Microsoft Word is al vele jaren de meest populaire tekstverwerker. Bijna niemand haalt eruit wat er echt in zit, en dat hoeft ook niet zolang je ermee kunt werken en de dingen gedaan krijgt die nodig zijn. Toch kan iedereen een zetje in de rug gebruiken. We hebben daarom 15 tips op een rij gezet.

Word 2013

We gaan er in dit artikel vanuit dat je Word 2013 gebruikt. De meeste tips zijn ook gewoon bruikbaar op oudere versies.

01 Mooiste lettertype

Vanwege de eenvoudige werking zullen veel mensen Word regelmatig 'misbruiken' voor taken waarvoor je eigenlijk een DTP-programma nodig hebt. Denk aan affiches, uitnodigingen, poster of geboortekaartje. Hierbij staat vaak één vraag centraal: "Welk lettertype kies ik?" Om snel tot de beste lettertypekeuze te komen schiet Word tekort. Met dp4 Font Viewer lukt dit wel. Het programma laadt alle lettertypes (fonts) die ook in Word beschikbaar zijn. Klik onder in beeld op Compare. Type bij Sampletext een zinnetje dat je wilt gebruiken in je creatie. Klik op één van de lettertypes in de linkerkolom en gebruik de pijltjestoetsen om snel door je collectie lettertypes te 'skippen'. Het lettertype (font) kun je vervolgens in Word activeren via het lint Start / Lettertype.

©PXimport

Gebruik je Word als dtp-programma voor een uitnodiging of ander creatief project? Met dp4 Font Viewer heb je snel het mooiste lettertype gevonden!

02 Standaardlettertype

Als je een nieuw document begint, bijvoorbeeld met Ctrl+N, kiest Word standaard het Calibri-lettertype met een grootte van 11 pixels. Als je liever Verdana gebruikt (of een ander lettertype), kun je het standaardlettertype aanpassen. Open de opties voor lettertype, bijvoorbeeld via Ctrl+D. Pas de lettertype-instellingen aan zoals je het wilt hebben in toekomstige documenten en klik op Als standaard instellen.

03 Opslaan

Standaard zal Word nieuwe documenten proberen op te slaan in je OneDrive. Deze standaardlocatie heeft niet ieders voorkeur. Je kunt de standaardlocatie aanpassen zodat Word je documenten in de toekomst bewaart in Mijn Documenten of de map Documenten van je Dropbox. Klik in het lint op Bestand en kies Opties / Opslaan. Plaats een vinkje bij Standaard opslaan naar computer. Wijs bij Standaardbestandslocatie met Bladeren de map aan waar je Word-documenten vanaf nu wilt opslaan.

©PXimport

Bewaar je Word-documenten niet standaard in OneDrive, maar in de voorkeursmap die je zelf kiest.

04 Opperste concentratie

Word is bekend en berucht om de vele functies, knopjes, menu's en zo kunnen we nog wel even doorgaan. Soms heb je even al je concentratie nodig om je volledig op de tekst te richten. Write! is een kleine tekstverwerker die je kunt installeren naast Word. Write! biedt een basis tekstverwerker. Alles wat kan afleiden, is verwijderd zodat jij je volledig kunt focussen op je tekst. In Word kun je dit ook voor elkaar krijgen met de toetscombinatie Ctrl+Shift+F1. Hiermee verberg je bijna alle knoppen. Ctrl+F1 verbergt alleen het lint.

Voor een 'afleidingsvrije typemachine' kun je ook de Windows Taakbalk automatisch laten verdwijnen. Klik met rechtermuisknop op je taakbalk, kies Eigenschappen en plaats een vinkje bij Taakbalk automatisch verbergen.

©PXimport

Write! is een basis tekstverwerker zonder afleiding, maar hetzelfde bereik je in Word met de toetscombinatie Ctrl+Shift+F1.

05 Samenwerken

Er zijn meerdere manieren om samen te werken aan een document of project. Je kunt er bijvoorbeeld Dropbox of OneDrive gebruiken. Een voordeel van OneDrive is dat het diep verweven is in Word. Als je een Word-document bewaart in je OneDrive, kun je het direct delen met andere mensen via Bestand / Delen / Personen uitnodigen. Je kunt mensen volledige toegang geven tot het document of ze alleen leesrechten toekennen.

©PXimport

Nodig anderen uit om samen te werken aan een Word-document.

06 Projecten

Als je samenwerkt aan een project, wil je vaak meer delen dan alleen één Word-document. Denk aan Excel-bestanden, pdf's en afbeeldingen. Met de Windows Verkenner kun je de inhoud van een map eenvoudig delen via OneDrive of Dropbox. Klik met de rechtermuisknop op een map in je OneDrive en kies Delen met / OneDrive. De map wordt geopend in je browser. Met de knop Delen geef je derden toegang tot de inhoud van je map. Ditzelfde werkt ook in je Dropbox. Klik met de rechtermuisknop op de map die je wilt delen, kies Weergeven op Dropbox.com. Gebruik de knop naast Instellingen (lijkt op een mannetje met een plusteken) om anderen uit te nodigen tot de inhoud van je map.

©PXimport

Gebruik OneDrive of Dropbox via de Windows Verkenner als je echt wilt samenwerken aan een document meer wilt delen dan één Word-document.

07 Prikbordgeheugen

Met Kopiëren (Ctrl+C) of Knippen (Ctrl+X) zet je een geselecteerde tekst op je klembord, vaak om het even later elders in te voegen via Plakken (Ctrl+V). Als je nog iets kopieert of knipt, ben je het eerste onderdeel kwijt, of toch niet? Kijk in het lint bij Start en klik op het pijltje rechts van Klembord. Nu wordt de volledige inhoud van je klembord wordt getoond en worden er dus meerdere items bijgehouden. Klik op een tekst om het opnieuw te plakken.

©PXimport

Word onthoudt meer dan alleen het laatste onderdeel dat je via kopiëren of knippen op je klembord hebt gezet.

08 Plakken zonder opmaak

Als je een stuk tekst kopieert vanuit een browser en plakt in een Word-document, kun je ongewenst de opmaak van de website in je document krijgen. Je kunt de tekst opnieuw selecteren en de meeste opmaak verwijderen via Ctrl+Spatie. Als dit vaak voorkomt, kan het hulpprogramma PureText handig zijn. Hiermee krijg je de beschikking over de speciale plaktoets Windows-toets+V (of je kiest zelf een andere toetscombinatie uit) waarmee je alleen de gegevens kopieert zonder opmaak.

©PXimport

Verwijder speciale opmaak van een selectie tekst met de toetscombinatie Ctrl+Spatie of plak een tekst met PureText.

09 Opmaak kopiëren

Soms is het handig om opmaak over te nemen van een eerdere alinea of tussenkopje. Hiervoor kun je de optie Opmaak kopiëren/plakken gebruiken in het lintonderdeel Start, maar er is ook een handige toetscombinatie. Ga met de cursor in de tekst staan waarvan je de opmaak wilt kopiëren en druk op Ctrl+Shift+C (in plaats van Ctrl+C). Selecteer nu de tekst waarop je de opmaak wilt toepassen en druk op Ctrl+Shift+V (in plaats van Ctrl+V).

©PXimport

Gebruik Ctrl+Shift+C om alleen de opmaak te kopiëren en plak deze op een selectie tekst met Ctrl+Shift+V.

10 Opmaakmarkeringen

Tijdens het perfectioneren van een belangrijk Word-document loop je onder meer de opmaak na. Sommige opmaak is onzichtbaar, zoals spaties, tabs en het automatisch afbreken van woorden aan het einde van een regel. Met Ctrl+Shift+8 maak je opmaakmarkeringen zichtbaar (en verberg je ze ook weer). Je kunt bepaalde opmaakcodes ook permanent zichtbaar maken via Bestand / Opties / Weergave. Opmaakmarkeringen zijn iets anders dan stijlen, zoals Kop 1, Kop 2 en Standaard. Stijlen maak je zichtbaar met Ctrl+Alt+G (beeldmodus concept) en weer ongedaan Ctrl+Alt+P (beeldmodus afdrukweergave).

©PXimport

Soms is het handig dat je opmaakmarkeringen ziet om zo meerdere spaties van een tab te kunnen onderscheiden.

11 Cloud

Hoewel je Word installeert op je computer, is de tekstverwerker ook beschikbaar in de cloud. Documenten die je bewaart in je Dropbox of OneDrive, kun je openen en bewerken met een browser via Office Online. Afhankelijk van je Office-pakket, heeft OneDrive een streepje voor. De dienst is beter geïntegreerd in Word en onthoudt bijvoorbeeld waar je gebleven bent, ook als je verder werkt op een andere computer. Ook is je aangepaste woordenlijst bijvoorbeeld netjes overal beschikbaar. Zorg dat je aangemeld bent in Word (2013) via Bestand / Account, de rest gaat automatisch.

©PXimport

De cloud is niet alleen voor opslag voor bestanden, ook instellingen zoals je aangepaste woordenlijst wordt er bewaard.

12 Excel in Word

Bijna iedereen kent de mogelijkheid om een tabel in Word te maken, al dan niet via kopiëren en plakken vanuit Excel. Meestal is het eindresultaat een statisch object waar je niets mee kunt qua berekeningen. Door een Excel-bestand in te voegen in een Word-document, behoudt het Excel-document zijn rekenkracht. Je kunt het Excel-document bewerken, opslaan en de inhoud laten vernieuwen in Word. Klik op Invoegen / Object en ga naar het tabblad Bestand gebruiken. Plaats een vinkje bij Koppelen aan bestand en wijs je Excel-document aan. Het Excel-bestand wordt ingevoegd in je Word-document. Zodra je het Word-document in de toekomst opent, zal Word vragen of je de inhoud van het Excel-document wilt verversen. Handmatig bijwerken kan ook: klik met de rechtermuisknop op het Excel-object en kies Koppeling verversen.

©PXimport

Behoud de kracht van een Excel-tabel door een Excel-bestand te koppelen aan de inhoud van je Word-document.

13 Pdf naar Word

Word heeft een pdf-functie aan boord waarmee je een Word-document kunt opslaan in deze populaire bestandsindeling. Je vindt de optie bij Bestand / Exporteren. Maar wat als je een pdf-document hebt en dit wilt bewerken of gebruiken in Word? In dit geval schiet Word tekort en heb je een externe oplossing nodig. Het kan met freeware, maar onlinediensten werken beter. Bij https://docs.zone kun je een pdf-document uploaden en laten omzetten naar een Word-document. Het resultaat is in veel gevallen zeer goed.

©PXimport

Docs.zone is een gratis dienst waarmee je onder andere pdf-bestanden kunt omzetten naar een Word-document.

14 In- en uitzoomen

Werk je graag met grote letters op je scherm, maar wil je niet dat het document met een groot lettertype uit je printer rolt? Zorg dan dat je niet het lettertype aanpast, maar dat je je document groter bekijkt. Als je document slecht leesbaar is op je scherm maar wel correct wordt afgedrukt, kun je in- of uitzoomen. Herstel eerst de weergave van je document via Ctrl+Alt+P. Ga in het lint naar Beeld en klik op Pagina breedte voor een zo groot mogelijke weergave. Je kunt ook de Ctrl-toets ingedrukt houden terwijl je aan je muiswieltje draait. Hiermee bepaal je het zoom-niveau dat je prettig vindt om mee te werken.

©PXimport

Controleer de instellingen van het zoom-niveau als je lettertype te groot/klein wordt getoond.

15 Bestandsrevisies

Als je veelvuldig samenwerkt of werkt aan een belangrijk document, is het fijn om een vangnet te hebben voor het geval je iets verknalt. Dit vangnet is beperkt aanwezig in Word. Je kunt via Bestand / Info / Versies eerdere versies misschien iets terughalen, maar dit werkt helaas niet altijd. Als je een document bewaart in OneDrive, heb je meer mogelijkheden. Meld je aan bij OneDrive en zoek de map met het document waar je een eerdere versie van wilt herstellen. Selecteer het document door een vinkje te plaatsen en kijk bij Beheren / Versiebeheer of je een eerdere versie terugvindt. De standaard OneDrive doet alleen aan versiebeheer van Office-documenten. Dropbox heeft een bredere ondersteuning. Zoek het bestand in de Windows Verkenner waarvan je een eerdere versie nodig hebt. Klik met de rechtermuisknop en kies Vorige versies weergeven.

©PXimport

Word heeft een ingebouwd hulpje aan boord waarmee je, als je gelukt hebt, een eerdere bestandsversie/revisie kunt herstellen.

Zie je aan de binnenkant van je waterkoker een donkere of zwartbruine aanslag, vooral ter hoogte van het waterniveau? Dat is een veelvoorkomend verschijnsel bij roestvrijstalen waterkokers die vaak worden gebruikt. Het oogt onfris, maar het is meestal geen vuil of schimmel — en zeker niet gevaarlijk.

Waarom de binnenkant zwart verkleurt

De zwarte aanslag ontstaat niet doordat het metaal zelf oxideert, maar door mineralen uit het water die zich afzetten en bij herhaald verhitten donker kleuren. Kalk, ijzer en vooral mangaan zijn daarbij de belangrijkste veroorzakers.

In Nederland komt dit vaker voor in regio's met hard water, waarin meer mineralen zitten. In sommige delen van het land (zoals Friesland, Gelderland, Overijssel en Drenthe) bevat het leidingwater van nature iets meer mangaan of ijzer. Tijdens de waterzuivering wordt dat grotendeels verwijderd, maar een kleine resthoeveelheid kan bij verhitting reageren tot donkere mangaanoxide. Dat hecht zich aan de wand van de waterkoker, precies op de plek waar het waterpeil meestal eindigt.

Ook aangebrande kalkaanslag kan bijdragen aan de verkleuring. Wanneer kalk zich ophoopt op de bodem of wanden en daarna opnieuw wordt verhit, verkleurt die witte laag naar bruin of zwart.

Hoe verwijder je aanslag?

De aanslag is meestal goed te verwijderen met natuurlijke middelen:

1: Vul de waterkoker met een mengsel van half water en half natuurazijn, of gebruik een eetlepel citroenzuur per halve liter water.

2: Laat dit 30 minuten inwerken en breng het mengsel daarna kort aan de kook.

3: Laat het afkoelen, giet het weg en veeg de binnenkant schoon met een zachte doek of sponsje.

4: Spoel grondig na met schoon water.

Blijft er na het schoonmaken een donkere waas zichtbaar, dan gaat het meestal om een hardnekkige mineraallaag die zich stevig heeft vastgezet. Bij goed roestvrij staal hoort het metaal zelf niet te verkleuren; blijvende vlekken wijzen eerder op hardnekkige aanslag of op een mindere kwaliteit staal.

Zo voorkom je nieuwe aanslag

Laat de waterkoker na gebruik altijd leeglopen en openstaan, zodat hij goed kan drogen. Kook alleen de hoeveelheid water die je nodig hebt, en ontkalk hem eens per maand met azijn of citroenzuur. Zo krijgen mineralen minder kans om zich te hechten en blijft de binnenkant langer schoon.

Na 40 jaar heeft Kladblok eindelijk een opfrisbeurt gekregen. De eenvoudige, oerdegelijke tekstverwerker is ideaal voor het bewerken van platte tekst zonder toeters en bellen. In Windows 11 is het bescheiden onderdeel flink gegroeid. Wat ooit een sobere tool was voor snelle notities, heeft nu een interessante set nieuwe functies.

Terwijl we hier bekijken wat nieuw is, gaat ondertussen de make-over van Kladblok door. In de testversies binnen het Windows 11 Insider-kanaal duiken nu zelfs opties op voor tekstopmaak zoals vet, cursief, onderstrepen en lijsten. Die nieuwigheden worden later dit jaar uitgerold naar alle gebruikers van Windows 11. Liever een vogel in de hand dan tien in de lucht? Absoluut, want intussen kunnen we al profiteren van deze verbeteringen.

Tabbladen toevoegen en losmaken

Met Windows 11 heeft deze basis-app een frisse look & feel gekregen en een aantal kenmerken waar veel gebruikers al jaren om vragen. De opvallendste vernieuwing is de ondersteuning van de tabs (afbeelding 1). Je kunt nu verschillende pagina’s van Kladblok openen, elk in een eigen tabblad. Geen wirwar meer van losse pictogrammen in de taakbalk voor elk geopend tekstbestand. Een nieuw bestand starten is simpel: klik bovenaan op het plusteken. Wil je een tabblad loskoppelen en als apart venster gebruiken? Geen probleem: sleep het tabblad naar het bureaublad en het verschijnt automatisch als een nieuw .txt-bestand. Andersom werkt het ook. Sleep een bestaand .txt-bestand naar de tabbalk van Kladblok en het wordt netjes toegevoegd aan de open tabbladen.

Tabbladen configureren

Zolang er minstens één tabblad is opgeslagen, kun je de volledige Kladblok-sessie sluiten, inclusief andere niet-opgeslagen bestanden, zonder gegevens te verliezen. Wanneer je Kladblok weer opent, worden alle tabbladen hersteld, zelfs na een herstart van de pc. Je bepaalt zelf wat er gebeurt wanneer je Kladblok opent. Klik daarvoor op het tandwieltje in de rechterbovenhoek van het programma. Vervolgens ga je naar de instellingen voor Kladblok openen. In de optie Wanneer Kladblok wordt gestart heb je de keuze tussen Doorgaan met vorige sessie of Nieuwe sessie starten en niet-opgeslagen wijzigingen negeren (afbeelding 2). De eerste optie is de standaardinstelling.

Meervoudig herstel

Een belangrijke interne verbetering is de mogelijkheid om meerdere bewerkingen ongedaan te maken. In Windows 10 kon je in Kladblok met Ctrl+Z slechts de laatste bewerking terugdraaien (afbeelding 3). In Windows 11 kun je stapsgewijs wijzigingen ongedaan maken met Ctrl+Z. Ben je te ver teruggegaan, dan kun je je acties opnieuw uitvoeren met Ctrl+Y — net als in de meeste andere applicaties.

Uiterlijk

Onder het tandwieltje van de instellingen kies je het Uiterlijk van dit programma. Je hebt de keuze tussen de lichte en de donkere modus of je kiest voor de weergave om gewoon de systeeminstelling te volgen. Hier bepaal je ook het lettertype, de lettergrootte en de stijl (Regular, Italic, Bold, Bold italic) die je gebruikt voor de tekstbestanden. Onder het onderdeel Tekstopmaak zie je telkens een voorvertoning van de gekozen stijl (afbeelding 4). In de instellingen kun je tekstterugloop in- of uitschakelen. Dit zorgt ervoor dat tekst automatisch naar de volgende regel springt wanneer het einde van de regel is bereikt, in plaats van dat de tekst horizontaal verder loopt. Dat is onhandig, want dat betekent dat een tekstbestand soms als één hele lange regel wordt getoond.

Notepad++

Microsoft heeft Kladblok jarenlang stiefmoederlijk behandeld. Door de beperkte functionaliteit gingen veel gebruikers op zoek naar een alternatief – en vonden dat in de open-sourcetoepassing Notepad++. Een van de grootste troeven van Notepad++ is de ondersteuning voor een brede waaier aan programmeertalen, waaronder JSON, Python, C++, C#, Cobol, html, css en SQL … Daarnaast biedt het programma handige functies zoals regelmarkeringen, macro’s en de mogelijkheid om bestanden met elkaar te vergelijken. Notepad++ is gratis, werkt in een gesplitst scherm en ondersteunt tabbladen, zoeken en vervangen, én het automatisch hervatten van je werk – zelfs bij niet-opgeslagen bestanden. Wat deze variant (nog) niet kan: tabbladen naar een ander venster slepen.

Spellingcontrole en autocorrectie

Kladblok kan voortaan spelfouten markeren terwijl je typt, en typfouten desgewenst automatisch corrigeren. Om de spellingcontrole in- of uit te schakelen, klik je op het tandwieltje in de rechterbovenhoek. In het vak Spelling kun je de opties Spellingcontrole en Automatische correctie activeren (afbeelding 6). Vanaf dat moment verschijnt er een rood golflijntje onder fout gespelde woorden. Klik je met de linkermuisknop op zo’n woord, dan krijg je suggesties te zien waaruit je een correcte versie kunt kiezen. Let wel: deze functies werken alleen bij gewone tekstbestanden, niet wanneer je in Kladblok code schrijft, zoals html of css.

Zoeken en vervangen

Een van de minst bekende, maar erg handige functies van Kladblok is de mogelijkheid om snel naar specifieke tekst te zoeken en die eventueel meteen te vervangen. Gebruik hiervoor het menu Bewerken / Zoeken of de sneltoets Ctrl+F. Met Ctrl+H open je direct de functie Zoeken en vervangen, die je ook via het menu Zoeken kunt oproepen. Voer in het zoekvak de tekst in die je wilt vinden. Je kunt op de vergrootglasknop klikken of gewoon op Enter drukken. Klik op het kleine pijltje links van het zoekvak om het vak Vervangen te openen. Zodra de gezochte tekst is gevonden, gebruik je de pijltjes rechts van het zoekvak om omhoog of omlaag door het document te navigeren. Met de knop Vervangen wijzig je telkens één match; met Alles vervangen worden alle overeenkomsten in één keer aangepast (afbeelding 7). Deze functie ondersteunt ook enkele basisjokertekens: het sterretje * staat voor een willekeurig aantal tekens, het vraagteken ? voor precies één teken. Klik je op de knop met de schuifregelaars, dan kun je instellen dat de zoekopdracht hoofdlettergevoelig is. De optie Inwikkelen is een ongelukkige vertaling van Wrap. Als je die aanvinkt, doorzoekt Kladblok het hele document – ongeacht waar de cursor zich bevindt.

Herschrijven, Samenvatten en Schrijven

Kladblok heeft nu een set AI-functies om tekst te verbeteren. Het gaat om Herschrijven, Samenvatten en Schrijven. Met behulp van GPT kun je de inhoud verfijnen. Klik met de rechtermuisknop op de tekst en kies de optie Schrijven. In een nieuw venster lees je een herwerkte tekst die je op basis van drie criteria verder aanpast. Met de knop Lengte kies je voor een vergelijkbare tekstlengte, een kortere of een langere versie. Bij Toon kies je tussen Standaard, Formeel, Informeel, Inspirerend, Humor en Overtuigend. En dan is er nog de knop Formatteren waarmee je bijvoorbeeld een stijl selecteert zoals Zakelijk, Academisch, Marketing, Poëzie en meer. Onderaan deze herwerkte tekst zie je een numerieke aanduiding zoals 1 van 3. Dit betekent dat Kladblok meteen al drie versies klaarhoudt. Door op het pijltje te klikken schakel je door de versies. Dezelfde mogelijkheden krijg je als je via de rechtermuisknop de optie Aangepast herschrijven en Samenvatten kiest (afbeelding 8). Als je deze AI-functies liever niet hebt, dan kun je die uitschakelen in de instellingen van Kladblok.

Voet- en kopteksten

In Kladblok kun je bovendien voet- en kopteksten toevoegen die je pas te zien krijgt als de pagina uit de printer komt. In deze ruimte is het mogelijk om aan de boven- en/of onderkant de bestandsnaam, het paginanummer of de huidige datum op te nemen. Daarvoor gebruik je het menu Bestand / Pagina-instelling. Daarna moet je wel de juiste variabele gebruiken om aan te duiden wat je in de koptekst of voettekst wilt zien. Dit zijn de belangrijkste variabelen:

De printer zal de acties uitvoeren die je in de voet- en koptekst hebt ingegeven. Houd er rekening mee dat Kladblok deze instellingen niet opslaat, je moet ze dus bij iedere afdruk opnieuw opgeven.