Dankzij stuurprogramma’s oftewel drivers kan Windows optimaal alle aangesloten hardwarecomponenten benaderen. Maar beschikt je systeem wel over de juiste drivers? Waar en hoe vind je deze, hoe installeer of update je ze, en hoe maak je er back-ups van?

Tip 01: Tussenlaag

Elke computer werkt met diverse hardwarecomponenten, zoals een grafische kaart, netwerkadapter, toetsenbord, muis en printer. Voor de communicatie tussen Windows en deze componenten zijn stuurprogramma’s oftewel (hardware)drivers essentieel. Ze zetten instructies van het besturingssysteem om in acties waarmee de hardware overweg kan. Windows identificeert, installeert en updatet vaak automatisch de benodigde drivers wanneer je een nieuw apparaat aansluit. Maar het kan gebeuren dat je zelf drivers moet installeren … of bijwerken om de hardware compatibel te houden met nieuwe softwareversies en optimaal te laten functioneren.

Tip 02: Overzicht

Om snel de geïnstalleerde stuurprogramma’s te bekijken, gebruik je het Apparaatbeheer van Windows. Klik met rechts op de startknop en kies Apparaatbeheer, of druk op Windows-toets+R en voer devmgmt.msc uit.

In dit dialoogvenster zie je stuurprogramma’s standaard gegroepeerd per apparaat, zoals Audio-invoer en -uitvoer, Beeldapparaten, Beeldschermadapters, Netwerkadapters, Printers en Schijfstations. Uitroeptekens of vraagtekens wijzen op een problematische of onjuiste driver, of op een onbekend apparaat (zie ook tip 11). Met de weergaveoptie Apparaten op stuurprogramma in het menu Beeld krijg je een alfabetische lijst van drivers, telkens met de bijbehorende apparaten. Ook kun je hier de optie Verborgen apparatenweergeven inschakelen om momenteel niet-aangesloten of inactieve apparaten te zien, zoals oude printers of usb-apparaten, maar bijvoorbeeld ook virtuele schijven of verborgen systeemonderdelen.

Tip 03: Windows Update

Om drivers of driverupdates te installeren, is de ingebouwde updatefunctie van Windows een prima methode. Open Instellingen met Windows-toets+I, selecteer WindowsUpdate en klik op Naar updates zoeken. Windows speurt naar functionele en beveiligingsupdates, maar ook naar stuurprogramma’s die door fabrikanten aan de Microsoft-database zijn toegevoegd (zie ook het kader ‘Microsoft Update-catalogus’). Je vindt een overzicht van reeds geïnstalleerde driverupdates via Geschiedenis van update, in de sectie Stuurprogramma-updates.

Je zult zien dat belangrijke drivers automatisch worden geïnstalleerd, maar sommige beschouwt Windows als optioneel. Deze vind je dan onder Geavanceerde opties bij Optionele updates in de sectie Stuurprogramma-updates. Selecteer hier de gewenste drivers en klik op Downloaden en installeren. Helaas blijkt niet altijd even duidelijk over welke drivers het precies gaat. Er zit dan vaak weinig anders op dan via een zoekmachine naar extra informatie te speuren.

Blokkade

Wil je liever niet dat Windows Update automatisch drivers zoekt en installeert, dan kun je dit blokkeren. In Windows Pro druk je op Windows-toets+R en voer je gpedit.msc uit. Navigeer in het linkerdeelvenster van dit venster Editor voor lokaal groepsbeleid naar Computerconfiguratie / Beheersjablonen / Windows-onderdelen / Windows Update / Updates beheren die worden aangeboden vanuit Windows Update. Dubbelklik in het rechterdeelvenster op Geen stuurprogramma’s opnemen in Windows-update en selecteer Ingeschakeld.

In Windows Home kan dit met een registeringreep. Maak een reg-bestand met Kladblok (zorg dus het bestand niet de extensie .txt heeft) en typ het volgende, inclusief de lege regel:

Sla dit bijvoorbeeld op als GeenDriversviaWindowsUpdate.reg, dubbelklik om het bestand te activeren, bevestig met Ja (2x) en OK. Om automatische driverupdates toch weer in te schakelen, verander je 00000001 in 00000000 en voer je het reg-bestand opnieuw uit.

Tip 04: Alternatieve update

Als je specifieke driverupdates wilt ophalen en de standaard updatefunctie van Windows biedt geen uitkomst, gebruik dan het Apparaatbeheer (zie ook tip 2). Klik met rechts op de driver die je wilt bijwerken, zoals een verouderde driver of een exemplaar met een uitroepteken of vraagteken. Kies Stuurprogramma bijwerken en daarna Automatisch zoeken naar stuurprogramma’s en eventueel In Windows Update zoeken naar bijgewerkte programma’s.

Lukt het langs deze weg ook niet, dan kun je bij Stuurprogramma bijwerken ook de optie Op mijn computer naar stuurprogramma’s zoeken kiezen. Je moet in dit geval wel al over de juiste driver beschikken. Via de knop Bladeren wijs je dan de juiste driverlocatie aan. Of je klikt op Ik wil kiezen uit een lijst met stuurprogramma’s opmijn computer. Windows gaat dan op de allerlei locaties kijken naar mogelijk geschikte drivers (binnen de betreffende apparaatcategorie).

Tip 05: Driverlocaties

Als je al over de juiste stuurprogramma’s zou beschikken, bijvoorbeeld via een parallelle Windows-installatie op een andere schijf, kun je in Apparaatbeheer bij Op mijn computer naar stuurprogramma’s zoeken via de knop Bladeren verwijzen naar de map \Windows\System32 op het betreffende station. Zorg dat de optie Inclusief onderliggende mappen aangevinkt is. Dit werkt trouwens ook als je een image hebt van een oudere Windows-installatie die je als virtueel station hebt gekoppeld.

Als de benodigde drivers op een ander Windows-systeem staan, kun je vanaf dat apparaat naar %windir%\System32\DriverStore navigeren, de complete submap FileRepository kopiëren naar een extern opslagmedium en vanuit Apparaatbeheer op je eigen computer naar deze locatie verwijzen om de drivers te installeren.

Tip 06: Driverback-ups

Het is trouwens een goed idee een back-up van je stuurprogramma’s te maken zodra je systeem stabiel is en alle benodigde drivers zijn geïnstalleerd. Zo’n back-up is handig als je systeem crasht en je een schone Windows-installatie wilt uitvoeren.

Je kunt hiervoor de submap FileRepository kopiëren en vanuit Apparaatbeheer naar deze back-up verwijzen (zie tip 5), maar het kan handiger met de (weliswaar al iets oudere) tool DriverBackup!. Pak het gedownloade zip-bestand uit, klik met rechts op DrvBK.exe en kies Als administratoruitvoeren. Na de automatische scan selecteer je de gewenste drivers. Eventueel klik je eerst op Third parts om de standaarddrivers buiten beschouwing te laten. Klik op Full portability voor overdracht van drivers naar een ander systeem. Bevestig met Start Backup, wijs via Browse een geschikte locatie aan en druk nogmaals op Start Backup!.

Om drivers te herstellen, start je opnieuw DriverBackup! en kies je via Restore / OpenBackupfile je back-upbestand. Zet een vinkje bij de gewenste drivers en bevestig met Restore (2x).

Tip 07: Online zoeken

Beschik je niet over de goede driver(update), dan is online zoeken een optie. Vermijd in elk geval het downloaden van drivers of driverupdate-tools van onbekende sites om te voorkomen dat je de verkeerde drivers krijgt of zelfs malware krijgt voorgeschoteld. Ben je aan het zoeken voor drivers voor een normale pc: ga dan het best naar de site van de fabrikant van het betreffende apparaat. Op Wikipedia, met de fabrikantnaam als trefwoord, vind je meestal de juiste website.

In de praktijk blijkt het helaas niet altijd eenvoudig om de juiste driver te vinden, hoewel steeds meer fabrikanten een zoektool ter beschikking stellen. Soms zijn er ook twee downloadopties: alleen de driverbestanden (zie ook tip 12) of een uitvoerbaar installatieprogramma.

Fabrikanten zoals Intel of AMD bieden zelfs een tool aan om je pc te analyseren en zo de geschikte drivers op te halen. Neem bij twijfel eventueel contact op met de supportafdeling van de fabrikant.

Tip 08: Laptopdrivers

Gaat het om een laptop, dan moet je doorgaans juist niet bij de fabrikant van de diverse hardware-onderdelen zijn, maar bij de producent van de laptop. Je kunt de nodige drivers meestal vinden aan de hand van de modelnaam van je laptop of soms via het serienummer of een servicetag, doorgaans te vinden aan de onderkant.

De meeste fabrikanten hebben ook een speciale updatetool, die vaak standaard in de Windows-installatie is opgenomen. Deze tool kan automatisch (updates van) de juiste drivers downloaden en installeren, en soms ook bepaalde hardwarefuncties optimaliseren.

Heb je zo’n tool nog niet op je laptop staan? Kijk dan op de officiële website van de fabrikant. Bekende tools zijn Acer Care Center, Asus Live Update of MyAsus, Dell (Command) Update, HP Support Assistant, Huawei Support of Huawei PC Manager, Lenovo Vantage, LG Update Center, MSI (Dragon) Center, MSI Live Update en Samsung Update.

Tip 09: Systeemback-up

Als je denkt de juiste driver of update gevonden te hebben, is het verstandig eerst een systeemherstelpunt te maken. Dit biedt een vangnet als de installatie niet het gewenste resultaat oplevert. Typ herstelpunt in de Windows-zoekbalk en start Een herstelpunt maken. Zorg dat je systeempartitie op Ingeschakeld staat. Desnoods regel je dit via Configureren / Systeembeveiliging inschakelen. Druk tot slot op de knop Maken en geef het herstelpunt een naam.

Het kan zeker geen kwaad om ook eerst een complete systeemback-up te maken, in combinatie met een live-herstelmedium. Beide kunnen bijvoorbeeld met EaseUS Todo Backup Free (www.kwikr.nl/toback). Klik hier op Create Backup, kies Disk en zet een vinkje bij je systeemschijf. Via Tools / Create Emergency Disk (of via de optie Enable PreOS, maar dit is iets lastiger) maak je een live-herstelomgeving voor als Windows niet meer doorstart na een mislukte driverupdate.

Tip 10: Generiek

Hoewel Windows automatisch de meeste drivers installeert, kiest het soms voor een generieke driver die op meerdere apparaatmodellen werkt, maar niet altijd optimaal is. Vooral bij grafische kaarten is het aan te raden de specifieke drivers van de fabrikant te gebruiken of deze te installeren via tools als GeForce Experience (Nvidia) of Radeon Software (AMD).

Ook voor randapparatuur zoals toetsenborden, muizen en monitors worden vaak generieke drivers gebruikt, aangeduid met namen als HID-toetsenbordapparaat, HID-muis of Generic monitor in Apparaatbeheer. Hoewel deze drivers doorgaans voldoen, bieden specifieke drivers soms extra functionaliteiten. Deze kun je vinden op de website van de fabrikant en bijvoorbeeld via Apparaatbeheer installeren, voor betere prestaties of extra functies.

Tip 11: Onbekend

Het kan gebeuren dat Windows een bepaald apparaat niet (correct) detecteert en dus ook geen driver kan installeren, waarna in Apparaatbeheer de aanduiding Onbekend apparaat kan opduiken.

Om het apparaat alsnog te identificeren, klik je er met rechts op en kies je Eigenschappen. Op het tabblad Details kies je Hardware-id’s in het uitklapmenu. Aan de hand van tekststrings herken je de Vendor ID (VEN of VID), de Device ID (DEV of DID), de Class Code (CC) en de Revision (Rev). Klik eerst met rechts op de bovenste, meest gedetailleerde regel, kies Kopiëren en plak deze regel met Ctrl+V in de zoekbalk van een zoekmachine. Levert dit geen bruikbare zoekresultaten op, probeer het dan met een kortere, minder gedetailleerde ID.

Je kunt het ook proberen met de (al wat oudere) tool Unknown Device Identifier. Start deze na installatie op en klap het gewenste apparaat uit voor de nodige informatie. Vanuit het contextmenu kun je de ID dan via Find Driver opsporen. Volg in elk geval de aanbevelingen uit tip 9 voordat je een nieuwe driver installeert.

Tip 12: Nieuw

Wanneer je een nieuw apparaat installeert, detecteert Windows dit vaak automatisch waarna hij de juiste driver installeert. En sommige apparaten hebben een eigen installatietool die frequent op updates controleert. Is dit niet het geval en is de juiste driver niet meegeleverd, dan zit er weinig anders op dan de juiste driver op te sporen (zie ook tip 7). Gevonden? Open dan het Apparaatbeheer en ga eerst na of het bijbehorende apparaat in de lijst te vinden is bij de juiste categorie. Zo niet, kijk dan bij Overige apparaten, waarna je verder kunt met de optie Stuurprogrammabijwerken.

Staat het apparaat helemaal niet in Apparaatbeheer, open dan het menu Actie, kies Stuurprogramma’stoevoegen en wijs via Bladeren de driver aan. Mogelijk lukt het ook door in de Verkenner met rechts op het bijbehorende inf-bestand te klikken en Installeren te kiezen, maar deze methode heeft niet onze voorkeur.

In het menu Actie staat ook de optie Oudere hardware toevoegen. Hiermee start je een wizard die je kan helpen om drivers voor oudere apparaten te installeren die geen plug-and-play ondersteunen en dus niet automatisch door Windows worden herkend. Druk hier op Volgende en probeer het eerst met De hardware opsporen en automatischinstalleren (aanbevolen). Lukt het zo niet, probeer het dan met de optie De hardware installerendie ik handmatig in een lijst selecteer (geavanceerd), duid de Categorie aan en selecteer het inf-driverbestand.

Tip 13: Mislukt

Mocht er een verkeerde driver geïnstalleerd zijn, start dan Apparaatbeheer, klik met rechts op de driver, ga naar Eigenschappen en open het tabblad Stuurprogramma. Hier zou de optie Vorig stuurprogramma beschikbaar moeten zijn om terug te keren naar de vorige, functionerende driver. Als dat niet kan, kies dan Apparaat verwijderen in het contextmenu, herstart Windows en installeer alsnog de correcte driver handmatig (tenzij Windows Update dat voor je doet). Als ook dat niet werkt, gebruik dan een eerder gemaakt herstelpunt. Druk op de Windows-toets+R, voer rstrui.exe uit, kies Een ander herstelpunt selecteren, selecteer het herstelpunt, druk op Volgende en volg de instructies. Na een herstart zou alles weer naar behoren moeten functioneren.

Tip 14: Herstelmedium

Het kan jammer genoeg ook gebeuren dat Windows niet meer wil doorstarten na een mislukte driverinstallatie. Dan heb je hopelijk nog je eerder gemaakte systeemback-up die je vanaf het live-herstelmedium kunt terugzetten (zie ook tip 9), maar voor je zo’n drastische operatie uitvoert, probeer je het best eerst als volgt: maak op een andere pc een Windows-installatiemedium met behulp van de Media Creation Tool. Stop een lege usb-stick in je pc, start de gedownloade tool op, stel de gewenste taal en versie in (zoals Nederlands en Windows 11) en kies USB-flashstation aan. Selecteer de usb-stick en even later start de procedure.

Na afloop start je je systeem op van deze stick. Stel taal, tijdzone en toetsenbord in, druk op Volgende en kies Uw computer herstellen / Problemen oplossen /Geavanceerde opties. Met de optie Systeemherstel kom je hopelijk alsnog bij het eerder gemaakte herstelpunt.

Als je de specificatielijst van een moderne televisie of monitor bekijkt, zie je achter het kopje 'verversingssnelheid' vaak een getal staan gevolgd door 'Hz'. Jarenlang was 50 of 60 Hz de standaard, maar tegenwoordig pronken fabrikanten met 100, 120 of zelfs 144 Hz. Klinkt sneller, en sneller is meestal beter, maar wat betekent het nou eigenlijk voor jouw kijkervaring? Is het een noodzaak voor iedereen, of vooral leuk voor fanatieke gamers?

Om te begrijpen wat die Hertz (Hz) doet, moet je een televisie of monitor niet zien als een statisch schilderij, maar als een soort digitale flipbook. Het beeld dat je ziet, wordt immers continu opnieuw opgebouwd. Een standaard 60Hz-scherm ververst het beeld 60 keer per seconde. Dat is voor het menselijk oog snel genoeg om een vloeiende beweging waar te nemen bij normaal tv-kijken, zoals het nieuws of een dramaserie. Een 120Hz-scherm doet dat dus dubbel zo vaak: 120 keer per seconde.

©DC Studio

Waarom zou je meer beelden per seconde willen?

Het grootste voordeel van een hogere verversingssnelheid is soepelheid. Hoe meer beelden er per seconde worden getoond, hoe vloeiender bewegingen eruitzien. Bij 60 Hz kunnen snelle acties soms wat schokkerig ogen of last hebben van bewegingsonscherpte, ook wel 'motion blur' genoemd. Bij 120 Hz blijven details scherp, zelfs als de camera snel draait of als er bijvoorbeeld een raceauto voorbij raast. Daarnaast voelt de besturing van games directer aan. Tussen het moment dat je een knop indrukt en het moment dat je actie op het scherm ziet, zit minder tijd. Dat verschil in milliseconden lijkt verwaarloosbaar, maar je brein pikt het direct op als een responsievere ervaring.

Het verschil tussen 120 en 144 Hz (en hoger)

Terwijl 120 Hz de nieuwe gouden standaard is voor televisies, zie je bij computermonitors vaak getallen als 144 Hz, 165 Hz of zelfs 240 Hz en hoger. Het principe blijft hetzelfde, maar de toepassing verschilt. 120 Hz is de limiet voor de huidige generatie spelcomputers, zoals de PlayStation 5 en Xbox Series X. Televisies richten zich daarom specifiek op dat getal. Pc-gamers hebben echter vaak krachtiger videokaarten die nóg meer beelden per seconde kunnen produceren. Daarom zie je monitors met 144 Hz of meer.

Is het verschil tussen 120 en 144 Hz zichtbaar? Voor de gemiddelde gebruiker nauwelijks. Waar de stap van 60 naar 120 Hz een wereld van verschil is die bijna iedereen direct ziet, is de stap naar 144 Hz of hoger vooral voer voor professionele e-sporters die elke mogelijke fractie van een seconde winst nodig hebben. Voor de consument die een monitor zoekt voor thuisgebruik en gaming, is alles boven de 120 Hz doorgaans een uitstekende keuze.

©ER | ID.nl

Heb jij het nodig?

Het antwoord op die vraag hangt volledig af van wat je met je scherm doet; of dat nu een tv of een gamemonitor is. Kijk je voornamelijk lineaire televisie, films en series via streamingdiensten? Dan is een 120Hz-scherm geen harde noodzaak, aangezien films doorgaans in 24 beelden per seconde worden geschoten. Toch hebben 100/120Hz-panelen in televisies vaak wel een betere beeldkwaliteit en kunnen ze die films rustiger weergeven dan goedkopere 60Hz-panelen.

Ben je echter een gamer? Dan is het antwoord volmondig ja. De nieuwste spelcomputers en moderne videokaarten zijn gemaakt om die hoge snelheden te benutten. Games spelen soepeler, zien er scherper uit tijdens actiescènes en je reageert sneller op wat er gebeurt. Als je nu een nieuwe tv of monitor koopt met het oog op de toekomst en gaming, is 120 Hz of hoger eigenlijk een vereiste op je wensenlijstje. Let er bij televisies wel op dat je beschikt over een HDMI 2.1-aansluiting, want alleen die kabel kan de enorme hoeveelheid data van 4K-beeld met 120 Hz verwerken.

Drie tv's met 120 Hz of meer

De meeste high-end tv's van dit moment ondersteunen 120 Hz voor spelcomputers (PS5/Xbox Series X) en gaan zelfs tot 144 Hz als je ze aan een krachtige gaming-pc hangt.

Als we kijken naar de huidige generatie televisies, kunnen we niet om de LG OLED evo C5 heen. Dit is de gloednieuwe opvolger van de populaire C4 en wordt gezien als de standaard voor gamers en filmliefhebbers. Hij beschikt over vier HDMI 2.1-poorten die de volle 144 Hz ondersteunen, wat hem toekomstbestendig maakt voor pc-gamers, terwijl hij naadloos samenwerkt met de PlayStation 5 en Xbox Series X op 120 Hz. Het nieuwe paneel heeft een nog hogere helderheid dan zijn voorganger, waardoor HDR-beelden nog meer impact hebben.

Daarnaast is de Samsung OLED S95F een absolute blikvanger in de winkels. Waar Samsung vorig jaar hoge ogen gooide met de S95D, doet de F-serie er nog een schepje bovenop met een vernieuwde antireflectielaag die nog beter werkt in lichte kamers. Dit model combineert de diepe zwartwaarden van OLED met de intense kleuren van Quantum Dots. Ook dit scherm ondersteunt verversingssnelheden tot 144 Hz en beschikt over de uitgebreide Gaming Hub van Samsung, waarmee je zelfs zonder console games kunt streamen.

Voor wie liever geen OLED wil, is de Samsung Neo QLED QN90F de meest courante keuze in het high-end lcd-segment. Dit 2025-model maakt gebruik van geavanceerde Mini-LED-technologie, waardoor de helderheid veel hoger ligt dan bij OLED-schermen. Dat maakt hem ideaal voor een zonovergoten woonkamer. Met een verversingssnelheid die oploopt tot 144 Hz en een extreem lage invoervertraging, is dit voor veel competitieve gamers de favoriete keuze.

Drie monitors met 120 Hz of meer

Bij monitors ligt de standaard tegenwoordig al hoger dan 120 Hz, omdat snelheid de uitkomst van een potje schieten of racen bepaalt. Deze modellen zijn populair op Kieskeurig.

Op het gebied van monitoren zien we dat 240 Hz langzaam de nieuwe standaard wordt voor de serieuze gamer. Een model dat momenteel erg goed scoort op Kieskeurig is de LG UltraGear 27GR83Q. Dit is een 27-inch IPS-scherm met een razendsnelle verversingssnelheid van 240 Hz. In tegenstelling tot oudere modellen biedt dit scherm een extreem snelle responstijd van 1 milliseconde, waardoor je in snelle shooters geen last hebt van wazige beelden. Het is een van de meest complete monitoren van dit moment die zowel voor pc als console geschikt is.

Zoek je de absolute top in beeldkwaliteit, dan is de Samsung Odyssey G6 (G60SD) een model dat je veel ziet. Dit is een moderne OLED-monitor met een verversingssnelheid van maar liefst 360 Hz. Hoewel dat misschien overkill klinkt, zorgt de combinatie van de OLED-techniek en deze snelheid voor een ongekend vloeiende en scherpe ervaring. Het scherm heeft bovendien een nieuw koelsysteem waardoor de kans op inbranden – een angst bij oudere OLED-monitoren – aanzienlijk is verkleind.

Voor wie een beperkter budget heeft maar wel snelheid wil, is de MSI MAG 27CQ6F een actuele hardloper. Dit is een gebogen scherm (Curved) met een snelheid van 180 Hz, wat net dat beetje extra soepelheid geeft ten opzichte van de standaard 144 Hz-schermen. Het paneel biedt een hoog contrast en is daarmee een uitstekende instapper voor wie zijn game-ervaring wil upgraden zonder direct de hoofdprijs te betalen.

QD-OLED is steeds vaker terug te vinden in gamingmonitoren. Waar deze techniek eerst vooral was voorbehouden aan het hogere segment, zie je steeds vaker in modellen die voor een veel bredere groep gamers betaalbaar zijn. De vraag is natuurlijk of je dat verschil in beeldkwaliteit ook echt merkt tijdens het spelen. In dit artikel lees je hoe QD-OLED werkt en wanneer je het verschil in de praktijk merkt.

Wat QD-OLED anders maakt

Een traditioneel LCD-paneel werkt met achtergrondlicht dat door meerdere lagen heen moet voordat je een beeld ziet. Dat kost tijd en maakt dat zwart nooit volledig zwart wordt. QD-OLED laat die tussenlagen achterwege. Elke pixel geeft zelf licht en schakelt onafhankelijk van de rest. Daardoor reageert het beeld direct. De quantum-dot-laag zet het blauwe OLED-licht om in diepe en zuivere kleuren. Het voelt alsof je condens van een raam veegt: zodra de waas verdwijnt, zie je het beeld helder en zonder vertraging.

©ID.nl

Vloeiende beelden bij snelle actie

Die directe pixelreactie merk je vooral wanneer je snelle spellen speelt. Omdat pixels vrijwel meteen overschakelen naar een nieuwe kleurstand, blijven objecten die over het scherm vliegen scherp in beeld. In shooters, racespellen en andere games waarbij snelheid telt, bijvoorbeeld voetbalgames, ontstaat daardoor een rustiger beeld met minder bewegingsonscherpte. Je ogen hoeven zich minder vaak aan te passen. Daardoor raken ze minder snel vermoeid en houd je makkelijker overzicht, ook wanneer je langere tijd achter elkaar speelt.

©ID.nl

Zicht in donkere scènes

QD-OLED blinkt uit in donkere scènes. Pixels die geen licht hoeven te geven, staan volledig uit en leveren een diep zwart dat je bij LCD-panelen zelden ziet. Doordat heldere elementen hier direct naast kunnen staan zonder dat ze licht lekken, ontstaat een sterk contrast dat schaduwen en lichte accenten duidelijker scheidt. Daardoor verdwijnen grijze waasjes in schaduwhoeken en blijven contouren van objecten helder zichtbaar. Vooral in stealth-games, horrorspellen en shooters waarin je tegenstanders soms alleen als silhouet ziet, levert dat een tastbaar voordeel op.

©ID.nl

Kleurrijk zonder overdrijven

De quantum-dot-laag zorgt voor een breed kleurbereik waardoor lichteffecten, huidtinten en subtiele schaduwen goed zichtbaar blijven. Veel QD-OLED-monitoren tonen kleuren standaard wat verzadigd, vooral in de felste modi. In een sRGB- of filmmodus wordt het beeld zachter en natuurgetrouwer, wat beter aansluit bij fotobewerking en dagelijks gebruik. Zodra je de juiste modus gebruikt, lopen kleuren vloeiend in elkaar over en blijven ze gelijkmatig, terwijl uitgesproken elementen zoals neon en magie juist duidelijk opvallen. Dat merk je niet alleen in games, maar ook wanneer je foto's bewerkt of films kijkt.

Helderheid en HDR in perspectief

QD-OLED heeft op het gebied van helderheid flinke stappen gezet ten opzichte van eerdere OLED-generaties. In HDR-games kunnen lichte delen krachtig oplichten zonder dat fel zacht of dof oogt; explosies, glinsteringen op water en fel tegenlicht komen daardoor beter tot hun recht. Toch is het goed om te weten dat deze techniek niet alle beperkingen wegneemt. De helderheid van QD-OLED hangt sterk af van de schermvulling. Bij SDR (standaard dynamisch bereik, het normale helderheidsniveau voor dagelijkse pc-taken) op een volledig wit scherm ligt de helderheid meestal rond de 200 tot 250 nits. Bij kleinere, heldere onderdelen kan dit oplopen richting 400 tot 500 nits. In HDR kunnen pieken van 1000 tot 1300 nits worden bereikt, maar die waarden gelden vooral voor kleine accenten en niet voor het hele scherm. Mini-LED-monitoren houden hogere helderheidsniveaus langer vast, wat in fel verlichte kamers zichtbaar voordeel geeft in extreme highlights. QD-OLED compenseert veel daarvan met perfect zwart, waardoor het contrast wel krachtig blijft (zie ook kader QD-OLED versus Mini-LED) .

Reflecties in daglicht

De meeste QD-OLED-monitoren hebben een glanzende afwerking. Dat helpt bij de kleurweergave en het contrast, maar maakt het paneel gevoeliger voor reflecties bij daglicht. Daarnaast ontbreekt een polarisatiefilter. Daardoor kunnen zwartwaarden in fel licht een paarse of grijze waas krijgen: het diepe zwart wordt zichtbaar opgelicht, meer dan bij een gewone spiegeling. Dat drukt het contrast in een goed verlichte kamer en kan afleiden bij gamen. Gebruik je de monitor vooral in een donkere of gelijkmatig verlichte ruimte, dan speelt dit nauwelijks. In kamers met veel direct zonlicht of grote ramen komt een matte Mini-LED-monitor daarom vaak rustiger over.

©ID.nl

Minimale inputvertraging

Naast de snelle pixelreacties is ook de invoervertraging laag. Moderne QD-OLED-modellen reageren direct op elke muisbeweging en elke controlleractie. Vooral in competitieve shooters is dat een voordeel, omdat elke handeling zonder merkbare vertraging op het scherm verschijnt. 

Burn-in en levensduur

Burn-in blijft bij elke OLED-variant een punt van aandacht, al zijn moderne QD-OLED-schermen duidelijk verder dan eerdere generaties. Ze gebruiken meerdere beschermingsmechanismen die de belasting door statische beelden beperken. Voor normaal gamegebruik werkt dat in de praktijk goed en blijft het risico klein.

Dat neemt niet weg dat enige nuance op zijn plaats is. Gebruik je een monitor dagelijks vele uren voor taken met veel vaste elementen, zoals spreadsheets, fotobewerkingspanelen of het steeds terugkerende HUD van één game, dan is de kans op inbranden groter dan bij LCD- of Mini-LED-panelen. Afwisseling in wat je op het scherm toont en af en toe even pauze nemen helpt om het paneel langer in goede staat te houden. Even pauze nemen is ook voor jezelf goed trouwens!

Wat voor beschermingstechnieken kun je tegenkomen?

©AGON by AOC

Voorbeeld: bescherming in de praktijk

Veel QD-OLED-monitoren combineren verschillende beschermingsmechanismen om het risico op burn-in te beperken. In onderstaande tabel zie je bijvoorbeeld wat je kunt vinden in een aantal recente modellen uit de AGON PRO line-up van AOC. Je kunt al deze functies zelf in- en uitschakelen en je kunt de intensiteit ervan aanpassen. Dat betekent dat je zelf kunt bepalen hoe sterk de bescherming is.

Voor wie QD-OLED vooral interessant is

Gamers die veel snelle actie spelen, halen het meeste uit QD-OLED. De voordelen van de techniek zijn in elk genre zichtbaar, maar vallen vooral op in shooters en racespellen, waar tempo en directe reacties tellen. Ook filmische games die sterk leunen op licht-donkercontrasten winnen zichtbaar aan sfeer en detail.

Conclusie

QD-OLED combineert diepe zwartwaarden met snelle pixelreacties en een breed kleurbereik. Dat zorgt voor een vloeiend beeld in snelle games en meer overzicht in donkere scènes. HDR komt overtuigend tot zijn recht, al blijven Mini-LED-schermen beter overeind bij zeer hoge helderheid en fel daglicht. Inbranden blijft een punt van aandacht wanneer hetzelfde element lange tijd in beeld staat, maar moderne modellen beschikken over uitgebreide beschermingsmaatregelen. Voor veel gamers is QD-OLED daarmee een goede keuze: snel, sfeervol en klaar voor de komende jaren.