Wat weet internet over jou?

Tip 01: Cookies

Cookies hebben nogal een slechte reputatie. Dat is niet zo vreemd: er wordt nogal wat informatie in opgeslagen. Sinds de cookiewet moeten we bij iedere site aangeven of we het gebruik van cookies willen accepteren of niet, en de meeste mensen klikken zonder aarzelen op ‘Ja’. Dat is op zich niet zo’n ramp, cookies zijn namelijk vaak ook gewoon nodig om een website te laten functioneren, maar het is wel belangrijk dat je weet wat voor informatie er allemaal opgeslagen wordt of kan worden. Een prachtige site om hier inzicht in te krijgen is www.clickclickclick.click. Deze site toont je aan de hand van tekst en audio precies wat de site allemaal van je te weten komt tijdens je bezoek. En dan gaat het dus niet alleen om wat voor browser je gebruikt en via welke site je gekomen bent, maar ook om zaken als welke bewegingen je maakt met je muis, hoe groot het venster is waarmee je de site bekijkt, of je de site minimaliseert enzovoort. Geen schokkende gegevens, maar wel verhelderend om te zien dat een site dus precies kan zien waar je naar kijkt en waar je interesse naar uitgaat, zelfs nog voordat je ergens op klikt.

Tip 02: Nog meer cookies

Als de informatie die je op de eerste site ziet je al afschrikt, haal dan even diep adem voordat je naar http://webkay.robinlinus.com gaat. Deze site werkt namelijk eveneens aan de hand van cookies, maar toont informatie die een stuk minder basaal is. Denk hierbij aan je locatie (die is overigens niet nauwkeurig tot op de 100 meter), welke hardware je gebruikt, welke internetprovider je hebt, wat je maximale downloadsnelheid is, bij welke sociale-mediasites je bent ingelogd enzovoort. Wanneer je de site op een mobiel apparaat bezoekt, dan kan deze je zelfs vertellen of je de smartphone in portretmodus of landschapsmodus gebruikt. De informatie over je browser en internetverbinding zijn overigens wel voorbeelden van informatie die je geheim kunt houden wanneer je een anonieme browser gebruikt.

Tip 03: Scripts verbieden

We laten je voorbeelden zien van wat internet over je weet en wat je precies kunt doen om dat te voorkomen. Meestal gebeurt dat aan de hand van instellingen, maar er is geen simpele browserinstelling die voorkomt dat de informatie die je in de eerste twee tips van dit artikel voorbij hebt zien komen, niet wordt doorgegeven. Om tóch te kunnen voorkomen dat eigenaren van websites (of adverteerders) al deze informatie kunnen zien, kun je NoScript installeren. NoScript is een extensie voor Firefox, die bepaalde scripts en trackers op websites blokkeert om te voorkomen dat informatie wordt doorgegeven die je wellicht liever privé wilt houden. Wanneer je de extensie installeert kun je ervoor kiezen om standaard alles te blokkeren of om een melding weer te geven wanneer een website informatie probeert te bemachtigen (dat laatste raden we aan, dat geeft je ook inzicht in welke sites betrouwbaar zijn. Helaas is deze extensie niet beschikbaar voor Chrome, voor deze browser kun je het alternatief Scriptsafe downloaden. NoScript en ScriptSafe zijn gratis te downloaden in de respectievelijke stores van de betreffende browsers.

Tip 04: Gelekte wachtwoorden

Je kunt de boel nog zo goed proberen af te vangen op je computer, maar als je in vertrouwen gegevens aan een website verstrekt en deze gaat daar niet goed mee om of wordt gehackt, dan liggen je gegevens alsnog op straat. In veel gevallen wordt zo’n hack bekendgemaakt. Soms via het nieuws of via een direct mailbericht van de betreffende site aan u, maar helaas gebeurt dit niet altijd. Soms heeft de eigenaar van de site niet in de gaten dat er een lek op zijn of haar site is, en in andere gevallen probeert de eigenaar de hack te verbloemen om geen slapende honden wakker te maken. Maar hoe weet je nu of er ooit accountgegevens van jou gelekt zijn? Daar is een fantastische site voor: op www.haveibeenpwned.com kun je je e-mailadres intypen, waarna er in een database gezocht wordt naar eventuele informatie die over jou bekend is. De database wordt regelmatig bijgewerkt met gegevens van nieuwe hacks, dus het is verstandig om dit eens in de zoveel tijd te controleren. Wanneer blijkt dat je voorkomt in de gegevens, dan krijg je precies te zien om welke sites het gaat. Overigens is dat niet meteen een reden voor paniek: het kan ook zijn dat je e-mail is aangetroffen op een spamlijst. Hoe dan ook, een positief resultaat is altijd aanleiding om je wachtwoord op de betreffende site te veranderen (en op andere sites waar je hetzelfde wachtwoord gebruikt).

Tip 05: Informatie zoeken

Als we het hebben over wat internet van je weet, dan moeten we ook verder kijken dan alleen je surfgedrag. Stel dat je ooit bij een rechtszaak betrokken bent geweest, failliet bent gegaan, onderdeel was van een krantenartikel, of dat je ooit de loterij hebt gewonnen of vakantiefoto’s op sociale media hebt geplaatst, dan is de kans groot dat dit allemaal terug te vinden is, aangezien internet één groot en nagenoeg oneindig archief is. De eenvoudigste manier om te ontdekken wat er over je te vinden is, is door je eigen naam in te typen in een zoekmachine. Bovenaan zul je jouw sociale-mediaprofielen aantreffen, maar wanneer je verder klikt komen er andere dingen naar boven. Extra tip: plaats je naam tussen aanhalingstekens in de zoekopdracht, zodat er alleen resultaten worden getoond waar je volledige naam echt in voorkomt, dat voorkomt dat je een hoop onzin moet doorbladeren.

Heb je, bijvoorbeeld op Google, iets gevonden over jezelf dat je liever niet meer in de resultaten zou zien? Dan kun je een verzoek indienen om deze informatie te verwijderen (wat overigens geen garantie is dat dat lukt). Meer informatie over de mogelijkheden en rechten op dit gebied vind je op www.forget.me.

Tip 06: Wat weet Google?

Google benadrukt op z’n website dat het jouw informatie nooit zal verkopen en hoewel we dat best willen geloven, verzamelt het bedrijf schrikbarend veel informatie over u, om vervolgens advertenties op maat te kunnen serveren. In de advertentieinstellingen kun je aangeven of je daar toestemming voor wilt geven. Daar kun je ook precies zien wat voor gegevens Google over je verzamelt. Die gegevens kun je stuk voor stuk verwijderen. Surf je naar http://myactivity.google.com, dan kun je precies zien welke andere gegevens van Google worden bijgehouden (zoals je zoekgeschiedenis, websites die je bezoekt enzovoort). Losstaand is die informatie niet zo boeiend, maar alles bij elkaar opgeteld vormt het een behoorlijk compleet plaatje. Wanneer je op deze site klikt op Activiteitsopties, dan kun je het opslaan van gegevens voor verschillende onderdelen uitschakelen. De vraag blijft altijd hoeveel er stiekem alsnog gevolgd wordt, maar dat is een gedachte die we moeten loslaten, anders durft niemand ooit meer online.

Tip 07: Wat weet Facebook?

Als je dacht dat Google veel over je wist, dan hebben we slecht nieuws: Facebook weet nog véél meer. Dat heeft te maken met het feit dat Facebook een allesomvattend sociaal netwerk is. We vullen er onze informatie in, we klikken op dingen die we interessant vinden, hebben gesprekken met mensen op Messenger enzovoort. Al die informatie wordt vastgelegd en dat vormt een heel compleet beeld over wie je bent en wat je doet. Deels is daar niets aan te veranderen: Facebook is gratis en onze informatie is de prijs die we daarvoor betalen. Er is echter wel een aantal dingen die je kunt doen, en het eerste is inzicht krijgen in wat Facebook verzamelt. Op Facebook vind je een overzicht van alle dingen die het sociale netwerk over je weet en dat is dus alles wat je ooit direct of indirect op Facebook gedaan hebt. Door op die afzonderlijke onderdelen te klikken, kun je ze stuk voor stuk verwijderen, maar dat is bizar veel werk. Wat wel eenvoudig kan, is aangeven dat je geen advertenties meer wilt zien op basis van je voorkeuren en activiteiten. Je doet dat door te klikken op Instellingen rechtsboven en vervolgens op Advertenties. Je ziet dan een verkorte weergave van de informatie die Facebook over je heeft, maar je ziet ook een kopje Advertentie-instellingen waar je precies kunt aangeven wat Facebook wél en niet aan je mag laten zien met betrekking tot advertenties. Op het verzamelen van de gegevens zelf heb je echter weinig invloed.

Tip 08: Wat weet Twitter?

Hoewel Twitter lang niet zo veel van je weet als Facebook, weet het bedrijf wél een stuk meer sinds het vorig jaar wat wijzigingen heeft doorgevoerd in zijn privacybeleid. Zo kan Twitter nu gegevens over je verzamelen wanneer je een website bezoekt waarop een tweet is ingesloten. Ook Twitter biedt je de mogelijkheid om inzicht te krijgen in wat de site van je weet (dat is men immers verplicht), maar de site maakt het je wel iets moeilijker. In tegenstelling tot Facebook is er geen pagina met alle informatie, maar kun je een verzoek indienen om alle informatie te downloaden. Je doet dit door op de site te klikken op je profielfoto en vervolgens op Instellingen en privacy / Je Twitter-gegevens. Hier zie je een beknopt overzicht van wat informatie met onderin de knop Gegevens opvragen. Wanneer je hierop klikt worden de gegevens naar je e-mailadres gestuurd. Overigens kun je ook bij Twitter (deels) aangeven wat er met je gegevens mag worden gedaan. Wanneer je in het menu Instellingen en privacy klikt op Privacy en veiligheid, dan zie je halverwege de pagina het kopje Personalisatie en gegevens. Wanneer je hier klikt op Wijzigen, kun je aangeven wat Twitter met je gegevens mag doen en wat voor advertenties je wilt ontvangen.

Tip 09: Incognitomodus

Je hebt nu behoorlijk inzicht in wat internet allemaal over je weet en dat is dus nogal wat. En het ergste is, dit is nog maar het topje van de ijsberg. Alle websites die je gebruikt verzamelen informatie over je en hoewel je dat dus deels kunt afvangen met behulp van instellingen, zal er altijd informatie verzameld worden. Zoals gezegd kan ook een anonieme browser dat niet voorkomen, maar zo’n browser zorgt er wel voor dat bepaalde informatie privé blijft, dus het kan in ieder geval geen kwaad om op die manier het internet op te gaan. Belangrijk om te weten is dat een anonieme browser niet hetzelfde is als de privémodus in je huidige browser. De privémodus zorgt ervoor dat de browser zélf geen informatie opslaat op je computer, maar het verschaffen van allerlei informatie aan websites gaat gewoon door. Een anonieme browser voorkomt (voor zover mogelijk) ook dat laatste. Een voorbeeld van een populaire en goede gratis anonieme browser is Tor . We benadrukken echter nogmaals: een dergelijke browser zorgt er niet voor dat je volledig anoniem zult zijn op internet. Volledige anonimiteit is simpelweg niet (meer) mogelijk en dat is helaas iets wat we moeten accepteren.

Tip 10: Vpn

Een andere manier om te voorkomen dat er te veel informatie over je in kaart wordt gebracht aan de hand van je online activiteiten, is het gebruik van een vpn. De afkorting staat voor virtual private network: een versleutelde verbinding tussen diverse netwerken en computers, waarlangs alle informatie die je verzendt en ontvangt wordt omgeleid. Op die manier kan informatie dus (nagenoeg) niet worden getraceerd naar jou. Vpn was lange tijd vooral populair onder gebruikers van torrent-netwerken, om te voorkomen dat instanties die boetes uitdelen aan illegale downloaders hen op het spoor zouden komen. Dat geeft direct aan waarom vpn zo goed is: echte anonimiteit bestaat niet, maar met deze technologie kom je een heel eind, zéker in combinatie met het gebruik van een anonieme browser. Voor een vpn hoef je overigens inmiddels ook geen fortuin meer te betalen, voor drie euro per maand heb je bijvoorbeeld al een vpn-account bij www.goosevpn.com, inclusief complete uitleg hoe je de instellingen precies configureert op je pc of smartphone. Ook Private Internet Access is een goede dienst, die op Android zelfs advertenties kan blokkeren. Gratis vpn-diensten zijn er ook, maar daar zetten we toch wel onze vraagtekens bij, aangezien echt gratis domweg niet bestaat. Dat betekent doorgaans dat je betaalt met je informatie … en dát is precies wat we proberen te voorkomen.