Review Medion E15443 - Snelle processor, beknibbeld op de rest
Geplaatst: 21 april 2024 - 17:26
Jeroen Boer
Medion zet de E15443 als de goedkoopste AI-laptop voorzien van Intels nieuwste generatie processors op de markt. En dit is zonder meer de goedkoopste laptop met Core Ultra 5 die je op het moment van schrijven kunt kopen. Is dat gegeven genoeg om deze laptop aan te raden?
Medion E15443
Pluspunten
Algemene prestaties
Full HD-scherm
16 GB RAM
Minpunten
Luide koeling
Opvallend trage ssd
Geen laden of video via usb-c
Bouwkwaliteit matig
Kleurweergave
720p-camera
Conclusie
De Medion E15443 laat zich met zijn donkergrijze kunststof behuizing typeren als een doorsnee 15inch-laptop en is op zich aardig vormgegeven. Helaas komt de behuizing niet heel degelijk over en laat deze zich op sommige plekken wel erg makkelijk indrukken terwijl de behuizing daar duidelijk bij kraakt.
De laptop is strak vormgegeven.
Qua aansluitingen maakt de laptop niet echt indruk. De laptop heeft wel een usb-c-poort, maar zonder de voordelen die zo’n aansluiting doorgaans brengt. Dat de poort werkt op de langzamere Gen 1-snelheid van 5 Gbit/s vinden we niet zo erg; storender is het feit dat de poort geen opladen of DisplayPort ondersteunt. Je kunt deze laptop dus niet op een usb-c-dockingstation aansluiten.
Voor het opladen gebruik je een oplader met een opvallend kort snoertje dat je aansluit op een aparte laadaansluiting. Gelukkig heeft de laptop wel genoeg andere aansluitingen in de vorm van twee usb3.0-poorten, een usb2.0-poort, HDMI, een microSD-kaartlezer en een 3,5mm-headsetaansluiting.
De Medion E15443 heeft een usb-c-poort, maar die ondersteunt geen opladen of video.
Opvallend is dat naast twee Intel-stickers ook een McAfee-sticker op de behuizing is geplakt, terwijl er slechts een 30dagen-proefversie van deze virusscanner is geïnstalleerd. Verder is er gelukkig geen overbodige software (bloatware) geïnstalleerd.
Op het deksel staat het nieuwe Medion-logo.
Upgradebare hardware
De Medion E15443 is een vrij dikke 15inch-laptop en dat komt met een voordeel. Je kunt de laptop namelijk openmaken en upgraden. Binnenin heeft Medion wel een grote sticker over het moederbord en alle onderdelen geplakt. Die kun je voorzichtig lospeuteren, waarna je toegang hebt tot twee geheugensloten, een verwisselbare M.2-ssd en een verwisselbare wifi-module. De laptop is met wat moeite dus te upgraden.
Binnenin wordt de hardware afgedekt door een grote sticker.
Lekker werken?
De Medion E15443 is een 15inch-laptop en dat brengt een lekker groot 15,6inch-scherm met zich mee. Positief aan het scherm zijn de Full HD-resolutie, de matte afwerking en goede inkijkhoeken. Het is verder helaas geen heel goed scherm. De kleurweergave is erg koel en de maximale helderheid is niet heel hoog.
Boven het scherm is een webcam geplaatst. Dat is een 720p-exemplaar terwijl 1080p toch al een tijdje de standaard is. De camera levert daarom geen heel scherpe beelden. Wel gaat de camera goed om met lastigere lichtomstandigheden, zodat je wel zichtbaar in beeld bent. Op de zijkant van de laptop zit een knopje waarmee je de camera uitschakelt. In uitgeschakelde toestand brandt er een groen lampje naast dit knopje. De luidsprekers zijn op de onderkant geplaatst. Het geluid kan hard, maar mist elke vorm van laagweergave, waardoor muziek schel klinkt en het niet prettig luisteren is.
Een voordeel van het 15inch-formaat is dat er ruimte is voor een toetsenbord met meer knoppen, en je vindt dan ook een numeriek veld op de Medion E15443. De aanslag van het toetsenbord heeft weinig travel, maar wel een voelbare klik. Het is geen heel goed toetsenbord, maar er is op te werken. Omdat de behuizing zelf nogal meegeeft, moet je alleen niet te hard typen, want dan buigt het toetsenbord ook mee. De toetsen zijn voorzien van achtergrondverlichting die je in twee standen kunt instellen.
Het label 'AI' dat Medion op de laptop plakt, komt ook door de speciale Copilot-knop op het toetsenbord waarmee je Microsofts slimme assistent Copilot zou moeten kunnen oproepen. We gebruiken bewust deze zinsconstructie, want op het moment van testen opent de knop alleen het zoekscherm van Windows.
De laptop heeft een CoPilot-toets.
Het touchpad is met een afmeting van ongeveer 13 x 8 centimeter lekker ruim en ondersteunt multitouchgebaren met drie en vier vingers. Wel voelt het touchpad net als de rest van de behuizing wat goedkoop aan omdat hij een beetje speling heeft en daarom rammelt als je hem licht aanraakt.
Prestaties
De Medion E15443 bevat Intels Core Ultra 5 125H in combinatie met 16 GB ram. Dit is een chip met maar liefst 14 cores die zijn onderverdeeld in vier snelle, acht efficiënte en twee low-power efficiënte cores met elk hun eigen kloksnelheden. In de chip is verder een Arc-gpu met 7 cores en een npu (neural processing unit) ondergebracht.
De chip is met zijn vele cores duidelijk ontworpen voor multicoreprestaties, maar die vallen juist wat tegen. In Cinebench R23 halen we na één keert testen een score van 9224 punten, terwijl dat na 10 minuten zakt naar 8377 punten. Dat zou wel wat hoger moeten zijn; we vermoeden dat de koeling niet toereikend is om de chip optimaal te laten presteren. Koeling is sowieso iets waar deze laptop niet echt in lijkt uit te blinken, want de ventilator gaat ook bij wat lichtere taken snel harder blazen.
De singlecore-prestaties in Cinebench R23 zijn met 1667 punten wel zoals verwacht en tonen ook geen verval. In PCMark 10, dat doorsnee kantoorwerkzaamheden simuleert, scoort de laptop een nette 6078 punten. Alledaagse taken kun je dan ook gewoon vlot uitvoeren, maar we zouden ook niet anders verwachten van een gloednieuwe laptop.
De accu heeft een capaciteit van 55 Wh en dat is voor een 15inch-laptop niet echt veel. Toch lijkt de accuduur mee te vallen. In de Modern Office-accutest van PCMark 10 halen we een accutijd van 8 uur en 31 minuten. Naar moderne standaarden niet heel indrukwekkend, maar in de praktijk op zich genoeg.
Langzame ssd
Bij het testen van de ssd waren we even verbaasd. De ssd haalt in een sequentiële test namelijk een lees- en schrijfsnelheid van maar 555,11 en 507,14 MB/s, terwijl in de Quick System Drive Benchmark van PCmark 10 slechts 99,10 MB/s wordt neergezet. Ter vergelijking: de langzaamste en niet heel goed beoordeelde ssd in onze laatste vergelijkingstest haalde een lees- en schrijfsnelheid van 3717 en 3072 MB/s, terwijl in de Quick System Drive Benchmark 274 MB/s werd gehaald. Het mag wel iets langzamer, maar de scores van deze laptop zijn simpelweg slechte cijfers, en het is lang geleden dat we in een nieuw apparaat een ssd zagen die zo langzaam is.
Er is niks stuk. Het blijkt dat Medion een sata M.2-ssd heeft gebruikt. Heel raar, want je moet tegenwoordig bijna moeite doen om zo’n ssd nog te vinden en ze zijn wat ons betreft bedoeld voor heel goedkope of oudere apparaten met een M.2-slot dat geen NVMe ondersteunt. In een nieuwe laptop op basis van de nieuwste Intel-generatie zou je zo’n ssd simpelweg niet mogen tegenkomen. Het gaat ook nog eens om een exemplaar van een onbekend merk.
Op basis van het typenummer (RS512GSSD310) konden we deze ssd heel moeilijk vinden, maar we vermoeden dat de fabrikant de voor ons onbekende Chinese fabrikant Rayson is. Helaas zat de sticker van de ssd beter vastgeplakt aan de grote zwarte sticker binnen in de laptop dan aan de ssd zelf: het zwarte pcb komt in elk geval overeen met foto’s van de ssd die we op internet vonden.
De gebruikte ssd is erg langzaam.
Licht gamen mogelijk
Intel heeft met Arc een mooie stap op gpu-gebied gezet, waarbij ook de drivers de laatste tijd flink verbeterd zijn. De Core Ultra 5 is in staat om spellen te spelen, al is een score van 2903 punten in 3DMark Time Spy niet heel hoog. Voluit gamen zit er dus niet in, maar er is zeker wel wat mogelijk.
In Shadow of the Tomb Raider halen we bij een resolutie van 1920 x 1080 pixels op de voorinstelling lowest 40 fps. Intel ondersteunt nog wel een truc, en dat is XeSS, vergelijkbaar met Nvidia’s bekendere DLSS. Hiermee wordt het spel op een lagere resolutie gerenderd en opgeschaald door een AI-algoritme. In de praktijk is dat als je lekker aan het spelen bent vrijwel niet te zien, maar een spel moet dit wel ondersteunen.
Shadow of the Tomb Raider doet dit en met XeSS op Performance halen we 50 fps, waarmee dit spel zeker speelbaar is. Al wordt het natuurlijk geen gaming-gpu waarmee je 60 fps op hogere beeldinstellingen haalt. Spellen met ondersteuning voor XeSS of AMD’s tegenhanger FSR, dat ook op Intel-gpu’s werkt, zullen de voorkeur hebben.
Licht gamen is zeker dankzij AI-upscalingstechnieken als Intels XeSS mogelijk.
AI en de npu
Medion en Intel prijzen deze laptop aan als een van de eerste laptops die AI naar een breder publiek brengt. Die nadruk op AI komt doordat de laptop Intels nieuwste generatie mobiele processor bevat in de vorm van een Intel Core Ultra 5 125H. Die chip is naast een cpu en gpu ook voorzien van een npu (neural processing unit), waarmee berekeningen die vaak bij AI-toepassingen worden gebruikt worden versneld. Diezelfde soort berekeningen kunnen overigens ook op een gpu worden gedaan, maar de npu moet dat efficiënter kunnen.
In de praktijk kun je hier nog niet zo heel veel mee. Medion en Intel wezen ons voor het testen op het geluidsbewerkingsprogramma Audicity. Hierin kun je AI onder meer gebruiken om muziek te creëren dankzij een OpenVINO-plugin. We hebben deze plugin gebruikt om vijf minuten dancemuziek te genereren. Hierbij kun je diverse taken die hiermee te maken hebben instellen op cpu, gpu of npu.
Er zijn twee taken die ingesteld kunnen worden op npu, waarvan er een standaard op npu staat en de andere op gpu. Op deze standaardinstellingen duurt het genereren van 5 minuten muziek 10 minuten en 20 seconden. Als we beide taken op npu instellen, duurt het 16 minuten en 38 seconden, terwijl het met beide taken op gpu 11 minuten en 23 seconden duurt. Draaien we de taken om qua npu- en gpu-gebruik, dan duurt het genereren 10 minuten en 51 seconden.
Je kunt de npu bijvoorbeeld gebruiken in Audicity.
De npu doet dus duidelijk iets ten opzichte van de gpu; het wordt immers sneller als je een van de taken toekent aan de npu. De npu is echter wel weer makkelijker over te belasten dan de gpu. Intel prijst de npu vooral aan voor (kleine) taken die op zich al konden, zoals het verwijderen van een achtergrond of onderdrukken van omgevingsgeluid tijdens een videogesprek.
De npu zou als deze optimaal wordt ingezet energiezuiniger zijn voor dergelijke taken dan de cpu of gpu. Bovendien blijft de gpu beschikbaar voor andere taken. Vooralsnog voegt de npu in praktische zin in elk geval niet zo veel toe. Veel van de populaire AI-toepassingen als ChatGPT, Copilot en Midjourney draaien immers in de cloud. Microsoft zou van plan zijn om Copilot lokaal te laten draaien, maar daar is vermoedelijk een krachtiger npu van de volgende generatie voor nodig.
Vooralsnog is de praktische meerwaarde van een 'AI-laptop' nihil. Dat is een neutrale constatering en verder niet van invloed op ons oordeel, want dit geldt voor alle laptops met een Core Ultra-processor.
Conclusie
Medion richt zijn communicatie rondom de Medion E15443 op AI voor een laag prijspunt. Toegegeven: dit is zonder twijfel de goedkoopste laptop met Intel Core Ultra 5 die je momenteel kunt kopen. Maar dat betekent niet automatisch dat dit ook een goede laptop is. De algemene prestaties zijn op zich prima, maar de al snel luidruchtige koeling lijkt niet in staat om de processor altijd optimaal te laten presteren. Om een laptop met die snelle processor voor een relatief scherpe prijs mogelijk te maken, is bovendien duidelijk bezuinigd op de rest van de onderdelen. Wat ons betreft te veel voor een laptop die toch alsnog 800 euro kost. Het meest concrete voorbeeld daarvan is de ssd: een langzame sata-ssd van een onbekend Chinees merk hoort simpelweg niet in een moderne laptop thuis. Maar ook de behuizing en ondermaatse usb-c-poort vinden we niet passen bij het prijspunt.