In dit artikel richten we ons op data herstellen. We gebruiken speciale software die gegevensbestanden en datastructuren op een meer ‘fysiek’ niveau benadert.

Een bestandsbrowser als Windows Verkenner doet wat de naam aangeeft: je kunt er je schijf alleen op bestandsniveau mee benaderen. Je krijgt normaliter alleen toegang tot systeem- en gegevensbestanden, maar niet tot datastructuren als bootsectoren, MFT (Master File Table), MBR (Master Boot Record) of de GPT (GUID Partition Table). Met speciale software, zogeheten fysieke-schijfeditors, krijg je toegang tot (bijna) de complete schijf en laten de ruwe data zich tot op sectorniveau analyseren en bewerken. Twee waarschuwingen zijn hier op hun plaats. Gebruik van zulke tools veronderstelt een stevige voorkennis van schijf-, partitie- en bestandsstructuren. Verder moet je beseffen dat een ondoordachte handeling een onwerkbare schijf of een beschadigd bestand kan veroorzaken.

Verkenning

Een prima schijfeditor is Active@ Disk Editor (gratis voor persoonlijk gebruik). Het programma is beschikbaar voor Linux en Windows. We gaan met deze laatste aan de slag. Je vindt een beknopte handleiding van Active@ Disk Editor via https://kwikr.nl/deman.

Het startvenster mag je gerust sluiten, waarna je vanuit het navigatievenster het gewenste object kunt selecteren. In het linkerdeelvenster onder My Computer vind je zowel de fysieke schijven (zoals PhyiscalDrive0) als de logische mapstructuren terug (zoals C:\Windows\System32). Uiteindelijk kun je zo afdalen tot op bestandsniveau.

Wanneer je een item selecteert, krijg je hierover allerlei nuttige informatie te zien in het venster Properties. Bij een fysieke schijf is dat bijvoorbeeld de partitiestijl en het aantal sectoren per spoor. Bij een logische schijf (zoals C:) is dat onder meer de volumegeometrie, zoals de startsector en het totaal aantal sectoren.

©PXimport

Schijfniveau

Stel even, je wilt de MBR (Master Boot Record) of de GUID-partitietabel nakijken. Klik dan linksboven op My Computer, klik met rechts op de schijf (bijvoorbeeld PhysicalDrive0) en kies Open in Disk Editor. In het middelste deelvenster tref je zowel de hexadecimale, ASCII- als Unicode-weergave aan van de ruwe data in de opeenvolgende schijfsectoren. Active@ Disk Editor is redelijk slim, want afhankelijk van de partitiestijl van je schijf krijg je automatisch de MBR-sector (in de eerste fysieke sector) of de GUID Partition Table (in LBA 1; net daarvoor bevindt zich de ‘protective’ oftewel dummy MBR).

De app markeert de onderdelen met verschillende kleuren en als het goed is, toont die in het linkerdeelvenster ook automatisch de bijbehorende datastructuur, inclusief aanklikbare links. In het uitklapmenu zijn er nog andere structuursjablonen beschikbaar, maar het heeft natuurlijk alleen zin die te selecteren bij de juiste sector. Goed om weten: via het menu Navigate navigeer je ook rechtstreeks naar specifieke structuren, zoals Primary FAT32 / FAT1 of Primary NTFS / $MFT Mirror. Of je kiest hier Go to Sector of Go to Offset, als je goed weet waar je wilt zijn.

Als je merkt dat een datastructuur, zoals de MBR of GPT corrupt is, op basis van informatie via bijvoorbeeld https://kwikr.nl/drivembr of https://kwikr.nl/drivegpt), dan kun je die eventueel bewerken. Daarvoor moet je wel eerst met rechts op de data klikken, Allow Edit Content selecteren en je aanpassingen bevestigen met de knop Save. Nogmaals: doet dit enkel als je zeer goed weet wat je doet.

©PXimport

Professioneel dataherstel

Lukt het je maar niet om je data toegankelijk te maken of terug te halen, dan kun je nog de hulp inroepen van een professioneel dataherstelbedrijf. Naast veel praktijkervaring beschikken die over een ISO 5 (Class 100) cleanroom met geavanceerde apparatuur waarmee vaak nog gegevens terug te halen zijn op schijven met een defecte controller of op fysiek beschadigde schijven.

De kostprijs van het herstel is afhankelijk van de aard van de schade en vaak ook van de hoeveelheid te herstellen data. Het is dus belangrijk eerst een vooronderzoek uit te laten voeren. Bij sommige bedrijven is deze diagnose onder bepaalde voorwaarden gratis. Het is wel zo duidelijk als op de website prijzen voor verschillende herstelscenario’s staan vermeld, zoals op www.stellar.nl/prijzen.htm en https://datarecuperatie.be/price_estimate.

Veel bedrijven hanteren het principe ‘no cure, no pay’, wat zoveel betekent als: kunnen we geen data herstellen, dan hoef je niets te betalen. Even op internet zoeken naar bijvoorbeeld dataherstel Nederland of dataherstel België levert al meteen diverse kandidaten op.

Bestandsniveau

Zoals gezegd kun je met Active@ Disk Editor ook dataherstel op bestandsniveau uitvoeren. Ben je bijvoorbeeld op zoek naar specifieke tekst in verloren bestanden en heb je geen idee waar die data zich bevinden, dan kun je de ingebouwde zoekfunctie Find gebruiken, waar je zowel naar ANSI-, Hex- als Unicode kunt zoeken. Jokertekens en reguliere expressies zijn eveneens mogelijk. Via Per block search kun je tevens naar specifieke offsets speuren, wat handig kan zijn als je bijvoorbeeld naar specifieke bestandsheaders of verloren partities gaat speuren.

Het kan natuurlijk ook gewoon zijn dat je het bestand prima kunt lokaliseren, maar dat het beschadigd blijkt. Selecteer dan het bestand vanuit My Computer en open opnieuw Active@ Disk Editor. Misschien is alleen de bestandsheader aangetast en kun je die op basis van een ‘gezond’ exemplaar van hetzelfde type herstellen via een copy-paste operatie. Bij bepaalde bestandstypen krijg je via File Preview een handige voorbeeldweergave.

Ook interessant: klik je vanuit My Computer met rechts op een bestand en kies je Inspect File Record, dan voert de app je meteen naar de bijbehorende ingang in de FAT of de MFT. Kortom, er zijn heel wat manieren waarop je een tool als Active@ Disk Editor voor datahersteloperaties kunt inzetten.

©PXimport

HxD

Mocht Active@ Disk Editor je toch niet bevallen, dan is HxD nog een mogelijk alternatief (gewoon te installeren of portable; 32 en 64 bit). Met deze software, die je bij voorkeur start als administrator, kun je de ruwe data van zowel bestanden, schijfstructuren en -images als gebieden in het intern geheugen benaderen. Om data te kunnen bewerken, moet je wel eerst een veiligheidsschakelaar omzetten bij Extra’s / Opties, waar je op het tabblad Algemeen het vinkje weghaalt bij Open schijven standaard als alleen-lezen.

Handig zijn de ingebouwde zoekfunctie (zowel naar tekststrings, hex-waarden, integers als floating-point-getallen) en de mogelijkheid om geselecteerde datablokken in één keer te vullen met bepaalde patronen. Helaas ontbreken handige navigatie-opties om snel naar een specifieke datastructuur te gaan en structuursjablonen, zoals je die bij Active@Disk Editor wel aantreft.

©PXimport

In de rubriek Waar voor je geld gaan we op zoek naar leuke aanbiedingen of producten met bijzondere eigenschappen. Dit keer hebben we een selectie van vijf 65-inch televisies voor je, met uiteenlopende prijzen van zo'n 800 tot 1.600 euro, voor ieder budget dus.

LG OLED65C46LA

Met de LG OLED65C46LA haal jij een televisie in huis die een groot 65‑inch scherm combineert met de uitstekende contrasten van OLED. Elke pixel kan individueel oplichten of uitstaan, zodat zwarte beelden echt donker worden en er geen achtergrondverlichting nodig is. In de praktijk levert dat scherp beeld en een prettige kijkhoek op, waardoor je zelfs vanuit de hoek van je woonkamer naar films of series kunt kijken. De 4K‑resolutie (3.840 × 2.160 pixels) zorgt ervoor dat ondertitels en fijne details bij natuurdocumentaires of sportwedstrijden scherp blijven.

Dankzij het 120 Hz‑paneel worden snelle bewegingen vloeiend weergegeven, wat vooral bij games of sport handig is. De tv draait op LG’s WebOS‑systeem; daarmee kun je eenvoudig navigeren tussen apps zoals Netflix, Disney+ en YouTube. Vier HDMI 2.1‑poorten bieden ruimte voor gameconsoles en randapparatuur. Ook beschikt de tv over eARC voor het doorgeven van geluid naar een externe soundbar.

Samsung QE65Q73D

Als je graag een groot scherm wilt met levendige kleuren, dan is de Samsung QE65Q73D een model om naar te kijken. Deze QLED‑televisie heeft eveneens een schermdiagonaal van 165 centimeter, maar maakt gebruik van een Quantum‑Dot laag om licht om te zetten in een breed kleurvolume. Hierdoor zijn kleuren uit films, series of games aanwezig zonder dat je zelf iets hoeft bij te stellen. Met een verversingssnelheid van 100 Hz worden bewegingen soepel weergegeven en dankzij de Motion Xcelerator 120 Hz‑functie profiteer je bij gameconsoles die hogere verversingsfrequenties ondersteunen.

De 4K AI‑upscaler in Samsungs Quantum‑processor schaalt beelden op tot de volledige Ultra‑HD‑resolutie, zodat je oudere HD‑films scherper ervaart. Het besturingssysteem Tizen biedt toegang tot apps en streamingdiensten en je kunt via SmartThings andere

slimme apparaten bedienen. Er zijn vier HDMI‑poorten en wifi aan boord en energieklasse E geeft aan dat het verbruik gemiddeld is voor een groot QLED‑scherm.

LG OLED65G45LW

De LG OLED65G45LW uit 2024 is een zogeheten Gallery‑model, bedoeld om strak tegen de muur te hangen. Het scherm is slechts enkele centimeters dik, zodat het toestel in je interieur opgaat. Binnenin zit een OLED evo‑paneel met 4K‑resolutie, waardoor elk beeldpunt individueel wordt aangestuurd en kleurenkrachtig zijn. De televisie ondersteunt een verversingssnelheid van 120 Hz en biedt daardoor vloeiende beelden bij sport of snel bewegende films.

Via vier HDMI‑2.1‑aansluitingen kun je gameconsoles aansluiten en profiteren van variabele refresh rates. WebOS 8 vormt de basis voor het smart‑platform; hiermee navigeer je door apps en diensten en kun je via spraakassistenten als Google Assistant of Amazon Alexa de tv bedienen. De set wordt geleverd met een wandbeugel, zodat hij strak tegen de muur bevestigd kan worden.

LG OLED65B42LA

In de B‑serie van LG vind je de OLED65B42LA, een toestel dat in 2024 op de markt kwam. Deze televisie biedt de voordelen van OLED – elk pixel kan apart aan of uit – maar in een iets betaalbaarder segment dan de G‑ of C‑series. Het 65‑inch scherm combineert een 4K‑resolutie met een verversingssnelheid van 120 Hz. Hierdoor zijn bewegingen bij games of sportprogramma’s soepel en blijven details scherp.

WebOS maakt het mogelijk om streamingapps en live‑tv makkelijk te combineren en je kunt de tv bedienen met de meegeleverde Magic Remote. De televisie heeft vier HDMI‑poorten voor randapparatuur en ondersteunt eARC voor lossless audiotransport naar een soundbar of receiver. Door het slanke ontwerp staat de tv op twee subtiele pootjes of kun je hem aan de muur hangen via een VESA‑beugel.

Sony XR‑65A80L

Sony’s XR‑65A80L combineert een 65‑inch OLED‑scherm met het Google TV‑platform. Hierdoor kun je eenvoudig door streamingapps scrollen en de tv koppelen aan je Google‑account. Het XR‑paneel gebruikt Sony’s Cognitive Processor XR, die beelden analyseert en optimaliseert voor contrast en kleur. Met een vernieuwingsfrequentie van 120 Hz en ondersteuning voor HDMI 2.1 zijn snelle games of films geen probleem; variabele refresh rates en Auto Low Latency worden ondersteund.

De luidsprekers zitten achter het scherm verwerkt zodat het geluid direct uit het beeld lijkt te komen; met ondersteuning voor Dolby Atmos sluit je ook eenvoudig een soundbar aan. Vier HDMI‑poorten, wifi en Bluetooth zorgen voor verbinding met randapparatuur, en via de ingebouwde microfoon kun je spraakopdrachten geven. Dankzij de ingebouwde standaard kun je de tv neerzetten of via VESA aan de muur hangen. Het 55-inch model van deze televisie is eerder door ID.nl getest.

Gezellig, zo'n avondje gourmetten. Maar na afloop blijft er op het gourmetstel vaak aangebakken vet, gesmolten kaas en saus achter. Logisch dat je niet meteen zin hebt om de boel schoon te maken. Als je het slim aanpakt, is alles binnen een half uurtje weer schoon!

Laten afkoelen, maar wacht niet te lang

Zet het gourmetstel na gebruik uit en trek de stekker uit het stopcontact. Laat het geheel afkoelen tot het handwarm is. Wacht je te lang, dan koeken vet en kaas vast en wordt schoonmaken lastiger. Haal losse onderdelen zoals pannetjes, spatels en bakplaatjes eraf voordat je begint met schoonmaken.

Losse onderdelen schoonmaken

Gourmetpannetjes en bakplaatjes hebben meestal een antiaanbaklaag. Die blijft het mooist als je ze niet hardhandig schoon schrobt. Leg ze in warm water met een beetje afwasmiddel en laat ze tien tot vijftien minuten weken. Aangekoekte resten laten dan vanzelf los. Gebruik daarna een zachte spons of borstel en spoel alles goed af. Controleer altijd even de handleiding: sommige onderdelen kun je in de vaatwasser doen, andere juist niet.

©Saskia van Weert

Zo maak je het elektrische deel veilig schoon

Terwijl de pannetjes, spatels en losse bakplaatjes staan te weken, ga je door met het verwarmingselement. Dat element zelf mag nooit nat worden. Zie je vetspetters of etensresten, veeg die dan weg met keukenpapier zodra het gourmetstel is afgekoeld. Voor hardnekkiger vuil gebruik je een licht vochtige doek met een klein beetje afwasmiddel. Knijp de doek goed uit en zorg dat er geen water bij het snoer of in openingen komt. Droog alles direct na met een schone doek.

De bak- of grillplaat weer vetvrij krijgen

Heeft je gourmetstel een losse bak- of grillplaat, haal dan eerst het overtollige vet weg met keukenpapier. Leg de plaat vervolgens in warm water, zodat aangekoekte resten kunnen losweken. Is de bakplaat vast onderdeel van het gourmetstel, dan kun je deze uiteraard niet in water onderdompelen. Neem in dat geval de plaat af met een licht vochtige doek zodra hij is afgekoeld, eventueel met een beetje afwasmiddel. Zo voorkom je dat vet tijdens het schoonmaken uitsmeert. Gebruik vooral geen schuursponsjes of schrapers om het vet weg te krijgen, want die beschadigen de coating en zorgen ervoor dat eten de volgende keer sneller blijft plakken. 

Vergeet je tafel niet!

Vetspetters en gemorste saus zijn bijna niet te voorkomen. Leg daarom vooraf een afwasbaar tafelkleed of gebruik een papieren tafelkleed. Dat kan na het gourmetten rechtstreeks de vuilnisbak in. Houd tijdens het eten keukenpapier of doekjes bij de hand om gemorste resten meteen weg te vegen. Is de tafel toch vies geworden, neem hem dan zo snel mogelijk af met warm water en een mild schoonmaakmiddel.

Schoon wegzetten voor de volgende keer

Laat alle onderdelen volledig drogen voordat je het gourmetstel opbergt. Berg je alles nog vochtig op in de doos of kast, dan kunnen er snel muffe geurtjes ontstaan. Bewaar pannetjes en platen apart van elkaar, eventueel met een vel keukenpapier ertussen. Berg pannetjes en platen apart op, eventueel met een velletje keukenpapier ertussen. Zo voorkom je krassen. Zo is het volgende keer alleen nog maar een kwestie van de boel weer tevoorschijn halen en lekker gaan eten. Veel gourmetplezier!