Bedrijven hebben steeds vaker te maken met het verlies van gegevens door menselijk falen of diefstal door criminelen. Tientallen keren per jaar komt er nieuw datalek in het nieuws waarbij wachtwoorden zijn buitgemaakt. Hoe weet je of jouw wachtwoord daar bijzit? En hoe beperk je het risico?

Tip 01: Risico inschatten

Chatten, winkelen en bankieren: we doen steeds meer online. Criminelen weten dat en aangezien er voor hen steeds meer te halen valt, proberen ze constant digitaal in te breken. Daarom worden allerlei databases gehackt, om maar zoveel mogelijk wachtwoorden buit te maken en toegang te krijgen tot gegevens die geld op kunnen leveren. Bij een succesvolle hack kunnen tienduizenden accounts tegelijkertijd buitgemaakt worden. Wanneer het bedrijf de gegevens ook nog eens onversleuteld heeft opgeslagen, kunnen criminelen deze gegevens meteen gebruiken om in te breken.

Toch zijn het lang niet altijd criminelen die voor het lekken van gegevens zorgen. Soms hebben bedrijven hun ict-zaken niet op orde en lekken er gegevens door slecht ontworpen software of een onbeveiligde server. In dat geval is er misschien niet zo veel aan de hand en hebben kwaadwillenden het lek nooit ontdekt. Toch is het in alle gevallen beter om het wachtwoord te wijzigen bij het account van een bedrijf als er een datalek heeft plaatsgevonden.

In mei 2018 is de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) van toepassing geworden. Hierdoor zijn de regels voor het omgaan met persoonlijke gegevens strenger geworden en in Nederland controleert de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) of bedrijven dit wel netjes doen. Als er een datalek is, moet dit ook bij de AP gemeld worden en zij stellen dan een onderzoek in. Op www.autoriteitpersoonsgegevens.nl kun je zien naar welke datalekken de AP onderzoek doet en zien hoe hoog zij het risico van het datalek inschatten.

Tip 02: Wachtwoord gelekt?

Daarnaast is er een aantal sites die grote bestanden met accountgegevens doorzoeken, zodat je kunt checken of je gegevens op straat liggen. Deze sites zijn gemaakt door goedwillende hackers die de databases van inloggegevens doorzoekbaar hebben gemaakt. Hierin kun je zoeken op jouw e-mailadres of gebruikersnaam en zien of jouw wachtwoord in het verleden bij een datalek is buitgemaakt.

Op de website www.haveibeenpwned.com kun je dit controleren. Op de website vul je in de grote zoekbalk jouw e-mailadres in en vervolgens krijg je alle datalekken te zien waar jouw accounts bijzaten. Hierbij staan uiteraard niet jouw wachtwoorden zelf, want dan kunnen kwaadwillenden de site gebruiken om toegang te krijgen tot je accounts. Er is alleen te zien welke accounts gekoppeld aan jouw e-mailadres onderdeel waren van een datalek bij een bedrijf.

Onder het kopje Passwords kun je wel zoeken op wachtwoorden en zien of je wachtwoord onderdeel is van een datalek uit het verleden. Hier staat alleen of en hoe vaak het wachtwoord voorkomt.

©PXimport

Pwned

Tip 03: Nederlandse lekken

De database van Have I Been Pwned is niet de enige plek waar gelekte data in verzameld wordt en deze database bevat ook zeker niet alle gelekte gegevens. De Nederlandse Politie is bezig met een eigen database. Bij het in beslag nemen van netwerkapparatuur van criminelen, vindt de politie doorgaans gelekte of gestolen gegevens, en wanneer mogelijk maken ze deze doorzoekbaar.

Hoewel deze database kleiner is dan die van Have I Been Pwned, is dit een handige bron om jouw account ook te checken. Je kunt hier kijken of je account erbij zit.

©PXimport

Tip 04: Wachtwoord wijzigen

Wanneer een dienst waar je een account hebt, gehackt wordt, is het altijd beter om meteen het wachtwoord te veranderen. Het kan zijn dat je gegevens niet bij het lek zaten, maar neem altijd het zekere voor het onzekere. Als het goed is, stelt een bedrijf je op de hoogte als er accountgegevens gelekt zijn.

Zorg dat je een nieuw, uniek wachtwoord aanmaakt. Wanneer je op meerdere plekken het gelekte wachtwoord gebruikt, zorg dan dat je álle accounts wijzigt. Gebruik niet voor elk account hetzelfde wachtwoord, sterk variërende wachtwoorden zijn veiliger. Wanneer er een lek is, hoef je alleen dat wachtwoord aan te passen en kunnen kwaadwillenden niet bij andere accounts.

Voor het maken van een veilig wachtwoord, kun je het beste een zin gebruiken. Dan is jouw wachtwoord altijd lang genoeg en kun je makkelijker zorgen voor een afwisseling tussen letters, cijfers en speciale symbolen. Bijvoorbeeld: DitW@chtwoord1SEenVoorbeeld!

©PXimport

Tip 05: Wachtwoordmanager

Om te zorgen dat je overal een veilig wachtwoord hebt, kun je een wachtwoordmanager gebruiken. Op die manier heb je overal een veilig wachtwoord, zonder dat je ingewikkelde codes hoeft te onthouden. Er zijn verschillende gratis wachtwoordmanagers beschikbaar die op een vergelijkbare manier werken. We kunnen het gebruik van 1Password, Sticky Password en LastPass aanraden. Voor dit voorbeeld gebruiken we LastPass.

Ga hiernaartoe om een account aan te maken bij LastPass. Hier moet je in het veld Hoofdwachtwoord een sterk wachtwoord invullen. Dit is het enige wachtwoord dat je hoeft te onthouden, voor al jouw andere accounts onthoudt LastPass het wachtwoord.

Eenmaal ingelogd bij LastPass kun je de accounts gaan beveiligen met een sterk wachtwoord. De wachtwoordmanager loopt in eerste instantie zelf een aantal accounts met je door, zoals die van Facebook, Google en Twitter. Daarna is het belangrijk om zelf na te gaan welke accounts je hebt en hier een nieuw wachtwoord voor aan te maken.

Het is het makkelijkste om dit te doen via de plug-in die beschikbaar is voor alle gangbare browsers. De plug-in vind je hier. Als de plug-in is geïnstalleerd, moet je inloggen met jouw e-mailadres en het hoofdwachtwoord. Wanneer je naar een site gaat waar je moet inloggen, herkent de plug-in de inlogvelden en vult deze aan als de gegevens van de site zijn opgeslagen in LastPass.

Wanneer de gegevens nog niet bekend zijn bij LastPass, kun je het best jouw wachtwoord wijzigen op de site. Wanneer je een nieuw wachtwoord moet invoeren, klik je rechtsboven op de LastPass-plug-in en klik je op Genereer wachtwoord. Hiermee wordt er een veilig wachtwoord gegenereerd dat je kunt kopiëren en plakken naar het veld waar het nieuwe wachtwoord ingevuld moet worden. Zodra het wachtwoord is ingevuld, vraagt de plug-in of de inloggegevens opgeslagen moeten worden. Klik op OK. De volgende keer dat je gaat inloggen, heeft LastPass onthouden wat het wachtwoord is en zal het dit automatisch invullen.

©PXimport

Lange documenten in Word voorzie je natuurlijk van paginanummers. Maar wat als je project begint met een voorblad en een inhoudsopgave? Dan wil je de paginanummering misschien pas later laten starten, bijvoorbeeld bij het eerste hoofdstuk. Gelukkig kun je zelf bepalen vanaf welke pagina de nummering begint en hoe die wordt weergegeven.

Stap 1: Sectie-einde

Stel dat je de paginanummering pas op pagina vier wilt laten beginnen. Plaats dan de cursor aan het einde van de tekst op de derde pagina. Ga naar het tabblad Indeling, klik op Eindemarkeringen en kies onder Sectie-einden de optie Volgende pagina. Zo voeg je een sectie-einde toe tussen pagina drie en vier.

Stap 2: Ontkoppel de sectie

Klik in de kop- of voettekst van pagina vier. Je ziet nu het label Koptekst (Sectie 2) of Voettekst (Sectie 2) verschijnen. Zodra je dit doet, opent automatisch het tabblad Koptekst en voettekst. Klik op Aan vorige koppelen in de groep Navigatie om de kop- en voettekst van deze sectie los te koppelen van de vorige. Zo voorkom je dat de paginanummers ook op de eerste drie pagina’s verschijnen.

Stap 3: Nummering plaatsen

Plaats de cursor opnieuw in de kop- of voettekst van pagina vier waar je de nummering wilt starten. Ga naar Paginanummer, kies waar je het nummer wilt tonen (bovenaan of onderaan) en kies een stijl. Je ziet nu waarschijnlijk dat pagina vier het cijfer 4 krijgt. Dat wil je aanpassen. Klik opnieuw op Paginanummer en kies Opmaak paginanummers. Selecteer hier Beginnen bij en vul het gewenste startnummer in – in dit voorbeeld: 1. Klik op OK. Nu begint de nummering pas op pagina vier, met het cijfer 1.

De eerste drie pagina’s hebben nu geen nummering. Als je die drie pagina’s door middel van Romeinse cijfers wilt nummeren, dan ga je terug naar de allereerste pagina en weer klik je op Paginanummer. Je beslist of de nummering boven- of onderaan de pagina moet komen. In het pop-up venster Opmaakpaginanummers selecteer je bovenaan de Romeinse stijl en in het vak Beginnen bij selecteer je 1.

Vroeg of laat moet je bepaalde informatie digitaal delen. Denk aan contracten, medische gegevens of vertrouwelijke rapporten. Dat is vaak ook precies het moment waarop het mis kan gaan. Eén foutieve klik en je bestand belandt in verkeerde handen. Gelukkig zijn er slimme en relatief eenvoudige manieren om het risico te beperken, zonder paranoïde toestanden.

Lees ook: 20 tips om je online privacy te waarborgen

Om te voorkomen dat vertrouwelijke informatie terechtkomt bij onbevoegden, gebruik je bij voorkeur een combinatie van beveiligingsmaatregelen. Versleutel je bestanden vóór verzending, gebruik wachtwoorden of toegangsrechten en kies voor veilige overdrachtsdiensten in plaats van standaardmail. Beperk daarnaast de toegang tot enkel de juiste personen of groepen. Zo houd je je data echt privé, ook na verzending. 

Metadata verwijderen

Welke versie van Windows je ook gebruikt: als je gevoelige bestanden deelt, is het verstandig om eerst de metadata te wissen. Wanneer je een bestand aanmaakt, slaat het systeem automatisch extra gegevens op, zoals de naam van de auteur, de datum van de laatste wijziging, de computernaam en meer. Deze metadata kunnen onbedoeld gevoelige informatie prijsgeven.

Gelukkig kun je deze metadata in Windows Verkenner eenvoudig verwijderen. Navigeer naar het bestand dat je wilt delen. Klik er met de rechtermuisknop op en kies Eigenschappen. Of gebruik de toetscombinatie Alt+Enter. Ga naar het tabblad Details. Klik onderaan op Eigenschappen en persoonlijke gegevens verwijderen. Hier kun je ook de optie Maak een kopie waarbij alle mogelijke eigenschappen zijn verwijderd selecteren. Bevestig met OK. Hierdoor ontvang je een kopie van het bestand zonder de metadata.

➡️7-Zip

Installeren

Ben je van plan om een bestand via internet te versturen? Dan is versleuteling een slimme zet. Door een bestand te versleutelen, voorkom je dat onbevoegden toegang krijgen tot de inhoud, zelfs als ze dat per ongeluk in handen krijgen. Hoewel Windows 11 zelf versleutelingsopties biedt, zijn die alleen bedoeld voor lokale opslag en dus niet geschikt voor bestanden die je wilt delen. Gebruik daarom een externe tool zoals 7-Zip, een gratis, opensource-programma dat uitstekend werkt voor veilige compressie én encryptie.

7-Zip installeer je via de Opdrachtprompt: Open het Startmenu en zoek naar Opdrachtprompt. Klik met de rechtermuisknop op het resultaat en kies Als administrator uitvoeren. Typ de volgende opdracht en druk op Enter: winget install --id 7zip.7zip.

De tool wordt automatisch gedownload en geïnstalleerd. Zodra 7-Zip klaarstaat, kun je je bestand inpakken in een met een wachtwoord beveiligd archief (7z of zip) met sterke AES-256-encryptie. Op die manier kun je het bestand veilig versturen, bijvoorbeeld via e-mail of een cloudservice, mits je het wachtwoord apart en veilig deelt.

Versleutelen

Om 7-Zip te starten, zoek je via Startmenu naar 7-Zip File Manager. Open de app en navigeer naar het bestand dat je wilt beveiligen. Selecteer dat en klik op de groene knop Toevoegen. Onderaan, in het gedeelte Versleuteling, vul je een wachtwoord in om het bestand te beveiligen. Typ het wachtwoord twee keer ter bevestiging.

Je kunt ervoor kiezen om het wachtwoord zichtbaar te maken, zodat je zeker weet dat je geen typfouten maakt. Daarnaast kun je ook de bestandsnaam versleutelen. Dat zorgt ervoor dat zelfs de naam van het bestand niet meer herkenbaar is, wat de inhoud extra goed afschermt voor nieuwsgierige ogen. Het resultaat is een versleuteld archiefbestand - een soort digitale container - dat alleen geopend kan worden met het ingestelde wachtwoord.

Standaard blijft het originele, niet-versleutelde bestand behouden. Wil je dat automatisch laten verwijderen? Vink dan in het venster Toevoegen aan archief de optie Bestanden na inpakken verwijderen aan. Zo blijft enkel de beveiligde versie over.

Versleutelen en splitsen

Wil je nog een extra beveiligingslaag toevoegen? Dan kun je het bestand niet alleen versleutelen met 7-Zip, maar ook opsplitsen in meerdere delen. Vervolgens kun je elk deel apart versturen, eventueel zelfs op verschillende momenten of via verschillende kanalen.

Open opnieuw 7-Zip en voeg het bestand toe dat je op deze manier wilt beveiligen. Stel een encryptiewachtwoord in en bevestig dat. In het veld Opsplitsen in volumes, bytes kies je de gewenste bestandsgrootte per deel. Dit is vooral handig voor grote bestanden. Stel dat het originele bestand 40 MB groot is. Als je 10 MB opgeeft, maakt 7-Zip er automatisch vier gelabelde delen van.

Voor maximale veiligheid kun je elk deel via een andere dienst of e-mailaccount verzenden. De ontvanger selecteert alle delen in 7-Zip (houd hiervoor de Ctrl-toets ingedrukt tijdens het aanklikken) en kiest daarna Uitpakken. Zodra het juiste wachtwoord wordt ingevoerd, worden de delen automatisch samengevoegd en ontsleuteld.

➡️OneDrive

Machtigingen

Met OneDrive stel je eenvoudig machtigingenin waarmee je bepaalt wie er toegang krijgt tot het bestand dat je eerder met 7-Zip hebt versleuteld. Het delen kun je op elk moment weer stopzetten. Open OneDrive via verkenner en navigeer naar de map waarin de versleutelde container staat. Klik met de rechtermuisknop op het bestand en kies voor Delen.

In het pop-upvenster voer je het e-mailadres in van de persoon met wie je het bestand wilt delen. Je kunt ook meerdere e-mailadressen of een mailgroep invoeren. Klik vervolgens op het potloodicoon om aan te geven of de ontvanger het bestand mag Bewerken of Alleen mag bekijken. Ben je klaar? Klik dan op Verzenden. De ontvanger krijgt een e-mail met een link om het bestand te downloaden.

➡️Outlook

E-mailversleuteling

Heb je een Microsoft 365-abonnement? Dan kun je gebruikmaken van de ingebouwde versleutelfunctie in Outlook om je e-mails en bijlagen extra te beveiligen.

Open de Outlook-app en klik op Nieuwe e-mail om een nieuw bericht op te stellen.Ga eventueel naar het tabblad Invoegen en kies Bestand bijvoegen.Selecteer via Op deze computer zoeken het gewenste bestand en klik op Openen.

Daarnaga je naar het tabblad Opties bovenaan het Lint.Klik op de knop Versleutelen. Je kunt hier ook kiezen uit verschillende beveiligingsniveaus.Maak je bericht af zoals gewoonlijk en klik op Verzenden.De e-mail wordt nu automatisch versleuteld verstuurd. De inhoud is onderweg beschermd en kan alleen worden geopend door de bedoelde ontvanger.

Beveiligingsopties

Onder de knop Versleuteling zie je drie opties als je een Microsoft 365 Family- of Personal-abonnement gebruikt. De eerste optie is Niet doorsturen. Hierdoor blijft je bericht versleuteld binnen Microsoft 365 en kan de ontvanger het niet kopiëren of naar anderen doorsturen. Kies je Versleutelen, dan kunnen ontvangers met een Outlook.com- of Microsoft 365-account de bijlagen downloaden vanuit Outlook.com of de mobiele Outlook-app.

Wie een andere e-mailclient gebruikt, zoals Gmail, Thunderbird of Apple Mail, ontvangt een bericht dat er een Microsoft Office 365-versleutelde e-mail op hem wacht. Als de ontvanger op de link Bericht lezen klikt, dan schakelt hij naar het Microsoft 365 Portal voor berichtversleuteling en daar moet hij zich aanmelden met een eenmalige wachtwoordcode. Die code ontvangt hij in zijn e-mailclient en daarmee kan hij dan het bericht op de portal openen.

De derde optie is Geen machtiging ingesteld en daarmee verwijder je eerdere machtigingen. De versleutelfunctie in Outlook is ideaal voor wie snel en zonder technische omwegen gevoelige informatie wil delen binnen een professionele context. Je hoeft geen extra tools te installeren.

➡️Gmail

Vertrouwelijke modus

De extra beveiliging in Gmail heet Vertrouwelijke modus. Hiermee versleutel je je berichten, zodat alleen de bedoelde ontvanger ze kan lezen, zelfs als iemand anders toegang krijgt tot diens mailbox. Klik op Opstellen om een nieuw bericht te maken. Vul het e-mailadres van de ontvanger in, kies een onderwerp en typ je bericht. Voor je op Verzenden klikt, activeer je de extra beveiliging. Onderaan het berichtvenster zie je een aantal grijze knoppen. Helemaal rechts staat een pictogram van een slot met een wijzerplaat. Klik daarop om de Vertrouwelijke modus in te schakelen.

Gebruik je de mobiele app? Tik dan op de drie puntjes rechtsboven en kies daar het slotje. Ontvangers kunnen deze mail vervolgens niet doorsturen, kopiëren, afdrukken of downloaden. Er verschijnt ook een pop-upvenster waarin je de vervaltijd van het bericht instelt. Je kunt kiezen uit: 1 dag, 1 week, 1 maand, 3 maanden of 5 jaar. Na afloop van de gekozen periode verdwijnt het bericht automatisch uit de postbus.

Sms-beveiliging

In hetzelfde pop-upvenster kun je een extra beveiligingslaag toevoegen via de optie Toegangscode vereisen. Vink hier de optie Sms-toegangscode aan. De ontvanger kan het bericht dan pas lezen nadat hij of zij een code invoert die via sms op de mobiele telefoon wordt bezorgd. Hiermee voeg je een tweede beveiligingsfactor toe, wat het voor een indringer vrijwel onmogelijk maakt om toegang te krijgen. Die moet immers niet alleen de mailbox, maar ook de sms-berichten van de ontvanger onderscheppen. Dat is een bijzonder lastige combinatie.

Klik op Opslaan en vervolgens op Verzenden. Op dit moment kun je eventueel nog de vervaltijd van het bericht aanpassen. Dan verschijnt er nu een tweede pop-upvenster waarin je het telefoonnummer van de ontvanger moet invoeren. Klik opnieuw op Verzenden. De ontvanger krijgt vervolgens een e-mail met daarin een knop om het vertrouwelijke bericht in de browser te openen. Is sms-verificatie ingeschakeld? Dan ziet de ontvanger ter bevestiging de laatste twee cijfers van zijn of haar gsm-nummer. Na een klik op Send passcode wordt de toegangscode per sms verstuurd.

Lees ook: 20 (écht) onmisbare tips voor Gmail

Documenten ondertekenen op je iPhone? Zo maak je een handtekening aan

➡️Proton Mail

Zwitserse veiligheid

De grote mailproviders maken er geen geheim van dat ze het e-mailverkeer scannen. Volgens eigen zeggen doen ze dat om hun dienstverlening te verbeteren. Daarbij richten ze zich vooral op de metadata van berichten: wie met wie communiceert, wanneer en hoe vaak. Ben je op je privacy gesteld, dan geeft dit idee een onbehaaglijk gevoel, zeker wanneer het om vertrouwelijke informatie gaat.

In dat geval kun je overstappen naar een ultraveilige aanbieder zoals Proton Mail (https://proton.me), een dienst die privacy centraal stelt. De servers staan in Zwitserland, waardoor de dienst onderworpen is aan een van de strengste privacywetgevingen ter wereld. Proton Mail werkt standaard met end-to-end-encryptie. Bij gewone e-mails is de verbinding tussen jou en de server meestal wel versleuteld met TLS (Transport Layer Security), maar de e-mail zelf wordt op de server in leesbare vorm opgeslagen.

End-to-end-encryptie (E2EE) bij e-mail betekent dat alleen de afzender en de beoogde ontvanger de inhoud van het bericht kunnen lezen. Zelfs de e-maildienst zelf kan niet zien wat er in de e-mail staat, omdat de versleuteling pas wordt verwijderd op het toestel van de ontvanger.

De gratis versie, Proton Free, biedt dezelfde sterke beveiliging als de betaalde formules, maar met enkele beperkingen. Je beschikt over één e-mailadres en 1 GB e-mailopslag. Daar staat tegenover dat je volledig reclamevrij werkt, niet gevolgd wordt en je berichten niet worden geanalyseerd of gelogd. Wie meer nodig heeft, kan upgraden naar een betaald abonnement, zoals Mail Plus (3,99 euro per maand bij jaarlijkse betaling).