Lettertype-management: zo beheer je je fonts
Lettertypes bepalen de uitstraling van je document. De keuze van het juiste lettertype is vooral een kwestie van persoonlijke smaak, maar als je typografische bibliotheek uitpuilt van honderden geïnstalleerde fonts, hoe kun je er dan nog slim gebruik van maken en er niet door overweldigd raken?
Tip 01: Installeren
Er is maar weinig zo eenvoudig als het installeren van een nieuw lettertype. Je dubbelklikt op het lettertypebestand en krijgt een voorvertoning van alle letters en cijfers en een voorbeeldzin te zien. Ben je tevreden met hoe alles eruitziet, dan kun je heel gemakkelijk het lettertype aan je systeem toevoegen door op de knop Installeren te klikken. Wanneer je daarna een programma als Word opent, zal de nieuwkomer in de lijst met lettertypes staan. Lees ook:15 tips en trucs voor Microsoft Word.
©PXimport
Tip 02: Opschonen
Heb je – wellicht zo dadelijk, na het lezen van dit artikel – wel erg veel lettertypes geïnstalleerd, dan is het handig om te weten hoe je een grote schoonmaak houdt. Er zijn hiervoor vanuit Windows twee mogelijkheden: verbergen of verwijderen. Open het onderdeel Lettertypen via het Configuratiescherm. Klik je met de rechtermuisknop op een lettertype, dan kun je het lettertype onder meer Verwijderen of Verbergen. De eerste keuze, verwijderen, is definitief. Verborgen lettertypes blijven in het systeem staan, maar zijn niet zichtbaar in je programma’s. Om een verborgen lettertype weer terug te halen, selecteer je het en klik je via de rechtermuisknop op Weergeven om het weer actief te maken.
©PXimport
Tip 03: Voorbeeld
Wanneer je in het overzicht van geïnstalleerde lettertypes met de rechtermuisknop klikt op een lettertypebestand, zie je daar ook de optie Voorbeeld. Deze voorbeeldweergave van het lettertype kun je desgewenst meteen naar de printer sturen. Om speciale lettertekens te vinden, zoals het symbool voor copyright, gebruik je in het venster Lettertypen de opdracht Een teken zoeken. In het bovenste vakje selecteer je het lettertype dat je wilt gebruiken en vervolgens klik je in het rooster op het gezochte karakter. Daarna kun je het letterteken gewoon kopiëren en plakken in een tekstdocument.
©PXimport
Tegenwoordig kun je ontzettend veel lettertypes installeren voordat dit je pc zal vertragen
-
Font versus lettertype
Het woord ‘font’ verwijst naar het Latijnse woord van gieten. De term stamt uit de tijd toen de letters nog in lood, antimoon of tin werden gegoten. De begrippen font en lettertype worden vaak door elkaar gebruikt. De drukker had van hetzelfde lettertype verschillende sets letterblokjes nodig. Voor Garamond Standaard 10 had hij een afzonderlijk bakje fonts, en voor Garamond Italic 12 een ander bakje fonts. Nog steeds is een font een lettertype in een bepaalde tekenstijl, zoals standaard, vet, cursief of vet cursief.
©PXimport
Tip 04: Standaardlettertypes
Op de huidige generatie pc’s kun je ontzettend veel lettertypes installeren zonder dat je computer daar last van heeft. Eventuele vertraging merk je pas op wanneer een programma zijn keuzemenu voor lettertypes te langzaam opbouwt. Maar zelfs op een pc met weinig RAM-geheugen kun je probleemloos met 1.000 lettertypes werken. Onder aan het venster Lettertypen vind je het aantal lettertypes in jouw besturingssysteem terug.
Om terug te keren naar de oorspronkelijke set lettertypes die meegeleverd werd met het Windows-systeem, klik je in het venster Lettertypen aan de linkerkant op Lettertype-instellingen en kies je voor Standaardlettertype-instellingen herstellen. Deze standaardlettertypes horen bij het besturingssysteem en mag je dan ook niet verwijderen. Ze zijn geoptimaliseerd voor het scherm en niet voor afdrukken. Als je nieuwe fonts van internet downloadt, zijn dat meestal TrueType-bestanden (.ttf). Deze lettertypes kun je naar believen vergroten, zonder kwaliteitsverlies. Het OpenType-font (.otf) werd ontworpen door Microsoft en duikt daarom vooral op in Windows-toepassingen. Als laatste heb je nog PostScript-lettertypes (.pfb), deze worden standaard door Adobe geleverd voor professioneel gebruik.
©PXimport
Tip 05: Fontbanken
Via online fontbanken heb je een ruime keuze aan lettertypes. Een goed lettertype ontwerpen is echter een gespecialiseerd vak en tussen de gratis fonts vind je helaas veel broddelwerk. Websites als www.dafont.com of www.1001freefonts.com verdelen hun aanbod in verschillende categorieën. In beide bronnen zitten bovendien een heleboel dingbats. Dingbats zijn afbeeldingen, pictogrammen of ornamenten die je, net als letters, via het toetsenbord invoert. Wil je het lettertype van Metallica, Apple, Walt Disney of Coca Cola gebruiken? Op www.flexfonts.nl vind je ze in alfabetische volgorde.
Google trakteert op meer dan 800 kwalitatieve fontfamilies
-
Comic Sans-haat
Van de duizenden lettertypes is er één die de gemoederen blijft verhitten: Comic Sans. Het Microsoft-lettertype werd in de vroege jaren 90 ontworpen voor een reeks cartoons. Op typografisch vlak is dit lettertype inderdaad een draak. De verdeling van het gewicht (de dikte van de lijnen) is niet goed en het evenwicht tussen de letters in woord is verstoord. Designers verafschuwen het font massaal, terwijl doe-het-zelf ontwerpers vaak teruggrijpen naar deze sympathieke klassieker. Ondertussen bestaan er zelfs verschillende haatsites over dit lettertype.
©PXimport
Tip 06: Google Fonts
Google trakteert je op meer dan 800 kwalitatieve fontfamilies. Om snel het juiste lettertype te vinden, gebruik je de opties aan de rechterkant van je scherm. Je hebt keuze uit schreefletters (Serif) of schreefloze letters (Sans Serif), zie ook het kader ‘Over de schreef’. Er zijn lettertypes die lijken op een handschrift (Handwriting) en lettertypes die allemaal dezelfde breedte innemen (Monospace). Om deze fonts te downloaden, maak je eerst een selectie door op de plustekens bij de fontfamilie te klikken. Daarna klik je op de zwarte balk onderaan waar je ze door middel van de downloadpijl naar je computer kunt downloaden.
Om het installeren van Google Fonts nog makkelijker te maken, is er de tool SkyFonts. Kies na de installatie bij Services voor Google Fonts. Vanaf dan hoef je voor het installeren van een lettertype alleen nog maar Google Fonts te selecteren, op SkyFonts te klikken en te bevestigen met Add. Wanneer je deze app samen met Windows of macOS laat opstarten, kun je gebruikmaken van de synchronisatiefunctie zodat op al je computers dezelfde Google Fonts beschikbaar zijn.
©PXimport
Over de schreef
Schreeflettertypes hebben klein randje als decoratie aan de buitenkanten van diverse letters. Die schreven zorgen dat de tekst serieuzer overkomt. Bovendien ondersteunt zo’n schreef de leesrichting. Vandaar dat veel boeken en kranten een lettertype met schreef gebruiken. Bij signaalwoorden, woorden die je in een oogopslag leest, gebruikt men vaak schreefloze letters. Titels en informatie op verkeersborden zijn daarom schreefloos.
©PXimport
Font Pair
Met zo’n toevloed aan Google Fonts is het voor een niet-specialist vaak moeilijk een goede combinatie te selecteren. Want hoe weet je nou welke verschillende lettertypes mooi bij elkaar passen? Op Font Pair krijg je een overzicht van fontparen die uitstekend met elkaar samen gaan. Als je zo’n tandem hebt gevonden, kun je het duo in één keer downloaden.
©PXimport
PrintMyFonts maakt het makkelijk om lettertypes te vergelijken
-
Tip 07: PrintMyFonts
Wedden dat er op jouw harde schijf een heleboel fonts staan waarvan je geen idee hebt hoe ze op papier overkomen? Het gratis programma PrintMyFonts voor Windows, macOS en Linux toont alle geïnstalleerde en nog niet geïnstalleerde lettertypes die het op je computer aantreft. Door een proefzin in te typen, kun je zien hoe de tekst daadwerkelijk oogt. Heb je nog een map met niet-geïnstalleerde lettertypes, dan kun je die toevoegen door ze naar PrintMyFonts te slepen of ze toe te voegen via Add Files. Ook die niet-geïnstalleerde lettertypes komen dan in de lijst te staan. De lijst met lettertypes kun je afdrukken of exporteren naar een afbeelding (bmp, jpg of png). Wanneer je de geëxporteerde afbeelding in dezelfde map als de lettertypes bewaart, zie je in een oogopslag hoe de fonts eruitzien, zonder het programma te hoeven openen.
Je kunt PrintMyFonts ook vanaf een usb-stick laten werken als portable app, zodat je altijd snel voorbeelden van fonts kunt bekijken.
©PXimport
WhatTheFont
Soms heb je op een website of in een publicatie een bepaald lettertype gezien waarvan je de naam niet kent. In dat geval kun je de lettertekens laten herkennen via de webdienst WhatTheFont. Zorg dat je een duidelijke digitale afbeelding hebt van het lettertype. Wanneer het gaat om tekens op een website, kun je het beste een schermafbeelding maken. WhatTheFont presenteert de mogelijke oplossingen en zet de meest waarschijnlijke fontnaam bovenaan. Indien de automatische herkenning van WhatTheFont toch faalt, kun je beroep doen op de expertise van het forum.
©PXimport
Tip 08: Beheerder NexusFont
De ware fan wil natuurlijk genieten van een ruime keuze lettertypes, maar toch zijn programma’s minimaal belasten. In dat geval ben je aangewezen op een fontmanager. Zo’n beheerprogramma maakt het mogelijk dat je een basisverzameling aanhoudt en tijdelijk de lettertypebestanden installeert die je voor een bepaalde klus nodig hebt. Via www.xiles.net haal je het gratis Nederlandstalige programma NexusFont op waarmee je alle lettertypes in verschillende groottes, met verschillende stijlen en met elke gewenste proeftekst bekijkt. NexusFont scant bij het starten razendsnel alle geïnstalleerde lettertypes. Ben je benieuwd naar de bijzondere tekens van de lettertypes, dan open je via de tweede knop van links de Karaktermap. Hier zie je een overzicht van alle karakters in het geselecteerde lettertype. Wil je zo’n teken gebruiken in een tekst, dan kun je het hier direct selecteren en kopiëren en vervolgens daar plakken waar je het nodig hebt.
©PXimport
Met NexusFont kun je probleemloos met fonts werken die niet daadwerkelijk geïnstalleerd zijn
-
Tip 09: Sets en groepen
Het grootste nadeel van een overvloed aan lettertypes is niet eens het risico op vertraging van het systeem, maar het vinden van het juiste lettertype. Dat is met een grote fontbibliotheek iets als zoeken naar een speld in een hooiberg. De kracht van NexusFont zit hem in de organisatiemogelijkheden. Klik met de rechtermuisknop in de linkerbalk om een nieuwe set of groep aan te maken die je aan verschillende taken koppelt. Daarna sleep je de geselecteerde fonts uit het hoofdvak in de nieuwe sets of groepen. Een groep gebruik je om fontmappen te verzamelen. Dat kunnen ook mappen zijn met fonts die niet in het systeem geïnstalleerd zijn, maar die ergens op de harde schijf staan. Wanneer de mappen aan een groep zijn toegevoegd, kun je ze zien in Nexus Font.
Een set gebruik je om lettertypes toe te wijzen aan een bepaalde taak. Stel dat je voor een maandelijkse nieuwsbrief een paar verschillende lettertypes wilt gebruiken, dan bewaar je die in een set, zodat je ze snel kunt laden wanneer je aan die nieuwsbrief werkt. De rest van de maand heb je ze niet nodig, dus schakel je de set daarna weer uit zodat de lettertypes niet ‘in de weg zitten’ in je programma’s.
©PXimport
Tip 10: Niet geïnstalleerd
Een andere, zeer handige, functie van NexusFont is dat je mappen met niet-geïnstalleerde lettertypebestanden kunt activeren. Klik op een groep met de rechtermuisknop, selecteer de opdracht Map toevoegen en navigeer naar de map met niet-geïnstalleerde lettertypes. Zolang NexusFont actief is, kun je deze niet-geïnstalleerde lettertypes gebruiken in allerlei programma’s. Ben je klaar met je werk en sluit je NexusFont af, dan zijn de geselecteerde lettertypes niet langer te gebruiken. Je kunt eenvoudig zien of een lettertype geïnstalleerd is op het systeem waarop je werkt: in de linkerkolom zie je de groep Installed. Als je daarop klikt zie je alle geïnstalleerde lettertypes. Bovendien herken je een geïnstalleerd lettertype aan het Windows-vlaggetje voor zijn naam.
©PXimport
Tip 11: Op een usb-stick
Wanneer je NexusFont op een usb-stick plaatst, samen met je collectie lettertypebestanden, heb je zowel de fontmanager als de bibliotheek met je favoriete fonts steeds bij de hand. Op die manier heb je op iedere laptop of desktop toegang tot al je favoriete lettertypen, zonder dat je iets hoeft te installeren. Overigens is het ook mogelijk om met dit programma lettertypes te installeren en te de-installeren via het menu Lettertype.
©PXimport