In dit artikel richten we ons op data herstellen. We gebruiken speciale software die gegevensbestanden en datastructuren op een meer ‘fysiek’ niveau benadert.

Een bestandsbrowser als Windows Verkenner doet wat de naam aangeeft: je kunt er je schijf alleen op bestandsniveau mee benaderen. Je krijgt normaliter alleen toegang tot systeem- en gegevensbestanden, maar niet tot datastructuren als bootsectoren, MFT (Master File Table), MBR (Master Boot Record) of de GPT (GUID Partition Table). Met speciale software, zogeheten fysieke-schijfeditors, krijg je toegang tot (bijna) de complete schijf en laten de ruwe data zich tot op sectorniveau analyseren en bewerken. Twee waarschuwingen zijn hier op hun plaats. Gebruik van zulke tools veronderstelt een stevige voorkennis van schijf-, partitie- en bestandsstructuren. Verder moet je beseffen dat een ondoordachte handeling een onwerkbare schijf of een beschadigd bestand kan veroorzaken.

Verkenning

Een prima schijfeditor is Active@ Disk Editor (gratis voor persoonlijk gebruik). Het programma is beschikbaar voor Linux en Windows. We gaan met deze laatste aan de slag. Je vindt een beknopte handleiding van Active@ Disk Editor via https://kwikr.nl/deman.

Het startvenster mag je gerust sluiten, waarna je vanuit het navigatievenster het gewenste object kunt selecteren. In het linkerdeelvenster onder My Computer vind je zowel de fysieke schijven (zoals PhyiscalDrive0) als de logische mapstructuren terug (zoals C:\Windows\System32). Uiteindelijk kun je zo afdalen tot op bestandsniveau.

Wanneer je een item selecteert, krijg je hierover allerlei nuttige informatie te zien in het venster Properties. Bij een fysieke schijf is dat bijvoorbeeld de partitiestijl en het aantal sectoren per spoor. Bij een logische schijf (zoals C:) is dat onder meer de volumegeometrie, zoals de startsector en het totaal aantal sectoren.

©PXimport

Schijfniveau

Stel even, je wilt de MBR (Master Boot Record) of de GUID-partitietabel nakijken. Klik dan linksboven op My Computer, klik met rechts op de schijf (bijvoorbeeld PhysicalDrive0) en kies Open in Disk Editor. In het middelste deelvenster tref je zowel de hexadecimale, ASCII- als Unicode-weergave aan van de ruwe data in de opeenvolgende schijfsectoren. Active@ Disk Editor is redelijk slim, want afhankelijk van de partitiestijl van je schijf krijg je automatisch de MBR-sector (in de eerste fysieke sector) of de GUID Partition Table (in LBA 1; net daarvoor bevindt zich de ‘protective’ oftewel dummy MBR).

De app markeert de onderdelen met verschillende kleuren en als het goed is, toont die in het linkerdeelvenster ook automatisch de bijbehorende datastructuur, inclusief aanklikbare links. In het uitklapmenu zijn er nog andere structuursjablonen beschikbaar, maar het heeft natuurlijk alleen zin die te selecteren bij de juiste sector. Goed om weten: via het menu Navigate navigeer je ook rechtstreeks naar specifieke structuren, zoals Primary FAT32 / FAT1 of Primary NTFS / $MFT Mirror. Of je kiest hier Go to Sector of Go to Offset, als je goed weet waar je wilt zijn.

Als je merkt dat een datastructuur, zoals de MBR of GPT corrupt is, op basis van informatie via bijvoorbeeld https://kwikr.nl/drivembr of https://kwikr.nl/drivegpt), dan kun je die eventueel bewerken. Daarvoor moet je wel eerst met rechts op de data klikken, Allow Edit Content selecteren en je aanpassingen bevestigen met de knop Save. Nogmaals: doet dit enkel als je zeer goed weet wat je doet.

©PXimport

Professioneel dataherstel

Lukt het je maar niet om je data toegankelijk te maken of terug te halen, dan kun je nog de hulp inroepen van een professioneel dataherstelbedrijf. Naast veel praktijkervaring beschikken die over een ISO 5 (Class 100) cleanroom met geavanceerde apparatuur waarmee vaak nog gegevens terug te halen zijn op schijven met een defecte controller of op fysiek beschadigde schijven.

De kostprijs van het herstel is afhankelijk van de aard van de schade en vaak ook van de hoeveelheid te herstellen data. Het is dus belangrijk eerst een vooronderzoek uit te laten voeren. Bij sommige bedrijven is deze diagnose onder bepaalde voorwaarden gratis. Het is wel zo duidelijk als op de website prijzen voor verschillende herstelscenario’s staan vermeld, zoals op www.stellar.nl/prijzen.htm en https://datarecuperatie.be/price_estimate.

Veel bedrijven hanteren het principe ‘no cure, no pay’, wat zoveel betekent als: kunnen we geen data herstellen, dan hoef je niets te betalen. Even op internet zoeken naar bijvoorbeeld dataherstel Nederland of dataherstel België levert al meteen diverse kandidaten op.

Bestandsniveau

Zoals gezegd kun je met Active@ Disk Editor ook dataherstel op bestandsniveau uitvoeren. Ben je bijvoorbeeld op zoek naar specifieke tekst in verloren bestanden en heb je geen idee waar die data zich bevinden, dan kun je de ingebouwde zoekfunctie Find gebruiken, waar je zowel naar ANSI-, Hex- als Unicode kunt zoeken. Jokertekens en reguliere expressies zijn eveneens mogelijk. Via Per block search kun je tevens naar specifieke offsets speuren, wat handig kan zijn als je bijvoorbeeld naar specifieke bestandsheaders of verloren partities gaat speuren.

Het kan natuurlijk ook gewoon zijn dat je het bestand prima kunt lokaliseren, maar dat het beschadigd blijkt. Selecteer dan het bestand vanuit My Computer en open opnieuw Active@ Disk Editor. Misschien is alleen de bestandsheader aangetast en kun je die op basis van een ‘gezond’ exemplaar van hetzelfde type herstellen via een copy-paste operatie. Bij bepaalde bestandstypen krijg je via File Preview een handige voorbeeldweergave.

Ook interessant: klik je vanuit My Computer met rechts op een bestand en kies je Inspect File Record, dan voert de app je meteen naar de bijbehorende ingang in de FAT of de MFT. Kortom, er zijn heel wat manieren waarop je een tool als Active@ Disk Editor voor datahersteloperaties kunt inzetten.

©PXimport

HxD

Mocht Active@ Disk Editor je toch niet bevallen, dan is HxD nog een mogelijk alternatief (gewoon te installeren of portable; 32 en 64 bit). Met deze software, die je bij voorkeur start als administrator, kun je de ruwe data van zowel bestanden, schijfstructuren en -images als gebieden in het intern geheugen benaderen. Om data te kunnen bewerken, moet je wel eerst een veiligheidsschakelaar omzetten bij Extra’s / Opties, waar je op het tabblad Algemeen het vinkje weghaalt bij Open schijven standaard als alleen-lezen.

Handig zijn de ingebouwde zoekfunctie (zowel naar tekststrings, hex-waarden, integers als floating-point-getallen) en de mogelijkheid om geselecteerde datablokken in één keer te vullen met bepaalde patronen. Helaas ontbreken handige navigatie-opties om snel naar een specifieke datastructuur te gaan en structuursjablonen, zoals je die bij Active@Disk Editor wel aantreft.

©PXimport

Als je de specificatielijst van een moderne televisie of monitor bekijkt, zie je achter het kopje 'verversingssnelheid' vaak een getal staan gevolgd door 'Hz'. Jarenlang was 50 of 60 Hz de standaard, maar tegenwoordig pronken fabrikanten met 100, 120 of zelfs 144 Hz. Klinkt sneller, en sneller is meestal beter, maar wat betekent het nou eigenlijk voor jouw kijkervaring? Is het een noodzaak voor iedereen, of vooral leuk voor fanatieke gamers?

Om te begrijpen wat die Hertz (Hz) doet, moet je een televisie of monitor niet zien als een statisch schilderij, maar als een soort digitale flipbook. Het beeld dat je ziet, wordt immers continu opnieuw opgebouwd. Een standaard 60Hz-scherm ververst het beeld 60 keer per seconde. Dat is voor het menselijk oog snel genoeg om een vloeiende beweging waar te nemen bij normaal tv-kijken, zoals het nieuws of een dramaserie. Een 120Hz-scherm doet dat dus dubbel zo vaak: 120 keer per seconde.

©DC Studio

Waarom zou je meer beelden per seconde willen?

Het grootste voordeel van een hogere verversingssnelheid is soepelheid. Hoe meer beelden er per seconde worden getoond, hoe vloeiender bewegingen eruitzien. Bij 60 Hz kunnen snelle acties soms wat schokkerig ogen of last hebben van bewegingsonscherpte, ook wel 'motion blur' genoemd. Bij 120 Hz blijven details scherp, zelfs als de camera snel draait of als er bijvoorbeeld een raceauto voorbij raast. Daarnaast voelt de besturing van games directer aan. Tussen het moment dat je een knop indrukt en het moment dat je actie op het scherm ziet, zit minder tijd. Dat verschil in milliseconden lijkt verwaarloosbaar, maar je brein pikt het direct op als een responsievere ervaring.

Het verschil tussen 120 en 144 Hz (en hoger)

Terwijl 120 Hz de nieuwe gouden standaard is voor televisies, zie je bij computermonitors vaak getallen als 144 Hz, 165 Hz of zelfs 240 Hz en hoger. Het principe blijft hetzelfde, maar de toepassing verschilt. 120 Hz is de limiet voor de huidige generatie spelcomputers, zoals de PlayStation 5 en Xbox Series X. Televisies richten zich daarom specifiek op dat getal. Pc-gamers hebben echter vaak krachtiger videokaarten die nóg meer beelden per seconde kunnen produceren. Daarom zie je monitors met 144 Hz of meer.

Is het verschil tussen 120 en 144 Hz zichtbaar? Voor de gemiddelde gebruiker nauwelijks. Waar de stap van 60 naar 120 Hz een wereld van verschil is die bijna iedereen direct ziet, is de stap naar 144 Hz of hoger vooral voer voor professionele e-sporters die elke mogelijke fractie van een seconde winst nodig hebben. Voor de consument die een monitor zoekt voor thuisgebruik en gaming, is alles boven de 120 Hz doorgaans een uitstekende keuze.

©ER | ID.nl

Heb jij het nodig?

Het antwoord op die vraag hangt volledig af van wat je met je scherm doet; of dat nu een tv of een gamemonitor is. Kijk je voornamelijk lineaire televisie, films en series via streamingdiensten? Dan is een 120Hz-scherm geen harde noodzaak, aangezien films doorgaans in 24 beelden per seconde worden geschoten. Toch hebben 100/120Hz-panelen in televisies vaak wel een betere beeldkwaliteit en kunnen ze die films rustiger weergeven dan goedkopere 60Hz-panelen.

Ben je echter een gamer? Dan is het antwoord volmondig ja. De nieuwste spelcomputers en moderne videokaarten zijn gemaakt om die hoge snelheden te benutten. Games spelen soepeler, zien er scherper uit tijdens actiescènes en je reageert sneller op wat er gebeurt. Als je nu een nieuwe tv of monitor koopt met het oog op de toekomst en gaming, is 120 Hz of hoger eigenlijk een vereiste op je wensenlijstje. Let er bij televisies wel op dat je beschikt over een HDMI 2.1-aansluiting, want alleen die kabel kan de enorme hoeveelheid data van 4K-beeld met 120 Hz verwerken.

Drie tv's met 120 Hz of meer

De meeste high-end tv's van dit moment ondersteunen 120 Hz voor spelcomputers (PS5/Xbox Series X) en gaan zelfs tot 144 Hz als je ze aan een krachtige gaming-pc hangt.

Als we kijken naar de huidige generatie televisies, kunnen we niet om de LG OLED evo C5 heen. Dit is de gloednieuwe opvolger van de populaire C4 en wordt gezien als de standaard voor gamers en filmliefhebbers. Hij beschikt over vier HDMI 2.1-poorten die de volle 144 Hz ondersteunen, wat hem toekomstbestendig maakt voor pc-gamers, terwijl hij naadloos samenwerkt met de PlayStation 5 en Xbox Series X op 120 Hz. Het nieuwe paneel heeft een nog hogere helderheid dan zijn voorganger, waardoor HDR-beelden nog meer impact hebben.

Daarnaast is de Samsung OLED S95F een absolute blikvanger in de winkels. Waar Samsung vorig jaar hoge ogen gooide met de S95D, doet de F-serie er nog een schepje bovenop met een vernieuwde antireflectielaag die nog beter werkt in lichte kamers. Dit model combineert de diepe zwartwaarden van OLED met de intense kleuren van Quantum Dots. Ook dit scherm ondersteunt verversingssnelheden tot 144 Hz en beschikt over de uitgebreide Gaming Hub van Samsung, waarmee je zelfs zonder console games kunt streamen.

Voor wie liever geen OLED wil, is de Samsung Neo QLED QN90F de meest courante keuze in het high-end lcd-segment. Dit 2025-model maakt gebruik van geavanceerde Mini-LED-technologie, waardoor de helderheid veel hoger ligt dan bij OLED-schermen. Dat maakt hem ideaal voor een zonovergoten woonkamer. Met een verversingssnelheid die oploopt tot 144 Hz en een extreem lage invoervertraging, is dit voor veel competitieve gamers de favoriete keuze.

Drie monitors met 120 Hz of meer

Bij monitors ligt de standaard tegenwoordig al hoger dan 120 Hz, omdat snelheid de uitkomst van een potje schieten of racen bepaalt. Deze modellen zijn populair op Kieskeurig.

Op het gebied van monitoren zien we dat 240 Hz langzaam de nieuwe standaard wordt voor de serieuze gamer. Een model dat momenteel erg goed scoort op Kieskeurig is de LG UltraGear 27GR83Q. Dit is een 27-inch IPS-scherm met een razendsnelle verversingssnelheid van 240 Hz. In tegenstelling tot oudere modellen biedt dit scherm een extreem snelle responstijd van 1 milliseconde, waardoor je in snelle shooters geen last hebt van wazige beelden. Het is een van de meest complete monitoren van dit moment die zowel voor pc als console geschikt is.

Zoek je de absolute top in beeldkwaliteit, dan is de Samsung Odyssey G6 (G60SD) een model dat je veel ziet. Dit is een moderne OLED-monitor met een verversingssnelheid van maar liefst 360 Hz. Hoewel dat misschien overkill klinkt, zorgt de combinatie van de OLED-techniek en deze snelheid voor een ongekend vloeiende en scherpe ervaring. Het scherm heeft bovendien een nieuw koelsysteem waardoor de kans op inbranden – een angst bij oudere OLED-monitoren – aanzienlijk is verkleind.

Voor wie een beperkter budget heeft maar wel snelheid wil, is de MSI MAG 27CQ6F een actuele hardloper. Dit is een gebogen scherm (Curved) met een snelheid van 180 Hz, wat net dat beetje extra soepelheid geeft ten opzichte van de standaard 144 Hz-schermen. Het paneel biedt een hoog contrast en is daarmee een uitstekende instapper voor wie zijn game-ervaring wil upgraden zonder direct de hoofdprijs te betalen.

QD-OLED is steeds vaker terug te vinden in gamingmonitoren. Waar deze techniek eerst vooral was voorbehouden aan het hogere segment, zie je steeds vaker in modellen die voor een veel bredere groep gamers betaalbaar zijn. De vraag is natuurlijk of je dat verschil in beeldkwaliteit ook echt merkt tijdens het spelen. In dit artikel lees je hoe QD-OLED werkt en wanneer je het verschil in de praktijk merkt.

Wat QD-OLED anders maakt

Een traditioneel LCD-paneel werkt met achtergrondlicht dat door meerdere lagen heen moet voordat je een beeld ziet. Dat kost tijd en maakt dat zwart nooit volledig zwart wordt. QD-OLED laat die tussenlagen achterwege. Elke pixel geeft zelf licht en schakelt onafhankelijk van de rest. Daardoor reageert het beeld direct. De quantum-dot-laag zet het blauwe OLED-licht om in diepe en zuivere kleuren. Het voelt alsof je condens van een raam veegt: zodra de waas verdwijnt, zie je het beeld helder en zonder vertraging.

©ID.nl

Vloeiende beelden bij snelle actie

Die directe pixelreactie merk je vooral wanneer je snelle spellen speelt. Omdat pixels vrijwel meteen overschakelen naar een nieuwe kleurstand, blijven objecten die over het scherm vliegen scherp in beeld. In shooters, racespellen en andere games waarbij snelheid telt, bijvoorbeeld voetbalgames, ontstaat daardoor een rustiger beeld met minder bewegingsonscherpte. Je ogen hoeven zich minder vaak aan te passen. Daardoor raken ze minder snel vermoeid en houd je makkelijker overzicht, ook wanneer je langere tijd achter elkaar speelt.

©ID.nl

Zicht in donkere scènes

QD-OLED blinkt uit in donkere scènes. Pixels die geen licht hoeven te geven, staan volledig uit en leveren een diep zwart dat je bij LCD-panelen zelden ziet. Doordat heldere elementen hier direct naast kunnen staan zonder dat ze licht lekken, ontstaat een sterk contrast dat schaduwen en lichte accenten duidelijker scheidt. Daardoor verdwijnen grijze waasjes in schaduwhoeken en blijven contouren van objecten helder zichtbaar. Vooral in stealth-games, horrorspellen en shooters waarin je tegenstanders soms alleen als silhouet ziet, levert dat een tastbaar voordeel op.

©ID.nl

Kleurrijk zonder overdrijven

De quantum-dot-laag zorgt voor een breed kleurbereik waardoor lichteffecten, huidtinten en subtiele schaduwen goed zichtbaar blijven. Veel QD-OLED-monitoren tonen kleuren standaard wat verzadigd, vooral in de felste modi. In een sRGB- of filmmodus wordt het beeld zachter en natuurgetrouwer, wat beter aansluit bij fotobewerking en dagelijks gebruik. Zodra je de juiste modus gebruikt, lopen kleuren vloeiend in elkaar over en blijven ze gelijkmatig, terwijl uitgesproken elementen zoals neon en magie juist duidelijk opvallen. Dat merk je niet alleen in games, maar ook wanneer je foto's bewerkt of films kijkt.

Helderheid en HDR in perspectief

QD-OLED heeft op het gebied van helderheid flinke stappen gezet ten opzichte van eerdere OLED-generaties. In HDR-games kunnen lichte delen krachtig oplichten zonder dat fel zacht of dof oogt; explosies, glinsteringen op water en fel tegenlicht komen daardoor beter tot hun recht. Toch is het goed om te weten dat deze techniek niet alle beperkingen wegneemt. De helderheid van QD-OLED hangt sterk af van de schermvulling. Bij SDR (standaard dynamisch bereik, het normale helderheidsniveau voor dagelijkse pc-taken) op een volledig wit scherm ligt de helderheid meestal rond de 200 tot 250 nits. Bij kleinere, heldere onderdelen kan dit oplopen richting 400 tot 500 nits. In HDR kunnen pieken van 1000 tot 1300 nits worden bereikt, maar die waarden gelden vooral voor kleine accenten en niet voor het hele scherm. Mini-LED-monitoren houden hogere helderheidsniveaus langer vast, wat in fel verlichte kamers zichtbaar voordeel geeft in extreme highlights. QD-OLED compenseert veel daarvan met perfect zwart, waardoor het contrast wel krachtig blijft (zie ook kader QD-OLED versus Mini-LED) .

Reflecties in daglicht

De meeste QD-OLED-monitoren hebben een glanzende afwerking. Dat helpt bij de kleurweergave en het contrast, maar maakt het paneel gevoeliger voor reflecties bij daglicht. Daarnaast ontbreekt een polarisatiefilter. Daardoor kunnen zwartwaarden in fel licht een paarse of grijze waas krijgen: het diepe zwart wordt zichtbaar opgelicht, meer dan bij een gewone spiegeling. Dat drukt het contrast in een goed verlichte kamer en kan afleiden bij gamen. Gebruik je de monitor vooral in een donkere of gelijkmatig verlichte ruimte, dan speelt dit nauwelijks. In kamers met veel direct zonlicht of grote ramen komt een matte Mini-LED-monitor daarom vaak rustiger over.

©ID.nl

Minimale inputvertraging

Naast de snelle pixelreacties is ook de invoervertraging laag. Moderne QD-OLED-modellen reageren direct op elke muisbeweging en elke controlleractie. Vooral in competitieve shooters is dat een voordeel, omdat elke handeling zonder merkbare vertraging op het scherm verschijnt. 

Burn-in en levensduur

Burn-in blijft bij elke OLED-variant een punt van aandacht, al zijn moderne QD-OLED-schermen duidelijk verder dan eerdere generaties. Ze gebruiken meerdere beschermingsmechanismen die de belasting door statische beelden beperken. Voor normaal gamegebruik werkt dat in de praktijk goed en blijft het risico klein.

Dat neemt niet weg dat enige nuance op zijn plaats is. Gebruik je een monitor dagelijks vele uren voor taken met veel vaste elementen, zoals spreadsheets, fotobewerkingspanelen of het steeds terugkerende HUD van één game, dan is de kans op inbranden groter dan bij LCD- of Mini-LED-panelen. Afwisseling in wat je op het scherm toont en af en toe even pauze nemen helpt om het paneel langer in goede staat te houden. Even pauze nemen is ook voor jezelf goed trouwens!

Wat voor beschermingstechnieken kun je tegenkomen?

©AGON by AOC

Voorbeeld: bescherming in de praktijk

Veel QD-OLED-monitoren combineren verschillende beschermingsmechanismen om het risico op burn-in te beperken. In onderstaande tabel zie je bijvoorbeeld wat je kunt vinden in een aantal recente modellen uit de AGON PRO line-up van AOC. Je kunt al deze functies zelf in- en uitschakelen en je kunt de intensiteit ervan aanpassen. Dat betekent dat je zelf kunt bepalen hoe sterk de bescherming is.

Voor wie QD-OLED vooral interessant is

Gamers die veel snelle actie spelen, halen het meeste uit QD-OLED. De voordelen van de techniek zijn in elk genre zichtbaar, maar vallen vooral op in shooters en racespellen, waar tempo en directe reacties tellen. Ook filmische games die sterk leunen op licht-donkercontrasten winnen zichtbaar aan sfeer en detail.

Conclusie

QD-OLED combineert diepe zwartwaarden met snelle pixelreacties en een breed kleurbereik. Dat zorgt voor een vloeiend beeld in snelle games en meer overzicht in donkere scènes. HDR komt overtuigend tot zijn recht, al blijven Mini-LED-schermen beter overeind bij zeer hoge helderheid en fel daglicht. Inbranden blijft een punt van aandacht wanneer hetzelfde element lange tijd in beeld staat, maar moderne modellen beschikken over uitgebreide beschermingsmaatregelen. Voor veel gamers is QD-OLED daarmee een goede keuze: snel, sfeervol en klaar voor de komende jaren.