ID.nl logo
Hardware up-to-date: zo installeer, update en back-up je drivers
© andranik123 - stock.adobe.com
Huis

Hardware up-to-date: zo installeer, update en back-up je drivers

Dankzij stuurprogramma’s oftewel drivers kan Windows optimaal alle aangesloten hardwarecomponenten benaderen. Maar beschikt je systeem wel over de juiste drivers? Waar en hoe vind je deze, hoe installeer of update je ze, en hoe maak je er back-ups van?

**Na het lezen van dit artikel weet je alles over drivers: **

  • Je weet hoe je kunt checken of de nodige stuurprogramma’s zijn geïnstalleerd
  • Je weet of het de optimale versies zijn
  • Je kunt drivers updaten, vervangen en installeren
  • Je kunt drivers back-uppen

Ook belangrijk: Met deze software-updaters houd je indringers buiten de deur

Tip 01: Tussenlaag

Elke computer werkt met diverse hardwarecomponenten, zoals een grafische kaart, netwerkadapter, toetsenbord, muis en printer. Voor de communicatie tussen Windows en deze componenten zijn stuurprogramma’s oftewel (hardware)drivers essentieel. Ze zetten instructies van het besturingssysteem om in acties waarmee de hardware overweg kan. Windows identificeert, installeert en updatet vaak automatisch de benodigde drivers wanneer je een nieuw apparaat aansluit. Maar het kan gebeuren dat je zelf drivers moet installeren … of bijwerken om de hardware compatibel te houden met nieuwe softwareversies en optimaal te laten functioneren.

Een vereenvoudigde schematische voorstelling van een Windows-stuurprogramma.

Tip 02: Overzicht

Om snel de geïnstalleerde stuurprogramma’s te bekijken, gebruik je het Apparaatbeheer van Windows. Klik met rechts op de startknop en kies Apparaatbeheer, of druk op Windows-toets+R en voer devmgmt.msc uit.

In dit dialoogvenster zie je stuurprogramma’s standaard gegroepeerd per apparaat, zoals Audio-invoer en -uitvoer, Beeldapparaten, Beeldschermadapters, Netwerkadapters, Printers en Schijfstations. Uitroeptekens of vraagtekens wijzen op een problematische of onjuiste driver, of op een onbekend apparaat (zie ook tip 11). Met de weergaveoptie Apparaten op stuurprogramma in het menu Beeld krijg je een alfabetische lijst van drivers, telkens met de bijbehorende apparaten. Ook kun je hier de optie Verborgen apparaten weergeven inschakelen om momenteel niet-aangesloten of inactieve apparaten te zien, zoals oude printers of usb-apparaten, maar bijvoorbeeld ook virtuele schijven of verborgen systeemonderdelen.

In het Apparaatbeheer vind je een overzicht van de geïnstalleerde stuurprogramma’s.

Tip 03: Windows Update

Om drivers of driverupdates te installeren, is de ingebouwde updatefunctie van Windows een prima methode. Open Instellingen met Windows-toets+I, selecteer Windows Update en klik op Naar updates zoeken. Windows speurt naar functionele en beveiligingsupdates, maar ook naar stuurprogramma’s die door fabrikanten aan de Microsoft-database zijn toegevoegd (zie ook het kader ‘Microsoft Update-catalogus’). Je vindt een overzicht van reeds geïnstalleerde driverupdates via Geschiedenis van update, in de sectie Stuurprogramma-updates.

Je zult zien dat belangrijke drivers automatisch worden geïnstalleerd, maar sommige beschouwt Windows als optioneel. Deze vind je dan onder Geavanceerde opties bij Optionele updates in de sectie Stuurprogramma-updates. Selecteer hier de gewenste drivers en klik op Downloaden en installeren. Helaas blijkt niet altijd even duidelijk over welke drivers het precies gaat. Er zit dan vaak weinig anders op dan via een zoekmachine naar extra informatie te speuren.

Ook Windows Update kan drivers en updates installeren, maar niet altijd volautomatisch.

Blokkade

Wil je liever niet dat Windows Update automatisch drivers zoekt en installeert, dan kun je dit blokkeren. In Windows Pro druk je op Windows-toets+R en voer je gpedit.msc uit. Navigeer in het linkerdeelvenster van dit venster Editor voor lokaal groepsbeleid naar Computerconfiguratie / Beheersjablonen / Windows-onderdelen / Windows Update / Updates beheren die worden aangeboden vanuit Windows Update. Dubbelklik in het rechterdeelvenster op Geen stuurprogramma’s opnemen in Windows-update en selecteer Ingeschakeld.

In Windows Home kan dit met een registeringreep. Maak een reg-bestand met Kladblok (zorg dus het bestand niet de extensie .txt heeft) en typ het volgende, inclusief de lege regel:

Sla dit bijvoorbeeld op als GeenDriversviaWindowsUpdate.reg, dubbelklik om het bestand te activeren, bevestig met Ja (2x) en OK. Om automatische driverupdates toch weer in te schakelen, verander je 00000001 in 00000000 en voer je het reg-bestand opnieuw uit.

Met deze registeringreep blokkeer je automatische driverupdates via Windows Update.

Tip 04: Alternatieve update

Als je specifieke driverupdates wilt ophalen en de standaard updatefunctie van Windows biedt geen uitkomst, gebruik dan het Apparaatbeheer (zie ook tip 2). Klik met rechts op de driver die je wilt bijwerken, zoals een verouderde driver of een exemplaar met een uitroepteken of vraagteken. Kies Stuurprogramma bijwerken en daarna Automatisch zoeken naar stuurprogramma’s en eventueel In Windows Update zoeken naar bijgewerkte programma’s.

Lukt het langs deze weg ook niet, dan kun je bij Stuurprogramma bijwerken ook de optie Op mijn computer naar stuurprogramma’s zoeken kiezen. Je moet in dit geval wel al over de juiste driver beschikken. Via de knop Bladeren wijs je dan de juiste driverlocatie aan. Of je klikt op Ik wil kiezen uit een lijst met stuurprogramma’s op mijn computer. Windows gaat dan op de allerlei locaties kijken naar mogelijk geschikte drivers (binnen de betreffende apparaatcategorie).

Je kunt een driver ook bijwerken vanuit het Apparaatbeheer.

Tip 05: Driverlocaties

Als je al over de juiste stuurprogramma’s zou beschikken, bijvoorbeeld via een parallelle Windows-installatie op een andere schijf, kun je in Apparaatbeheer bij Op mijn computer naar stuurprogramma’s zoeken via de knop Bladeren verwijzen naar de map \Windows\System32 op het betreffende station. Zorg dat de optie Inclusief onderliggende mappen aangevinkt is. Dit werkt trouwens ook als je een image hebt van een oudere Windows-installatie die je als virtueel station hebt gekoppeld.

Als de benodigde drivers op een ander Windows-systeem staan, kun je vanaf dat apparaat naar %windir%\System32\DriverStore navigeren, de complete submap FileRepository kopiëren naar een extern opslagmedium en vanuit Apparaatbeheer op je eigen computer naar deze locatie verwijzen om de drivers te installeren.

Wie weet vind je de benodigde drivers wel via een andere Windows-installatie?

Microsoft Update-catalogus Voor directe toegang tot de belangrijkste database waar Windows Update uit put, ga je naar www.catalog.update.microsoft.com. Hier kun je zoeken op het KB-nummer (Knowledge Base) van de gewenste update, maar je kunt ook naar een apparaatnaam zoeken. Controleer goed of de driver overeenkomt met jouw Windows-versie, inclusief of je een 32- of 64bit-versie hebt. Klik op Downloaden en volg de link om het bestand op te halen. Voor msu-bestanden volstaat een dubbelklik om te installeren. Een cab-bestand pak je uit met een tool zoals 7-Zip, waarna je in de uitpakmap wellicht het exe-bestand van een installatietool vindt of een inf-bestand (zie ook tip 12).

Desnoods haal je zelf (driver)updates uit de online catalogus op en installeer je die.

Tip 06: Driverback-ups

Het is trouwens een goed idee een back-up van je stuurprogramma’s te maken zodra je systeem stabiel is en alle benodigde drivers zijn geïnstalleerd. Zo’n back-up is handig als je systeem crasht en je een schone Windows-installatie wilt uitvoeren.

Je kunt hiervoor de submap FileRepository kopiëren en vanuit Apparaatbeheer naar deze back-up verwijzen (zie tip 5), maar het kan handiger met de (weliswaar al iets oudere) tool DriverBackup!. Pak het gedownloade zip-bestand uit, klik met rechts op DrvBK.exe en kies Als administrator uitvoeren. Na de automatische scan selecteer je de gewenste drivers. Eventueel klik je eerst op Third parts om de standaarddrivers buiten beschouwing te laten. Klik op Full portability voor overdracht van drivers naar een ander systeem. Bevestig met Start Backup, wijs via Browse een geschikte locatie aan en druk nogmaals op Start Backup!.

Om drivers te herstellen, start je opnieuw DriverBackup! en kies je via Restore / Open Backup file je back-upbestand. Zet een vinkje bij de gewenste drivers en bevestig met Restore (2x).

Het is een goed idee om een back-up van je drivers te maken.

Tip 07: Online zoeken

Beschik je niet over de goede driver(update), dan is online zoeken een optie. Vermijd in elk geval het downloaden van drivers of driverupdate-tools van onbekende sites om te voorkomen dat je de verkeerde drivers krijgt of zelfs malware krijgt voorgeschoteld. Ben je aan het zoeken voor drivers voor een normale pc: ga dan het best naar de site van de fabrikant van het betreffende apparaat. Op Wikipedia, met de fabrikantnaam als trefwoord, vind je meestal de juiste website.

In de praktijk blijkt het helaas niet altijd eenvoudig om de juiste driver te vinden, hoewel steeds meer fabrikanten een zoektool ter beschikking stellen. Soms zijn er ook twee downloadopties: alleen de driverbestanden (zie ook tip 12) of een uitvoerbaar installatieprogramma.

Fabrikanten zoals Intel of AMD bieden zelfs een tool aan om je pc te analyseren en zo de geschikte drivers op te halen. Neem bij twijfel eventueel contact op met de supportafdeling van de fabrikant.

Bij een fabrikant als AMD kun je ook een analysetool inzetten voor het installeren van de juiste drivers.

Drivertool Hoewel we doorgaans adviseren om tools van derden voor driverupdates te vermijden, willen we Driver Booster toch even noemen. Gebruik de tool niet voor automatische updates, maar om verouderde drivers snel op te sporen. Vermijd extra aanbiedingen tijden de installatie, waarna je de tool start en een scan laat uitvoeren. Je kunt de scan vernieuwen door linksboven op het pijlknopje te klikken en Scan opnieuw te selecteren.

Je ziet nu een lijst van drivers, gemarkeerd als Verouderd of UpToDate. Je kunt nu bij een verouderde driver op het pijlknopje naast Update klikken. Kies vervolgens Details, en bekijk de huidige en aanbevolen versie, de uitgever, de datum en of de driver WHQL-gecertificeerd is door Microsoft. Deze informatie helpt je de juiste driver zelf te vinden en te installeren. Eventueel kun je ook klikken op Update / OK als je toch het volste vertrouwen hebt in de aanbeveling van Driver Booster. De tool is in elk geval zo verstandig om eerst automatisch een herstelpunt te maken.

Een tool als Driver Booster kan je helpen verouderde drivers te detecteren.

Tip 08: Laptopdrivers

Gaat het om een laptop, dan moet je doorgaans juist niet bij de fabrikant van de diverse hardware-onderdelen zijn, maar bij de producent van de laptop. Je kunt de nodige drivers meestal vinden aan de hand van de modelnaam van je laptop of soms via het serienummer of een servicetag, doorgaans te vinden aan de onderkant.

De meeste fabrikanten hebben ook een speciale updatetool, die vaak standaard in de Windows-installatie is opgenomen. Deze tool kan automatisch (updates van) de juiste drivers downloaden en installeren, en soms ook bepaalde hardwarefuncties optimaliseren.

Heb je zo’n tool nog niet op je laptop staan? Kijk dan op de officiële website van de fabrikant. Bekende tools zijn Acer Care Center, Asus Live Update of MyAsus, Dell (Command) Update, HP Support Assistant, Huawei Support of Huawei PC Manager, Lenovo Vantage, LG Update Center, MSI (Dragon) Center, MSI Live Update en Samsung Update.

Drivers voor je laptop vind je op de site van de laptopfabrikant, of via een speciale updatetool.

Tip 09: Systeemback-up

Als je denkt de juiste driver of update gevonden te hebben, is het verstandig eerst een systeemherstelpunt te maken. Dit biedt een vangnet als de installatie niet het gewenste resultaat oplevert. Typ herstelpunt in de Windows-zoekbalk en start Een herstelpunt maken. Zorg dat je systeempartitie op Ingeschakeld staat. Desnoods regel je dit via Configureren / Systeembeveiliging inschakelen. Druk tot slot op de knop Maken en geef het herstelpunt een naam.

Het kan zeker geen kwaad om ook eerst een complete systeemback-up te maken, in combinatie met een live-herstelmedium. Beide kunnen bijvoorbeeld met EaseUS Todo Backup Free (www.kwikr.nl/toback). Klik hier op Create Backup, kies Disk en zet een vinkje bij je systeemschijf. Via Tools / Create Emergency Disk (of via de optie Enable PreOS, maar dit is iets lastiger) maak je een live-herstelomgeving voor als Windows niet meer doorstart na een mislukte driverupdate.

Maak zeker eerst (ook) een herstelpunt voor je een driver(update) installeert.

Tip 10: Generiek

Hoewel Windows automatisch de meeste drivers installeert, kiest het soms voor een generieke driver die op meerdere apparaatmodellen werkt, maar niet altijd optimaal is. Vooral bij grafische kaarten is het aan te raden de specifieke drivers van de fabrikant te gebruiken of deze te installeren via tools als GeForce Experience (Nvidia) of Radeon Software (AMD).

Ook voor randapparatuur zoals toetsenborden, muizen en monitors worden vaak generieke drivers gebruikt, aangeduid met namen als HID-toetsenbordapparaat, HID-muis of Generic monitor in Apparaatbeheer. Hoewel deze drivers doorgaans voldoen, bieden specifieke drivers soms extra functionaliteiten. Deze kun je vinden op de website van de fabrikant en bijvoorbeeld via Apparaatbeheer installeren, voor betere prestaties of extra functies.

Windows installeert wel vaker ‘generieke’ drivers die niet altijd optimaal zijn.

Tip 11: Onbekend

Het kan gebeuren dat Windows een bepaald apparaat niet (correct) detecteert en dus ook geen driver kan installeren, waarna in Apparaatbeheer de aanduiding Onbekend apparaat kan opduiken.

Om het apparaat alsnog te identificeren, klik je er met rechts op en kies je Eigenschappen. Op het tabblad Details kies je Hardware-id’s in het uitklapmenu. Aan de hand van tekststrings herken je de Vendor ID (VEN of VID), de Device ID (DEV of DID), de Class Code (CC) en de Revision (Rev). Klik eerst met rechts op de bovenste, meest gedetailleerde regel, kies Kopiëren en plak deze regel met Ctrl+V in de zoekbalk van een zoekmachine. Levert dit geen bruikbare zoekresultaten op, probeer het dan met een kortere, minder gedetailleerde ID.

Je kunt het ook proberen met de (al wat oudere) tool Unknown Device Identifier. Start deze na installatie op en klap het gewenste apparaat uit voor de nodige informatie. Vanuit het contextmenu kun je de ID dan via Find Driver opsporen. Volg in elk geval de aanbevelingen uit tip 9 voordat je een nieuwe driver installeert.

Desnoods ga je op zoek naar de juiste driver via de hardware-ID’s.

Tip 12: Nieuw

Wanneer je een nieuw apparaat installeert, detecteert Windows dit vaak automatisch waarna hij de juiste driver installeert. En sommige apparaten hebben een eigen installatietool die frequent op updates controleert. Is dit niet het geval en is de juiste driver niet meegeleverd, dan zit er weinig anders op dan de juiste driver op te sporen (zie ook tip 7). Gevonden? Open dan het Apparaatbeheer en ga eerst na of het bijbehorende apparaat in de lijst te vinden is bij de juiste categorie. Zo niet, kijk dan bij Overige apparaten, waarna je verder kunt met de optie Stuurprogramma bijwerken.

Staat het apparaat helemaal niet in Apparaatbeheer, open dan het menu Actie, kies Stuurprogramma’s toevoegen en wijs via Bladeren de driver aan. Mogelijk lukt het ook door in de Verkenner met rechts op het bijbehorende inf-bestand te klikken en Installeren te kiezen, maar deze methode heeft niet onze voorkeur.

In het menu Actie staat ook de optie Oudere hardware toevoegen. Hiermee start je een wizard die je kan helpen om drivers voor oudere apparaten te installeren die geen plug-and-play ondersteunen en dus niet automatisch door Windows worden herkend. Druk hier op Volgende en probeer het eerst met De hardware opsporen en automatisch installeren (aanbevolen). Lukt het zo niet, probeer het dan met de optie De hardware installeren die ik handmatig in een lijst selecteer (geavanceerd), duid de Categorie aan en selecteer het inf-driverbestand.

Ook Windows 11 heeft nog een wizard voor de installatie van oudere apparatuur.

Tip 13: Mislukt

Mocht er een verkeerde driver geïnstalleerd zijn, start dan Apparaatbeheer, klik met rechts op de driver, ga naar Eigenschappen en open het tabblad Stuurprogramma. Hier zou de optie Vorig stuurprogramma beschikbaar moeten zijn om terug te keren naar de vorige, functionerende driver. Als dat niet kan, kies dan Apparaat verwijderen in het contextmenu, herstart Windows en installeer alsnog de correcte driver handmatig (tenzij Windows Update dat voor je doet). Als ook dat niet werkt, gebruik dan een eerder gemaakt herstelpunt. Druk op de Windows-toets+R, voer rstrui.exe uit, kies Een ander herstelpunt selecteren, selecteer het herstelpunt, druk op Volgende en volg de instructies. Na een herstart zou alles weer naar behoren moeten functioneren.

Via de knop Vorig stuurprogramma kun je naar de vorige driverversie van een apparaat terugkeren.

Tip 14: Herstelmedium

Het kan jammer genoeg ook gebeuren dat Windows niet meer wil doorstarten na een mislukte driverinstallatie. Dan heb je hopelijk nog je eerder gemaakte systeemback-up die je vanaf het live-herstelmedium kunt terugzetten (zie ook tip 9), maar voor je zo’n drastische operatie uitvoert, probeer je het best eerst als volgt: maak op een andere pc een Windows-installatiemedium met behulp van de Media Creation Tool. Stop een lege usb-stick in je pc, start de gedownloade tool op, stel de gewenste taal en versie in (zoals Nederlands en Windows 11) en kies USB-flashstation aan. Selecteer de usb-stick en even later start de procedure.

Na afloop start je je systeem op van deze stick. Stel taal, tijdzone en toetsenbord in, druk op Volgende en kies Uw computer herstellen / Problemen oplossen / Geavanceerde opties. Met de optie Systeemherstel kom je hopelijk alsnog bij het eerder gemaakte herstelpunt.

Bij zware problemen is een herstelmedium of -omgeving zowat de laatste strohalm.

Watch on YouTube

 

▼ Volgende artikel
Consumenten testen: de Philips PureProtect Mini 900-serie Luchtreiniger
© Philips
Energie

Consumenten testen: de Philips PureProtect Mini 900-serie Luchtreiniger

Met de Philips PureProtect Mini 900-serie AC0920/10 haal je een compacte maar effectieve luchtreiniger in huis. Dit apparaat belooft een stille werking, geavanceerde luchtfiltering en een gebruiksvriendelijke bediening. Wat vinden de leden van het Review.nl Testpanel ervan? We verzamelden hun beoordelingen en ervaringen om een helder beeld te schetsen van de prestaties, voordelen en eventuele minpunten.

Partnerbijdrage - in samenwerking met Philips

De Philips PureProtect Mini 900-serie AC0920/10 zorgt in no-time voor schonere lucht in huis. Dankzij de 2-laagse HEPA-filtratie verwijdert hij 99,97 procent van de kleinste deeltjes, waaronder allergenen en virussen zoals H1N1 (griep). Met een zuiveringscapaciteit tot 65 m² en een snelle werking (in slechts 12 minuten) is deze luchtreiniger ideaal voor elke ruimte. Bovendien werkt hij ultrastil, zonder lichtverstoring, zodat je ook 's nachts ongestoord geniet van frisse lucht.

Stijlvol en compact ontwerp

Een groot pluspunt volgens de testers is het strakke en moderne design. IlsevdG zegt: "Het apparaat valt op door zijn strakke en moderne design dat moeiteloos in elke kamer past." Ook Jor1nde vindt het ontwerp geslaagd: "Het apparaat is mooi klein en kan dus makkelijk ergens geplaatst worden." De luchtreiniger is lichtgewicht en daardoor eenvoudig te verplaatsen, wat meerdere testers als prettig ervaren.

©Philips

Luchtfiltering en prestaties

De PureProtect Mini beschikt over een HEPA NanoProtect-filter dat 99,97 procent van de deeltjes tot 0,003 micron opvangt. Testers merken op dat de lucht schoner aanvoelt en dat allergieën en stof worden verminderd. Tester NtenHove zag direct een positief effect: "Al vanaf de eerste dag merkte ik dat ik minder last had van mijn luchtwegen." Ook een andere tester merkte verbetering bij zijn zoon: "Hij heeft in de avonduren geen volle neus meer en valt makkelijker in slaap."

Toch is niet iedereen even enthousiast over de effectiviteit. MikaDeTester vindt dat 'je daarnaast zeker nog het huis moet doorluchten, want op zichzelf zuivert het product de lucht niet voldoende'. Ook EstherRK merkte dat de lucht 's nachts niet altijd binnen de marges bleef.

©Philips

Geluidsniveau: fluisterstil of storend?

Het geluidsniveau van de PureProtect Mini krijgt wisselende beoordelingen. De slaapmodus wordt vaak geprezen. Een van de testers zegt hierover: "Hij is fluisterstil, dus ideaal voor 's nachts." Ook Ineke83 bevestigt: "In de slaapmodus werkt het apparaat zeer stil; mijn vrouw en ik horen het niet tijdens onze slaap."

Op hogere standen is het echter een ander verhaal. MikaDeTester klaagt: "De gewone stand maakt best veel herrie en in de turbostand lijkt het alsof hij wegvliegt." Ook IlsevdG merkt op dat het geluid in de hogere stand wel iets luider is.

"Het filter is na drie weken pas 5 procent vervuild, dus gaat lekker lang mee!"

- Een tester van het Review.nl Testpanel

Gebruiksgemak en bediening

De luchtreiniger wordt over het algemeen als gebruiksvriendelijk ervaren. De installatie is eenvoudig, en de bediening via het touchscreen of de Air+-app wordt door veel testers als prettig omschreven. Daniëlle zegt: "Het apparaat is makkelijk te bedienen; binnen een paar minuten stond hij al aan."

Toch zijn er ook een paar minpunten. Sommige testers vinden de handleiding bijvoorbeeld te summier. EstherRK: "De plaatjes laten duidelijk zien hoe je het apparaat moet installeren, maar ik miste informatie zoals waar het apparaat moet worden geplaatst." Ook tester Aanradertje vond het display lastig te begrijpen zonder extra uitleg.

Pluspunten:

  • Compact en stijlvol design
  • Fluisterstille slaapmodus
  • Handige app-bediening
  • Vermindert stof en allergieën

Minpunten:

  • Geluid op hogere standen
  • Summiere handleiding
  • Niet voldoende zonder extra ventilatie

©Philips

Conclusie: een slimme keuze met een paar kanttekeningen

De Philips PureProtect Mini 900-serie AC0920/10 luchtreiniger scoort overwegend goed bij de testers. Het compacte design, de stille slaapmodus en de effectieve luchtzuivering worden vaak genoemd als pluspunten. Vooral mensen met allergieën lijken baat te hebben bij dit apparaat.

Toch zijn er ook verbeterpunten. Op hogere standen kan het apparaat luidruchtig zijn, en sommige testers vinden dat het filteringssysteem niet krachtig genoeg is om een ruimte volledig te zuiveren zonder extra ventilatie. Ook zou de handleiding wat uitgebreider mogen zijn. Niettemin scoort deze luchtreiniger al met al een heel fatsoenlijke 8,0.

Meer weten over deze luchtreiniger?

Bekijk 'm op Kieskeurig.nl!
▼ Volgende artikel
18 multiplatformtools: gratis en geschikt voor meerdere besturingssystemen
© MR Vector - stock.adobe.com
Huis

18 multiplatformtools: gratis en geschikt voor meerdere besturingssystemen

Er zijn talloze prima toepassingen voor Windows, macOS en Linux, maar er zijn ook applicaties die echt probleemloos op álle drie de besturingssystemen werken. Hier bespreken we kort achttien van deze multiplatform-programma’s, die bovendien volledig gratis zijn.

In dit artikel laten we programma’s zien die werken op Windows, macOS én Linux: • Calibre • LibreOffice • Scribus • Syncthing • Duplicati • darktable • GIMP • Inkscape • Krita • Audacity • HandBrake • OBS Studio • Shotcut • VLC Media Player • Tor Browser • BleachBit • VeraCrypt • KeePassXC

Kan zeker interessant zijn: Meerdere besturingssystemen op één pc met Workstation Pro

Er zijn veel uitstekende commerciële programma’s, maar het is prettig om te weten dat er vaak ook goede gratis toepassingen beschikbaar zijn. Op een site als www.alternativeto.net kun je daar gericht naar zoeken. We hebben het hier ook over echte freeware, geen freemium-modellen waarbij je pas na betaling toegang krijgt tot geavanceerde opties.

De achttien applicaties in dit artikel zijn ook allemaal freeware en bovendien opensource. Dit betekent dat de broncode vrij beschikbaar is, en door iedereen kan worden bekeken en aangepast. Ze zijn multiplatform/crossplatform en werken op de drie belangrijkste desktopbesturingssystemen: Windows, macOS en Linux. Een aantal, zoals VLC media player, Syncthing en Tor Browser, is zelfs beschikbaar als mobiele app.

We hebben al deze tools zelf meerdere keren gebruikt en kunnen zonder meer stellen dat ze de moeite waard zijn. Probeer ze gerust: het kost je alleen wat tijd en je ontdekt ongetwijfeld enkele pareltjes.

Documentbeheer en -ontwerp

Calibre

Calibre is een handige tool om e-books te beheren en te organiseren. Hiermee kun je je bibliotheek eenvoudig structureren, en metadata zoals titels en covers aanpassen. Je converteert indien nodig e-books naar verschillende formaten, waaronder epub, mobi en pdf. Ook biedt het programma opties om te synchroniseren met verschillende e-readers, zodat je altijd toegang hebt tot je collectie.

Verder kun je met Calibre nieuwsartikelen en RSS-feeds automatisch omzetten naar e-books. Het programma heeft daarnaast een ingebouwde e-booklezer. Tot slot kun je documenten of je volledige bibliotheek delen via je thuisnetwerk of de cloud.

🌍 www.calibre-ebook.com

Calibre komt het best tot zijn recht als beheerprogramma.

LibreOffice

LibreOffice is een uitgebreide kantoorsuite met verschillende modules, waaronder Writer voor tekstverwerking, Calc voor spreadsheets en Impress voor presentaties. Writer ondersteunt meerdere documentformaten, inclusief die van Microsoft Office, en biedt diverse geavanceerde opmaakopties. Met Calc kun je complexe berekeningen uitvoeren, maar ook draaitabellen maken en data visualiseren.

Impress maakt het eenvoudig om professionele presentaties te maken met dia’s, overgangen en allerlei multimedia-elementen. Daarnaast biedt LibreOffice de modules Draw voor grafisch ontwerp en Base voor eenvoudig databasebeheer. Ook is er de Math-module, waarmee je wiskundige formules kunt invoegen in zowel documenten als presentaties.

🌍 https://nl.libreoffice.org

Een fraaie kantoorsuite, goeddeels compatibel met het commerciële Microsoft-alternatief.

Scribus

Met het dtp-programma (desktop publishing) Scribus creëer je professionele publicaties, zoals tijdschriften, brochures en boeken, met volledige controle over lay-out en typografie. Het programma biedt geavanceerde functies zoals kleurenbeheer, ondersteuning voor vectorafbeeldingen en een nauwkeurige positionering van elementen op de pagina.

Scribus is prima geschikt voor het ontwerpen van drukwerk en biedt ondersteuning voor export naar pdf, met interactieve elementen zoals formulieren en bladwijzers. Voor drukklare documenten heb je toegang tot uitgebreide ‘preflight’-controles. Ook kun je eenvoudig posters en visitekaartjes ontwerpen. Daarnaast ondersteunt het CMYK-kleuren, zodat je zeker bent van de juiste kleurweergave bij professioneel drukwerk.

🌍 Scribus

Ontwerp je publicaties op een professionele manier.

Synchronisatie en back-ups

Duplicati

Duplicati helpt je om eenvoudig versleutelde back-ups van je bestanden te maken naar diverse cloudopslagdiensten of lokale schijven. Het ondersteunt populaire platformen zoals Google Drive, Dropbox en OneDrive, evenals FTP- en WebDAV-servers. Met Duplicati kun je geavanceerde schema’s instellen en incrementele back-ups uitvoeren, waarbij alleen gewijzigde bestanden worden geüpload (wat tijd en opslagruimte bespaart).

Je gegevens blijven veilig dankzij de ingebouwde versleuteling, zelfs op externe servers. Het gebruiksvriendelijke webdashboard maakt het eenvoudig om back-ups te configureren, en de herstelopties zorgen ervoor dat je snel je bestanden kunt terughalen indien nodig.

🌍 www.duplicati.com

Duplicati is een gebruiksvriendelijke en tegelijk krachtige back-uptool.

Syncthing

Syncthing biedt een efficiënte manier om bestanden te synchroniseren tussen meerdere apparaten zonder centrale cloud. Het peer-to-peer systeem zorgt ervoor dat je data direct worden gedeeld tussen je apparaten via een beveiligde verbinding. Syncthing werkt in realtime en detecteert automatisch wijzigingen, zodat je altijd de meest recente versies van je bestanden hebt, ongeacht het apparaat waarop je werkt.

Via een webinterface kun je het programma op afstand configureren, waarbij je volledige controle hebt over welke mappen gesynchroniseerd worden. Dit maakt Syncthing goed geschikt voor wie privacy en veiligheid belangrijk vindt, omdat alle gegevens lokaal blijven zonder afhankelijk te zijn van derden.

🌍 www.syncthing.net

Syncthing synchroniseert data lokaal tussen verschillende mappen en apparaten.

Fotografie en beeldbewerking

darktable

darktable is een fotobewerkingsprogramma voor het ontwikkelen en retoucheren van raw-bestanden, met ondersteuning voor talrijke cameramodellen. Het biedt tools voor aanpassingen aan belichting, kleurbalans en contrast, en maakt gebruik van lagen en maskers voor precieze bewerkingen. De bewerkingen zijn niet-destructief, zodat je originele bestanden intact blijven.

Daarnaast bevat darktable een handige catalogusfunctie om grote fotocollecties te beheren. Het programma biedt geavanceerde functies zoals kleurnauwkeurigheid via ICC-profielen en lenscorrectie, wat het prima bruikbaar maakt voor gebruikers die volledige controle willen over alle details van hun beeldmateriaal.

🌍 www.darktable.org

darktable: zowel een flexibele fotobewerker als een handige fotobeheerder.

GIMP

GIMP is een krachtig fotobewerkingsprogramma met uitgebreide tools voor het bewerken en retoucheren van afbeeldingen. Het ondersteunt veel bestandsformaten, waaronder psd, png en jpeg, en maakt gebruik van lagen, maskers en selectiegereedschappen voor nauwkeurige aanpassingen. Met functies zoals klonen, vervagen en perspectiefcorrectie kun je eenvoudig foto’s verbeteren.

Voor grafisch ontwerp biedt GIMP tools om vormen te maken, te schilderen en filters toe te passen. Het programma is daarnaast uit te breiden met plug-ins, bijvoorbeeld voor geavanceerde tekstbewerking of batchverwerking van meerdere afbeeldingen tegelijk.

🌍 www.gimp.org

GIMP bevat een indrukwekkende gereedschapskist voor geavanceerde beeldbewerkingen.

Tekenen en grafisch ontwerp

Inkscape

Inkscape is een veelzijdig vectorbewerkingsprogramma waarmee je schaalbare ontwerpen kunt maken. Het ondersteunt bestandsformaten zoals svg, pdf en eps en biedt tools voor het creëren van vormen, paden en tekst. Met functies zoals lagenbeheer, knooppuntbewerking en booleaanse operaties kun je complexe ontwerpen gedetailleerd aanpassen.

Inkscape bevat bovendien een breed scala aan filters en effecten, zoals schaduwen, verlopen en vervormingen. Het programma voldoet prima voor het ontwerpen van logo’s, iconen, illustraties en technische tekeningen. Daarnaast biedt Inkscape krachtige import- en exportopties, zodat je je werk eenvoudig kunt delen of afdrukken in verschillende formaten.

🌍 www.inkscape.org

Met Inkscape maak je slimme bewerkingen aan allerlei vormen, zodat je mooie vectorplaatjes kunt maken.

Schilderen, kleuren, diamond painting, ...

Ook zonder computer kun je creatief bezig zijn!

Krita

Met Krita kun je fraaie digitale schilderijen en illustraties maken dankzij een uitgebreide selectie aan penselen, texturen en effecten. Het programma is vooral gericht op digitale kunst en concept art, met functies als lagenbeheer, geavanceerde kleurbeheeropties en ondersteuning voor verschillende afbeeldingsformaten, zoals psd en png.

Krita biedt krachtige stabilisatietools voor vloeiende penseelstreken en een flexibel dockingsysteem waarmee je de werkruimte naar wens indeelt. Daarnaast bevat het handige animatietools, waaronder bewerkingen per frame. De functionaliteit van het programma is tevens uit te breiden met scripts en plug-ins, wat het geschikt maakt voor bijvoorbeeld animaties.

🌍 www.krita.org/nl

Je hoeft geen Picasso of Renoir te zijn om het digitale Krita-penseel te hanteren.

Multimedia(bewerking)

Audacity

Audacity is een veelzijdige audio-editor waarmee je geluidsopnames kunt maken, bewerken en mixen. Het programma ondersteunt meerdere sporen, waardoor je geluiden kunt opnemen en combineren, met opties om ze te knippen, te splitsen en te verplaatsen. Audacity biedt een breed scala aan effecten, zoals ruisonderdrukking, normalisatie en aanpassingen van toonhoogte en tempo.

Het programma ondersteunt diverse audiobestandsformaten zoals mp3, wav en ogg, en je kunt bestanden exporteren in diverse kwaliteitsniveaus. Met de uitgebreide spectrumanalyses en visualisatietools is Audacity ook geschikt voor technische audio-bewerkingen, zoals het optimaliseren van geluid voor podcasts of muziekproducties.

🌍 www.audacityteam.org

Audacity is bedoeld voor iedereen die met audio bezig is: of je nou podcastmaker bent of gewoon een hulpprogramma nodig hebt om een geluidbestand een beetje bij te snijden.

HandBrake

Met de veelzijdige video-encoder HandBrake kun je eenvoudig videobestanden converteren naar verschillende formaten. Het programma biedt een breed scala aan invoerformaten en outputopties als mkv en mp4. HandBrake heeft een uitgebreide selectie voorinstellingen voor verschillende apparaten, zoals smartphones, tablets en consoles, zodat ook beginners snel de juiste instellingen kunnen kiezen.

De videokwaliteit is aanpasbaar door parameters als bitrate, framerate en resolutie te wijzigen. Het programma ondersteunt daarnaast ondertitels, hoofdstukken en meerdere audiotracks. Met de batchverwerking kun je meerdere video’s tegelijk converteren, en dankzij ingebouwde filters, zoals deïnterlacing en ruisonderdrukking, kun je de videokwaliteit verbeteren tijdens het conversieproces.

🌍 www.handbrake.fr

OBS Studio

OBS Studio is een krachtig programma voor livestreaming en schermopnames, waarmee je eenvoudig verschillende bronnen zoals vensters, webcams, microfoons en videobestanden kunt combineren in één opname of uitzending. Met scènes kun je snel schakelen tussen verschillende lay-outs, wat handig is voor live presentaties, games of webinars.

OBS Studio ondersteunt zowel lokale opnames als direct streamen naar platformen als YouTube, Twitch en Facebook. Het programma biedt uitgebreide instellingen voor bitrate, resolutie en framerate, zodat je de kwaliteit van je opnames nauwgezet kunt afstemmen. Daarnaast kun je extra plug-ins toevoegen om de functionaliteit uit te breiden of specifieke workflows te automatiseren.

🌍 www.obsproject.com

Combineer diverse invoerbronnen, zoals je scherm, webcam, audio en meer.

Shotcut

Met Shotcut kun je eenvoudig video’s bewerken met een breed scala aan functies, zonder het gebruiksgemak te verliezen. Het programma ondersteunt verschillende videoformaten en biedt bewerkingsopties zoals knippen, splitsen en het toevoegen van overgangen.

Shotcut beschikt over een tijdlijn met meerdere sporen, waarmee je video, audio en effecten kunt combineren. Met filters voor kleurcorrectie, witbalans en verscherping kun je snel de beeldkwaliteit verbeteren.

Het programma biedt exportopties met aanpasbare resoluties en framerates, geschikt voor platformen zoals YouTube of lokale opslag. Shotcut ondersteunt bovendien hardwareversnelling, waardoor het renderen van video’s sneller verloopt, afhankelijk van je systeem.

🌍 www.shotcut.org

Shotcut is gebruiksvriendelijk genoeg zodat ook beginners meteen aan de slag kunnen.

VLC media player

VLC media player speelt vrijwel elk audio- en videoformaat af zonder dat je extra codecs hoeft te installeren. Naast het afspelen van lokale bestanden ondersteunt VLC ook contentstreaming vanaf het web en netwerkbronnen. De ingebouwde tools bieden functies zoals het opnemen van video’s, het converteren van bestanden naar verschillende formaten en het aanpassen van audio- en video-instellingen in realtime. Het programma heeft uitgebreide ondersteuning voor ondertitels, inclusief het automatisch downloaden van ondertitels. Verder kun je afspeellijsten beheren, bladwijzers toevoegen, videofilters toepassen en externe plug-ins toevoegen voor extra functionaliteit. Dankzij de eenvoudige interface blijft het programma overzichtelijk, ook bij geavanceerdere taken.

🌍 www.videolan.org/vlc

Je kunt in VLC een bladwijzers aanmaken in je video’s, wat handig is als je bepaalde momenten snel wilt kunnen laten zien.

Veiligheid en privacy

BleachBit

BleachBit helpt je om schijfruimte vrij te maken door ongewenste bestanden te verwijderen en je privacy te beschermen. Het programma verwijdert tijdelijke bestanden, logbestanden, cache en internetsporen van applicaties en browsers. BleachBit ondersteunt meer dan duizend verschillende programma’s en kan gegevens permanent wissen, zodat deze niet meer hersteld kunnen worden.

Het programma biedt ook de mogelijkheid om ongebruikte schijfruimte te overschrijven, voor extra veiligheid. Daarnaast kan BleachBit overbodige systeembestanden opruimen, wat je systeem sneller en efficiënter kan maken. Dit maakt het een handige tool voor wie zowel schijfruimte wil optimaliseren als gevoelige informatie veilig wil verwijderen.

🌍 www.bleachbit.org

KeePassXC

KeePassXC biedt een veilige manier om al je wachtwoorden en gevoelige gegevens op te slaan in een gecodeerde database. Met de ingebouwde wachtwoordgenerator kun je sterke, unieke wachtwoorden maken voor elk account, zonder ze zelf te hoeven onthouden. KeePassXC ondersteunt ook het gebruik van sleutels, wat voor extra beveiliging zorgt via een tweede authenticatiefactor.

Met automatische invulopties voor gebruikersnamen en wachtwoorden op websites kun je sneller inloggen, en via extensies kun je direct vanuit je browser wachtwoorden ophalen. Bovendien kun je gegevens organiseren in groepen en categorieën, wat handig is voor het beheren van grote hoeveelheden login-informatie en andere gevoelige data.

🌍 www.keepassxc.org

Een veilige kluis voor je wachtwoorden, betaalgegevens en meer.

Tor Browser

Met Tor Browser kun je anoniem(er) browsen door je internetverkeer via een wereldwijd netwerk van servers te leiden. Hierdoor blijven je locatie en identiteit verborgen voor websites, trackers en adverteerders. De browser blokkeert standaard scripts en cookies die je online gedrag kunnen volgen en voorkomt dat onbevoegden je browsegeschiedenis kunnen inzien.

Je krijgt tevens toegang tot geblokkeerde websites in bepaalde landen en kunt .onion-sites bezoeken, die uitsluitend via het Tor-netwerk bereikbaar zijn. Daarnaast wist Tor Browser automatisch je browsegeschiedenis na elke sessie en beschermt de toepassing tegen ‘browser fingerprinting’, wat je digitale voetafdruk tot een minimum beperkt.

🌍 www.torproject.org

VeraCrypt

VeraCrypt versleutelt je gegevens door schijven, partities of bestanden te coderen, zodat ze alleen toegankelijk zijn met een wachtwoord of sleutel. Het programma ondersteunt zowel volledige schijfcodering als verborgen volumes voor extra bescherming in geval van gedwongen toegang.

Het programma gebruikt encryptie-algoritmes zoals AES, Serpent en Twofish, en kan algoritmes combineren voor extra beveiliging. Je kunt bovendien opstartbare usb-sticks maken met een gecodeerd besturingssysteem, voor een veilige mobiele werkomgeving. Daarnaast kan VeraCrypt versleutelde containers aanmaken die eenvoudig verplaatst kunnen worden tussen verschillende systemen zonder verlies van beveiliging.

🌍 www.veracrypt.fr

VeraCrypt: van een versleutelde bestandscontainer tot een versleutelde systeemschijf of -partitie.

Watch on YouTube