midden. Dubbelklik erop, laat het type op Listen on staan en klik bij Path op het icoontje van het potlood naast Add new websocket-listener. Vul bij Path de url ws://rhasspy:12101/api/events/intent in, of vervang rhasspy in de url door de hostname of het ip-adres van je Raspberry Pi als je Node-RED op een andere computer hebt draaien. Laat Send/Receive op payload staan en klik op Add. Geef dan je node websocket in een naam en klik op Done.

13 Debug

Sleep nu een node debug (in het onderdeel common helemaal bovenaan) naar de werkruimte. Verbind het rechtse grijze vakje van je websocket-node met het linkse grijze vakje van de debug-node. Klik dan op Deploy om je flow in Node-RED uit te rollen. Klik nu op het menu helemaal rechts bovenaan en dan op View / Debug messages. Rechts krijg je nu alle boodschappen van de debug-node te zien. Als je nu tegen Rhasspy praat en die de intent herkent, krijg je in het debug-venster de JSON-code van de intent te zien.

©PXimport

14 Van string naar object

Maar eerst dienen we de JSON-string (een reeks tekens) naar een JSON-object om te zetten. Sleep een node json uit het onderdeel parser en plaats die tussen de websocket- en debug-nodes. Daarvoor dien je de bestaande verbindingen te verwijderen (selecteer en druk op Delete) en nieuwe verbindingen te maken. Als je nu weer op Deploy klikt en tegen Rhasspy praat, zie je in het debug-venster de intent in de vorm van een object in plaats van een string. Onderdelen kun je nu uitklappen, bijvoorbeeld het deelobject intent met daaronder name die de naam van de herkende intent bevat, zoals “GetTime”.

©PXimport

15 Wat zei je?

Hang nu een node switch (uit function) achter de json-node en dubbelklik erop. Vul bij Property de eigenschap msg.payload.intent.name in en vul bij de regel onderaan achter == niets in, omdat een niet herkende zin een intent zonder naam krijgt. Klik op Done. Voeg achter de switch-node een node change (uit function) toe, dubbelklik erop en zet de payload op Wat zei je?. Geef de node eventueel een naam en klik op Done. Hang achter deze node een node http request (uit network), verander de methode naar POST en vul bij de url http://rhasspy:12101/api/text-to-speech in. Klik op Done en dan Deploy.

©PXimport

16 Intents herkennen

Als je nu iets zegt dat Rhasspy niet verstaat, antwoordt hij “Wat zei je?”. Door nu aan de switch andere regels toe te voegen, kun je voor elke herkende intent een andere actie laten uitvoeren. Klik in de eigenschappen van de switch-node op het knopje +add onderaan om een regel toe te voegen en vul in het veld na het isgelijkteken GetTime in. Er verschijnt nu een extra uitgang aan de switch-node. Hang daar een node function (in het onderdeel function) achter en verbind die ook met je http request. Dubbelklik op de intent en geef die de naam GetTime.

©PXimport

17 Hoe laat is het?

In de function-node schrijf je een javascript-functie, die de tijd uitvoer als een tekst, die door de http request aan Rhasspy wordt doorgegeven om uit te spreken. In die functie maak je eerst een variabele timeString, waaraan je de uitvoer van de methode toLocaleTimeString op een nieuw Date-object toekent. Op het einde van de functie geef je de payload terug, waaraan je de string “Het is” en de tijd toekent. In die tijd vervang je de dubbele punt (:) door de string “ uur “. Als je deze node nu opslaat en de flow uitvoert via Deploy, antwoordt Rhasspy je op je vraag hoe laat het is.

©PXimport

18 Slots

GetTime is een eenvoudige intent, maar complexere intents zoals ChangeLightState bevatten ook slots. Die kun je eenvoudig uit de JSON-code halen in Node-RED. Voeg een nieuwe regel in de switch-node toe en test op ChangeLightState. Hang hieraan een node template (in het onderdeel function) en verbind die ook weer met de http request. Vul in het tekstveld template de code Ik zet de {{ payload.slots.name }} {{ payload.slots.state }} in. Hiermee antwoordt Rhasspy je “Ik zet de woonkamerlamp aan”, als je “Zet de woonkamerlamp aan” vraagt, en hetzelfde voor andere apparaten en toestanden die voor de intent zijn gedefinieerd.

©PXimport

19 Apparaten aansturen

Uiteraard kun je Rhasspy op deze manier ook acties laten uitvoeren, zoals je lampen daadwerkelijk in- en uitschakelen. Hoe dat precies gebeurt, hangt af van wat voor lampen je hebt en welke API deze aanbieden. Voor een REST API gebruik je een http request, voor apparaten die MQTT spreken gebruik je mqtt out en definieer je een mqtt-broker. Uiteraard kun je ook allerlei nodes toevoegen voor extra functionaliteit en dan kun je zo bijvoorbeeld je Philips Hue-lampen via spraak aansturen.

©PXimport

20 En verder

Rhasspy is een heel flexibel systeem voor spraakbesturing. Bijna elk onderdeel kun je wel vervangen of aanpassen. Bekijk zeker de interne documentatie van je installatie. We hebben ons in deze workshop gefocust op de integratie met Node-RED, maar ook met het domoticasysteem Home Assistant is er een uitstekende integratie. Via de http en de WebSocket API en MQTT-boodschappen die het Hermes-protocol volgen, kun je bovendien in principe elk systeem met Rhasspy koppelen. Bezoek zeker ook het Rhasspy-forum waar een behulpzame community actief is.

©PXimport

Meerdere apparaten met Rhasspy

©PXimport

Fresh 'n Rebel introduceert de Clam Ace 2, een draadloze over-ear koptelefoon die technologie en comfort slim samenbrengt. Hij klinkt niet alleen goed, maar past zich ook aan jou aan. Met gepersonaliseerd geluid, intelligente noise cancelling en een batterij die het moeiteloos meerdere dagen volhoudt is dit een koptelefoon die meebeweegt met jouw dag.

Partnerbijdrage - in samenwerking met Fresh 'n Rebel

Stilte wanneer jij dat wilt

Of je nu werkt, reist of ontspant: de Clam Ace 2 helpt je de juiste focus te vinden. Dankzij Adaptive Hybrid Active Noise Cancelling bepaal je zelf hoeveel van de wereld je hoort. De technologie filtert storend geluid weg, en jij bepaalt zelf hoeveel daarvan je wilt dempen. In de My Sound App stel je het niveau eenvoudig bij, afhankelijk van waar je bent – op kantoor, in de trein of thuis op de bank. Zo houd je zelf de controle over wat je wel en niet hoort.

Met de Ambient Sound Mode blijf je alert op wat er om je heen gebeurt. Het omgevingsgeluid wordt subtiel versterkt, zodat je bijvoorbeeld het verkeer hoort of iemand kort kunt aanspreken. De Quick Access-functie maakt het extra handig: houd kort de linkeroorschelp ingedrukt en je schakelt direct over naar hear-through, zonder instellingen te veranderen.

©Fresh ’n Rebel

Geluid dat zich aan jou aanpast

Iedereen hoort anders, en dat merk je pas echt met Personal Sound by Audiodo. Deze technologie, geïntegreerd in de My Sound App, meet met een gehoortest hoe goed jij verschillende frequenties waarneemt. Op basis daarvan wordt een geluidsprofiel aangemaakt dat de muziek afstemt op jouw gehoor. De lage tonen worden iets krachtiger waar nodig, de hoge juist helderder. Zo klinkt elke noot precies goed!

De app geeft bovendien volledige controle over je instellingen. Je kunt de equalizer aanpassen, knoppen een eigen functie geven, het volume begrenzen of batterijbesparing activeren. Alles in één overzichtelijke interface.

©Fresh ’n Rebel

Schakelen zonder onderbreking

De Clam Ace 2 ondersteunt Multipoint Bluetooth, waarmee je twee apparaten tegelijk kunt verbinden. Zo kun je moeiteloos wisselen tussen laptop en smartphone. Een inkomend telefoontje aannemen terwijl je muziek luistert of een video bekijkt? De koptelefoon schakelt automatisch over.

Tijdens gesprekken zorgen twee Environmental Noise Cancelling-microfoons dat je stem helder blijft, zelfs in een rumoerige omgeving. En met Wind Noise Cancelling blijft ook buiten het geluid helder, zelfs als het waait. Dankzij on-ear detectie pauzeert de muziek automatisch als je de koptelefoon afzet, en gaat hij verder zodra je hem weer opzet. Met het volumewieltje en de klikbare knop op de oorschelp bedien je muziek, noise cancelling en spraakassistent zonder je telefoon erbij te hoeven pakken.

©Fresh ’n Rebel

Dagenlang luisteren zonder opladen

Een van de grootste pluspunten van de Clam Ace 2 is de speeltijd. Met meer dan 100 uur luisteren op één lading hoef je nauwelijks nog aan opladen te denken. Zelfs met actieve noise cancelling ingeschakeld haal je nog 60 uur speeltijd, en met tien minuten snelladen heb je alweer acht uur muziek. Handig als je vaak onderweg bent.

Het draagcomfort is net zo goed doordacht. De zachte oorkussens vormen zich naar je oren, terwijl de flexibele hoofdband ook bij lange luistersessies prettig blijft zitten. Na gebruik klap je de Clam Ace 2 eenvoudig in en berg je hem op in het meegeleverde tasje.

Kleur en karakter

Fresh 'n Rebel staat bekend om zijn frisse kleuren, en dat zie je terug in de Clam Ace 2. Van subtiel Ice Grey en Storm Grey tot opvallender Dreamy Lilac, Dried Green, True Blue en Pastel Pink – er is altijd een uitvoering die bij je past. Welke kleur je kiest, maakt voor de prijs geen verschil: die is voor elke tint 99,99 euro.

©Fresh ’n Rebel

Dit maakt de Clam Ace 2 bijzonder

De Clam Ace 2 past zich aan jou aan. Hij filtert storend geluid weg, stemt het geluid af op jouw gehoor met Personal Sound by Audiodo en houdt het moeiteloos dagenlang vol. Een slimme koptelefoon die meedenkt, comfortabel zit en altijd klaarstaat. Zoals het hoort. Zoals jíj het hoort!

In de rubriek Waar voor je geld gaan we op zoek naar bijzondere producten voor een mooie prijs. Vinyl is de laatste jaren weer helemaal terug, maar die kun je natuurlijk alleen afspelen op een platenspeler. Wij vonden vijf interessante modellen voorzien van een stofklep, voor minder dan 275 euro.

Platenspelers worden steeds vaker aangeboden, en ook op Kieskeurig.nl zien we ze meer en meer in de verschillende aangesloten webshops. Wij vonden vijf mooie exemplaren voor je die ook nog eens zijn voorzien van een klep om het mechanisme en je platen te beschermen tegen stof.

Sony PS-LX310BT

De Sony PS-LX310BT is een volautomatische platenspeler. Dit betekent dat je met een druk op de knop de arm naar de plaat kunt bewegen om het afspelen te starten. Aan het einde van de plaat keert de arm automatisch terug naar zijn beginpositie. De speler is aangedreven met een snaar. Een kenmerkende functie is de ingebouwde Bluetooth-zender, waarmee je het geluid van je vinyl draadloos kunt doorsturen naar een Bluetooth-speaker, -soundbar of -hoofdtelefoon.

Mocht je de voorkeur geven aan een bekabelde opstelling, dan kan dat ook via de RCA-uitgang. De platenspeler heeft een ingebouwde phono-voorversterker. Dit maakt het mogelijk om de speler direct aan te sluiten op een versterker of actieve luidsprekers die geen speciale phono-ingang hebben. De aluminium draaischijf is ontworpen om trillingen te minimaliseren en een stabiele rotatie te waarborgen. De meegeleverde stofkap beschermt de plaat en de naald tegen stof.

Lenco L-3808

Bij de Lenco L-3808 heb je te maken met een direct aangedreven platenspeler, wat inhoudt dat de motor de draaischijf direct aandrijft zonder tussenkomst van een snaar. Dit zorgt voor een snelle start- en stoptijd. Een bijzondere eigenschap is de USB-aansluiting. Hiermee kun je de platenspeler verbinden met een computer om je vinylplaten te digitaliseren.

Verder beschikt dit model over een ingebouwde phono-voorversterker, die je naar wens kunt in- of uitschakelen. Hierdoor kun je hem aansluiten op een breed scala aan audiosystemen, zowel met als zonder specifieke phono-ingang. De arm is S-vormig en voorzien van een afneembare headshell, wat het wisselen van het element vereenvoudigt. De aanwezigheid van pitch control geeft je de mogelijkheid om de afspeelsnelheid handmatig fijn te stellen. Een doorzichtige stofkap houdt stof op afstand.

Audio-Technica AT-LP60XBT

De Audio-Technica AT-LP60XBT functioneert als een volautomatische, snaaraangedreven platenspeler. Het bedieningsgemak staat hierbij centraal: met knoppen voor start en stop kun je het afspeelproces eenvoudig beheren. De arm plaatst zichzelf op de groef en keert na afloop van de plaat vanzelf weer terug. Net als de Sony beschikt dit model over een geïntegreerde Bluetooth-functionaliteit. Dit maakt het mogelijk om draadloos verbinding te maken met maximaal acht verschillende Bluetooth-apparaten, zoals luidsprekers of een koptelefoon.

Voor een standaard opstelling is er een RCA-uitgang beschikbaar. De ingebouwde phono-voorversterker is uitschakelbaar, waardoor je de keuze hebt tussen aansluiting op een phono- of een lijningang van je versterker. De draaischijf is vervaardigd uit gegoten aluminium. Het meegeleverde element is een Dual Magnet-cartridge met een vervangbare naald. De stofkap is scharnierend en afneembaar.

Denon DP-29F

Dit model, de Denon DP-29F, is een snaaraangedreven en volautomatische platenspeler. Je bedient de speler met de start- en stopknoppen, waarna de toonarm automatisch naar het begin van de plaat beweegt en aan het einde weer terugkeert. Een belangrijk kenmerk is de ingebouwde, inschakelbare RIAA phono-equalizer. Dankzij deze voorversterker kun je de DP-29F direct aansluiten op een versterker of receiver via een standaard AUX- of lijningang, zonder dat een aparte phono-ingang nodig is.

De draaischijf is gemaakt van gegoten aluminium en de platenspeler wordt geleverd met een MM-element (Moving Magnet), zodat je na het aansluiten direct kunt beginnen met luisteren. Het geheel wordt beschermd door een stofkap die het mechanisme en je platen vrijhoudt van stof en vuil.

Lenco LBT-188

Ook deze Lencois uitgerust met een snaaraandrijving. Een opvallende functie van dit model is de ingebouwde Bluetooth-zender. Hiermee heb je de mogelijkheid om het geluid van je vinylplaten draadloos te streamen naar een compatibele Bluetooth-luidspreker of -hoofdtelefoon. Daarnaast is de platenspeler voorzien van een USB-aansluiting, waarmee je hem aan een computer kunt koppelen. Dit stelt je in staat om je platencollectie te digitaliseren.

De Lenco LBT-188 beschikt over een geïntegreerde phono-voorversterker, wat betekent dat je hem direct kunt aansluiten op de aux-ingang van vrijwel elke versterker of set actieve speakers. De toonarm is voorzien van een instelbaar contragewicht voor een nauwkeurige naalddruk. Het geheel wordt geleverd met een afneembare, doorzichtige stofkap die de draaitafel en de plaat beschermt.