ID.nl logo
Duurzaam verwarmen met geothermische energie
© Reshift Digital
Huis

Duurzaam verwarmen met geothermische energie

Energiewinning uit aardwarmte leek altijd een niche voor vulkanisch actieve gebieden als IJsland. Maar revolutionaire nieuwe boortechnieken lijken het nu ook mogelijk te maken in Nederland. Is aardwarmte de techniek die ons definitief gaat vergroenen?

In de energietransitie lijkt alle zegen van boven te komen. Denk aan de zon, de wind en de regenbuien die de stuwmeren van de waterkrachtcentrales vullen. We proberen onze energie niet langer op te diepen uit de aarde, maar uit de hemelen die ons overspannen.

Helaas zitten daar flinke nadelen aan. Waterkracht en windparken verwoesten landschappen. En zonnepanelen leveren ’s nachts geen energie, waardoor er broeikasgasbrakende basislastcentrales nodig zijn. Systemen om duurzaam gewonnen energie op te slaan voor gebruik tijdens windstille en bewolkte momenten staan in de kinderschoenen. Zeker is dat ze de transitie naar een duurzame energievoorziening veel duurder zullen maken dan ons op dit moment wordt voorgespiegeld.

Lees ook:Energiemeter kopen, aansluiten en aflezen

Uit de aarde

Misschien komt de oplossing toch weer van beneden. Want behalve de halfverteerde resten van bomen en dieren bevat de aarde nóg een energiebron: warmte. De aarde is een gloeiendhete bol van gesmolten gesteentes en metalen, omgeven door een dunne korst. Deze bestaat uit tektonische platen die als ijsschotsen op het gesmolten binnenste drijven. Aan de randen van deze platen komt het gesmolten gesteente in de vorm van vulkanen aan het oppervlak. Dat is gevaarlijk, maar ook zeer nuttig. 

Volgens het boek ‘Rare Earth’ van Peter Ward en Donald Brownlee lijkt tektonische activiteit een van de voorwaarden te zijn voor leven. Vulkanen brengen CO2 de atmosfeer in, wat essentieel is voor het plantaardig leven, en dat op zijn beurt als voedsel dient voor dieren. Het gas wordt niet alleen vastgelegd door planten, maar ook in gesteentes. Zonder vulkanen zou het dus allang zijn opgeraakt, waardoor fotosynthese zou zijn gestopt en de evolutie zou zijn vastgelopen.

©PXimport

20 kilometer diep

Waarom de aarde van binnen zo heet is, vormt een onderwerp van debat. Gaat het om restwarmte van de talloze botsingen tussen grotere en kleinere objecten die uiteindelijk de aarde vormden? Of is het binnenste van de aarde in feite een kernsplijtingscentrale? Want dat de aarde radioactief is, staat vast. Maar of er onder onze voeten daadwerkelijk op grote schaal kernsplijting plaatsvindt, dient nog altijd bewezen te worden. 

Als het zo is, dan bevindt de mensheid zich in feite tussen een kolossale kernfusiecentrale op 150 miljoen kilometer afstand, en behoorlijke kernsplijtingscentrale diep onder de grond. Toegang tot duurzame energie kan dan onmogelijk een probleem zijn. Dat wil zeggen: als je al deze energie kunt oogsten. Want net als zonne-energie kent zogeheten geothermische energie hardnekkige problemen. 

Samengevat komen deze erop neer dat op de meeste plaatsen op aarde deze energie te diep zit. Aardwarmte om bijvoorbeeld kassen te verwarmen, is goed mogelijk en wordt in Nederland dan ook sinds jaar en dag toegepast. Maar om een elektriciteitscentrale aan te drijven, zijn putten nodig tot wel 20 kilometer diep, waar de temperatuur zo’n 500 graden Celsius bedraagt.

De diepste put ooit geboord bevindt zich uit de kust van Qatar en reikt tot 12.290 meter onder het aardoppervlak. Veel dieper is niet mogelijk, zo achten de deskundigen. Bij temperaturen van vele honderden graden gaan namelijk de diamanten in de boorkop stuk. 

Jammer, want anders konden we IJsland navolgen en gewoon een aantal geothermische centrales bouwen die ons 24 uur per dag van goedkope stroom zouden voorzien. En die bovendien niet meer ruimte zouden innemen dan een ouderwetse gascentrale.

©PXimport

Gyrotron

Maar er lijkt een technologische revolutie aanstaande die alles anders maakt. Op verschillende plekken op de wereld worden technieken ontwikkeld om gesteente te verbranden, in plaats van te verbrijzelen. Dat klinkt tegenintuïtief, maar het kan. Het Slovaakse bedrijf GA Drilling (bedrijfsslogan: ‘Geothermal Anywhere’) gebruikt daarvoor een superheet plasma dat geproduceerd wordt in een ‘boorstaaf’ die aan een kabel wordt neergelaten. Het plasma verbrandt het gesteente tot een fijn stof dat vervolgens met perslucht (ook afkomstig uit de boorstaaf) de put uit wordt geblazen.

Het Amerikaanse bedrijf Quaise, een spin-off van het MIT, verbrandt rotsen met behulp van zogeheten millimeterstraling. Dat is elektromagnetische straling met frequenties tussen de 30 en 300 GHz, oftewel net onder het infrarode bereik. Millimeterstraling wordt goed door gesteente geabsorbeerd en is bovendien prima te versturen over afstanden tot enkele tientallen kilometers. 

De eigenlijke stralingsbron, een zogenoemde gyrotron, bevindt zich aan het oppervlak. De straling wordt door een metalen buis (een ‘golfpijp’) naar de boorstaaf gestuurd. Terwijl deze zich door het gesteente vreet, slaat een deel van het verdampte gesteente neer op de wand van de put, die daardoor verglaast. Quaise heeft onlangs 40 miljoen dollar opgehaald en wil volgend jaar een eerste put branden.

Als deze boortechnieken inderdaad de veldproeven doorstaan, dan kan er in principe op elke plek ter wereld een geothermale energiecentrale worden gebouwd. Ook in Nederland dus. Quaise wijst er bovendien op dat de geothermale putten gekoppeld kunnen worden aan de turbines van bestaande energiecentrales. Zo zou bijvoorbeeld de veelbesproken kolencentrale Onyx op de Maasvlakte een tweede leven kunnen krijgen.

©PXimport

Aardbevingen

Zitten er dan helemaal geen nadelen aan deze vorm van energiewinning? Jawel. In 2006 vond in de buurt van het Zwitserse Basel een aardbeving plaats met een kracht van 3,4 op de schaal van Richter toen ingenieurs water onder hoge druk in een boorput injecteerden. Het project werd afgeblazen. Overigens hoeft er niet per se water in de grond te worden geïnjecteerd om energie te oogsten. Veel geothermische centrales draaien op natuurlijke stoom. Maar aardbevingen zijn wel iets om rekening mee te houden bij het bepalen van de bouwlocaties van geothermische centrales. 

Overigens zijn de bouwvoorschriften in aardbevingsgevoelige landen zoals Griekenland zodanig dat moderne huizen daar veel zwaardere aardbevingen zonder schade doorstaan.

Aardwarmte kan binnenkort zomaar de hoofdrol opeisen in de energietransitie. Natuurlijk zullen nimby’s (‘not in my backyard’) zich tegen de boorputten keren, maar velen zullen geothermische centrales op de Maasvlakte of kunstmatige eilanden best zien zitten als alternatief voor windmolens aan de horizon. Voor een klein land met een grote en zeer energiehongerige bevolking lijkt de techniek zeer geschikt.

▼ Volgende artikel
Waar voor je geld: 5 ergonomische toetsenbordsets voor minder dan 100 euro
© sunakri - stock.adobe.com
Huis

Waar voor je geld: 5 ergonomische toetsenbordsets voor minder dan 100 euro

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betsalt. Een paar keer per week gaan we daarom op zoek naar zulke deals. Met een toetsenbordset vervang je in één keer je toetsenbord en muis. Wij hebben vijf betaalbare sets voor je gevonden.

Is je toetsenbord aan vervanging toe en ben je ook toe aan een nieuwe muis? Kijk dan meteen even naar een ergonomisch model; beter voor je handen, vingers en polsen. De toetsenborden hebben bijvoorbeeld een kromming, waardoor je je handen op een prettigere manier op het toetsenbord houdt, of zijn de muizen voorzien van extra knoppen aan de zijkant voor het beter kunnen aanklikken van items op je scherm. Wij vonden vijf handige ergonomische sets voor minder dan 100 euro.

HP 330 Wireless Mouse and Keyboard Combination

Met dit draadloze duo van HP krijg je een muis en toetsenbord in één set die vooral gericht is op comfort en nauwkeurigheid. De fabrikant beschrijft het toetsenbord als een ergonomisch model, compleet met numeriek deel, zodat je cijfers en rekenfuncties snel kunt invoeren. Het is een full‑size model (100 %) met chiclet‑toetsen en twaalf functietoetsen. Dankzij de slanke bouw van ongeveer 50,5 cm breed, 4 cm hoog en 420 g zwaar neemt het weinig ruimte in.

Je sluit de set aan via een RF‑ontvanger in de USB‑poort van je computer; er is geen kabel nodig en de meegeleverde muis werkt via dezelfde ontvanger. Beide apparaten werken op batterijen. De compacte muis is bedoeld voor langdurig gebruik en past bij verschillende handgroottes. Met de combinatie van draadloze verbinding, volledige toetsenbordindeling en ergonomische vorm is deze set vooral bruikbaar voor wie onderweg of thuis zonder kabels wil werken en toch een numeriek toetsenblok nodig heeft.

Logitech MK540 Advanced

Deze set bestaat uit een draadloos toetsenbord en muis die beide ontworpen zijn voor een comfortabele werkhouding en praktische bediening. Het toetsenbord heeft een morsbestendig ontwerp en is voorzien van fluisterstille toetsen die vertrouwd aanvoelen. Je kunt de hellingshoek instellen dankzij drie kantelstanden (natuurlijk, 4° en 8°) zodat je polsen prettig blijven tijdens lange typsessies. Er is een handsteun geïntegreerd en de toetsen zijn voorzien van slijtvaste belettering. Verder beschikt het toetsenbord over een numeriek gedeelte met tien toetsen en diverse multimedia‑ en programmeerbare functietoetsen. De set maakt gebruik van één kleine Logitech Unifying‑USB‑ontvanger voor zowel de muis als het toetsenbord. De draadloze verbinding heeft een bereik tot tien meter. Het toetsenbord werkt op twee AA‑batterijen met een geschatte levensduur van 36 maanden.

De muis in deze combinatie heeft een ergonomische vorm met zachte rubberen handgrepen aan de zijkanten; daardoor ligt hij prettig in de hand voor zowel links‑ als rechtshandigen. Met drie knoppen en een 2D‑scrollwiel kun je nauwkeurig navigeren. De muis maakt gebruik van een AA‑batterij die ongeveer 18 maanden meegaat. Dankzij de combinatie van handsteun, verstelbare voeten en symmetrische muis biedt deze set duidelijke ergonomische voordelen binnen een betaalbaar budget.

Logitech MK850 Performance

In deze set combineert Logitech een volledig toetsenbord en een ergonomische muis met verschillende functies voor productiviteit. Het toetsenbord heeft een geïntegreerde handsteun en een licht gebogen keyframe zodat je polsen worden ondersteund tijdens langdurig typen. De pootjes onder het toetsenbord zijn in hoogte verstelbaar, zodat je de hellingshoek kunt aanpassen aan je voorkeur. Bij de set hoort een muis met een gevormd ontwerp dat in je handpalm past en je hand ondersteunt. Deze muis heeft een scrollwiel waarmee je snel door documenten of webpagina’s kunt navigeren. Uniek aan deze set is de mogelijkheid om tegelijkertijd met drie apparaten te verbinden; met speciale toetsen wissel je tussen computer, tablet en telefoon.

De verbinding verloopt via een meegeleverde USB‑ontvanger of via Bluetooth Smart, waardoor zowel Windows‑ als Mac‑apparaten worden ondersteund. Een numeriek gedeelte ontbreekt niet, en de toetsindeling is bedoeld voor comfortabel typen. Deze combinatie is vooral geschikt voor gebruikers die productiviteit en comfort willen combineren en de vrijheid willen om meerdere apparaten te bedienen zonder van muis of toetsenbord te wisselen.

Logitech MK470 Slim Combo

Deze set bestaat uit een compact toetsenbord en bijpassende muis die met een dun en strak ontwerp zijn gemaakt voor wie ruimte wil besparen. Het toetsenbord is slank en bevat toch een numeriek gedeelte en twaalf functietoetsen. De toetsen hebben een vlak profiel, wat een stille aanslag oplevert, en de muis is symmetrisch zodat hij zowel in de linker‑ als de rechterhand past. De verbinding verloopt via een 2,4 GHz‑USB‑ontvanger met een bereik van ongeveer tien meter; er is geen kabel nodig en installatie gebeurt door simpelweg de ontvanger in een vrije USB‑poort te steken.

In de productomschrijving wordt vermeld dat de batterij in de muis ongeveer achttien maanden meegaat en dat het toetsenbord tot drie jaar kan worden gebruikt voordat de batterijen vervangen moeten worden; beide schakelen automatisch naar een slaapstand als ze niet in gebruik zijn om energie te besparen. Omdat de set compact is, past hij makkelijk in een tas of bureaulade. Hij is vooral bedoeld voor thuisgebruikers of studenten die een volledige toetsenbordindeling willen zonder een groot bureau te gebruiken en die waarde hechten aan stil werken.

Trust Lyra Multi‑Device Wireless Keyboard & Mouse

Deze compacte set van Trust is ontworpen om meerdere apparaten te bedienen zonder kabels te gebruiken. Het toetsenbord kan tot drie apparaten tegelijk verbinden via één USB‑ontvanger of twee Bluetooth‑kanalen, en je wisselt tussen apparaten met speciale toetsen. De behuizing is gemaakt van 85 % gerecycled kunststof voor het toetsenbord en 84 % voor de muis, waardoor de set een duurzame keuze is. De toetsen maken gebruik van laptopachtige scissor switches voor een stille aanslag en er zijn twaalf multimedia‑toetsen om snel muziek of volume te regelen. Het toetsenbord heeft een compacte vorm maar behoudt een volledig lay-out, en de hoogte is verstelbaar dankzij een rubberen voet voor extra comfort.

De muis is symmetrisch en geschikt voor links- en rechtshandig gebruik; met knoppen kun je de DPI aanpassen tussen 800 en 1.600 zodat de snelheid van de cursor aanpasbaar is. Zowel toetsenbord als muis bevatten oplaadbare accu’s met een gebruiksduur tot zes maanden. De set is geschikt voor Windows, iOS, iPadOS, macOS, Android en Chrome OS, waardoor je met één combinatie een laptop, tablet en telefoon kunt bedienen zonder losse kabels.

▼ Volgende artikel
Review Google Pixel Buds 2a - Prima oordopjes, maar pas echt interessant met korting
© Wesley Akkerman
Huis

Review Google Pixel Buds 2a - Prima oordopjes, maar pas echt interessant met korting

De Google Pixel Buds 2a zijn comfortabele oordopjes en de eerste in de betaalbare A-serie met actieve ruisonderdrukking (ANC). Ze hebben een kleiner en lichter ontwerp dan hun voorganger, wat zorgt voor een betere pasvorm. Daarnaast zijn ze zweet- en waterbestendig en hebben ze een adviesprijs van 149 euro. Hoe bevallen ze in de praktijk?

Uitstekend
Conclusie

De Pixel Buds 2a is een veelzijdige alleskunner die vooral eigenaren van een recente Pixel-smartphone aanspreekt dankzij de naadloze software-integratie. De oordopjes bieden welkome verbeteringen, zoals actieve ruisonderdrukking en een comfortabele pasvorm, maar moeten zich staande houden in een sterk concurrerende markt. Gezien de functies is de adviesprijs gerechtvaardigd, al wordt de prijs-kwaliteitverhouding pas echt interessant wanneer je ze met korting kunt kopen. Rond de 100 à 120 euro veranderen ze van een degelijke keuze in een bijzonder aantrekkelijke optie binnen het middensegment.

Plus- en minpunten
  • Licht en comfortabel
  • Compacte, duurzame oplaadcase
  • Prima software en equalizer
  • Fijn geluid in middensegment
  • Actieve ruisonderdrukking
  • Geen draadloos opladen
  • Volumeregeling alleen digitaal
  • Hogere volumes verslechteren audiokwaliteit

De Pixel Buds 2a hebben een compacter ontwerp gekregen. Zowel de oordopjes als de matte, kiezelvormige oplaadcase zijn kleiner, waardoor je ze gemakkelijker opbergt. Daarnaast heeft Google het draagcomfort verbeterd: de dopjes zijn kleiner en beschikken over subtiele en stabiele vleugeltjes waarmee je ze netjes in je oren parkeert. Ook tijdens het sporten vallen ze niet uit. Je krijgt er bovendien vier maten oortips bij, waardoor er ongetwijfeld een pasvorm voor je bijzit. En met het IP54-certificaat zijn ze ook goed beschermd tegen water en stof.

De belangrijkste upgrade is de toevoeging van active noise cancellation (of actieve ruisonderdrukking), een onderdeel dat je niet vaak aantreft op goedkopere oordopjes. Toch zijn er nog altijd enkele concessies. Je moet het bijvoorbeeld doen zonder draadloos opladen en headtracking. Daarnaast is het aantal microfoons teruggebracht. Dat zijn minpunten waar je prima mee kunt leven. Een groter nadeel is het ontbreken van volumeregeling op de oordoppen zelf, en ook de overige bediening is niet altijd even nauwkeurig in de reactie..

©Wesley Akkerman

Accuduur en in gebruik

De Pixel Buds 2a komen het best tot hun recht op een Android-smartphone, vooral op een Pixel. Op die toestellen zijn de oordopjes direct geïntegreerd in de systeeminstellingen via de bluetoothtegel, zodat je geen aparte app nodig hebt. Gebruik je een ander Android-toestel, dan moet je de Pixel Buds-app installeren om dezelfde instellingen te kunnen beheren. Vanuit dat menu beheer je de batterijstatus, equalizer en transparantiemodus. Functies zoals multipoint moet je handmatig inschakelen. De ondersteuning voor Gemini is aanwezig en werkt prettig via de oordopjes. De software is verder overzichtelijk en eenvoudig in gebruik.

De batterijduur van de oordopjes zelf is prima en haalt de beloofde zeven uur met actieve ruisonderdrukking aan; dat is meestal genoeg voor de werkdag. De oplaadcase is echter teleurstellend met slechts twintig uur totale reserve, waardoor je die elke paar dagen moet opladen. Dat kan dan alleen via een usb-c-kabel, aangezien draadloos laden niet werkt. Een grote vooruitgang is dat je de batterij in de case kunt vervangen. Winst in het kader van duurzaamheid juichen we altijd toe, dus dit spreekt enorm in het voordeel van de Buds 2a.

Geluidskwaliteit en ANC

De Google Pixel Buds 2a beschikt over 11mm-drivers en de Tensor A1-chipset van Google. Samen zorgen die voor een overwegend gebalanceerd geluidsprofiel. De bas is aanwezig maar niet overheersend, waardoor muziek helder klinkt bij uiteenlopende genres en op normaal volume. Bij hogere volumes gaat de geluidskwaliteit wel wat achteruit, met een wat doffer, minder zuiver geluid als gevolg. Met de vijfbands-equalizer in de app kun je het geluid gelukkig eenvoudig naar eigen smaak bijstellen.

De actieve ruisonderdrukking is vooral gericht op het reduceren van constante, monotone achtergrondgeluiden. De technologie presteert sterk bij het wegfilteren van het geluid van ventilatiesystemen, treinmotoren of een stofzuiger, waardoor je daar weinig van meekrijgt. Variabele en onregelmatige geluiden, zoals stemmen, een tv of het tikken op een toetsenbord, worden wel gedempt, maar dringen nog deels door. Al met al is de ANC dus niet verkeerd, maar we hebben beter gehoord. Kijkend naar de prijs past dit wel binnen de verwachtingen.

©Wesley Akkerman

Tot slot is de transparantiemodus bedoeld om omgevingsgeluid door te laten, maar in de praktijk heeft die moeite om de juiste geluiden te onderscheiden. Constante achtergrondgeluiden, zoals het gezoem van een ventilator, kunnen daardoor de stem van je gesprekspartner overstemmen. Voor telefoongesprekken vangen de microfoons je stem goed op, al is de klank minder helder dan direct via de telefoon. Achtergrondruis wordt effectief gefilterd, maar geluiden van dichtbij, zoals het typen op een toetsenbord, blijven in veel gevallen een stoorzender voor je gesprekspartner.

Google Pixel Buds 2a kopen?

De Pixel Buds 2a is een veelzijdige alleskunner die vooral eigenaren van een recente Pixel-smartphone aanspreekt dankzij de naadloze software-integratie. De oordopjes bieden welkome verbeteringen, zoals actieve ruisonderdrukking en een comfortabele pasvorm, maar moeten zich staande houden in een sterk concurrerende markt. Gezien de functies is de adviesprijs gerechtvaardigd, al wordt de prijs-kwaliteitverhouding pas echt interessant wanneer je ze met korting kunt kopen. Rond de 100 à 120 euro veranderen ze van een degelijke keuze in een bijzonder aantrekkelijke optie binnen het middensegment.