ACHTERGROND - Je bent op reis en je hebt weinig zin in torenhoge roaming- of internetkosten. Gelukkig biedt je hotel internet aan en zijn er zelfs gratis openbare hotspots vlakbij het strand of dat eethuis. En dus maak je daar gretig gebruik van. Goedkoop is het wel, maar of het ook veilig is...

Een internetverbinding hebben is een levensbehoefte geworden. In de eerste plaats thuis en op het werk, maar net zo goed ook onderweg. In het café of het restaurant, in het museum, op het stadsplein of in de trein zoek je haast automatisch naar een openbare, gratis hotspot. Zo'n hotspot is namelijk een welkom alternatief als je 3G-verbinding erg zwak is of om dure roamingkosten of mobiele datatarieven te vermijden. Handig en goedkoop dus, maar jammer genoeg niet zonder risico's!

Handige hotspot?

Wat veel gebruikers namelijk niet weten, is dat zo'n hotspot de gegevens naar alle potentiële ontvangers verstuurt, ongeveer zoals een radiozender dat doet. Dat houdt meteen in dat iedereen die met diezelfde hotspot verbonden is, het dataverkeer van de andere gebruikers kan afluisteren en zelfs heimelijk kan aanpassen. Dat geldt in de eerste plaats voor een niet-versleuteld openbaar netwerk, maar het kan je ook overkomen op (bijvoorbeeld) het versleutelde netwerk van je hotel. Althans, wanneer de hacker eveneens het inlogwachtwoord kent, bijvoorbeeld wanneer hij ook gast is in dat hotel.

Maar er zit nog meer risico vast aan een niet-versleuteld draadloos netwerk of aan een netwerk waarvan ook andere (niet noodzakelijk betrouwbare) personen de sleutel kennen. Het is voor een hacker immers een koud kunstje om zelf een hotspot op te zetten met een eigen accesspoint of desnoods met zijn smartphone of laptop (bijvoorbeeld met de app Shark for Root). Die mogelijkheid zit standaard ingebouwd in de meeste smartphones en zelfs in Windows. Wanneer die hacker nu zijn hotspot dezelfde naam geeft als een 'onschuldige' hotspot uit de buurt (zoals 'Starbucks' of 'McDonald's') en waar nodig hetzelfde wachtwoord gebruikt, dan is de kans groot dat jij met de verkeerde hotspot een verbinding opzet. Zeker wanneer het signaal van de hacker-hotspot sterker doorkomt dan dat van de bonafide hotspot.

©PXimport

Snel even een hotspotje opzetten ... Starbucks, misschien?

De hacker

Wanneer je met een draadloos netwerk bent verbonden waartoe ook een hacker toegang heeft, of je toestel een verbinding heeft opgezet met de hotspot van een hacker, dan zijn er verschillende scenario's mogelijk. Zeker in de (realistische) veronderstelling dat de hacker de nodige tools of apps heeft geïnstalleerd. We bespreken de verschillende scenario's in de volgende alinea's. De programma's die we hierbij noemen maken duidelijk dat deze lang niet allemaal voor illegale doeleinden gemaakt zijn. Ook heel dagelijkse tools zoals inSSIDer en Wireshark worden gebruikt (of misbruikt?).

Gegevens uitlezen

Met behulp van gespecialiseerde wifi-netwerkscanners (zoals inSSIDer, Fing, Wifi Analyzer en iNet) komt de hacker dan niet alleen het IP- en MAC-adres van je toestel te weten, maar ook de hostnaam. Bij Apple-apparaten bestaat die laatste vaak uit de volledige naam van de eigenaar van het apparaat. Sommige tools tonen tegelijk de services die op zo'n apparaat beschikbaar zijn. Zitten daar bijvoorbeeld UPnP-services of gedeelde netwerkshares zonder wachtwoordbeveiliging tussen, dan loop je alvast het risico dat de hacker zomaar in je documenten of vakantiefoto's kan rondsnuffelen.

©PXimport

Netwerkscanner Fing legt in één moeite ook de achterliggende clients en services bloot.

Pakketbesnuffeling

Met krachtige packet sniffers (zoals Kismet of Wireshark) kan de hacker bovendien al het onversleutelde dataverkeer opvangen en vastleggen voor verdere analyse. Op die manier komt hij snel te weten naar welke sites je surft en mogelijk zelfs wat je logingegevens zijn voor bepaalde diensten. Lang nog niet alle diensten vereisen namelijk een versleutelde verbinding bij het aanmelden. Of een webservice versleutelt bijvoorbeeld wel de aanmeldingsprocedure zelf, maar niet wat je verder allemaal naar die service verstuurt zodat de hacker dat allemaal wel te zien of te lezen krijgt.

De kans is overigens reëel dat je e-mailclient je loginnaam en het bijbehorende wachtwoord in leesbare vorm (plain text) over het netwerk verstuurt. Krijgt een hacker deze gegevens in handen, dan kan hij via dat account ook toegang krijgen tot heel wat andere diensten. Hij zal dan bijvoorbeeld eerst je wachtwoord wijzigen bij je e-mailservice en vervolgens bij andere diensten aangeven dat je je wachtwoord vergeten bent. Het nieuwe wachtwoord van die diensten wordt dan automatisch naar je mailbox gestuurd ... die op dit moment alleen de hacker nog kan openen.

©PXimport

Een netwerksniffer vist 'plain text' wachtwoorden (hier: uit Outlook) er zo uit!

Internetbankieren gehackt!

Eind mei maakte de nieuwssite nu.nl melding van een nieuw type aanval op elektronische transacties. Door een eigen hotspot op te zetten (bijvoorbeeld met het beruchte apparaat WiFi PineApple, dat allerlei hackingtools heeft ingebouwd) kan een hacker met behulp van zogenoemde SSL-stripping een bankiersessie overnemen en zich dus effectief als een 'man-in-the-middle' opwerpen. Hierdoor kan hij ongemerkt online transacties aanpassen en bijvoorbeeld het bankrekeningnummer van de begunstigde wijzigen. Intussen hebben de meeste banken dit lek wel gedicht en ervoor gezorgd dat de beveiliging van de verbinding wordt afgedwongen.

Het probleem is wel dat ook de browsers hun protocollen hiervoor moeten aanpassen en op het moment van dit schrijven is dat nog steeds niet gebeurd met Internet Explorer! "Dat is iets voor de eerstvolgende versie", aldus Microsoft. Voorlopig ben je dus veiliger af met een alternatieve browser zoals Chrome, Firefox of Safari.

©PXimport

WiFi Pineapple Mark V Standard: een hackershotspot voor nauwelijks 75 euro.

Sessieovername

Met speciale tools (zoals AndroidSheep dat een paar jaar geleden berucht was, maar nog altijd te downloaden en te gebruiken is) is het bijvoorbeeld ook mogelijk dat een hacker op eenvoudige manier je sessie met bepaalde webdiensten, zoals Facebook of Twitter, overneemt. Dat kan door het hotspotverkeer gericht af te luisteren naar sessiecookies voor die webdiensten. De hacker hoeft dan weinig meer te doen dan een cookie aan te klikken om zelf aan de slag te gaan met jouw reeds geauthentiseerde sessie. Op die manier krijgt hij toegang tot je account en hij kan bijvoorbeeld zelfs in jouw naam berichten posten.

Heeft de hacker een eigen, valse hotspot geactiveerd, dan ben je meteen ook vatbaar voor phishing-praktijken in een variant waar geen e-mail aan te pas komt. Hij hoeft daarvoor slechts een webserver op te starten en de verzoeken van je browser naar die server om te leiden. Zodra je je dan bij een bepaalde site wilt aanmelden kan hij een nagemaakte inlogpagina tonen, waarin je nietsvermoedend je login-ID invult. Je denkt dus dat je inlogt op de gewone website, maar stuurt je gegevens onbewust rechtstreeks naar de hacker.

De gebruiker

De moraal van dit verhaal mag duidelijk zijn: vermijd zoveel mogelijk publieke (gratis) hotspots, tenzij je er weinig problemen mee hebt dat iemand ongemerkt over je schouders mee kijkt. Privacygevoelige surfsessies en online bankieren horen wat ons betreft alvast niet thuis in zo'n onveilige omgeving. Wil je uit praktische of financiële overwegingen toch bij een openbaar draadloos netwerk aansluiten, dan neem je maar beter de volgende adviezen in acht.

Neem met je mobiele apparaat zo dicht mogelijk plaats bij de hotspot: dat verkleint het risico dat een valse hotspot die verbinding overneemt. Laat je apparaat niet automatisch een verbinding opzetten met een eerder gebruikt netwerk: ook dat verkleint de kans dat je (ongemerkt) met een valse hotspot in verbinding komt. Daartoe moet je dus regelmatig de lijst met netwerken opschonen. Op een Windows-toestel doe je dat in het Netwerkcentrum, bij Draadloze netwerken beheren. Op een Android vind je die lijst via Instellingen / Draadloos en netwerken / Wifi (via het optieknopje, Geavanceerd kun je hier meteen ook de optie Netwerkmelding - Melden wanneer een open netwerk beschikbaar is uitschakelen). Op een iOS-toestel kun je slechts de netwerken negeren die op dat ogenblik beschikbaar zijn: klik het I-pictogram aan naast de netwerknaam en kies Vergeet dit netwerk.

Controleer ook altijd goed alle aanmeldpagina's van websites, zeker wanneer de webpagina niet versleuteld blijkt (en dus niet met https:// begint). Zoals we hierboven al schreven kan zo'n pagina namelijk geheel vervalst zijn.

©PXimport

Versleuteld e-mailen met behulp van SSL/TLS of STARTTLS.

Openbaar netwerk

Let er tevens op dat je niet ongewild gegevens over het netwerk deelt. Op een Windows-computer zorg je er met name voor dat je bij een nieuw netwerk de optie 'openbaar netwerk' selecteert, zodat de firewall van Windows zichzelf zo instelt dat er van buitenaf niemand je shares of services als UPnP-AV (denk aan de Windows Media Player) kan benaderen. Een firewall op een smartphone of tablet is in principe niet nodig gezien daar standaard geen servers op actief zijn.

Verder maak je zoveel mogelijk gebruik van versleutelde communicatie. Dat geldt zowel voor je browser als voor je e-mailclient (bij IMAP/POP3 en bij SMTP stel je dan een beveiligde verbinding in, gewoonlijk iets als SSL/TLS of STARTTLS, selecteer echter niet de optie Alle certificaten accepteren). Een versleutelde verbinding verdient zeker de voorkeur: controleer regelmatig of je (nog steeds) via https:// en niet gewoon http:// surft en of het juiste sloticoontje op de juiste plaats in de adresbalk staat. Krijg je melding van een ongeldig certificaat, dan kan dat mogelijk wijzen op een hackersaanval. Doe je toch aan internetbankieren, gebruik dan zoveel mogelijk de bankier-app op een mobiel apparaat in plaats van je browser. Zo'n app is namelijk niet gevoelig voor SSL-stripping (zie ook kader 'Internetbankieren gehackt!').

©PXimport

Een hotspot stel je (met het oog op de firewall) het beste in als een 'openbaar netwerk'.

VPN

Idealiter verbind je je altijd via een VPN (virtual private network) omdat op die manier letterlijk alle dataverkeer versleuteld via een 'tunnel' naar een vertrouwde server loopt. Wees er je echter van bewust dat er ook tools bestaan die er specifiek op gericht zijn het netwerkverkeer te verstoren, zodat wel je VPN-connectie wordt onderbroken, maar niet je draadloze verbinding. Ga dus ook regelmatig na of je wel degelijk nog met je VPN-service verbonden bent.

©PXimport

Er bestaan verschillende VPN-services (hier: Hotspot Shield).

Versleutelde communicatie

Een verbinding via 3G/4G is hoe dan ook veel veiliger dan via een wifi-hotspot. Sinds de onthullingen van Edward Snowden weten we echter dat ook dat verkeer onderschept wordt, behalve als je stevige end-to-end-versleuteling gebruikt. Versleuteld bellen kan eigenlijk alleen zonder al te veel moeite met een Android-toestel, via de opensource-app RedPhone. Dat geldt eveneens voor het versturen van tekstberichten: dat kan op een Android met de gratis app TextSecure en op iOS tot op zekere hoogte met de app iCrypter (€ 2,69).

Versleuteld chatten wordt mogelijk gemaakt door het gratis ChatSecure. Deze app kan met verschillende chatprotocollen overweg en is zowel voor Android als iOS beschikbaar. Het e-mailverkeer kun je versleutelen via OpenPGP, bijvoorbeeld met de gratis app APG voor Android of iPGMail voor iOS (€ 1,79) maar dat vereist wel de nodige voorbereiding, met name voor het aanmaken van het vereiste inlogsleutels.

©PXimport

Versleuteld bellen kan met de gratis Android-app RedPhone.

Je staat in de parfumerie en ziet drie flacons die er bijna identiek uitzien. De naam is hetzelfde en het merk is hetzelfde, maar het prijsverschil tussen die drie is groot. Dat komt doordat er eigenlijk drie verschillende varianten zijn: parfum, eau de parfum en eau de toilette. Hoewel het verleidelijk is om simpelweg op het prijskaartje af te gaan, is het slim om te weten wat je precies koopt. De verschillen tussen die drie zijn namelijk groter dan je denkt. Hoe dat precies zit, lees je hier.

Om de juiste keuze te maken, moet je eerst begrijpen hoe een geur eigenlijk in elkaar zit. In de basis bestaat elk luchtje uit een mengsel van alcohol, water en geurstoffen (ook wel parfumolie genoemd). De alcohol fungeert als de drager: zodra je sprayt, verdampt de alcohol en blijven de geurstoffen achter op je huid. Het grote onderscheid tussen de verschillende varianten zit hem puur in de concentratie van die parfumolie. De vuistregel is simpel: hoe hoger het percentage geurstoffen, hoe intenser de geur is en hoe langer je er plezier van hebt.

Parfum (extrait de parfum)

Als we het in de volksmond hebben over 'parfum', bedoelen we vaak gewoon een lekker luchtje. Maar in de officiële termen is parfum (of extrait de parfum) de meest pure en kostbare variant die je kunt kopen. Met een concentratie aan geurstoffen die meestal tussen de 20 en 40 procent ligt, is dit de absolute topklasse.

Omdat de concentratie zo hoog is, bevat deze variant relatief weinig alcohol. Dit maakt puur parfum vaak een uitstekende keuze voor mensen met een gevoelige huid, omdat alcohol de huid kan uitdrogen. De geur is vol, diep en blijft met gemak de hele dag - en vaak zelfs de volgende ochtend nog - hangen. Je hebt er extreem weinig van nodig; vaak wordt parfum daarom niet in een sprayfles verkocht, maar in een klein flesje waarmee je een paar druppels op de huid dept.

Eau de parfum (EDP)

Kijk je in het badkamerkastje van de gemiddelde Nederlander, dan is de kans groot dat je daar een eau de parfum aantreft. Met een geurconcentratie van 15 tot 20 procent biedt deze variant de gulden middenweg. Het is minder zwaar en olieachtig dan puur parfum, maar krachtig genoeg om een hele werkdag of een avond uit mee te gaan. Meestal blijft een eau de parfum zo'n zes tot acht uur goed waarneembaar.

Eau de parfum richt zich vaak op de zogenoemde 'hartnoten' van een geur. Dit zijn de geuren die tevoorschijn komen nadat de eerste alcohol is verdampt. Hierdoor is de geur vaak wat dieper en warmer, wat hem geschikt maakt voor zowel dagelijks gebruik als speciale gelegenheden.

Eau de toilette (EDT)

De term 'eau de toilette' klinkt chique, maar betekent letterlijk 'toiletwater'. Dit stamt uit de tijd dat men deze geur gebruikte om zich in de ochtend mee op te frissen ('toilet maken'). Deze variant is met een percentage van 5 tot 15 procent geurstoffen een stuk lichter en vluchtiger dan (eau de) parfum.

Waar een eau de parfum de diepte in gaat, focust een eau de toilette zich meestal op de toptonen. Dit zijn vaak frisse citrus- of fruitgeuren die je direct ruikt bij het sprayen, maar die ook sneller vervliegen. Een eau de toilette blijft gemiddeld drie tot vijf uur hangen. Het is dan ook een goede keuze voor mensen die niet van zware, bedwelmende geuren houden, of voor gebruik op kantoor waar je je collega's niet wilt overweldigen. Houd er wel rekening mee dat je deze geur halverwege de dag waarschijnlijk even opnieuw moet aanbrengen.

Prijs versus kwaliteit: wat is nu echt goedkoper?

Het lijkt een simpele rekensom: een grote fles eau de toilette is aan de kassa vaak goedkoper dan een klein flesje eau de parfum. Toch kan die goedkopere fles op de lange termijn duurkoop zijn. Omdat eau de toilette sneller vervliegt, heb je de neiging om royaal te sprayen en dit gedurende de dag te herhalen. Hierdoor gaat de fles veel sneller leeg.

Bij een eau de parfum of puur parfum is de aanschafprijs hoger, maar heb je aan één keer een beetje aanbrengen in de ochtend vaak genoeg voor de hele dag. Je doet dus aanzienlijk langer met de flacon.

Wanneer draag je wat?

Als je twijfelt over welke variant je moet kopen, laat dit dan afhangen van het seizoen en de gelegenheid. Warmte versterkt namelijk geur. In de zomer, wanneer je huid warm is, kan een zwaar parfum al snel te overheersend en plakkerig aanvoelen. Een lichte, frisse eau de toilette is dan perfect. In de winter is het juist andersom: kou zorgt ervoor dat geuren minder goed vrijkomen en snel wegvallen. In die maanden, en zeker 's avonds tijdens een diner of feestje, komt een rijkere eau de parfum of parfum veel beter tot zijn recht.

Haal alles uit je geur

Heb je eenmaal je keuze gemaakt, dan wil je natuurlijk dat je zo lang mogelijk lekker ruikt. Een veelgemaakte fout is het wrijven van de polsen na het sprayen. Doe dit niet; door de wrijving creëer je warmte die de geurmoleculen kapotmaakt, waardoor vooral de frisse toptonen direct verdwijnen en de geur vlakker wordt.

Daarnaast hecht parfum slecht op een droge huid. Wil je dat je geur echt lang blijft hangen? Smeer je huid dan eerst in met een geurloze bodylotion of een crème uit dezelfde geurlijn voordat je gaat sprayen. De vetten in de crème houden de geurstoffen vast, zodat jij - of je nu kiest voor eau de toilette of parfum - de hele dag heerlijk ruikt.

Traditionele oordopjes sluiten luisteraars af van hun omgeving, maar JBL gooit het met zijn nieuwe Sense Pro over een andere boeg. Het minispeakertje van dit zogenoemde open ear-model bevindt zich namelijk pal voor jouw gehoorgang. Met name in het verkeer is dat wel zo veilig, want tijdens het luisteren hoor je óók omgevingsgeluid. We nemen de proef op de som.

De JBL Sense Pro is een interessant product voor mensen die reguliere oordopjes niet zo prettig vinden zitten. Je hoeft deze apparaatjes namelijk niet in je oor te proppen. Met behulp van flexibele siliconen oorhaken blijven ze goed op hun plek zitten. Dankzij het zachte materiaal ervaar je tijdens lange luistersessies niet zo gauw irritaties. De Sense Pro zit erg comfortabel in de ronding van je oor. Bedenk wel dat je deze in-ears bij bepaalde activiteiten enigszins voelt wiebelen, bijvoorbeeld wanneer je wild met je hoofd draait of tijdens het sporten. Logisch, want de behuizing zit tenslotte niet klem in jouw gehoorgang. Het is een kwestie van wennen.

©Maikel Dijkhuizen

Accu en bediening

Zodra deze bluetooth-oordopjes na enige oefening eenmaal goed op hun plek zitten, kan het luisteren beginnen. Met een luistertijd van ongeveer acht uur op een enkele batterijlading houdt de Sense Pro het lang vol. De inbegrepen oplaadcase bevat een accu met een capaciteit van nog eens dertig uur. Na slechts tien minuten opladen kunnen de oortjes er weer vier uur tegenaan. Kortom, je hebt onderweg of op afgelegen plekken niet zo snel te maken met lege accu's.

De IP54-gecertificeerde behuizing is spatwaterdicht. Laat ze in de regen dus lekker zitten. Het linker- en rechteroordopje bevatten een klein aanraakpaneeltje. Tik eenmaal aan de linkerkant om het volume harder te zetten en tik tweemaal voor een zachter geluid. Je raakt het rechteroordopje aan om muziek te pauzeren en liedjes te skippen. Via het bedieningspaneel beantwoord je ook nog inkomende oproepen. Voor handsfree gesprekken zijn er maar liefst vier microfoons ingebouwd. Al met al werkt de bediening prima, zodat je jouw smartphone in je zak of tas kunt laten zitten.

©Maikel Dijkhuizen

Gedetailleerd geluid

Op audiovlak heeft JBL zijn zaakjes goed voor elkaar. De Sense Pro levert een kraakhelder geluid met een hoge detaillering. Zelfs bij het luisteren van bombastische muziekstukken zijn alle instrumenten duidelijk te horen. Met de standaard geluidsinstellingen blijft het basniveau voor muziekgenres als hiphop en dance wel iets achter. Geen probleem, want in de JBL Headphones-app pas je het geluid naar eigen smaak aan. Activeer bijvoorbeeld de equalizerinstelling 'Bass' of zelfs 'Extreme Bass'.

Als je graag naar films en series kijkt, komt de ondersteuning voor ruimtelijk geluid goed van pas. Zet in dat geval de optie 'Spatial Sound' aan en ervaar meer audio-effecten. Een nadeel is dat personen in jouw omgeving het geluid afkomstig van de Sense Pro wellicht kunnen horen. Dat komt door de open constructie van de oordopjes. Overigens geldt dit met name wanneer je het volume hoog hebt staan.

©Maikel Dijkhuizen

JBL Sense Pro kopen?

Zoek je in-ears met een goed geluid die jouw oren niet volledig afsluiten van de omgeving? Als je de hoge adviesprijs van 179,99 euro voor lief neemt, bevelen we de JBL Sense Pro van harte aan. Deze oordopjes zitten comfortabel en laten zich eenvoudig bedienen. Bovendien bieden ze ook nog eens een hoge audiokwaliteit en lange accuduur. De Sense Pro is in vijf kleurstellingen te koop.