Je wilt een overbodig bestand weghalen, maar dit blijkt niet zomaar te lukken. Daar kunnen verschillende redenen voor zijn, maar elke oorzaak heeft gelukkig zijn oplossing.

Op zich is een bestand dat zich niet zomaar laat verwijderen onschadelijk – tenzij het om malware gaat of wanneer het te veel schijfruimte inneemt. Maar het heeft ook een ‘psychologische’ kant: het stoort gewoon dat je telkens tegen zo’n bestand aan moet kijken, en dus wil je het weghebben. Lukt dit niet vanuit Windows Verkenner of zelfs niet met het opdrachtregelcommando del /F <pad_tnaar_bestand>, dan moet je andere maatregelen nemen.

Probeer sowieso eerst de oorzaak te achterhalen, want deze bepaalt mede je aanpak. Er zijn immers meerdere redenen te bedenken waarom een bestand zich niet zonder slag of stoot gewonnen geeft. We starten met de meer voor de hand liggende oorzaken en sluiten af met enkele minder gebruikelijke situaties.

In gebruik (Windows)

Een voor de hand liggende verklaring waarom een bestand zich niet zomaar laat verwijderen, is dat het in gebruik is. Dat kan een document zijn dat je in een applicatie hebt geopend, maar ook een bestand dat door een of ander achtergrondproces gebruikt wordt, mogelijk zelfs gedurende de gehele Windows-sessie.

Weet je om welke applicatie of proces het gaat en kun je de bijbehorende toepassing sluiten, dan is je probleem opgelost. Heb je geen idee, druk dan op Windows-toets+R en voer Resmon uit. In het venster van Broncontrole open je het tabblad Processor en tik je rechts op de balk Gekoppelde ingangen (een deel van) de ‘gegijzelde’ bestandsnaam in. Als het goed is, verschijnen in de kolommen Kopie en PID de naam en de ‘process identifier’ van de dader. Klik op deze ingang met de rechtermuisknop en kies Proces beëindigen, waarna het bestand zich wél laat verwijderen.

Of je zoekt dit proces op vanuit Windows Taakbeheer: druk op Ctrl+Alt+Esc, ga naar Processen en zoek in de kolommen Naam of PID naar de toepassing. Hier kun je dan vanuit het contextmenu op Beëindigen drukken.

Broncontrole kan je helpen bij het opsporen van gekoppelde ingangen oftewel ‘file handles’.

In gebruik (extern)

Lukt het niet met Broncontrole of Taakbeheer, dan kun je ook externe tools inzetten. We stellen er twee aan je voor; een geavanceerde en een gebruiksvriendelijke app.

Process Explorer behoort tot de eerste categorie. Pak het gedownloade zip-archief uit en start procexp64.exe op. Ga naar Find / File Handle or DLL of druk op Ctrl+Shift+F en tik (een deel van) de bestandsnaam in. Zowel de procesnaam als de PID verschijnt, waarna je dit in het hoofdvenster kunt opzoeken in de kolommen Process of PID en vanuit het contextmenu met Kill Process kunt afsluiten.

Een stuk gebruiksvriendelijker is LockHunter. Klik na de installatie met de rechtermuisknop op de app in het Windows-startmenu en kies Als administrator uitvoeren. Druk op het knopje met de drie puntjes, kies Browse for a file en verwijs naar het nukkige bestand. Vervolgens klik je op Delete it!, eventueel nadat je eerst Unlock it! hebt gekozen.

Process Explorer is een van de krachtigste tools voor procesbeheer.

In gebruik (herstart)

Lukt het je niet om het proces te beëindigen met een van de eerder genoemde methodes, probeer het dan nogmaals nadat je Windows hebt herstart. Deze methode kun je trouwens ‘automatiseren’ met LockHunter door hier Other… te selecteren en Delete At Next System Restart te kiezen. Na een herstart van Windows wordt het bestand dan vanzelf gewist.

Nog steeds niet? Dan lukt het vast door Windows in Veilige modus op te starten. Druk op de Windows-startknop, tik systeemconfiguratie in de zoekbalk in en start de applicatie op. Open Computer opstarten, plaats een vinkje bij Opstarten in veilige modus, laat Minimaal geselecteerd en druk op OK. Sluit nu eerst alle geopende applicaties af en bevestig met Opnieuw opstarten.

Windows start nu in een minimalistische modus op, waarbij alleen noodzakelijke (stuur)programma’s worden geladen. Verwijder nu eerst het gewraakte bestand, start vervolgens Systeemconfiguratie weer op, haal het vinkje weg bij Opstarten in veilige modus en bevestig met OK en met Opnieuw opstarten, voor een normale herstart.

Lukt het nu nog steeds niet, dan zit er weinig anders op dan je pc op te starten vanaf een live usb-stick met bijvoorbeeld Ubuntu, waarna je met de Linux-bestandsbrowser naar het bestand navigeert en het van hieruit verwijdert. Je doet er dan wel goed aan eerst (tijdelijk) de functie Snel opstarten in Windows uit te schakelen voor je met Linux gaat morrelen.

Desnoods herstart je Windows eerst in veilige modus.

Machtigingen

Blijkt geen enkel programma of proces het bestand in kwestie geopend te houden, dan is er iets anders aan de hand. De kans is reëel dat ‘ACL’ dan de boosdoener is. Dit staat voor ‘Access Control List’ en heeft alles met (bestands)machtigingen te maken.

Meld je als administrator aan bij Windows. Navigeer met Verkenner naar het bestand. Rechtsklik hierop en kies Eigenschappen. Ga naar het tabblad Beveiliging om de accounts met de machtigingen te zien. Staat je eigen account ertussen, selecteer het dan, druk op Bewerken en plaats een vinkje bij Volledig beheer in de kolom Toestaan. Bevestig met OK (2x).

Staat je account er niet bij, druk dan op Bewerken en vervolgens op Toevoegen, zodat het venster Gebruikers of Groepen selecteren verschijnt. Hier druk je op Geavanceerd en daarna op Nu zoeken. Scrol tot bij je eigen account, waarmee je op dat moment bent aangemeld. Druk op OK (2x) en plaats een vinkje bij Volledig beheer in de kolom Toestaan. Bevestig opnieuw met OK (2x).

Lukt het verwijderen nog altijd niet, dan ga je een stapje verder. Open wederom het Eigenschappen-venster, ga naar Beveiliging en druk op Geavanceerd. Klik op Wijzigen bij Eigenaar en vervolgens op Geavanceerd / Nu zoeken. Scrol tot bij je account en druk op OK (2x) om jezelf tot eigenaar van dit bestand te promoveren. Sluit het Eigenschappen-venster af. Nu lukt het je vast wel om het bestand te verwijderen.

Sleutelen aan ACL: verleen jezelf de nodige machtigingen en grijp desnoods het eigenaarschap.

Opdrachtregel

In uitzonderlijke gevallen kan het gebeuren dat je de bestandsmachtigingen vanuit de grafische Verkenner-omgeving niet goed krijgt. In dat geval lukt het wellicht alsnog vanuit de Opdrachtprompt, die je als administrator dient uit te voeren.

Om alle machtigingen aan je eigen account toe te kennen voor een bepaald bestand voer je het volgende commando uit:

Met het commando whoami kom je je eigen accountnaam te weten.

Om tevens het eigenaarschap van dit bestand over te nemen voer je, aangemeld met je eigen account, het volgende commando uit:

Als het goed is, krijg je na elk van beide commando’s de melding dat de operatie succesvol is verlopen en laat het bestand zich netjes verwijderen.

Je kunt de ACL-machtigingen ook prima regelen met een opdrachtregelcommando.

Corruptie

Het kan ook gebeuren dat een bestand zich niet laat verwijderen vanwege een of andere systeemcorruptie op het niveau van schijfsectoren, of ten gevolge van hardware- of softwarefouten. Met wat geluk lost het opdrachtregelcommando chkdsk dit voor je op. Let wel, het is niet gezegd dat je hierdoor corrupte data kunt herstellen. Is dit je bedoeling, dan moet je dataherstel via andere wegen aanvliegen. Dergelijke herstelprocedures vallen echter buiten het bestek van dit artikel.

Klik met rechts op Opdrachtprompt in het Windows-startmenu en kies Als administrator uitvoeren. Voer het volgende commando uit:

Hiermee controleer je het station op slechte sectoren en wordt getracht leesbare informatie te herstellen. Als het commando het station niet kan ‘locken’, wordt gevraagd of je dit wilt laten uitvoeren bij de eerstvolgende herstart. Na afloop kun je het bestand normaliter wel verwijderen.

Schrikken opdrachtregelcommando’s je wat af, dan kan het ook als volgt. Open Verkenner, klik op Deze pc in het navigatiedeelvenster, klik met de rechtermuisknop op het gewenste station en kies Eigenschappen. Ga naar Extra en druk op Controleren / Station scannen. Na afloop krijg je nog de mogelijkheid om eventueel gedetecteerde fouten te herstellen. Klik op Details weergeven om de scanresultaten van het uitgevoerde commando chkdsk in de Windows Logboeken te consulteren.

Het aloude ‘chkdsk’ werkt nog steeds in Windows (hier in een grafisch jasje).

Lees ook: Data herstellen met Active@ Disk Editor

Ongeldige naam

Een bestandsnaam in Windows moet aan bepaalde regels voldoen. Je leest welke regels dat zijn op deze Windows-documentatiepagina. Weet alvast dat een tiental tekens niet zijn toegelaten: \ / : * ? “ < > | evenals het zogeheten ASCII NUL-teken. Ook zijn sommige namen taboe voor bestanden, zoals CON, AUX, COM[n] en LPT[n]. Normaliter verhindert Windows (vanuit Verkenner) dat je ongeldige bestandsnamen creëert, maar we weten uit eigen ondervinding dat bepaalde applicaties daar soms toch in slagen, en dan krijg je zo’n bestand(snaam) vaak niet zomaar verwijderd.

Laten we even uitgaan van de bestandsnaam computer>idee.txt. Vanuit Verkenner verwijderen lukte ons niet, maar het lukte wel met het volgende opdrachtregelcommando:

Ga er evenwel niet vanuit dat dit in alle omstandigheden zal werken. Wat je dan nog kunt proberen, is het volgende commando, waarbij je de zogeheten POSIX-systeeminterface aanspreekt:

Bijvoorbeeld:

Of je start je systeem op met een live Linux-distributie en verwijdert met deze bestandsbeheerder het gewraakte bestand. Linux is immers vergeeflijker naar dergelijke bestandsnamen toe.

Vanuit Verkenner lukt het niet, maar POSIX doet wel wat het moet doen.

Padlengte

Als uitsmijter bekijken we nog even een uitzonderlijke situatie die we helaas zelf weleens hebben meegemaakt: de combinatie pad/naam van een bestand is langer dan 260 tekens. Je kunt zo’n bestand langs de normale weg dan niet meer verwijderen of rechtstreeks benaderen.

In dat geval kun je het pad inkorten door stelselmatig kortere namen aan de respectievelijke submappen te geven, te beginnen bij de rootmap.

Of je probeert het door tijdelijk een virtueel station aan het pad te koppelen met het volgende opdrachtregelcommando:

Vervolgens kun je het bestand benaderen vanuit die stationsletter en het desgewenst verwijderen. Het virtuele station zelf haal je weg met:

Desnoods creëer je een tijdelijk virtueel station.

Iedereen die met Windows werkt, kent het wel: ineens een blauw scherm, en dan… niets meer. Het beruchte Blue Screen of Death (BSOD) hoort al sinds de jaren 90 bij Windows als pindakaas bij brood. Maar daar komt nu verandering in: het blauwe scherm gaat verdwijnen.

Het Blue Screen of Death bestaat al sinds de jaren 90. In Windows NT verscheen het voor het eerst in zijn bekende vorm: witte foutcodes op een felblauw vlak. De melding verscheen bij serieuze systeemfouten, vaak veroorzaakt door een kapotte driver of instabiele hardware. In latere versies kwamen er ook een verdrietige emoticon :( bij en, sinds 2016, een QR-code die naar een informatiepagina leidde. Hoewel er weinig dingen zo frustrerend zijn als een BSOD, is-ie ook handig: de foutmelding en STOP-code* die erop staan, kunnen je namelijk helpen om te achterhalen wat er precies aan de hand is. Maar nu gaat het dus verdwijnen …
*Scrol naar beneden voor een overzicht met de meest voorkomende foutmeldingen/STOP-codes en hun betekenis.

©PXimport | Reshift Digital BV

Op zwart

Het is gelukkig iets minder dramatisch dan je denkt: Microsoft gaat het blauwe scherm vervangen door een zwarte variant. Het nieuwe ontwerp oogt rustiger, zonder QR-code of icoontjes, en toont direct de foutcode en de driver die mogelijk de oorzaak is. Handig voor wie het probleem wil opzoeken of oplossen.

De nieuwe interface is vanaf later deze zomer beschikbaar op alle computers die draaien op Windows 11 versie 24H2. Naast het zwarte scherm wordt ook het meldingsscherm dat je ziet bij onverwachte herstarts vernieuwd. Dat sluit beter aan op de rest van Windows 11, is overzichtelijker en verdwijnt vaak al binnen een paar seconden.

©Microsoft

Waarom deze verandering?

Volgens Microsoft draait het om duidelijkheid. Het scherm moet beter laten zien of het probleem in Windows zelf zit, of in een externe component. Dat scheelt tijd bij het zoeken naar de oorzaak. Zeker na de wereldwijde CrowdStrike-storing van vorig jaar – waarbij miljoenen computers vastliepen door een fout in beveiligingssoftware – wil Microsoft de foutafhandeling beter en sneller maken.

Quick Machine Recovery

Naast het nieuwe scherm introduceert Microsoft ook Quick Machine Recovery (QMR). Deze functie is bedoeld voor situaties waarin een pc helemaal niet meer opstart. Via de herstelomgeving van Windows kan het systeem dan automatisch reparaties uitvoeren, zonder dat je handmatig iets hoeft te doen of een expert hoeft in te schakelen.

QMR wordt later dit jaar beschikbaar op alle apparaten met Windows 11 versie 24H2. Op Home-edities staat het standaard aan. De functie wordt op dit moment al getest in het Beta Channel van het Windows Insider-programma, zodat Microsoft nog kan bijschaven waar nodig.

Wat merk jij ervan?

Voor de meeste mensen betekent dit vooral dat de foutmelding bij een crash er straks anders uitziet. Maar het belangrijkste verschil zit onder de motorkap: Windows toont duidelijker wat er misgaat en kan zichzelf sneller herstellen. In de volksmond zal er – denken wij – overigens weinig veranderen: Blue of Black, het zal een BSOD blijven.

Vanaf 7 juli krijgt Google Gemini toegang tot apps als WhatsApp, Telefoon en Berichten – zelfs als je dat niet expliciet hebt aangezet. Wat betekent dat voor je privacy? En hoe voorkom je dat de AI méér weet dan jij wilt? Dit moet je weten voordat de verandering ingaat.

Googles AI-assistent Gemini wordt komende maand verweven met een aantal nogal essentiële apps op je Android-toestel. Denk aan Telefoon, Berichten en zelfs WhatsApp. Dat blijkt uit een e-mail die Google eind juni verstuurde naar gebruikers van Gemini, meldt de website Android Authority. De toon van die boodschap riep meteen vragen op: helpt Gemini je straks óók als je tracking hebt uitgeschakeld? En wat betekent dat voor je privacy?

Ook interessant: Bezorgd over je privacy? Zo zet je Meta AI uit in je WhatsApp-chats

Vage communicatie zorgt voor onrust

In de e-mail staat dat Gemini binnenkort ondersteuning biedt bij basisfuncties zoals bellen en berichten versturen, óók als je de zogeheten Gemini Apps Activity uit hebt staan. Op papier klinkt dat als een handige extra, maar in de praktijk leidde het vooral tot verwarring. Want als Gemini kan helpen zonder dat die activiteit is ingeschakeld, betekent dat dan dat de AI toch nog steeds meeleest of gegevens opslaat?

De formulering was vaag, de impact onduidelijk, en aangezien onze privacy in combinatie met AI sowieso al een heet hangijzer is, ging het nieuws als een lopend vuurtje door de techcommunity. Al snel verschenen er bezorgde reacties op sociale media en in forums, waarin gebruikers zich afvroegen of ze straks ongemerkt data afstaan aan een AI-systeem dat ze zelf niet actief gebruiken.

©Andrea

Google stelt gerust, maar nuanceert niet alles

Gelukkig kwam Google snel met verduidelijking. De kernboodschap: al biedt Gemini straks hulp bij je apps, dat betekent níét dat je persoonlijke gegevens automatisch worden verzameld of opgeslagen. Als je Gemini Apps Activity uit hebt staan, worden je gesprekken niet opgeslagen, niet gebruikt om modellen te trainen en verdwijnen ze na korte tijd automatisch. De AI gebruikt die tijdelijke gegevens alleen om je direct te kunnen helpen, bijvoorbeeld als je zegt 'bel mama' of 'stuur een bericht naar Daan'.

Toch blijft er een nuance hangen. De toegang van Gemini tot deze apps wordt standaard ingeschakeld voor iedereen, tenzij je dat zelf dus actief uitschakelt. Dat betekent dat de AI wel degelijk macht krijgt over je telefoonfuncties, tenzij jij ingrijpt. En hoewel de data niet worden opgeslagen, is er technisch gezien wel sprake van toegang tot privé-interactie, al is het kortstondig en geanonimiseerd.

Ook interessant: Spraakberichten in WhatsApp lezen, zo werkt het

Gebruikers kunnen zelf de stekker eruit trekken

Voor wie zich niet prettig voelt bij deze mate van AI-integratie, is er goed nieuws: je kunt de toegang van Gemini tot je apps volledig intrekken. Dat doe je via de instellingen van de Gemini-app binnen Android of via de speciale webpagina gemini.google.com/apps. Daar bepaal je per app of je Gemini toestemming geeft om ermee te werken. Zet je die toegang uit, dan stopt de AI simpelweg met bellen, berichten sturen of andere app-interacties. Je behoudt dus altijd de controle – als je tenminste weet waar je moet kijken.

Wat belangrijk is om te onthouden: deze wijziging betekent niet dat Gemini een spion wordt op je telefoon. Het is eerder een uitbreiding van de Assistent-functie, zoals we die kennen van eerdere AI-integraties binnen Android. Maar doordat AI steeds meer verweven raakt met je dagelijkse digitale handelingen, is het goed om scherp te blijven op wat wel en niet wordt gedeeld.

©WEI ZHENG

Van slimme assistent naar app‑regisseur

De evolutie van Gemini laat zien waar het naartoe gaat met AI in Android: niet langer een slimme praatpaal in de marge, maar een behoorlijk dominante regisseur van je app-gebruik. Vergelijk het met Siri's vernieuwde integratie in iOS 18 of de opkomende app-functies in Android 16 – allemaal gericht op een AI die niet alleen antwoordt, maar ook handelt.

Die verschuiving is logisch, maar dwingt ontwikkelaars én gebruikers om na te denken over de ethiek van assistentie. Want hoe vriendelijk een AI ook oogt, als die steeds meer kan, moet je ook scherper kijken naar wat je precies weggeeft.

Wat betekent dat concreet voor jou?

Als gebruiker hoef je je voorlopig geen zorgen te maken dat Gemini heimelijk je gesprekken opslaat of meeluistert zonder toestemming. Maar het blijft belangrijk om je instellingen te checken, zeker nu de AI standaard meer bevoegdheden krijgt. De tools om die macht te beperken zijn er gelukkig, je moet ze alleen wel even opzoeken.

Wil je dus de voordelen van Gemini benutten zonder je privacy op het spel te zetten? Check dan vóór 7 juli je instellingen en bepaal zelf hoeveel zeggenschap je de AI geeft. Zo houd je het beste van twee werelden: slimme hulp, zonder ongewenste inmenging.