Wie een computer met veel rekenpower wil, is niet per se gebonden aan een pc. Er zijn namelijk volop laptops met een groot scherm verkrijgbaar. In combinatie met genoeg werkgeheugen en een goede processor verricht zo’n machine moeiteloos op elke locatie zware computertaken, zoals foto’s bewerken, video’s monteren en games spelen.

Tip 01: Laptopformaat

Het schermformaat is grotendeels bepalend voor de grootte van de laptopbehuizing. Nog niet zo gek lang geleden waren desktopvervangers tamelijk logge apparaten met een behoorlijk gewicht; die kon je dus niet zo eenvoudig meenemen.

Tegenwoordig zijn desktopvervangers slanker en lichter. Dat heeft verschillende oorzaken. Zo hebben veel recente laptops dunne schermranden. De behuizing is hierdoor niet groter dan nodig. Daarnaast laten fabrikanten het cd/dvd-station vrijwel altijd achterwege, waardoor een dunnere constructie mogelijk is.

Desktopvervangers hebben meestal een scherm van 16 of 17,3 inch. Dit formaat biedt voldoende ruimte om onder meer video’s te streamen, creatieve programma’s te gebruiken en games te spelen. Tegelijkertijd is dit laptopformaat nog zo handzaam dat het in een notebooktas past. Veel desktopvervangers met een 17,3inch-scherm wegen minder dan 2,5 kilo. Overigens bestaan er ook draagbare systemen met een monitor van 18 inch. Onder andere ASUS, Acer en Dell ontwikkelen gamelaptops in dit formaat.

Tip 02: Schermeigenschappen

Let naast het schermformaat ook op de overige eigenschappen van de monitor. Verreweg de meeste laptops bevatten een ips-paneel. Deze schermtechniek biedt heldere kleuren en goede kijkhoeken. Sommige duurdere modellen hebben een oledscherm. Het grootste voordeel van deze techniek is de hoge contrastwaarde. Met name films, series en games ogen op een oledscherm prachtig. Dit schermtype is helaas wel gevoeliger voor inbranden. Samsung, HP en ASUS produceren diverse types met een oledscherm. Tot slot bestaan er ook goedkopere laptops met een tn-paneel. Vergeleken met andere schermtechnieken zijn de kleuren hiervan iets fletser.

Verder is de resolutie een belangrijke factor. Hoe meer pixels, hoe scherper het beeld. De meeste desktopvervangers hebben een Full-HD-scherm met 1920 × 1080 pixels. Dat volstaat voor het merendeel van de computergebruikers prima. Gebruik je vaak creatieve apps, zoals een beeldbewerker? In dat geval kun je een exemplaar met een hogere resolutie overwegen. Houd dan wel rekening met een hoger prijskaartje.

Let als laatste op de schermcoating. Een glanzende monitor toont weliswaar heldere kleuren, maar hierbij heb je al gauw last van lichtweerkaatsingen. Om die reden hebben de meeste laptops een mat scherm.

Tip 03: Externe monitor

Het is handig wanneer je een tweede scherm op een laptop kunt aansluiten. In dat geval werk je thuis of op kantoor tegelijkertijd op twee monitors, zodat het verschil met een reguliere desktop grotendeels wegvalt. Let bij de aanschaf van een desktopvervanger goed op via welke video-uitgang(en) je een externe monitor kunt aansluiten. De meeste laptops hebben een HDMI-poort. Met een HDMI-kabel sluit je hierop eenvoudig een tweede scherm (of televisie) aan.

Sommige laptops hebben een andere videopoort. Op nieuwe modellen is dat vaak DisplayPort of usb-c. Laatstgenoemde aansluiting ondersteunt doorgaans DisplayPort en soms ook thunderbolt. Er zijn echter ook usb-c-poorten zonder video-ondersteuning. Check daarom in de specificaties (of op de productpagina van de laptop) welk protocol de usb-c-poort ondersteunt. Vanzelfsprekend heb je een monitor met dezelfde aansluiting en protocolondersteuning nodig.

Tip 04: Processorkracht

De chipfabrikanten Intel en AMD ontwikkelen allerlei energiezuinige processors met veel rekenkracht. Ondanks de hoge systeemprestaties valt de accubelasting erg mee. Dat heeft als voordeel dat je een desktopvervanger urenlang zonder netvoeding kunt gebruiken. Handig voor het geval je onderweg in de trein of het vliegtuig bijvoorbeeld naar een film wilt kijken.

Check in de specificaties van de processor vooral het aantal rekenkernen (cores) en de kloksnelheid. Hoe hoger deze waarden, hoe sneller de laptop kan rekenen. Hoeveel processorkracht je precies nodig hebt, is afhankelijk van jouw computergebruik. De betere modellen hebben een Intel Core i7/i9- of AMD Ryzen 7/9-processor. Hiermee kun je onder andere grafische programma’s gebruiken. Als je foto- of videobewerking leuk vindt, is zo’n krachtige processor een goede keuze.

Zoek je een desktopvervanger voor alledaagse taken, zoals internetten, documenten bewerken, video’s kijken en e-mailen? Dan kun je ook met een lichtere processor uit de voeten. Zo zijn er diverse mooie laptops met een Intel Core i3/i5- of AMD Ryzen 3/5-processor verkrijgbaar. Voor dergelijke systemen ben je minder geld kwijt.

©Intel Corporation

Tip 05: Werkgeheugen

Voor het werkgeheugen geldt eigenlijk hetzelfde als voor een processor. Meer is altijd beter! In het werkgeheugen worden tijdelijk data van programma’s en het besturingssysteem opgeslagen, zodat de benodigde gegevens snel beschikbaar zijn. Het voorkomt kortgezegd ellenlange wachttijden. Met name wanneer je graag tegelijk in meerdere apps werkt, loont het om een systeem met genoeg intern geheugen te kiezen.

Wie de laptop voornamelijk voor gangbare computertaken gebruikt, heeft voldoende aan 8 GB RAM. Staan er op jouw laptop geregeld meerdere zware apps open? Kies dan voor 16 of 32 GB RAM. Overigens hebben veel modellen een optie om op een later moment een extra of ruimere geheugenmodule te plaatsen. Controleer dat in de specificaties van het systeem.

Tip 06: Schijfcapaciteit

Misschien wil je op een desktopvervanger diverse persoonlijke gegevens bewaren, zoals een fotocollectie, gedownloade films of muziek. Daarnaast vereisen uitgebreide softwarepakketten ook de nodige opslagcapaciteit. Kies daarom voor een laptop met een ruime ssd. Dit opslagtype heeft ten opzichte van een reguliere harde schijf een aantal voordelen. Vanaf een ssd start het besturingssysteem en programma’s sneller op. Bovendien is dit onderdeel stil en energiezuinig.

Voor het lokaal opslaan van privégegevens is een capaciteit van 512 GB toch wel het minimum. Verder zijn er ook uitgebreide laptops met 1 of 2 TB opslagruimte beschikbaar. Het is weliswaar mogelijk om op een later moment een grotere ssd in te bouwen, maar als je daarvoor de ssd moet vervangen, dien je alle (systeem)bestanden over te zetten naar de nieuwe opslagdrager. Er zijn wel laptops met een extra M.2-slot waarin je een tweede ssd kunt steken.

Wil je toch proberen een grotere ssd in je laptop te zetten, lees dan dit artikel waarin we 31 ssd's getest hebben.

Tip 07: Netwerkverbinding

Uiteraard heeft elke laptop een wifi-adapter. Voor sommige zaken is de snelheid van de verbinding belangrijk. Denk onder meer aan het streamen van video’s in een hoge resolutie, spelen van netwerkgames en downloaden van mediabestanden. Veel nieuwe schootcomputers ondersteunen de wifi6-standaard. Kijk daar wel even goed naar, want sommige goedkopere notebooks gaan maar tot wifi 5. Met wifi 6 profiteer je van een snellere en stabielere verbinding, mits de draadloze router eveneens met deze standaard overweg kan.

Verder valt op dat veel nieuwe laptops geen ethernetpoort hebben. Een gemiste kans, want voor betrouwbaar internet verdient een bekabelde verbinding altijd de voorkeur. Gebruik je een laptop vaak op een plek in de buurt van een vaste internetaansluiting, zoals een router of switch? Zoek in dat geval naar een exemplaar met een bekabelde netwerkpoort.

Tip 08: Aparte videokaart

De meeste laptops gebruiken de interne videochip van de processor om beelden te verwerken. Je kunt hiermee bijvoorbeeld video’s in een hoge resolutie afspelen en foto’s bewerken. Stel je op grafisch vlak hoge eisen aan het systeem, dan is een aparte videokaart een logische keuze; die biedt namelijk betere visuele prestaties. Om die reden bezitten gamelaptops doorgaans een exemplaar van Nvidia of AMD. Mooi meegenomen is dat je hiermee ook met andere zware grafische apps uit de voeten kunt, zoals videobewerkers en ontwerpsoftware.

Houd er rekening mee dat een kwalitatieve videokaart van de genoemde merken de aanschafprijs van de laptop aanzienlijk opdrijft. Wil je games op de hoogste instellingen spelen, dan vereist dat zelfs een peperduur exemplaar. Niet voor niets kosten de betere gamelaptops al gauw duizenden euro’s. Je herkent dergelijke systemen vaak aan een speelsere vormgeving en RGB-verlichting.

Tip 09: Aansluitingen

Bedenk goed hoeveel usb-poorten je nodig hebt. Wie weet sluit je bijvoorbeeld regelmatig een externe harde schijf, usb-stick, smartphone, e-reader, toetsenbord, muis en speakerset aan. Kortom, de aanwezigheid van drie of vier usb-poorten is geen overbodige luxe. Met name bij goedkopere laptops bezuinigen producenten geregeld op het aantal usb-aansluitingen. Een eventueel tekort los je overigens eenvoudig op via een usb-hub of dockingstation (zie kader ‘Dockingstation’).

Een andere nuttige aansluiting is de aanwezigheid van een kaartlezer. Met een SD- of microSD-kaart voeg je eenvoudig extra opslagruimte toe. Bovendien kun je zo ook beelden van een foto- of videocamera overzetten. Verder bezitten nagenoeg alle notebooks een hoofdtelefoonuitgang. Die is inmiddels wellicht wat achterhaald, want via bluetooth kun je ook een draadloze koptelefoon of headset koppelen.

Tip 10: Besturingssysteem

Laptops hebben eigenlijk altijd een voorgeïnstalleerd besturingssysteem. Je hebt hierbij grofweg keuze uit drie smaken. De meeste desktopvervangers draaien op Windows. Deze keuze ligt voor de hand wanneer je altijd met dit besturingssysteem hebt gewerkt. Je gebruikt dan tenslotte de programma’s die je al jarenlang kent.

Als tweede optie zijn er ook grote Chromebooks verkrijgbaar, maar deze groep is wel in de minderheid. Acer, Lenovo en ASUS hebben enkele modellen met een 16inch- of 17,3inch-scherm in hun gamma. Het grootste voordeel is de aantrekkelijke prijs. Het besturingssysteem ChromeOS stelt vergeleken met Windows en macOS namelijk lagere eisen aan het systeem. Kortom, er is geen snelle processor nodig om een Chromebook draaiende te houden. Bedenk wel dat deze betaalbare systemen voornamelijk bedoeld zijn voor basistaken, zoals internetten, e-mailen, foto’s beheren, video’s streamen en documenten bewerken.

Tot slot ontwikkelt Apple met zijn MacBook Pro-serie interessante desktops met een 16,2inch-scherm. Hierop staat het besturingssysteem macOS. Met name onder mensen met creatieve beroepen, zoals webdesigners, architecten en modeontwerpers, zijn MacBooks populair. Deze systemen zijn erg duur en voor doorsnee gebruikers minder interessant.

Kooptips

Op zoek naar een desktopvervanger met veel rekenpower? We zetten drie breed verkrijgbare producten uit diverse prijsklassen op een rij.

Lenovo IdeaPad 3 17ALC6 (82KV00BKMH)

Deze indrukwekkende laptop van Lenovo heeft aantrekkelijke specificaties tegen een gunstige prijs. Het Full-HD-scherm van 17,3 inch bevat een anti-reflecterende laagje, zodat je ook in een sterk verlichte ruimte moeiteloos kunt werken. Gebruik je graag twee schermen, dan kun je via HDMI een externe monitor aansluiten. De AMD Ryzen 7 5700U vormt het hart van het systeem. Deze processor bevat acht rekenkernen met een maximale kloksnelheid van 4,3 GHz. Standaard is er 8 GB intern geheugen beschikbaar, maar dat kun je optioneel uitbreiden naar 12 GB. Windows 11 Home is op een ssd van 512 GB voorgeïnstalleerd. Naast systeembestanden van het besturingssysteem en alle apps, kun je dus behoorlijk wat eigen data opslaan. Een pluspunt is verder dat de webcam met een schuifje is af te dekken.

Acer Predator Helios 300 PH317-55-961D

Dit 17,3inch-model is voorzien van behoorlijk krachtige hardware. Acer richt zich met de Predator Helios 300 dan ook voornamelijk op gamers, al leent Windows 11 Home zich natuurlijk ook prima voor andere programma’s. De Intel Core i9-11900H-processor kan in elk geval makkelijk overweg met zware software, zoals foto- en videobewerkers. Acht vliegensvlugge rekenkernen halen in turbomodus een klokfrequentie van 4,9 GHz. Dankzij 16 GB RAM gebruik je soepel meerdere apps tegelijk. Ervaar je soms tóch wachttijden, dan schroef je het werkgeheugen eenvoudig op naar 32 GB. Een belangrijk speerpunt is de Nvidia GeForce RTX 3060-videokaart. Die toont moderne games in Full-HD-kwaliteit zonder dat het beeld gaat haperen. Andere speerpunten van deze laptop zijn de toetsenbordverlichting, twee videopoorten en een ssd van 500 GB.

Samsung Galaxy Book3 Pro 360

Samsung ontwikkelde met de Galaxy Book3 Pro 360 in feite een laptop en tablet in één. Klap je het scherm namelijk volledig om, dan bedien je het systeem met je vingers of de meegeleverde stylus. Het gedetailleerde oledscherm van 16 inch springt direct in het oog. Met een hoge resolutie van 2880 × 1800 pixels is deze laptop zeer geschikt voor fotobewerking, videomontage, webdesign en andere creatieve computertaken. Voor het rekenwerk is een recente Intel Core i7-processor van de dertiende generatie verantwoordelijk. Hierbij zijn twaalf rekenkernen goed voor een maximale klokfrequentie van 5 GHz. Verder bevat deze laptop 16 GB werkgeheugen en 1 TB ssd-opslag. Windows 11 Home is voorgeïnstalleerd.

De Philips Hue Bridge Pro volgt de tien jaar oude Bridge op en doet dat met verve. Het apparaat biedt nieuwe functies en is toekomstbestendig, wat hem boeiend maakt voor bestaande én nieuwe Philips Hue-gebruikers. In deze review leggen we je uit waarom.

Als je thuis slimme verlichting van Philips Hue hebt, is de kans groot dat je gebruikmaakt van de witte Hue Bridge. Dit kleine kastje verbindt met je lampen en bijbehorende accessoires en stelt je in staat om de verlichting ook te bedienen als het internet even is uitgevallen. Na een decennium is er nu een Bridge Pro, goed te herkennen aan zijn zwarte ontwerp. De Bridge Pro kost 90 euro, waar de reguliere Bridge (versie 2.1) circa 50 euro kost. Ja, dat is een relatief forse meerprijs, maar als je het systeem tien jaar wilt gebruiken juist weer een kleine extra investering.

©Rens Blom

Veel meer lampen

De Bridge Pro biedt belangrijke voordelen ten opzichte van de normale Bridge, zowel voor bestaande als nieuwe gebruikers. Zo kun je hem nog steeds via ethernet gebruiken, maar is dat niet verplicht. Er is namelijk ook - nieuw - wifi-ondersteuning. De voeding is bovendien geen specifieke stroomkabel meer, maar een usb-c-kabel. Die kun je eenvoudiger vervangen.

©Rens Blom

De belangrijkste vernieuwing? Een compleet nieuwe processor, meer werkgeheugen en meer opslagcapaciteit, waardoor de Hue Bridge Pro veel krachtiger is dan zijn voorganger. Dat is geen mooie marketingpraat, maar goed zichtbaar aan het totaal aantal gadgets dat de bridge kan aansturen. Bij de reguliere Bridge zijn dat 50 lampen en 12 accessoires (zoals draadloze afstandsbedieningen), waar de Bridge Pro 150 lampen en 50 accessoires ondersteunt. Heb je een huis (en misschien ook tuin) vol Hue-producten, dan loop je bij de normale Bridge waarschijnlijk (snel) tegen de limieten aan. Bij de Bridge Pro moet je daar echt je best voor doen.

Je kunt met de Bridge Pro ook veel meer scènes (500) opslaan in de Hue-app dan met de normale Bridge (200), wat voor sommigen handig zal zijn. De Bridge Pro biedt ook nieuwe optionele foefjes, zoals je lampen inzetten als bewegingssensoren om je te attenderen bij beweging in bepaalde kamers. Ook is de Bridge Pro standaard geschikt voor Matter, het nieuwe smarthomeprotocol waar veel merken ondersteuning voor bieden.

©Rens Blom

Overzetten is zo gebeurd

Van oude technologie naar nieuwe technologie overstappen kan soms frustrerend zijn, maar dat geldt zeker niet wanneer je de Bridge verruilt voor de Bridge Pro. De stappen in de Philips Hue-app zijn duidelijk en wij waren binnen tien minuten klaar, waarna de app op de achtergrond veertig minuten nodig had voor de echte migratie.

Al onze instellingen zijn behouden, de accessoires en lampen zijn overgezet en de reguliere Bridge mag na tien jaar met pensioen. Begin je pas met Philips Hue, dan stel je de Bridge Pro vanzelfsprekend in als je eerste bridge. Ook dat is een fluitje van een cent.

©Rens Blom

Conclusie: Philips Hue Bridge Pro kopen?

De Philips Hue Bridge Pro is naar onze mening dé bridge om te kopen als je start met Philips Hue. Heb je nu de normale Bridge, dan biedt de Pro-versie zo veel verbeteringen dat wij het (op termijn) upgraden de eenmalige investering waard vinden.

Een computer laat het vaak afweten op het slechtste moment. Of het nu gaat om een zwart scherm, geen internetverbinding of verdwenen bestanden: wie goed voorbereid is, bespaart tijd en ergernis. In dit artikel lees je welke hardware- en softwaretools je het best vooraf klaarzet, voor jezelf of om anderen te helpen – desnoods vanaf afstand.

Tip 1 - Gerichte aanpak

Een computer en zeker een (thuis)netwerk vormen een complex geheel van componenten, waardoor het lastig kan zijn om snel de juiste oorzaak van een probleem te achterhalen en het op te lossen. Het kan aan hardware liggen (zoals een defecte adapter of slechte kabel), maar ook aan software (zoals een configuratiefout, malware of een incompatibel stuurprogramma). Het is dus verstandig om op zowat alles voorbereid te zijn. Dit vraagt niet alleen kennis en ervaring, maar ook een doordachte aanpak.

Begin met een gerichte observatie van fout­meldingen of gedrag, en voer dan systematisch tests uit. Start bij de eenvoudigste oorzaken, zoals herstarten of bekabeling. Sluit stapsgewijs andere mogelijke oorzaken uit. Noteer wat je test en welk resultaat je krijgt. Bij netwerkproblemen werk je het best van buiten naar binnen: controleer eerst randapparatuur en verbindingen, daarna besturingssysteeminstellingen, en tot slot software of hardware.

Daarvoor heb je natuurlijk ook het juiste ­materiaal nodig, en dat is nu net onze focus. We bekijken eerst welke hardwaretools nuttig zijn, zowel vrij eenvoudige gereedschappen als meer geavanceerde tools. Je kiest uiteraard zelf hoe ver je hierin wilt gaan. Daarna bespreken we handige softwaretools voor diagnose, herstel en reparatie, gebundeld op een multibootstick. Tot slot bekijken we nog enkele opties voor hulp op afstand.

©Angela - stock.adobe.com

Tip 2 - Basisgereedschap

We starten met het basisgereedschap. Kleine dingen die je weleens over het hoofd kunt zien, maar die soms goed van pas komen! We denken bijvoorbeeld aan plakband of ducttape (bijvoorbeeld voor het (tijdelijke) herstel van een gescheurde kabel) en labeltape of markeerstickers om bepaalde (te verplaatsen) onderdelen duidelijk te identificeren. Enkele fijne permanente kleurmarkers kunnen hiervoor ook nuttig zijn. Zorg ook dat je een pincet of fijn tangetje bij de hand hebt, evenals een usb-lampje of een mini-zaklamp (eventueel gebruik je de led van je smartphone). Schroevendraaiers mogen uiteraard evenmin ontbreken: zowel kruiskopschroevendraaiers (Phillips PH0, PH1, PH2), als sleufschroevendraaiers, als torx-modellen (vooral T5 tot T10). Eventueel stop je er ook een paar drie- en zeskantige schroevendraaiers bij, evenals pentalobe-modellen (zoals voor Apple-laptops). Het is wel zo makkelijk als je schroevendraaiers magnetisch zijn om kleine schroefjes (in de systeemkast) niet te verliezen. Let wel op dat je hiermee geen elektronische onderdelen aanraakt. Een handige allround-oplossing is een precisie-schroevendraaierset met magnetische houder en verwisselbare bits.

Voor het schoonhouden van je apparatuur heb je ook altijd een spuitbus met perslucht in de buurt, evenals een luchtblazer (rubberen balgpompje), enkele watten- of schuimstaafjes en een paar micro­vezeldoekjes. Voor het reinigen van contactpunten, sockets, toetsenborden en behuizingen is een goed afsluitbare fles isopropyl-alcohol handig (liefst minimaal 99,9 procent). Zorg ook voor een anti­statische polsband of mat om elektrostatische schade te voorkomen. Denk verder ook aan een usb-stick, usb-hub (met eigen voeding) en een paar netwerk-patchkabels (bij voorkeur CAT 6). Bij elkaar kost dit hele setje basisgereedschap zo’n 160 euro.

©Nikolay - stock.adobe.com

Tip 3 - Extra gereedschap

Kant-en-klare netwerkkabels hebben onze voorkeur, maar soms is een zelfgemaakte kabel op maat handiger. Daarvoor heb je een krimptang nodig en wat handigheid om de connector goed te plaatsen. Op YouTube vind je genoeg instructievideo’s; na enige oefening lukt dat vlot. Zorg ook voor een RJ45-netwerktester. Er bestaan complete netwerksets met krimptang, stripper en tester.

Stop een paar lithium-knoopcellen (CR2032) in je kit, want het CMOS-geheugen van veel computers krijgt stroom van zo’n batterij en die dien je na enkele jaren te vervangen. Een batterijtester die ook geschikt is voor knoopcellen, is ook altijd handig (circa 10 euro). Voor het uitlezen van SD-kaarten gebruik je het liefst een externe SD-kaartlezer. Om problemen met draadloze muizen of toetsenborden te vermijden, zijn een usb-muis en -toetsenbord ­nuttig (samen vanaf zo’n 20 euro).

Ook enkele typische adapters zijn onmisbaar. Denk aan een usb-naar-wifi-adapter, usb-naar-ethernet-adapter (voor als de interne netwerkpoort niet werkt), usb-naar-SATA-adapter (om een interne schijf via usb op je eigen pc aan te sluiten), en een usb-c-multi-adapter. De geschatte totaalprijs van de spullen uit deze tip is zo’n 190 euro.

©kvladimirv - stock.adobe.com

Tip 4 - Voor de echte techneut

Ben je intussen de vaste computerreparateur geworden voor buren, kennissen en familie, dan is het misschien tijd om je reparatiekit verder te professionaliseren. Een psu-tester en een multimeter horen daar zeker bij. Met een psu-tester controleer je eenvoudig een pc-voeding (Power Supply Unit): sluit de ATX-stekker (van de desktop) en eventueel andere connectors (als cpu of PCIe) aan, waarna je per lijn de spanning uitleest (zoals 3,3V, 5V, 12V en andere). Een multimeter is veelzijdiger: je meet er spanning, stroom en weerstand mee (categorie 2 is geschikt tot 230V). Zo’n apparaat vergt wel enige ervaring, maar YouTube-video’s helpen je vast op weg.

Een (snelle) externe usb-ssd van bijvoorbeeld 2 TB komt ook van pas, bijvoorbeeld voor systeemback-ups. Bij schermproblemen is een klein reservescherm met voldoende resolutie (én HDMI en usb-c-aansluitingen) handig. Zorg eveneens voor een tubetje thermische pasta, voor als je cpu-koelers moet (ver)plaatsen of bij oververhittingsproblemen.

Eventueel kun je een diagnostische POST-kaart (Power-On Self Test) toevoegen, die je via PCIe (x1) op een (desktop)computer aansluit. Bij het opstarten voert het UEFI/BIOS een POST-routine uit, waarbij het systeem per stap een hex-code via de systeembus doorstuurt. Zo’n kaart vangt deze codes op en toont ze op een leddisplay. De betekenis lees je af in een POST-tabel (online of in de onderhoudshandleiding), zodat je gericht kunt testen. Eenvoudige modellen vind je al vanaf zo’n 10 euro. De geschatte totaalprijs van deze spullen is zo’n 280 euro.

©Mr.Norasit Kaewsai

Tip 5 - Programma's verzamelen

Je EHBO-kit is inmiddels goed gevuld met tools voor hardwareproblemen. Maar wat als de oorzaak bij software ligt? Zulke fouten los je doorgaans software­matig op, dus verzamel je het best vooraf alvast de meest geschikte programma’s voor diagnose en herstel. Deze tools kunnen sterk variëren, want ook de oorzaken van problemen verschillen. Denk aan corrupte drivers of systeembestanden, foutgelopen updates, conflicterende software, malware, ­verkeerde configuraties en beschadigde opstartitems. Je hebt dus tools nodig die malware kunnen opsporen en verwijderen, bootstructuren (tot op sectorniveau) kunnen controleren en herstellen, schijven kunnen herpartitioneren, data kunnen redden van nukkige systemen, wachtwoorden kunnen achterhalen of wissen en meer.

Daarnaast moet je de juiste manier vinden om de software te starten. Soms lukt dat via een koppeling van de interne schijf van het defecte systeem aan je eigen computer. In de praktijk werkt het meestal handiger als je de EHBO-software rechtstreeks op het probleemtoestel kunt draaien. Als een ­normale start niet lukt, zelfs niet in de veilige modus (Windows), biedt een bootstick uitkomst. Dit is een opstartbare usb-stick met een eigen besturingssysteem, zoals Windows of Linux. Idealiter kies je voor een multibootstick, met meerdere systemen of tools, zodat je vlot de meest geschikte diagnose- of herstelomgeving kunt selecteren. We behandelen in dit artikel twee uitstekende, gratis oplossingen.

Tip 6 - YUMI-stick maken

YUMI (Your Universal Multiboot Installer) is een tool waarmee je zo’n multibootstick kunt maken. Deze tool is handig omdat je uit tal van besturingssystemen kunt kiezen, zonder die zelf te hoeven zoeken. Surf naar www.kwikr.nl/yumi, scrol tot bij YUMI exFAT Download en klik op Download YUMI. Dubbelklik op het gedownloade exe-bestand om de portable tool te starten. Klik op I Agree en plaats een (lege) usb-stick in je pc, bij voorkeur 3.x en met voldoende ruimte voor alle gewenste distributies. Klik indien nodig op Redetect Disks als het station niet zichtbaar is bij Step 1: You Chose. Selecteer de juiste stick en klik op Prepare this Device, zodat de stick correct geformatteerd wordt. Bevestig met Ja als je zeker weet dat de stick geen belangrijke gegevens bevat. Na afloop verschijnt een exFAT-partitie in Verkenner met de naam YUMI. Voor wie technisch geïnteresseerd is: via Schijfbeheer zie je ook een kleine FAT-partitie (VTOYEFI). Dit is de EFI-systeempartitie, maar daar hoef je je verder niet om te bekommeren.

Bij Step 2: Select a Distribution […] kies je vervolgens de gewenste distributie. Er zijn er meer dan 100, vooral Linux-distributies, maar ook systemen als back-uptools, partitiebeheerders, wachtwoordkrakers, geheugentesters, penetratietesters en allround-troubleshooters zoals Ultimate Boot cd, SystemRescue (Linux) en Hiren’s BootCD PE (Windows). Op enkele hiervan komen we straks nog even terug.

Tip 7 - YUMI-distributies

Selecteer de eerste gewenste distributie. De verwijzing naar het bijbehorende schijfkopiebestand kleurt oranje als YUMI dit in de YUMI-map detecteert, althans wanneer je het daar zelf al had geplaatst. Kleurt dit rood, dan kun je via Browse naar de juiste downloadmap navigeren. Staat het bestand nog niet op je schijf, klik dan op Download link om het te downloaden. Of klik op Visit the […] site om het zelf binnen te halen van de site van de producent. Bij sommige distributies, zoals Ubuntu, verschijnt een extra optie (Step 4) waarmee je optioneel opslagruimte reserveert voor persistente wijzigingen. Zodra de juiste distributie is geladen bij Step 3, klik je op Create en bevestig je met Ja. De voortgang volg je in het logvenster. Na afloop klik je op Next en op Ja om extra distributies toe te voegen aan het YUMI-bootmenu, op dezelfde manier als daarnet. Dat kan ook later nog, zolang je YUMI opnieuw start zonder de stick opnieuw te formatteren.

Wil je een toegevoegde distributie verwijderen, plaats dan een vinkje bij View or Remove Installed Distros, selecteer het ongewenste systeem en klik op Remove.

Tip 8 - Ventoy

Lukt het om een of andere reden niet met YUMI of wil je liever een andere tool gebruiken, dan is Ventoy een prima alternatief. Download de recentste versie van het portable programma via www.kwikr.nl/ventoy. Pak het zip-bestand uit en start de tool. In het Language-menu kies je eventueel voor Dutch (Nederlands).

Plug een geschikte (lege) usb-stick in en dubbelklik op het bestand Ventoy2Disk.exe. Klik op de ronde pijlknop zodat Ventoy de stick correct herkent. Open nu eerst even het menu Opties. Bij Partitietabel staat standaard MBR geselecteerd. In de meeste gevallen is dat de beste optie, tenzij je zeker weet dat je de stick enkel op moderne UEFI-systemen gebruikt; in dat geval kun je GPT selecteren. Laat ook de optie voor Secure Boot aangevinkt, behalve als je weet dat je de stick enkel op oudere systemen zonder secure boot gebruikt of bereid bent secure boot tijdelijk uit te schakelen (zonder de UEFI-bootmodus te wijzigen). In dit menu vind je ook de optie Ventoy verwijderen: hiermee maak je de stick leeg en verwijder je de partities als je dit wenst.

Tip 9 - Distributies plaatsen

Er rest nu nog maar één stap. Klik op Installeren (Bijwerken is bedoeld voor een update naar een recentere Ventoy-versie) en bevestig dit tweemaal met Ja. Alle data op de stick worden gewist en, net als bij YUMI, verschijnen er twee partities: een grote VENTOY-datapartitie en een kleine VTOYEFI-systeempartitie. Het hele proces duurt slechts enkele seconden.

Daarna mag je Ventoy sluiten: je stick is nu klaar om de eerste distributies te ontvangen. Dat klinkt misschien ingewikkeld, maar eigenlijk is het heel eenvoudig. Je hoeft enkel het schijfkopiebestand (meestal een iso-bestand) van een distributie naar de VENTOY-partitie te kopiëren, desgewenst in aparte mappen (zoals \allround, \antivirus, \backup, \dataherstel, \partitiebeheer enzovoort). Dit kan gewoon via Verkenner. Dit geldt trouwens ook voor een YUMI-stick, aangezien die onderliggend gebruikmaakt van Ventoy-technologie. In het tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’ vermelden we enkele uitstekende tools, inclusief hun downloadlocaties.

Tip 10 - Bootstick opstarten

Het is nu de bedoeling dat je je multibootstick opstart op een (problematisch) systeem. Daarbij maakt het weinig uit of je een YUMI- of een Ventoy-stick gebruikt. Tijdens het opstarten druk je enkele keren op een sneltoets, zoals ESC, F8 of F12, om het opstartmenu te openen. Op oudere toestellen moet je mogelijk eerst het BIOS-setupmenu oproepen via een sneltoets en daar bij Boot order (priority) de usb-stick als eerste opstartmedium instellen.

Gaat het om een moderner UEFI-systeem, dan staat secure boot waarschijnlijk ingeschakeld, wat kan verhinderen dat je bootstick opstart. Voor een YUMI-stick moet je deze functie wellicht eerst tijdelijk uitschakelen om te kunnen opstarten. Een Ventoy-stick start meestal wél op als je eerder de optie Secure Boot had aangevinkt (zie tip 8). In dit geval moet je bij de allereerste opstart wel nog een korte procedure doorlopen, zoals beschreven op www.kwikr.nl/vensec. Je kunt eventueel ook hier eerst secure boot tijdelijk uitschakelen.

Het startmenu van je bootstick verschijnt nu. Laten we Ventoy als voorbeeld nemen. Je ziet hier alle toegevoegde distributies als menu-opties. Met F3 kun je ook overschakelen naar een mapweergave, waarbij je eerst een map opent (zoals \allround, \antivirus enzovoort) en daarna de gewenste distributie start. Zo start je vanaf één stick moeiteloos allerlei distributies en tools, en kun je meteen gericht troubleshooten.

Tip 11 - Extra tools

De kans is groot dat je met de applicaties uit de kadertekst ‘Onmisbare reddingstools’ al vrijwel alle nodige tools hebt. Toch kun je gaandeweg nog programma’s ontdekken die je graag aan je bootstick toevoegt. Dat werkt zowel op een YUMI- als op een Ventoy-stick heel eenvoudig.

Op www.portableapps.com/apps kun je alvast terecht voor meer dan 1100 apps, waaronder zo’n 160 uiteenlopende hulpprogramma’s. Download het .paf.exe-bestand van de gewenste tool en voer dit uit in een tijdelijke map op je eigen systeem. Kopieer daarna de uitgepakte bestanden naar een aparte submap op je bootstick, bijvoorbeeld in \tools\<naam\_app>.

Daarna open je binnen een opgestarte distributie (zoals de Windows Verkenner in Hiren’s BootCD PE: zie tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’) gewoon deze map en start je de portable exe-app van daaruit. Zo stem je je bootstick volledig af op je eigen voorkeuren en behoeften (zie ook tekstkader ‘AIO-pakketten’).

Tip 12 - Quick Assist

Tot nu toe gingen we ervan uit dat je als troubleshooter fysiek aanwezig bent om het probleem op te lossen. Maar er zal vast weleens iemand vanaf afstand je hulp inroepen. We veronderstellen dan wel dat die persoon zijn systeem nog kan opstarten, eventueel in de veilige modus, en zo een tool voor afstandsbeheer kan openen.

Eerst stellen we kort een app voor die standaard met Windows wordt meegeleverd: Quick Assist. Begin aan de helperszijde door de app te starten, klik op Iemand helpen en meld je aan met je Microsoft-account. Noteer de beveiligingscode en geeft die door aan de hulpvrager, bijvoorbeeld via telefoon of bericht. Deze persoon start daarna ook Quick Assist en vult de beveiligingscode in bij Beveiligingscode van assistent. Na een klik op Verzenden verschijnt een bevestigingsvraag: hij plaatst een vinkje en klikt op Toestaan. Zijn bureaublad zou nu zichtbaar moeten zijn in een schaalbaar venster op jouw systeem.

Om het systeem over te nemen klik je bovenaan op Besturing aanvragen. Na een bevestiging van de hulpvrager via Toestaan krijg je toegang tot zijn pc. Boven in het venster vind je knoppen als Laserpointer, Aantekening en Chat (voor communicatie via een apart venster). Als er meerdere schermen zijn aangesloten, kun je via Scherm selecteren het gewenste scherm kiezen. Je kunt de overname stopzetten met Stop best. of Besturing annuleren, en met Verlaten sluit je de sessie volledig af.

Tip 13 - AnyDesk

Quick Assist werkt uitsluitend op Windows, maar er bestaan ook tools als AnyDesk die meerdere platformen ondersteunen, waaronder Windows, macOS en mobiele systemen (www.anydesk.com; gratis voor persoonlijk gebruik). Hier gaan we uit van de Windows-versie.

Start de app op, zowel aan jouw kant als aan die van de hulpvrager. Vraag hem vervolgens via telefoon of bericht om de identificatiecode van zijn werkplek: dit is een 10-cijferige code bovenaan in het venster. Vul deze code in op je eigen app, bij Voer remote adres in. Druk op Enter en geef je firewall desgevraagd toestemming.

De hulpvrager klikt nu op de knop Accepteren met het schildicoon om een sessie met beheerrechten toe te staan. Even later verschijnt zijn bureaublad op jouw scherm en kun je zijn pc op afstand bedienen.

AnyDesk biedt meer opties dan Quick Assist. Zo is er een chatfunctie, een schermopnamefunctie, een whiteboard en een handige datatransferfunctie om snel bestanden tussen beide systemen te verplaatsen. Je kunt de schermweergave aanpassen en via de knop Acties bijvoorbeeld een screenshot maken of de toegangsrichting omkeren. Uiteraard kunnen ook hier beide partijen de verbinding op elk moment stopzetten.