Zonder data geen technologie, en zonder datacenters geen data. De wereld draait op digitalisering. Elk bericht dat je stuurt, iedere film die je streamt, elke betaling die je doet: ze staan allemaal ergens opgeslagen. Datacenters zijn cruciaal voor onze manier van leven, maar zulke enorme parken met servers en harde schijven nemen veel ruimte in en slurpen energie. De overheid zit met datacenters in z’n maag. Technologie willen we allemaal, maar willen we daar de prijs voor betalen die nodig is?

Dat die smartphone in je broekzak, clouddienst, streamingservice of socialmedia-platforms die je iedere dag gebruikt hun gegevens ergens moeten opslaan, is niet meer dan logisch. Maar diep onder het gebruiksgemak zit een wereld van enen en nullen verstopt die zo gigantisch is dat het invloed uitoefent op de energiehuishouding, werkgelegenheid en infrastructuur overal ter wereld.

Datacenters, en vooral de enorme hyperscale-varianten, drukken hun stempel op de samenleving. De berg data die we met z’n allen gebruiken, neemt afmetingen aan die alleen nog verwerkt kunnen worden door gigantische installaties. Zulke datacenters zijn overal ter wereld te vinden, en ook in Nederland hebben we een paar hyperscales staan.

De vraag naar nog meer datacenters vanuit techbedrijven als Meta, Microsoft en Google blijft groeien. De regering heeft die aanvragen voorlopig op een laag pitje gezet, maar met het immer uitdijende internet is de nood hoog.

Datacenters

Datacenters zijn fysieke gebouwen of opstellingen die gegevens verwerken en opslaan. Dat kan op velerlei manieren: de serverruimte op je werk is al een voorbeeld van een datacenter. Kleinere bedrijven kunnen het doorgaans prima af met hun eigen serverruimte, maar naarmate de hoeveelheid data die een bedrijf of instantie verwerkt groeit, is er meer ruimte nodig.

Daarom bestaan er centrale hubs die server- en opslagruimte verhuren aan meerdere bedrijven. Ziekenhuizen, clouddiensten, banken, universiteiten: ze zijn allemaal klant bij een van deze datacenters. Ze zijn perfect ingericht om grote hoeveelheden gegevens te verwerken, en zijn meestal voorzien van meerdere back-upsystemen om de continuïteit van de dienst te garanderen.

Een gemiddeld datacenter is helemaal niet zo’n imposant gebouw. Foto: NorthC Datacenters.

Hyperscales

Denken we nog een stap groter, dan stappen we in de wereld van de hyperscales. Hyperscale-datacenters zijn het summum van opslagruimte. Er zijn er over de hele wereld inmiddels zo’n zevenhonderd gebouwd; de helft staat in de Verenigde Staten, maar Azië is aan een gestage opmars bezig. In Nederland hebben we drie van deze enorme bouwwerken staan. Hyperscale-datacenters zijn doorgaans gekoppeld aan een enkel bedrijf, en het gebruik ervan is alleen weggelegd voor de echte techgiganten.

Je kunt je voorstellen dat Google, met zijn zoekmachine, besturingssystemen, socialmedia-diensten, e-mailservices en tal van andere digitale faciliteiten niet zomaar bij een doodgewoon datacenter kan aankloppen. Daarom bouwen techgiganten vaak hun eigen datacenters, zo groot dat ze tegen de grenzen van het toelaatbare aanlopen: hyperscales zijn de laatste tijd onderwerp van discussie als het gaat om lokale infrastructuur en energieverbruik.

Hyperscale-datacenters zijn immense gebouwen, vaak specifiek voor één bedrijf gebouwd. Foto: Interxion a Digital Realty Company.

AMS-IX verwerkt iedere seconde miljoenen gigabytes aan data.

Datacenters in Nederland

Los van internet exchanges, serverruimtes en andere kleinere datacenters zijn er op dit moment in Nederland drie actieve hyperscale-datacenters te vinden. Twee daarvan staan in Middenmeer, in de Noord-Hollandse gemeente Hollands Kroon. Daar, in de polders van de Wieringenmeer, hebben zowel Google als Microsoft een hyperscale-datacenter gebouwd. Microsoft heeft plannen voor een tweede hyperscale, en ook bedrijven als Netflix en Amazon hebben interesse getoond in een plekje in de polder, al staan die ontwikkelingen op dit moment op een laag pitje. Inmiddels is Microsofts hyperscale gegroeid tot ruim 110 hectare en Google doet er nog eens 71 hectare bovenop. In totaal is in Middenmeer 750 hectare gereserveerd voor datacenters. Google heeft nog een tweede hyperscale in Nederland, in het Groningse Het Hogeland, nabij de Eemshaven .

Techbedrijven bouwen maar al te graag datacenters in Nederland vanwege het robuuste elektriciteitsnet en de relatief korte afstand tot AMS-IX, waardoor data sneller en gemakkelijker over de wereld kunnen worden verstuurd. België blijft daarentegen flink achter op het gebied van hyperscales: Google is de enige grote speler die een significant aantal wat grotere datacenters in België heeft staan. In Europa lijken alleen Tsjechië en Portugal een minder aantrekkelijke locatie voor het bouwen van hyperscales.

Googles datacenter in de Eemshaven is een van de drie hyperscales in Nederland.

Binnenin een datacenter

Van buitenaf zien de meeste datacenters eruit als kale, anonieme grijze gebouwen, maar binnenin is alles een toonbeeld van hightech en efficiency.

Het belangrijkste onderdeel is de serverruimte. Daar staan de fysieke schijven waarop alle data zijn opgeslagen. Die serverruimtes hebben hun eigen klimaatsystemen, zodat er altijd onder de juiste temperatuur en luchtvochtigheid kan worden gewerkt. De volgende stap is de ruimte waarin de verbindingen met de servers van de klanten en met het internet worden gelegd – altijd dubbel, zodat de verbinding tijdens storingen niet wordt verbroken.

Elders in het gebouw is de energievoorziening te vinden. Datacenters draaien voor het grootste deel op groene energie, in het geval van de datacenters in Nederland opgewekt door windmolenparken. Wel is er een noodstroomvoorziening op basis van batterijen en een aggregaat voor als er tijdelijke storingen optreden.

Ook onmisbaar zijn de koelsystemen, die ervoor zorgen dat de serverruimtes niet oververhit raken. Tegenwoordig wordt zelfs de restwarmte gebruikt om kantoren en huizen mee te verwarmen. Het brandveiligheidssysteem zorgt ervoor dat bij de minste rookontwikkeling een mengsel van gassen wordt ingezet om verspreiding te voorkomen. Verder hebben grote datacenters eigen kantoren, en is er een operationeel centrum om de dagelijkse gang van zaken in goede banen te leiden.

Een datacenter bestaat uit veel meer dan alleen een verzameling harde schijven. Foto: Digital Realty.

Nadelen

Het mag duidelijk zijn dat datacenters, en dan vooral de hyperscale-varianten, ontzettend belangrijk zijn voor grote (tech)bedrijven. Met de hoeveelheid diensten die Google, Microsoft en andere aanbieden, zijn deze centrale hubs onmisbaar.

Maar niet iedereen is even blij met de komst van zulke enorme gebouwen. Ten eerste neemt een datacenter veel fysieke ruimte in. In een dichtbevolkt land als Nederland is ruimte schaars, zelfs in de Noord-Hollandse en Groningse polders. Daarbij gebruikt een hyperscale-datacenter een immense hoeveelheid energie – daarover later meer (afbeelding 5). Die energie wordt deels opgewekt door windmolens, maar inwoners van dorpen nabij zulke windmolenparken zien weinig van die voordelen terug, en kampen voornamelijk met de nadelen. Doordat datacenters grotendeels automatisch opereren, is het effect op de werkgelegenheid relatief beperkt.

Groen of niet, niet iedereen is altijd even bij met de komst van datacenters.

Zeewolde

Toen Meta, het moederbedrijf van onder andere Facebook, Instagram en WhatsApp, aankondigde een hyperscale-datacenter te gaan bouwen in Zeewolde, in Flevoland, was de algemene stemming nog positief. Er was veel onbebouwd land in de gemeente, en met name de bouw van het complex zou de komende jaren voor flink wat werkgelegenheid zorgen. Tegen het einde van 2021 stemde de gemeenteraad dan ook in met de komst van het datacenter.

Maar de stemming sloeg al snel om. Lokale partijen maakten zich sterk voor het tegenhouden van de bouw, en na winst van Leefbaar Zeewolde bij de gemeenteraadsverkiezingen begin dit jaar, werd de strijd tegen de bouw verhevigd. Men voelde zich nog eens gesterkt door het feit dat een deel van de grond die gebruikt zou worden voor het datacenter eigendom is van het Rijksvastgoedbedrijf. Daardoor worden er extra eisen aan onder andere de duurzaamheid van de bebouwing gesteld – eisen waaraan Meta, naar later bleek, moeilijk kon voldoen. In maart van dit jaar werd na een stemming in de Tweede Kamer besloten tot het tijdelijk pauzeren van de plannen, en in juni trok Meta zelf definitief een streep door de bouw van het datacenter.

De plannen waren in een vergevorderd stadium, maar het datacenter van Meta in Zeewolde komt er niet.

Energieverbruik

Een van de meest genoemde argumenten die tegenstanders inzetten om de komst van meer datacenters te voorkomen, is het energieverbruik. En dat is niet zonder reden. Volgens gegevens uit 2020 zijn datacenters in Nederland verantwoordelijk voor een kleine drie procent van het totale nationale elektriciteitsgebruik. Een groot deel daarvan, tot wel 88 procent, is groene energie (afbeelding 6). In Nederland gevestigde datacenters gebruiken 3,2 miljard kilowattuur aan elektriciteit. Kijken we naar het totale energieverbruik, dus niet alleen elektriciteit, dan zijn datacenters verantwoordelijk van 0,39% van het totaal. Omdat datacenters bijna volledig elektrisch werken, is de CO2-uitstoot te verwaarlozen: de gehele sector was in het afgelopen decennium verantwoordelijk voor slechts 0,0063% van de totale CO2-uitstoot.

Datacenters gebruiken veel water, voornamelijk voor de koeling van de serverruimtes. Volgens het CBS gebruikt de sector Informatie en Communicatie, waar datacenters onder vallen, ongeveer een miljoen kubieke meter water per jaar. Dat komt neer op 0,088 procent van het totale watergebruik in Nederland.

In de wetenschap dat we ieder jaar meer data en technologie gebruiken, zou je verwachten dat ook het energieverbruik van datacenters een vlucht neemt. Dat blijkt niet het geval. Datacenters zijn geen logge gebouwen, maar kunnen relatief snel worden aangepast. De afgelopen jaren zijn veel aanpassingen gedaan om de efficiëntie van datacenters te verbeteren, waardoor het totale energieverbruik ongeveer gelijk is gebleven – en dat in een periode waarin het internetverkeer sinds 2010 is vervijftienvoudigd. Een migratie van de Rijksoverheid, waarbij de zestig eerder gebruikte datacenters werden ingeruild voor vijf nieuwe, grotere exemplaren, deed het energieverbruik halveren.

©ALASTAIR WIPER

Googles datacenter bij de Eemshaven draait voor een groot deel op windenergie

Werkgelegenheid

Volgens gegevens uit 2021 hebben in Nederland op dit moment zo’n elfduizend mensen een baan die direct of indirect verbonden is aan een datacenter (afbeelding 7). Ongeveer de helft daarvan staat letterlijk op de loonlijst bij een datacenter. Daarbij kun je in eerste instantie denken aan IT’ers, maar er zijn ook specialisten op het gebied van beveiliging, brandveiligheid, stroomvoorziening en koeling. De andere helft staat onder contract bij bedrijven die primair producten of diensten leveren aan datacenters: ontwerpers en bouwkundigen, maar ook marketeers en juridische specialisten. Hoewel nieuwe hyperscales voorlopig in de ijskast staan, is de verwachting dat dit aantal de komende jaren snel zal toenemen: kleinere, minder specialistische datacenters worden in hoog tempo gebouwd.

Wereldwijd is de verwachting dat er tot 2025 in deze sector ruim 300.000 banen bij komen. Dat is nog los van de bouwbedrijven en ontwerpers die moeten worden ingehuurd om de realisatie van datacenters mogelijk te maken. Voor Europa zal het om ongeveer 80.000 banen gaan.

Op dit moment werken er zo’n elfduizend mensen direct of indirect bij een datacenter. Foto: Interxion a Digital Realty Company.

Vloek of zegen?

Datacenters op zichzelf zijn onmisbaar voor de manier waarop we ons leven leiden. Zonder datacenters is er geen Facebook, geen Netflix en geen internet. Techbedrijven groeien almaar door, en al die miljarden gigabytes aan informatie die we dagelijks versturen en ontvangen, moet ergens worden opgeslagen.

Grote bedrijven zouden het liefst zien dat dat in enorme, gecentraliseerde hyperscale-centra wordt gedaan, maar daar is niet iedereen even blij mee. Hoewel hyperscales een minder grote voetafdruk hebben als het gaat om uitstoot en energieverbruik dan je in eerste instantie zou verwachten, is de teneur dat Nederland simpelweg te klein is om vol te bouwen met serverparken.

De drie hyperscales in Nederland die op dit moment operationeel zijn, zorgen voor werkgelegenheid, maar dat is niet de grootste winst. Door de aanwezigheid van hyperscales wordt het vestigingsklimaat voor bedrijven een stuk positiever. Voeg daar AMS-IX aan toe, een van de grootste internet exchanges ter wereld, en het is niet zo gek dat veel techbedrijven zich heel graag in Nederland willen vestigen.

Toch gaan er steeds meer stemmen op om de bouw van nog meer enorme datacenters tegen te houden, en ook de politiek is inmiddels zeer terughoudend. Voorlopig doen we het dus met de drie hyperscale-datacenters die we op dit moment hebben staan. In hoeverre dat invloed heeft op de positie van Nederland in de technologische wereldeconomie, moet de toekomst uitwijzen.

Nieuwe hyperscales komen er voorlopig niet, maar de bestaande datacenters draaien gewoon door.

Apple heeft iOS 18.4 uitgebracht. Daarin zitten zoals altijd de nodige beveiligingsupdates, probleemoplossingen en verbeteringen, maar ook acht nieuwe emoji. Daarbij zit er een waarvan het ons niet zou verbazen als die binnen no time de meest gebruikte emoji aller tijden zou worden.

Nieuwe emoji's komen er niet zomaar. Iedereen mag een voorstel indienen bij het Unicode Consortium, de organisatie die digitale tekens wereldwijd standaardiseert. Zij beoordelen of het idee bruikbaar, relevant en onderscheidend genoeg is. Eén keer per jaar stellen ze een nieuwe set samen. De emoji's die nu zijn verschenen, horen allemaal bij de set Emoji 16.0. Heb je iOS 18.4 geïnstalleerd, dan kun je ze vanaf nu gebruiken. Het zijn een vingerafdruk, een radijsje, een kale boom, een harp, een schep, een spetter en de vlag van het piepkleine Kanaaleiland Sark staan. Leuk allemaal, maar het is natuurlijk de achtste nieuwe emoji die er met kop en schouders bovenuit steekt.

Die emoji, dat zijn wij allemaal

We hebben het dan over de emoji met donkere wallen en kringen onder zijn ogen. Die blik van: ik ben er nog, maar vraag me niet hoe. Het is de werkende ouder die op zijn enige uitslaapdag om vijf over half zes wordt gewekt door een vrolijke peuter die ontdekt heeft dat je met pannendeksels zo'n leuk geluid kunt maken. De horeca-medewerker die vijf minuten voor sluitingstijd nog een groep van vijftien man ziet binnenkomen. Een kantoormedewerker die zijn e-mail opent na een weekendje weg en 83 ongelezen berichten ziet. Het is januari. Het is maandag. Het zijn wij allemaal.

©Unicode

Kun jij hem al gebruiken?

Pas na een systeemupdate verschijnen de emoji's op je toestel. Het kan dus zijn dat je nog even moet wachten. Goed om te weten: Apple, Google en andere fabrikanten verwerken de nieuwe emoji's op hun eigen moment en in hun eigen stijl. Op een Android-toestel kan een emoji er dus net iets anders uitzien dan op een iPhone, ook al gaat het om hetzelfde Unicode-teken.

De ene update is de andere niet. De meest recente en flinke update voor Windows 11 is 24H2. Deze kent een groot aantal zichtbare en onzichtbare nieuwigheden. Er zijn daarmee genoeg redenen om over te stappen. Hoe zorg je voor een probleemloze update en ultieme flexibiliteit?

Voorbereiding

Een nieuwe Windows 11-editie vraagt om een goede voorbereiding. Benut dat moment om de computer helemaal up-to-date te brengen.

Dit is bijvoorbeeld een goed moment om je drivers te bekijken en zo nodig bij te werken. Bezoek de website van de computerfabrikant en controleer op nieuwe stuurprogramma’s. Gebruik je bijvoorbeeld een grafische kaart voor je gaming-pc, dan controleer je op de website van de fabrikant of er nieuwe stuurprogramma’s beschikbaar zijn.

Zorg verder voor een opgeruimde machine. Je kunt hiervoor gebruikmaken van de klassieke Schijfopruiming: open het Startmenu en typ Schijfopruiming. Eenmaal geopend, klik je op Systeembestanden opschonen. Controleer hierna de lijst en plaats vinkjes naast de onderdelen die je wilt verwijderen. Onderdelen zoals Tijdelijke bestanden, Windows Update opschonen en Upgradelogboekbestanden van Windows kunnen je veel ruimte teruggeven. Een ander Windows-onderdeel dat je inzicht geeft in de huidige onderdelen op de computer vind je via de Windows-instellingen. Druk op Windows-toets+I en kies Systeem / Opslag. Klik op Aanbevelingen voor opschoning en verwijder de onnodige ruimteverslinders.

Goede voorbereiding is het halve werk: zorg voor een opgeruimde machine.

Back-up

Een veiligheidsupdate of compacte functie-update is tot daaraantoe, maar voor een grote update zoals Windows 11 24H2 hebben we onze back-upzaken graag goed op orde. Zorg daarom voor een recente reservekopie van je bestanden en sla het back-upbestand op een externe locatie op. Je kunt hiervoor gebruikmaken van een online opslagdienst, zoals Google Drive of OneDrive, of een externe schijf of usb-stick.

Windows Update

Is alles op orde? Dan kunnen we de upgrade binnenhalen. Je kunt de 24H2-update op verschillende manieren installeren. De meest eenvoudige manier is om te wachten totdat de Windows 11 24H2-update wordt aangeboden door Windows Update. Grotere updates, zoals deze, worden gefaseerd uitgerold. Zo is het mogelijk dat een update pas na maanden op de computer verschijnt, bijvoorbeeld pas nadat er bekende problemen zijn opgelost.

Open het Windows-instellingenvenster (Windows-toets+I) en kies Windows Update. Activeer de optie Krijg de nieuwste updates zodra ze beschikbaar zijn en klik op Naar updates zoeken. De update wordt gemeld als ‘Windows 11, versie 24H2’ en automatisch gedownload als Windows Update deze vindt.

Eenmaal gedownload, verschijnt het venster Opnieuw opstarten plannen. Geef hier aan wanneer je de update wilt installeren. Kies de dag (Een dag kiezen) en een moment (Een tijd kiezen) en klik op Opnieuw opstarten plannen. Gebruik je de computer op het gekozen moment? Start de machine dan automatisch op een eerstvolgend rustig moment op. In andere gevallen verschijnt er een melding bij het systeemvak, waarbij je de mogelijkheid hebt om direct opnieuw op te starten, vanavond opnieuw te starten of een specifieke tijd te kiezen.

Zodra je Windows opnieuw opstart, wordt de 24H2-update geïnstalleerd.

Update Windows Professional

Ben je een gevorderde gebruiker, dan kun je een truc inzetten om sneller een grote upgrade (zoals Windows 11 24H2) via Windows Update binnen te krijgen. Maak je gebruik van Windows 11 Professional? Open het Startmenu en typ gpedit.msc. Ga naar Computerconfiguratie / Beheersjablonen / Windows-onderdelen / Windows Update / Updates beheren die worden aangeboden vanuit Windows Update. Dubbelklik op De doelversie van de onderdelenupdate selecteren. Kies Ingeschakeld. In het vak Opties typ je in het eerste vak Windows 11. In het tweede vak typ je 24H2. Klik op Toepassen en OK.

Heb je de Home-uitvoering van Windows 11? Dan heb je niet de beschikking over het eerdergenoemde programma. Dezelfde truc kun je dan alsnog handmatig afdwingen via het Windows-register. Volg deze stap alleen als je bekend bent met het register. Open de register-editor (typ regedit.exe in het Startmenu) en blader naar de sleutel HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Policies\Microsoft\Windows\WindowsUpdate. Kies Bewerken / Nieuw / Tekenreekswaarde. Noem deze ProductVersion. In het vak Waardegegevens typ je Windows 11. Klik op OK. Kies wederom Bewerken / Nieuw / Tekenreekswaarde. Noem deze TargetReleaseVersionInfo. Bij Waardegegevens typ je 24H2. Klik op OK. Kies hierna Bewerken / Nieuw / DWORD-waarde (32-bits) en noem deze TargetReleaseVersion. Bij Waardegegevens typ je 1. Sluit de register-editor, start Windows opnieuw op en voer Windows Update uit. Je kunt deze truc ook gebruiken bij een toekomstige Windows-versie, bijvoorbeeld 25H2.

Zo zien we het graag: Windows 11 24H2 netjes aangeboden door Windows Update.

Installatie-assistent

Biedt Windows Update je niet aan om te upgraden naar 24H2 en heb je geen geduld? Dan nemen we het heft in eigen hand. Via deze webpagina van Microsoft vind je alternatieve manieren om de nieuwste versie alsnog binnen te halen. De eerste optie is de Installatie-assistent voor Windows 11. Deze wizard controleert of de machine in aanmerking komt voor de update en haalt automatisch de nieuwste versie van Windows 11 binnen.

Voordat je de Installatie-assistent gebruikt, zorg je voor minimaal 9 GB vrije schijfruimte. Dit is nodig voor de installatiebestanden. Dubbelklik op het bestand Windows11InstallationAssistant.exe. De wizard controleert of het systeem aan de eisen voldoet en presenteert de gebruiksvoorwaarden. Neem deze door en bij akkoord, klik je op Accepteren en installeren. De eerste stap bestaat uit het installeren van de nieuwste bestanden. In de laatste stap wordt Windows 11 24H2 geïnstalleerd en wordt de computer opnieuw opgestart. Zorg ervoor dat je eventueel geopende documenten hebt bewaard en gesloten.

Media Creation Tool

Een andere manier voor een vlotte overstap naar 24H2 is het gebruik van de Media Creation Tool. In het Nederlands wordt deze tool ook wel Hulpprogramma voor het maken van media genoemd. Deze optie is bijzonder interessant als je de mogelijkheid wilt aangrijpen om Windows schoon te installeren en daarbij aan te geven in hoeverre je bestaande programma’s en bestanden wilt behouden. Bij de eerdergenoemde opties wordt de 24H2-update immers zonder verdere vragen en installatiemogelijkheden geïnstalleerd. Kortom, de Media Creation Tool is interessant als je kiest voor maximale flexibiliteit.

Je vindt de Media Creation Tool op de eerdergenoemde website van Microsoft. Met dit programma maak je de installatiemedia van Windows 11, bijvoorbeeld op een usb-stick. Daarna installeer je 24H2 eenvoudig als upgrade of schone installatie. Lees de voorwaarden door en klik op Akkoord als je het hiermee eens bent. In het volgende venster kies je de taal. Standaard is Nederlands ingesteld, maar je kunt een andere taal kiezen door eerst het vinkje te verwijderen bij Gebruik de aanbevolen opties voor deze pc. Klik op Volgende. Geef nu aan welk medium je wilt gebruiken. Je kunt Windows 11 24H2 installeren op een usb-stick, zodat je de nieuwste versie op meerdere computers tegelijkertijd kunt installeren. Zorg voor een stick met minimaal 8 GB capaciteit en houd er rekening mee dat bestaande gegevens op de stick worden verwijderd (optie USB-flashstation).

Je kunt ook kiezen voor een iso-bestand, waarmee je 24H2 vanaf de vaste schijf kunt installeren (optie ISO-bestand). Hierna haalt het hulpprogramma alle bestanden voor Windows 11 24H2 binnen en wordt de usb-stick of het lokale iso-bestand klaargemaakt. Heb je gekozen voor een usb-stick? Dan kun je hiermee de computer starten en de installatie starten. Heb je gekozen voor een iso-bestand? Lees dan de paragraaf ‘Schone installatie’ om te zien hoe je met een iso-bestand werkt.

Wil je persoonlijke apps en bestanden bewaren, enkel bestanden of helemaal niets?

Schone installatie

De update van Windows 11 24H2 is het ideale moment om met een schone lei te beginnen. Hierbij kun je ervoor kiezen om je programma’s en bestanden te bewaren of volledig opnieuw te beginnen. In het eerste geval zorg je ook voor een schone installatie: Windows plaatst een lege Windows-installatie en zet hierna pas je bestaande documenten en programma’s over. Je hebt hiermee het beste van beide werelden.

Download het iso-bestand van Windows 11 24H2 van de eerdergenoemde website van Microsoft. Kies in het downloadmenu voor Windows 11 (multi-versie ISO-bestand voor x64-apparaten). Is het bestand gedownload, verplaats het dan naar een aparte map (bijvoorbeeld Installatiebestand Windows 11) in de verkenner. Klik met de rechtermuisknop op het iso-bestand en kies Koppelen. Het iso-bestand wordt hiermee als virtuele schijf toegankelijk in de verkenner. Open vervolgens de inhoud en dubbelklik op Setup.exe om de installatie te starten.

Je kunt een iso-bestand via de verkenner benaderen als schijf.

Controleren

Controleer na de installatie of er geen onnodige bestanden zijn achtergebleven. Vlak na de introductie van Windows 11 24H2 bleek de update ruim 8 GB aan onnodige ruimte in te nemen, die je bovendien niet meer kon terugwinnen. Inmiddels is deze bug gelukkig verholpen en wordt de ruimte niet meer onnodig gereserveerd. Open Windows Verkenner (gebruik Windows-toets+E) en open de schijf waarop Windows is geïnstalleerd. De map Windows.old bevat de oude Windows-installatie. De map wordt aangesproken zodra je klikt op Herstel (zie de paragraaf ‘Bij spijt: terugrollen’). Je kunt de map op verschillende manieren verwijderen, onder meer via het eerder besproken Schijfopruiming. Plaats een vinkje bij Vorige Windows-installatiebestanden. Deze aanpak komt van pas als de map zelfs na de tien dagen bedenktijd niet automatisch door Windows is verwijderd.

Opstartmenu opschonen

Heb je een schone installatie van Windows uitgevoerd, maar verschijnt tijdens het opstarten van de computer een scherm waarin wordt gevraagd welke Windows-versie je wilt starten? Dit kan gebeuren als een eerdere installatie van Windows voortijdig is afgebroken en de vermelding alsnog in de opstartinstellingen blijft staan. Je kunt dit gelukkig relatief eenvoudig verhelpen.

Open het Startmenu en typ msconfig. Klik op Systeemconfiguratie. Op de tab Computer opstarten vind je de inhoud van het opstartmenu, met daarin tweemaal de vermelding van Windows 11. De vermelding Huidig besturingssysteem laat je staan. Selecteer de andere regel en klik op Verwijderen. Bevestig met een klik op OK.

Via Systeemconfiguratie corrigeer je indien nodig het opstartmenu van Windows.

Bij spijt: terugrollen

Ben je niet tevreden over de update? Je kunt deze in de eerste dagen na de update terugrollen naar de vorige Windows-versie. In het Windows-instellingenvenster kies je Windows Update / Geavanceerde opties / Herstel. In de sectie Herstelopties zoek je naar Downgrade. Klik op de knop Herstel en volg de stappen van de wizard om de update ongedaan te maken. Na tien dagen is deze optie niet meer beschikbaar; dan verwijdert Windows de oude installatie en zit je vast aan 24H2.

Je hebt tien dagen bedenktijd om de update ongedaan te maken.