Medion zet de E15443 als de goedkoopste AI-laptop voorzien van Intels nieuwste generatie processors op de markt. En dit is zonder meer de goedkoopste laptop met Core Ultra 5 die je op het moment van schrijven kunt kopen. Is dat gegeven genoeg om deze laptop aan te raden?

De Medion E15443 laat zich met zijn donkergrijze kunststof behuizing typeren als een doorsnee 15inch-laptop en is op zich aardig vormgegeven. Helaas komt de behuizing niet heel degelijk over en laat deze zich op sommige plekken wel erg makkelijk indrukken terwijl de behuizing daar duidelijk bij kraakt.

©Jeroen Boer - ID.nl

De laptop is strak vormgegeven.

Qua aansluitingen maakt de laptop niet echt indruk. De laptop heeft wel een usb-c-poort, maar zonder de voordelen die zo’n aansluiting doorgaans brengt. Dat de poort werkt op de langzamere Gen 1-snelheid van 5 Gbit/s vinden we niet zo erg; storender is het feit dat de poort geen opladen of DisplayPort ondersteunt. Je kunt deze laptop dus niet op een usb-c-dockingstation aansluiten.

Voor het opladen gebruik je een oplader met een opvallend kort snoertje dat je aansluit op een aparte laadaansluiting. Gelukkig heeft de laptop wel genoeg andere aansluitingen in de vorm van twee usb3.0-poorten, een usb2.0-poort, HDMI, een microSD-kaartlezer en een 3,5mm-headsetaansluiting.

©Jeroen Boer - ID.nl

De Medion E15443 heeft een usb-c-poort, maar die ondersteunt geen opladen of video.

Opvallend is dat naast twee Intel-stickers ook een McAfee-sticker op de behuizing is geplakt, terwijl er slechts een 30dagen-proefversie van deze virusscanner is geïnstalleerd. Verder is er gelukkig geen overbodige software (bloatware) geïnstalleerd.

©Jeroen Boer - ID.nl

Op het deksel staat het nieuwe Medion-logo.

Upgradebare hardware

De Medion E15443 is een vrij dikke 15inch-laptop en dat komt met een voordeel. Je kunt de laptop namelijk openmaken en upgraden. Binnenin heeft Medion wel een grote sticker over het moederbord en alle onderdelen geplakt. Die kun je voorzichtig lospeuteren, waarna je toegang hebt tot twee geheugensloten, een verwisselbare M.2-ssd en een verwisselbare wifi-module. De laptop is met wat moeite dus te upgraden.

©Jeroen Boer - ID.nl

Binnenin wordt de hardware afgedekt door een grote sticker.

Lekker werken?

De Medion E15443 is een 15inch-laptop en dat brengt een lekker groot 15,6inch-scherm met zich mee. Positief aan het scherm zijn de Full HD-resolutie, de matte afwerking en goede inkijkhoeken. Het is verder helaas geen heel goed scherm. De kleurweergave is erg koel en de maximale helderheid is niet heel hoog.

Boven het scherm is een webcam geplaatst. Dat is een 720p-exemplaar terwijl 1080p toch al een tijdje de standaard is. De camera levert daarom geen heel scherpe beelden. Wel gaat de camera goed om met lastigere lichtomstandigheden, zodat je wel zichtbaar in beeld bent. Op de zijkant van de laptop zit een knopje waarmee je de camera uitschakelt. In uitgeschakelde toestand brandt er een groen lampje naast dit knopje. De luidsprekers zijn op de onderkant geplaatst. Het geluid kan hard, maar mist elke vorm van laagweergave, waardoor muziek schel klinkt en het niet prettig luisteren is. 

Een voordeel van het 15inch-formaat is dat er ruimte is voor een toetsenbord met meer knoppen, en je vindt dan ook een numeriek veld op de Medion E15443. De aanslag van het toetsenbord heeft weinig travel, maar wel een voelbare klik. Het is geen heel goed toetsenbord, maar er is op te werken. Omdat de behuizing zelf nogal meegeeft, moet je alleen niet te hard typen, want dan buigt het toetsenbord ook mee. De toetsen zijn voorzien van achtergrondverlichting die je in twee standen kunt instellen.

Het label 'AI' dat Medion op de laptop plakt, komt ook door de speciale Copilot-knop op het toetsenbord waarmee je Microsofts slimme assistent Copilot zou moeten kunnen oproepen. We gebruiken bewust deze zinsconstructie, want op het moment van testen opent de knop alleen het zoekscherm van Windows.

©Jeroen Boer - ID.nl

De laptop heeft een CoPilot-toets.

Het touchpad is met een afmeting van ongeveer 13 x 8 centimeter lekker ruim en ondersteunt multitouchgebaren met drie en vier vingers. Wel voelt het touchpad net als de rest van de behuizing wat goedkoop aan omdat hij een beetje speling heeft en daarom rammelt als je hem licht aanraakt. 

Prestaties

De Medion E15443 bevat Intels Core Ultra 5 125H in combinatie met 16 GB ram. Dit is een chip met maar liefst 14 cores die zijn onderverdeeld in vier snelle, acht efficiënte en twee low-power efficiënte cores met elk hun eigen kloksnelheden. In de chip is verder een Arc-gpu met 7 cores en een npu (neural processing unit) ondergebracht.

De chip is met zijn vele cores duidelijk ontworpen voor multicoreprestaties, maar die vallen juist wat tegen. In Cinebench R23 halen we na één keert testen een score van 9224 punten, terwijl dat na 10 minuten zakt naar 8377 punten. Dat zou wel wat hoger moeten zijn; we vermoeden dat de koeling niet toereikend is om de chip optimaal te laten presteren. Koeling is sowieso iets waar deze laptop niet echt in lijkt uit te blinken, want de ventilator gaat ook bij wat lichtere taken snel harder blazen.

De singlecore-prestaties in Cinebench R23 zijn met 1667 punten wel zoals verwacht en tonen ook geen verval. In PCMark 10, dat doorsnee kantoorwerkzaamheden simuleert, scoort de laptop een nette 6078 punten. Alledaagse taken kun je dan ook gewoon vlot uitvoeren, maar we zouden ook niet anders verwachten van een gloednieuwe laptop.

De accu heeft een capaciteit van 55 Wh en dat is voor een 15inch-laptop niet echt veel. Toch lijkt de accuduur mee te vallen. In de Modern Office-accutest van PCMark 10 halen we een accutijd van 8 uur en 31 minuten. Naar moderne standaarden niet heel indrukwekkend, maar in de praktijk op zich genoeg. 

Langzame ssd

Bij het testen van de ssd waren we even verbaasd. De ssd haalt in een sequentiële test namelijk een lees- en schrijfsnelheid van maar 555,11 en 507,14 MB/s, terwijl in de Quick System Drive Benchmark van PCmark 10 slechts 99,10 MB/s wordt neergezet. Ter vergelijking: de langzaamste en niet heel goed beoordeelde ssd in onze laatste vergelijkingstest haalde een lees- en schrijfsnelheid van 3717 en 3072 MB/s, terwijl in de Quick System Drive Benchmark 274 MB/s werd gehaald. Het mag wel iets langzamer, maar de scores van deze laptop zijn simpelweg slechte cijfers, en het is lang geleden dat we in een nieuw apparaat een ssd zagen die zo langzaam is.

Er is niks stuk. Het blijkt dat Medion een sata M.2-ssd heeft gebruikt. Heel raar, want je moet tegenwoordig bijna moeite doen om zo’n ssd nog te vinden en ze zijn wat ons betreft bedoeld voor heel goedkope of oudere apparaten met een M.2-slot dat geen NVMe ondersteunt. In een nieuwe laptop op basis van de nieuwste Intel-generatie zou je zo’n ssd simpelweg niet mogen tegenkomen. Het gaat ook nog eens om een exemplaar van een onbekend merk.

Op basis van het typenummer (RS512GSSD310) konden we deze ssd heel moeilijk vinden, maar we vermoeden dat de fabrikant de voor ons onbekende Chinese fabrikant Rayson is. Helaas zat de sticker van de ssd beter vastgeplakt aan de grote zwarte sticker binnen in de laptop dan aan de ssd zelf: het zwarte pcb komt in elk geval overeen met foto’s van de ssd die we op internet vonden. 

De gebruikte ssd is erg langzaam.

Licht gamen mogelijk

Intel heeft met Arc een mooie stap op gpu-gebied gezet, waarbij ook de drivers de laatste tijd flink verbeterd zijn. De Core Ultra 5 is in staat om spellen te spelen, al is een score van 2903 punten in 3DMark Time Spy niet heel hoog. Voluit gamen zit er dus niet in, maar er is zeker wel wat mogelijk.

In Shadow of the Tomb Raider halen we bij een resolutie van 1920 x 1080 pixels op de voorinstelling lowest 40 fps. Intel ondersteunt nog wel een truc, en dat is XeSS, vergelijkbaar met Nvidia’s bekendere DLSS. Hiermee wordt het spel op een lagere resolutie gerenderd en opgeschaald door een AI-algoritme. In de praktijk is dat als je lekker aan het spelen bent vrijwel niet te zien, maar een spel moet dit wel ondersteunen.

Shadow of the Tomb Raider doet dit en met XeSS op Performance halen we 50 fps, waarmee dit spel zeker speelbaar is. Al wordt het natuurlijk geen gaming-gpu waarmee je 60 fps op hogere beeldinstellingen haalt. Spellen met ondersteuning voor XeSS of AMD’s tegenhanger FSR, dat ook op Intel-gpu’s werkt, zullen de voorkeur hebben. 

Licht gamen is zeker dankzij AI-upscalingstechnieken als Intels XeSS mogelijk.

AI en de npu

Medion en Intel prijzen deze laptop aan als een van de eerste laptops die AI naar een breder publiek brengt. Die nadruk op AI komt doordat de laptop Intels nieuwste generatie mobiele processor bevat in de vorm van een Intel Core Ultra 5 125H. Die chip is naast een cpu en gpu ook voorzien van een npu (neural processing unit), waarmee berekeningen die vaak bij AI-toepassingen worden gebruikt worden versneld. Diezelfde soort berekeningen kunnen overigens ook op een gpu worden gedaan, maar de npu moet dat efficiënter kunnen.

In de praktijk kun je hier nog niet zo heel veel mee. Medion en Intel wezen ons voor het testen op het geluidsbewerkingsprogramma Audicity. Hierin kun je AI onder meer gebruiken om muziek te creëren dankzij een OpenVINO-plugin. We hebben deze plugin gebruikt om vijf minuten dancemuziek te genereren. Hierbij kun je diverse taken die hiermee te maken hebben instellen op cpu, gpu of npu.

Er zijn twee taken die ingesteld kunnen worden op npu, waarvan er een standaard op npu staat en de andere op gpu. Op deze standaardinstellingen duurt het genereren van 5 minuten muziek 10 minuten en 20 seconden. Als we beide taken op npu instellen, duurt het 16 minuten en 38 seconden, terwijl het met beide taken op gpu 11 minuten en 23 seconden duurt. Draaien we de taken om qua npu- en gpu-gebruik, dan duurt het genereren 10 minuten en 51 seconden. 

Je kunt de npu bijvoorbeeld gebruiken in Audicity.

De npu doet dus duidelijk iets ten opzichte van de gpu; het wordt immers sneller als je een van de taken toekent aan de npu. De npu is echter wel weer makkelijker over te belasten dan de gpu. Intel prijst de npu vooral aan voor (kleine) taken die op zich al konden, zoals het verwijderen van een achtergrond of onderdrukken van omgevingsgeluid tijdens een videogesprek.

De npu zou als deze optimaal wordt ingezet energiezuiniger zijn voor dergelijke taken dan de cpu of gpu. Bovendien blijft de gpu beschikbaar voor andere taken. Vooralsnog voegt de npu in praktische zin in elk geval niet zo veel toe. Veel van de populaire AI-toepassingen als ChatGPT, Copilot en Midjourney draaien immers in de cloud. Microsoft zou van plan zijn om Copilot lokaal te laten draaien, maar daar is vermoedelijk een krachtiger npu van de volgende generatie voor nodig.

Vooralsnog is de praktische meerwaarde van een 'AI-laptop' nihil. Dat is een neutrale constatering en verder niet van invloed op ons oordeel, want dit geldt voor alle laptops met een Core Ultra-processor. 

Conclusie

Medion richt zijn communicatie rondom de Medion E15443 op AI voor een laag prijspunt. Toegegeven: dit is zonder twijfel de goedkoopste laptop met Intel Core Ultra 5 die je momenteel kunt kopen. Maar dat betekent niet automatisch dat dit ook een goede laptop is. De algemene prestaties zijn op zich prima, maar de al snel luidruchtige koeling lijkt niet in staat om de processor altijd optimaal te laten presteren. Om een laptop met die snelle processor voor een relatief scherpe prijs mogelijk te maken, is bovendien duidelijk bezuinigd op de rest van de onderdelen. Wat ons betreft te veel voor een laptop die toch alsnog 800 euro kost. Het meest concrete voorbeeld daarvan is de ssd: een langzame sata-ssd van een onbekend Chinees merk hoort simpelweg niet in een moderne laptop thuis. Maar ook de behuizing en ondermaatse usb-c-poort vinden we niet passen bij het prijspunt.

Hoewel koken op gas voorlopig nog mag, is duidelijk dat de toekomst elektrisch is. Veel mensen stappen nu al over op elektrisch koken – vaak in combinatie met inductie. Ben jij toe aan een nieuwe kookplaat of wil je van het gas af? Dan is het goed om te weten hoe je zo’n elektrische kookplaat aansluit, waar je op moet letten en wanneer je beter een professional kunt inschakelen.

Eén, twee of drie fasen: wat betekent dat?

In tegenstelling tot een gaskookplaat, die je simpelweg aan een gasaansluiting koppelt, is een elektrische kookplaat net iets technischer. Zo'n kookplaat kan worden aangesloten op één, twee of drie elektrische fasen. Welke van de drie je nodig hebt, hangt af van het vermogen van je kookplaat én van de aansluiting in je keuken.

Een 1-fase kookplaat is het eenvoudigst. Die werkt op een gewone stekker met twee pinnen, precies zoals je gewend bent van andere apparaten in huis. Deze modellen hebben een beperkt vermogen – maximaal 3680 watt – maar zijn vaak krachtig genoeg voor wie niet al te fanatiek kookt. Aansluiten is simpel: stekker erin en je kunt aan de slag.

Voor een 2-fase kookplaat heb je een zogenoemde perilex-stekker nodig, met vijf pinnen. Die zie je vooral bij iets krachtigere inductiekookplaten. Meestal worden dit soort kookplaten zonder stekker geleverd, en is het slim om een elektricien in te schakelen voor de installatie. Het benodigde vermogen ligt tussen de 3681 en 7360 watt.

Een 3-fase kookplaat vraagt nog meer stroom en werkt op krachtstroom. Ook hier gebruik je een perilex-stekker met vijf pinnen, maar je moet wel eerst controleren of je meterkast daar op is voorbereid. De aansluitwaarde ligt boven de 7360 watt en het is belangrijk dat de aansluiting klopt – anders werkt de kookplaat niet of loop je zelfs risico op overbelasting. Laat dit daarom bij voorkeur aan een vakman over.

©vectorizer88 - stock.adobe.com

Hoe weet je welke kookplaat bij je keuken past?

Wat je kunt aansluiten, hangt af van het type stopcontact in je keuken. Heb je een standaard wandcontactdoos met twee gaten? Dan past daar alleen een 1-fase kookplaat op. Die worden meestal geleverd met stekker en snoer, zodat je hem meteen kunt gebruiken.

Zie je een perilex-stopcontact (met vijf gaten)? Dan is je keuken in principe geschikt voor een 2- of 3-fase kookplaat. Alleen weet je dan nog niet of je meterkast daadwerkelijk drie fasen aankan. Dat kun je op twee manieren controleren: met een multimeter of door in je meterkast te kijken.

Zo check je de aansluiting met een multimeter

Heb je een multimeter in huis? Dan kun je precies meten hoeveel fasen je aansluiting ondersteunt. Teken op een papier het patroon van het perilex-stopcontact en noteer per gat wat je meet. Prik met één pin in het middelste gat (de aarde) en meet met de andere pin de overige vier. Krijg je twee keer 230 volt en twee keer 0? Dan heb je een 2-fase aansluiting. Meet je drie keer 230 volt en één keer 0? Dan is het een 3-fase aansluiting. Label de gaten met ‘L’ voor stroom en ‘N’ voor nul, zodat je straks precies weet wat waar hoort.

©Dmitriy

Geen multimeter? Kijk in de meterkast

Heb je geen meetapparatuur? Dan kun je in de meterkast zien hoeveel fasen er beschikbaar zijn. Bij een 2-fase aansluiting zie je twee gekoppelde groepen met een hendel ertussen. Zie je vier gekoppelde groepen? Dan is er krachtstroom aanwezig en kun je dus ook een 3-fase kookplaat aansluiten – mits het stopcontact daar geschikt voor is.

©auremar

Zelf een kookplaat aansluiten

Ga je zelf aan de slag? Dan is het belangrijk dat je weet wat je doet. Elektriciteit is geen speelgoed, dus bij twijfel: bel een vakman. Heb je een 1-fase kookplaat met powermanagement die je op een normaal stopcontact wilt aansluiten? Dan moet je deze eerst correct instellen.

Leg om te beginnen een stuk piepschuim onder de kookplaat, zodat je hem veilig kunt omdraaien zonder krassen of barsten. Plak daarna de afdichtband rondom het apparaat, bij voorkeur zo dicht mogelijk bij de glasrand. Begin aan de achterkant, zodat de naad niet in het zicht valt.

Open het aansluitcompartiment onder de kookplaat en controleer het aansluitschema dat daar staat. Gebruik de bijgeleverde bruggetjes om de juiste verbindingen te maken. Sluit het snoer aan: bruin op L, blauw op N en geelgroen op aarde. Zet het snoer vast met trekontlasting en sluit het klepje.

Draai nu de kookplaat weer om en steek de stekker in het stopcontact. Leg de kookplaat op z’n plek in het aanrechtblad. Houd de pauzeknop vijf seconden ingedrukt om het menu te openen. Zoek via de plusknop naar het onderdeel ‘PO’ (power) en stel het vermogen in op 3.7 in plaats van 7.4. Bevestig dit door de pauzeknop nog eens vijf seconden ingedrukt te houden. Je kookplaat is nu geschikt voor een standaard aansluiting.

Een 2-fase kookplaat aansluiten: zo werkt het

Heb je een 2-fase kookplaat? Dan moet je eerst bepalen welke kleur draad bij welk contact hoort. Meet het snoer door met een multimeter, op de piepstand of op de Ohm-stand. Noteer welke draad bij welke stekkerpin hoort en gebruik die info bij het aansluiten.

Open vervolgens het aansluitvak onder de kookplaat en kijk welk aansluitschema je moet gebruiken. L1 en L2 koppel je aan de juiste stroomdraden, 01 en 02 aan de juiste nuldraad. Maak de trekontlasting los, sluit de draden aan zoals je eerder hebt gemeten, en zet alles weer stevig vast.

Steek daarna de stekker in het stopcontact en plaats de kookplaat netjes in het blad. Dankzij de afdichtband blijft alles goed op z'n plek. Zet vervolgens de kookplaat aan en test of alle kookzones werken. Krijg je een foutmelding? Dan is er waarschijnlijk iets misgegaan bij het aansluiten. Geen foutmelding? Dan is je kookplaat klaar voor gebruik.

©S.Engels

Vooral in de zomer is het vaak raak: code geel of code oranje wegens onweer. Weet jij wat je wél en juist níet moet doen als er een onweersbui nadert? Thuis kun je veel risico's beperken, maar juist buitenshuis – en zeker op de camping – is het opletten geblazen. In dit artikel lees je hoe je jezelf en anderen beschermt, of je nu binnen, buiten of aan het kamperen bent.

Lees ook: Regen, regen en nog eens regen … zo voorkom je wateroverlast

Thuis tijdens onweer: veilig, maar niet zonder risico's

In huis ben je relatief goed beschermd tegen blikseminslag, zeker als het gebouw voorzien is van een goede bliksemafleider. Toch zijn er een paar voorzorgsmaatregelen die je serieus moet nemen. Gebruik bij onweer liever geen apparaten die verbonden zijn met het stroomnet of met leidingen. Denk aan de wasmachine, een vaste telefoon of een bedrade computer. Bliksem kiest daarbij meestal de makkelijkste route naar de grond, en dat zijn vaak metalen onderdelen in huis zoals koperdraden of waterleidingen.

Trek bij voorkeur de stekkers uit het stopcontact van kwetsbare apparatuur zoals computers, tv's of de router. Een stekkerdoos met overspanningsbeveiliging biedt wel wat bescherming, maar niet bij een directe inslag. Ga liever ook niet douchen of in bad, want waterleidingen kunnen de elektrische spanning van een blikseminslag geleiden.

Ramen kun je gewoon dicht houden, en als je wilt kijken naar het natuurgeweld, doe dat dan vanaf een veilige plek binnenshuis. Zorg dat huisdieren binnen zijn en zet het alarmsysteem even uit als dat storingsgevoelig is bij blikseminslag.

Buiten bij onweer: voorkom dat je zelf bliksemafleider bent

Ben je onderweg of buiten als het begint te donderen, dan is het zaak om snel te handelen.

Onthoud: als je de bliksem ziet en binnen 10 seconden de donder hoort, zit je binnen de gevarenzone. Zoek dan zo snel mogelijk een veilige schuilplek.

De veiligste plek is een gebouw met muren en een dak – bijvoorbeeld een winkel, huis of station. Een auto met metalen carrosserie is ook een prima optie. Die werkt als een kooi van Faraday en geleidt de stroom om je heen in plaats van door je heen.

Vermijd tijdens onweer open velden zoals weilanden of sportterreinen, want daar ben je letterlijk het hoogste punt. Ook hooggelegen plekken zoals duinen of heuveltoppen vormen een risico. Zoek geen beschutting onder een boom die in z'n eentje op een veld staat – dat is juist een bliksemmagneet. Blijf verder uit de buurt van metalen objecten zoals hekken, masten of fietsen, en houd afstand van water – of dat nu een meer, sloot of zwembad is.

Kun je nergens heen? Maak jezelf dan zo klein mogelijk: hurk neer op je voetzolen, houd je voeten tegen elkaar en wikkel je armen om je knieën. Ga niet liggen; zo vergroot je je contactoppervlak met de grond, wat het risico op aardstroom vergroot.

©ID.nl

Kamperen met onweer: extra opletten in tent of caravan

Kamperen geeft een gevoel van vrijheid, maar bij onweer ben je juist extra kwetsbaar. Een tent biedt geen enkele bescherming tegen bliksem, hoe stevig het doek ook is. Het metalen frame vergroot het risico juist, vooral als je op een open veld kampeert of vlak bij een losse boom staat.

Als er onweer op komst is, zoek dan zo snel mogelijk een veilig onderkomen. Een stenen sanitairgebouw, de receptie of je auto bieden veel meer bescherming dan een tent. Zit je in een camper of caravan met een metalen buitenkant? Dan ben je redelijk veilig, mits je ramen en deuren gesloten houdt en geen contact maakt met metalen delen. Stacaravans met een houten of kunststof omhulsel bieden die bescherming niet: het klopt dat ze geen stroom geleiden, maar ze voeren die ook niet af. Daardoor kan een blikseminslag via leidingen of metalen onderdelen binnen alsnog gevaarlijk uitpakken. Tijdens onweer blijf je dus beter uit de buurt van dat soort constructies.

Laat ook je elektronische spullen niet in de tent of aan opladers zitten. Berg ze los op, zonder kabels of contact met de grond.

Staan er bomen op de camping? Zorg dat je tent daar niet direct onder staat. Bij inslag kunnen takken afbreken of kan de bliksem via de wortels naar de grond doorslaan. Ook op campings in de bergen of aan open water is het risico op blikseminslag extra hoog – check bij aankomst wat de aanbevolen schuilplaatsen zijn.

Tot slot: een goede voorbereiding helpt

Kijk altijd naar de weersvoorspelling voordat je op pad gaat. Veel weerapps geven een melding bij onweerskansen, vaak met een tijdsindicatie en locatie. Op de camping is het handig om bij aankomst al te weten waar je naartoe kunt bij slecht weer.

Zorg ook dat je zaklamp, powerbank en radio of noodaccu paraat hebt als je kampeert, voor het geval de stroom uitvalt. En vooral: blijf rustig. Onweer is gevaarlijk, maar met de juiste kennis en voorzorgsmaatregelen voorkom je ongelukken.