Freedom Internet startte eind 2019 als een nieuwe provider, ontstaan uit een actiegroep om Xs4all te redden. Onlangs haalde het bedrijf vier miljoen euro ‘groeigeld’ op door aandelen uit te geven. PCM sprak met Freedom Internet-directeur Anco Scholte ter Horst over de toekomstplannen.

Ook Anco Scholte ter Horst vond in 2019 dat Xs4all moest blijven. KPN had in januari aangegeven uit kostenbesparingen te gaan stoppen met het dochtermerk, tot onvrede van veel bestaande Xs4all-klanten en andere betrokkenen. Tienduizenden mensen tekenden een petitie die KPN opriep om Xs4all te behouden vanwege de technisch onderlegde medewerkers, vrije modemkeuze en activisme voor een beter internet. Scholte ter Horst, die jaren terug een hoge functie had binnen de provider, vroeg het actiecomité hoe hij kon helpen en of er al een plan was. 

“Het actiecomité vroeg mij: stel dat het niet lukt om Xs4all te behouden, is er dan ruimte in de markt voor een nieuwe, netwerkonafhankelijke provider met een duidelijke missie? Mij is gevraagd of ik daar een businesscase van wilde maken. Dat heb ik gedaan en kort gezegd hebben we in november 2019 besloten om echt een provider te starten. Toen is aan mij gevraagd of ik de kar wilde trekken. Dat was eerst helemaal niet mijn plan, maar ik vond het een te mooi avontuur om nee te zeggen”, blikt Scholte ter Horst terug op zijn eerste anderhalf jaar als directeur van Freedom Internet.

Sneller dan verwacht

Freedom Internet is een provider die net als de concurrentie vast internet levert, eventueel gecombineerd met televisie en vaste telefonie. Maar ook een die van start kon gaan omdat geïnteresseerden in totaal 2,5 miljoen euro inlegden. En een die sinds de start eigendom is van Stichting Appeltaart, een stichting die ervoor waakt dat Freedom zich aan zijn vooraf opgestelde kernwaarden en -activiteiten houdt.

Natuurlijk moet Freedom groeien en een gezonde winst maken, maar niet alles draait om geld. Freedom is een bedrijf met een missie waarin klanten een belangrijke rol vervullen, legt Scholte ter Horst uit. Dus toen de provider onlangs twee tot vier miljoen euro wilde ophalen om verder te kunnen groeien, klopte het niet bij de bank aan, maar bij zijn klanten. Die konden certificaten aanschaffen om zo deels eigenaar te worden van Freedom. 

Binnen drie weken haalde de provider de maximale vier miljoen euro op via ruim 1800 investeerders. “Het ging absoluut sneller dan verwacht”, vertelt de Freedom-directeur. “We hadden zeventig dagen voor de campagne uitgetrokken en vroegen ons af of het zou lukken, want vier miljoen euro is heel veel geld. Maar binnen één dag hadden al een miljoen euro opgehaald.”

©PXimport

Freedom heeft het groeigeld onder andere nodig omdat het klantbestand van de provider groeit. Exacte cijfers houdt Scholte ter Horst uit concurrentieoverwegingen voor zich, maar het gaat om een toename van ‘vele honderden klanten’ per maand. “En hoe meer klanten je aantrekt, hoe meer mensen je hiervoor nodig hebt.” 

De provider heeft op dit moment twintig mensen in dienst en dat moeten er dus meer worden. Freedom wil het opgehaalde kapitaal ook gebruiken om een groter publiek te bereiken. Niet meer alleen oud-Xs4all-klanten en techgeïnteresseerden, maar een breder publiek. Daarom werkt de provider bijvoorbeeld samen met websites waarop je de abonnementen van internetproviders kunt vergelijken.

“Daar willen wij graag tussen komen te staan, maar wel op een manier die niet aan tracking doet. Dat roept in eerste instantie natuurlijk weerstand op: daar zijn die zeurpieten van Freedom, wat willen die nou? En dus gaan we met zo’n platform in discussie om zonder cookies te kunnen werken, waarbij het platform toch de vergoeding krijgt als het een nieuwe klant aanbrengt.”

Meer bekendheid, meer diensten

Freedom is ook van plan om meer te gaan adverteren, ook op internet. Ook zonder tracking, benadrukt Scholte ter Horst. “Dat is niet onmogelijk, maar wel lastig. We sluiten bijvoorbeeld overeenkomsten en gebruiken de juiste instellingen, zodat we weten dat de data die wij genereren, niet door sociale media hergebruikt kunnen worden voor andere doeleinden.”

Later dit jaar wil Freedom ook zijn monteursdiensten uitbreiden. Freedom laat via een partner op dit moment een monteur langskomen voor basiswerk, zoals het installeren van het Fritz!Box-modem. Straks wil Freedom overal in Nederland ook een monteur kunnen sturen naar klanten die hen ál het overstapwerk uit handen kan neemt, vertelt Scholte ter Horst. 

“Die monteur helpt je bijvoorbeeld bij het instellen van e-mail op de computer, het installeren van antivirussoftware en het beantwoorden van allerlei vragen. Daar trek je een halve dag voor uit en het vereist een ander type monteur.” De provider praat op dit moment met geïnteresseerde partners.

©PXimport

Scholte ter Horst: “We willen een one-stop-shop zijn waarbij we echt goede, veilige e-mail, webhosting en straks ook cloudopslag kunnen bieden uit Nederland.” Zo is de eigen e-maildienst inmiddels live en gericht op niet-Freedom-klanten. Freedom maakt gebruik van de Amsterdamse maildienst Soverin, waarvan het de mailomgeving al gebruikt voor zijn klanten. 

“Soverin is een hele dichte partner van ons”, vertelt Scholte ter Horst. “De technisch directeur van Soverin werkt bijvoorbeeld bij Freedom.” Soverin biedt overigens al jaren een losstaand abonnement aan van 39 euro per jaar en wil zich vooral van de gratis e-maildiensten onderscheiden door niet aan tracking en reclame te doen. Het Freedom-abonnement is identiek, aangevuld met totaal vijf mailboxen en daarom iets duurder.

Huidige uitdagingen

Freedom werkt ook aan subnetten, een functie die volgens Scholte ter Horst al af had moeten zijn. Maar er moeten nog wat technische zaken geüpgraded worden en meer IP-adressen geregeld worden. “Dat is altijd een van onze zorgen: hoe komen we aan voldoende IP-adressen?”, vraagt de Freedom-directeur zichzelf af. 

“Die dingen zijn schaars en ik verwacht dat het de komende jaren aanhoudt. Zolang IPv6 geen gemeengoed wordt, en zolang niet alle providers en webbouwers hun diensten IPv6-geschikt maken, blijft dit probleem bestaan.”

Een andere uitdaging is de beperkte levering van hardware, dat te wijten is aan het wereldwijde chiptekort. Er rollen om uiteenlopende redenen minder chips van de band dan fabrikanten nodig hebben voor hun apparatuur, waardoor er minder van die apparatuur gemaakt kan worden. Zo ziet Scholte ter Horst dat de levertijden op gespecialiseerde servers lang zijn en is het bestellen van modems ook een puzzel geworden. 

Vrije modemkeuze

Freedom koopt zijn modems rechtstreeks in bij fabrikant AVM. “Wij moeten vele honderden modems per maand uitleveren aan klanten, maar krijgen ze slechts mondjesmaat geleverd. Dat vraagt heel veel planning met de fabrikant”, vertelt Scholte ter Horst. “AVM produceert zeker wel, maar wij zijn niet de enige afnemer. Ik ben benieuwd hoe zich dit de komende maanden gaat ontwikkelen.”

Een Freedom-klant die geen trek heeft in een AVM Fritz!Box-modem, hoeft die niet af te nemen. De provider biedt (net als inspiratiebron Xs4all) vrije modemkeuze aan en stimuleert dit ook. Klanten die een eigen modem regelen, betalen maandelijks een paar euro minder voor hun internetpakket. Er hoeft immers geen modem terugverdiend te worden. 

©PXimport

Toezichthouder ACM wil vrije modemkeuze later dit jaar verplichten voor providers. Met name Ziggo is hierop tegen, omdat het van mening is dat een door Ziggo geleverd modem essentieel is voor een goede dienstverlening. 

Scholte ter Horst verwacht niet dat de verplichte vrije modemkeuze de markt gaat opschudden. “Ik denk dat de meeste mensen zich niet afvragen welk modem ze hebben en het modem van de provider gebruiken. De doelgroep die bewust kiest voor een ander model, is onze doelgroep en die bereiken wij al.”

Over op glasvezel

Gevraagd naar de speerpunten van Freedom voor de komende twaalf maanden, hoeft de directeur niet lang na te denken. “We willen onze voetafdruk vergroten, vooral qua glasvezelaansluitingen.” Freedom heeft geen eigen glasvezelnetwerk maar maakt gebruik van de open netwerken van andere partijen. 

“Ik ben nu bezig met het koppelen van veertien glasvezelinitiatieven. Glasvezel Helmond bijvoorbeeld, voor dertig- tot veertigduizend aansluitingen. Onlangs heb ik Eindhoven aangesloten via Primevest, dat zijn dertigduizend huishoudens.” Grote initiatieven krijgen voorrang boven kleinere, bevestigt Scholte ter Horst.

Wat de klant voor die glasvezelaansluiting betaalt, kan per initiatief verschillen. Dit tot frustratie van de Freedom-directeur, die spreekt van een wespennest. “Ik kan als ik realistisch naar het glasvezelnetwerk kijk, bijna overal een basisprijs van 49 euro vragen voor een gigabitverbinding. En als ik dan kijk naar onze grootste groene broeder (KPN, red.), zie ik ineens een hele andere prijsstelling, die totaal over de top is.”

©PXimport

 Een blik op de Freedom-website leert dat klanten via een regionaal initiatief of T-Mobile-glasvezelnetwerk inderdaad 49 euro per maand betalen voor een gigabitverbinding. Een gigabitverbinding via het KPN-netwerk kost maandelijks 84 euro. Een KPN-klant betaalt 57,50 euro per maand voor een gigabitverbinding. 

Scholte ter Horst: “Het is van de zotte dat ik voor het inkopen van een KPN-gigabitverbinding een hoger tarief betaal dan de retailprijs van KPN. Dat is niet oké, en daar komt ook nog eens bij dat KPN voor zijn netwerkverkeer dusdanig vooroorlogse tarieven rekent dat het alle innovatie blokkeert.” En dus heeft Scholte ter Horst onlangs weer een brief naar toezichthouder ACM geschreven. “Ik zie er beweging in, maar het is een lange weg.”

Mobiel internet

Aan plannen voor de nabije toekomst geen gebrek bij Freedom. 2022 zal bij de provider vooral in het teken staan van meer aandacht en klanten werven, toegang krijgen tot meer glasvezelaansluitingen en bestaande diensten verbeteren. Directeur Scholte ter Horst denkt ook al na over nieuwe projecten. “Volgend jaar gaan we ook nadenken over mobiel internet”, bevestigt hij. 

“Op onze wensenlijst om uit te voeren staat dat we een eigen mobiel platform willen starten. We moeten nog een keuze maken of we dat alleen voor data gaan doen of ook voor spraak, dus als een MVNO (Mobile Virtual Network Operator). Dit plan willen we volgend jaar ook echt uitvoeren.”

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.