In dit artikel richten we ons op data herstellen. We gebruiken speciale software die gegevensbestanden en datastructuren op een meer ‘fysiek’ niveau benadert.

Een bestandsbrowser als Windows Verkenner doet wat de naam aangeeft: je kunt er je schijf alleen op bestandsniveau mee benaderen. Je krijgt normaliter alleen toegang tot systeem- en gegevensbestanden, maar niet tot datastructuren als bootsectoren, MFT (Master File Table), MBR (Master Boot Record) of de GPT (GUID Partition Table). Met speciale software, zogeheten fysieke-schijfeditors, krijg je toegang tot (bijna) de complete schijf en laten de ruwe data zich tot op sectorniveau analyseren en bewerken. Twee waarschuwingen zijn hier op hun plaats. Gebruik van zulke tools veronderstelt een stevige voorkennis van schijf-, partitie- en bestandsstructuren. Verder moet je beseffen dat een ondoordachte handeling een onwerkbare schijf of een beschadigd bestand kan veroorzaken.

Verkenning

Een prima schijfeditor is Active@ Disk Editor (gratis voor persoonlijk gebruik). Het programma is beschikbaar voor Linux en Windows. We gaan met deze laatste aan de slag. Je vindt een beknopte handleiding van Active@ Disk Editor via https://kwikr.nl/deman.

Het startvenster mag je gerust sluiten, waarna je vanuit het navigatievenster het gewenste object kunt selecteren. In het linkerdeelvenster onder My Computer vind je zowel de fysieke schijven (zoals PhyiscalDrive0) als de logische mapstructuren terug (zoals C:\Windows\System32). Uiteindelijk kun je zo afdalen tot op bestandsniveau.

Wanneer je een item selecteert, krijg je hierover allerlei nuttige informatie te zien in het venster Properties. Bij een fysieke schijf is dat bijvoorbeeld de partitiestijl en het aantal sectoren per spoor. Bij een logische schijf (zoals C:) is dat onder meer de volumegeometrie, zoals de startsector en het totaal aantal sectoren.

©PXimport

Schijfniveau

Stel even, je wilt de MBR (Master Boot Record) of de GUID-partitietabel nakijken. Klik dan linksboven op My Computer, klik met rechts op de schijf (bijvoorbeeld PhysicalDrive0) en kies Open in Disk Editor. In het middelste deelvenster tref je zowel de hexadecimale, ASCII- als Unicode-weergave aan van de ruwe data in de opeenvolgende schijfsectoren. Active@ Disk Editor is redelijk slim, want afhankelijk van de partitiestijl van je schijf krijg je automatisch de MBR-sector (in de eerste fysieke sector) of de GUID Partition Table (in LBA 1; net daarvoor bevindt zich de ‘protective’ oftewel dummy MBR).

De app markeert de onderdelen met verschillende kleuren en als het goed is, toont die in het linkerdeelvenster ook automatisch de bijbehorende datastructuur, inclusief aanklikbare links. In het uitklapmenu zijn er nog andere structuursjablonen beschikbaar, maar het heeft natuurlijk alleen zin die te selecteren bij de juiste sector. Goed om weten: via het menu Navigate navigeer je ook rechtstreeks naar specifieke structuren, zoals Primary FAT32 / FAT1 of Primary NTFS / $MFT Mirror. Of je kiest hier Go to Sector of Go to Offset, als je goed weet waar je wilt zijn.

Als je merkt dat een datastructuur, zoals de MBR of GPT corrupt is, op basis van informatie via bijvoorbeeld https://kwikr.nl/drivembr of https://kwikr.nl/drivegpt), dan kun je die eventueel bewerken. Daarvoor moet je wel eerst met rechts op de data klikken, Allow Edit Content selecteren en je aanpassingen bevestigen met de knop Save. Nogmaals: doet dit enkel als je zeer goed weet wat je doet.

©PXimport

Professioneel dataherstel

Lukt het je maar niet om je data toegankelijk te maken of terug te halen, dan kun je nog de hulp inroepen van een professioneel dataherstelbedrijf. Naast veel praktijkervaring beschikken die over een ISO 5 (Class 100) cleanroom met geavanceerde apparatuur waarmee vaak nog gegevens terug te halen zijn op schijven met een defecte controller of op fysiek beschadigde schijven.

De kostprijs van het herstel is afhankelijk van de aard van de schade en vaak ook van de hoeveelheid te herstellen data. Het is dus belangrijk eerst een vooronderzoek uit te laten voeren. Bij sommige bedrijven is deze diagnose onder bepaalde voorwaarden gratis. Het is wel zo duidelijk als op de website prijzen voor verschillende herstelscenario’s staan vermeld, zoals op www.stellar.nl/prijzen.htm en https://datarecuperatie.be/price_estimate.

Veel bedrijven hanteren het principe ‘no cure, no pay’, wat zoveel betekent als: kunnen we geen data herstellen, dan hoef je niets te betalen. Even op internet zoeken naar bijvoorbeeld dataherstel Nederland of dataherstel België levert al meteen diverse kandidaten op.

Bestandsniveau

Zoals gezegd kun je met Active@ Disk Editor ook dataherstel op bestandsniveau uitvoeren. Ben je bijvoorbeeld op zoek naar specifieke tekst in verloren bestanden en heb je geen idee waar die data zich bevinden, dan kun je de ingebouwde zoekfunctie Find gebruiken, waar je zowel naar ANSI-, Hex- als Unicode kunt zoeken. Jokertekens en reguliere expressies zijn eveneens mogelijk. Via Per block search kun je tevens naar specifieke offsets speuren, wat handig kan zijn als je bijvoorbeeld naar specifieke bestandsheaders of verloren partities gaat speuren.

Het kan natuurlijk ook gewoon zijn dat je het bestand prima kunt lokaliseren, maar dat het beschadigd blijkt. Selecteer dan het bestand vanuit My Computer en open opnieuw Active@ Disk Editor. Misschien is alleen de bestandsheader aangetast en kun je die op basis van een ‘gezond’ exemplaar van hetzelfde type herstellen via een copy-paste operatie. Bij bepaalde bestandstypen krijg je via File Preview een handige voorbeeldweergave.

Ook interessant: klik je vanuit My Computer met rechts op een bestand en kies je Inspect File Record, dan voert de app je meteen naar de bijbehorende ingang in de FAT of de MFT. Kortom, er zijn heel wat manieren waarop je een tool als Active@ Disk Editor voor datahersteloperaties kunt inzetten.

©PXimport

HxD

Mocht Active@ Disk Editor je toch niet bevallen, dan is HxD nog een mogelijk alternatief (gewoon te installeren of portable; 32 en 64 bit). Met deze software, die je bij voorkeur start als administrator, kun je de ruwe data van zowel bestanden, schijfstructuren en -images als gebieden in het intern geheugen benaderen. Om data te kunnen bewerken, moet je wel eerst een veiligheidsschakelaar omzetten bij Extra’s / Opties, waar je op het tabblad Algemeen het vinkje weghaalt bij Open schijven standaard als alleen-lezen.

Handig zijn de ingebouwde zoekfunctie (zowel naar tekststrings, hex-waarden, integers als floating-point-getallen) en de mogelijkheid om geselecteerde datablokken in één keer te vullen met bepaalde patronen. Helaas ontbreken handige navigatie-opties om snel naar een specifieke datastructuur te gaan en structuursjablonen, zoals je die bij Active@Disk Editor wel aantreft.

©PXimport

Het gebrek aan een rijk contrast is een van de grootste ergernissen bij lcd- en ledtelevisies. Fabrikanten hebben daarom een slimme techniek bedacht die het contrast aanzienlijk verbetert: local dimming. In dit artikel leggen we uit hoe deze techniek van jouw grijze nachtlucht weer een inktzwarte sterrenhemel maakt.

Het contrast van je televisie is misschien wel de belangrijkste eigenschap voor mooi beeld. We willen dat wit verblindend wit is en zwart echt inktzwart. Bij oledtelevisies is dat makkelijk, want daar geeft elke pixel zelf licht. Maar de meeste televisies in de Nederlandse huiskamers zijn nog steeds lcd- of ledschermen (inclusief QLED). Die werken met een lamp achter het scherm, de zogeheten backlight. Local dimming is de techniek die probeert de nadelen van die achtergrondverlichting op te lossen.

Om te begrijpen waarom local dimming nodig is, moet je eerst weten hoe een standaard led-tv werkt. Simpel gezegd is het een groot paneel met pixels die zelf geen licht geven, maar alleen van kleur veranderen. Achter die pixels brandt een grote lichtbak. Als het beeld zwart moet zijn, sluiten de pixels zich om het licht tegen te houden. Helaas lukt dat nooit voor de volle honderd procent; er lekt altijd wat licht langs de randjes. Hierdoor zien donkere scènes er vaak wat flets en grijzig uit. De achtergrondverlichting staat immers vol aan, ook als het beeld donker moet zijn.

Nooit meer te veel betalen? Check Kieskeurig.nl/prijsdalers!

De lampen dimmen waar het donker is

Local dimming pakt dit probleem bij de bron aan. In plaats van één grote lichtbak die altijd aan staat, verdeelt deze techniek de achtergrondverlichting in honderden (en bij duurdere tv's soms duizenden) kleine zones. De televisie analyseert de beelden die je kijkt continu. Ziet de processor dat er linksboven in beeld een donkere schaduw is, terwijl rechtsonder een felle explosie te zien is? Dan worden de lampjes in de zone linksboven gedimd of zelfs helemaal uitgeschakeld, terwijl de lampjes rechtsonder juist fel gaan branden.

Het resultaat is direct zichtbaar. Zwart wordt weer echt zwart, simpelweg omdat er geen licht meer achter dat deel van het scherm brandt. Tegelijkertijd blijven de lichte delen van het scherm helder. Dat zorgt voor een veel groter contrast en geeft het beeld meer diepte. Vooral bij het kijken van HDR-films en -series is dat van belang. Zonder local dimming kan een led-tv eigenlijk geen goed HDR-beeld weergeven, omdat het verschil tussen licht en donker dan te klein blijft.

©ER | ID.nl

Niet alle local dimming is hetzelfde

Het klinkt als een wonderoplossing, maar de uitvoering verschilt enorm per televisie. Het grote toverwoord hierbij is het aantal zones. Hoe meer zones de tv onafhankelijk van elkaar kan aansturen, hoe preciezer het licht kan worden geregeld. Goedkopere televisies gebruiken vaak edge lit local dimming. Hierbij zitten de lampjes alleen in de rand van de tv. Dat werkt redelijk, maar is niet heel nauwkeurig. Je ziet dan soms dat een hele verticale strook van het beeld lichter wordt, terwijl er eigenlijk maar één klein object moest worden verlicht.

De betere variant heet full array local dimming. Hierbij zitten de lampjes over de hele achterkant van het scherm verspreid. De allernieuwste en beste vorm hiervan is miniLED. Daarbij zijn de lampjes zo klein geworden dat er duizenden in een scherm passen, wat de precisie van oled begint te benaderen. Als er te weinig zones zijn, kun je last krijgen van zogenaamde 'blooming'. Dat zie je bijvoorbeeld bij witte ondertiteling op een zwarte achtergrond: er ontstaat dan een soort wazige lichtwolk rondom de letters, omdat de zone groter is dan de tekst zelf.

Ga voor de full monty!

Local dimming is dus geen loze marketingkreet, maar een dankbare techniek voor iedereen die graag films of series kijkt op een led- of QLED-televisie. Het maakt het verschil tussen een flets, grijs plaatje en een beeld dat van het scherm spat met diepe zwartwaarden. Ben je in de markt voor een nieuwe tv? Vraag dan niet alleen óf er local dimming op zit, maar vooral of het gaat om full array dimming. Je ogen zullen je dankbaar zijn tijdens de volgende filmavond!

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt of die zijn voorzien van bijzondere eigenschappen. Met een robotstofzuiger wordt de vloer schoongehouden, terwijl je er niet bij hoeft te zijn. En stofzuigen is dan wel het minste dat ze kunnen, want ook dweilen is voor veel modellen geen proleem. We vonden vijf geavanceerde exemplaren.

Philips HomeRun 7000 Series XU7100/01

De Philips HomeRun 7000 Series XU7100/01 is ontworpen om grote ruimtes aan te kunnen. Het apparaat heeft een stofzak van 3 liter en een werktijd tot 180 minuten in de laagste stand. In tegenstelling tot veel kleinere robots is deze HomeRun uitgerust met een stille motor; de opgave van 66 dB maakt hem relatief stil.

Er zit een dweilfunctie in zodat je de robot na het stofzuigen ook direct kunt laten dweilen. Via de app kies je voor een van de modi of plan je een schoonmaakprogramma in. De robot kan zichzelf navigeren, obstakels omzeilen en keert na gebruik terug naar het laadstation. Omdat de opvangbak groot is hoef je niet vaak te legen en dankzij de Li‑ion‑accu is hij geschikt voor grotere woningen. Het apparaat is van recente datum en daarom nog volop verkrijgbaar.

Dreame L10s Pro Ultra Heat

Deze robot combineert een groot stofreservoir van 3,2 liter met een lange werktijd van ongeveer 220 minuten. Dankzij de geïntegreerde dweilfunctie verwijdert hij niet alleen stof maar kan hij ook nat reinigen. De L10s Pro Ultra Heat gebruikt een zak in het basisstation, waardoor je het reservoir minder vaak hoeft te legen.

De Dreame is voorzien van een Li‑ion‑batterij aanwezig en de robot keert automatisch terug naar het station voor opladen en legen. De sensortechnologie helpt bij het vermijden van obstakels en het nauwkeurig schoonmaken van zowel harde vloeren als tapijt. Dankzij de meegeleverde app stuur je de schoonmaak aan, stel je no‑go‑zones in of plan je een dweilrondje.

Philips HomeRun 3000 Series Aqua XU3100/01

Deze Philips‑robot is bedoeld voor wie minder vaak handmatig wil schoonmaken. Hij beschikt over een gecombineerde stofzuig‑ en dweilfunctie en kan zichzelf legen via het automatische station. Met een gebruiksduur tot 200 minuten in de laagste stand en een geluidsniveau van 66 dB kan hij urenlang zijn werk doen zonder al te veel herrie. De stofcontainer van 35 cl is kleiner dan bij de HomeRun 7000, maar door het automatische leegmechanisme is dat geen probleem.

Je bedient het apparaat via de app en kunt daar zowel een schema programmeren als zones instellen. De Aqua XU3100/01 is een model uit de recente 3000‑serie en doordat hij een mop‑pad heeft kan hij zowel droog als nat reinigen, wat handig is voor harde vloeren zoals tegels en laminaat.

iRobot Roomba Combo j9+

De Roomba Combo j9+ is een model dat je vloeren zowel kan stofzuigen als dweilen. De Combo j9 beschikt over een opvangbak van 31 cl en hij kan zelf zijn inhoud legen in het automatische basisstation dat bij de set hoort. De Li‑ion‑accu zorgt voor een lange gebruiksduur en de robot maakt een routeplanning zodat elke ruimte efficiënt wordt schoongemaakt.

Via de app kun je zones instellen waar de robot niet mag komen en het dweilelement in‑ of uitschakelen. In de basis maakt de Combo j9+ zelfstandig een kaart van je woning en keert terug naar het station wanneer de accu moet opladen of de stofcontainer vol is. De robot is bedoeld voor huishoudens die gemak belangrijk vinden en biedt naast stofzuigen ook een dweilfunctie voor hardere vloeren.

MOVA Tech P50 Ultra

De MOVA Tech P50 Ultra is een forse robotstofzuiger met een basisstation. Het apparaat heeft een stofreservoir van 30 cl en wordt geleverd met een basisstation waarin je het stof eenvoudig kunt verwijderen. De robot produceert een geluidsniveau van 74 dB, iets hoger dan de Philips‑modellen, en weegt inclusief station ruim 13 kg.

Hij kan uiteraard ook automatisch terugkeren naar het station om op te laden of te legen. In de specificaties staat dat de MOVA is voorzien van een Li‑ion‑batterij en dat hij zowel kan stofzuigen als dweilen. De meegeleverde app maakt het mogelijk om routes in te stellen en zones te blokkeren. Met een vermogen van 700 W is hij krachtig genoeg voor tapijten en harde vloeren. Het is geschikt voor mensen die een uitgebreid station met automatische functies willen.