Apple bracht vorig jaar de eerste producten met de eigen M1-processor uit waaronder de 13inch-variant van de MacBook Pro. Met de 14- en 16inch-uitvoeringen gaat Apple verder op de ingeslagen weg en biedt het met de M1 Pro en M1 Max nog snellere chips. Wij hebben de nieuwe MacBook Pro 16-inch getest.

Waar de 13 inch MacBook Pro en MacBook Air met M1-processor hetzelfde ontwerp had als hun Intel-voorgangers, komt Apple voor de krachtigere 14- en 16inch-modellen met een nieuw ontwerp. Dat laat zich omschrijven als iets grover en hoekiger dan de voorgangers. Wij hebben de 16inch-uitvoering getest en die is wat dikker en zwaarder dan de 16inch-uitvoering met Intel-processor. 

©PXimport

©PXimport

De laptop weegt 2,17 kilogram. Hiermee is de MacBook Pro geen overdreven zware laptop voor een workstation, maar heel licht kun je hem in de huidige markt natuurlijk ook niet noemen. De laptop is met 1,68 centimeter gelukkig wel relatief dun. Je kunt hem dan ook zonder problemen meenemen in je laptoprugzak.

©PXimport

©PXimport

Meer aansluitingen

Dat de MacBook Pro nu wat dikker is, heeft voor veel gebruikers wel voordelen. Want waar de voorgaande generatie enkel usb-c-aansluitingen had, heeft het nieuwe model drie usb-c-poorten (Thunderbolt 4), hdmi en een SDXC-kaartlezer. Je krijgt dus één usb-c-poort minder dan bij het voorgaande model, maar een heel groot probleem is dat niet. Je houdt in veel situaties namelijk net zoveel usb-c-poorten vrij als op het vorige model en je hebt geen adapter meer nodig voor hdmi. 

De hdmi-poort ondersteunt hdmi 2.0 en niet de allernieuwste hdmi 2.1-standaard. Dat betekent dat je maximaal een 4K-scherm met een verversingssnelheid van 60 Hz via hdmi kunt aansluiten. Een heel groot probleem is dat niet, betere schermen kun je immers via de usb-c-aansluitingen aansluiten die ondersteuning bieden voor DisplayPort. 

Hdmi is in de praktijk meer bedoeld voor bijvoorbeeld presentaties, veel projectors en televisies hebben immers een hdmi-aansluiting.

©PXimport

©PXimport

MagSafe is terug

Niet alleen krijg je voor die ontbrekende usb-c-poort een hdmi-aansluiting terug, opladen gaat nu ook weer als vanouds via de MagSafe-aansluiting. Hiervoor wordt een kabel meegeleverd die op de meegeleverde usb-c-lader past. Opladen kan overigens ook via een usb-c-poort, dus je kunt deze MacBook Pro ook met een usb-c-dockingstation gebruiken. De MagSafe-aansluiting ondersteunt op het 16inch-model echter snelladen met 140 watt waar laden via een usb-c-kabel met maximaal 100 watt gaat. 

MagSafe werkt hetzelfde als op oudere MacBooks en de plug lijkt veel op MagSafe 2, maar is net anders. Oudere MagSafe-laders passen dus niet. De meegeleverde MagSafe-kabel is opvallend soepel en afgewerkt met textiel. De hoge soepelheid maakt dat de kabel nooit in de weg zit. Hopelijk is hiermee ook de kabelbreuk die de vorige generaties MagSafe plaagden eindelijk verleden tijd. Je kunt in ieder geval weer struikelen over de laadkabel zonder dat de MacBook direct op de grond valt.

©PXimport

©PXimport

©PXimport

M1 met meer cores

Op het scherm na zijn zowel de 14- als 16inch-uitvoering met dezelfde specificaties leverbaar. Het belangrijkste van die specificaties is natuurlijk de nieuwe processor in de vorm van een M1 Pro of M1 Max waarbij er van zowel de Pro als Max twee varianten zijn. De chips zijn gebaseerd op de M1 die Apple vorig jaar uitbracht en bevat dezelfde cpu- en gpu-cores, maar dan in alle gevallen meer stuks.

De M1 Pro is er in een variant met 8 of 10 cpu-cores waarbij er respectievelijk zes of acht van het snelle type zijn en twee van het langzamere energiezuinigere type. De Pro bevat daarnaast 14 of 16 gpu-cores. De M1 Max heeft altijd een cpu met 10 cores (acht van het snelle type en twee van de langzamere variant). Het verschil tussen beide varianten van de Max zit in de gpu waarbij er 24 of 32 gpu-cores geplaatst zijn.

Apple stuurde ons een variant met de snelste M1 Max en het gaat zelfs om de vrijwel duurste uitvoering die je kunt kopen met een kostprijs van 5459 euro. Deze uitvoering is naast de M1 Max met 32core-gpu voorzien van 64 GB RAM en 4 TB opslag. Alleen de opslag zou eventueel nog één stap omhoog kunnen naar 8 TB.

©PXimport

Geen Touch Bar meer

Het toetsenbord valt door twee veranderingen direct op. Ten eerste is de Touch Bar verdwenen, het aanraakgevoelige scherm dat de functietoetsen verving. Die Touch Bar bood contextgevoelige knoppen, maar was geen groot succes omdat ontwikkelaars er weinig mee deden in hun applicaties. De nieuwe MacBook Pro’s hebben dan ook weer gewoon ouderwetse functietoetsen en die zijn bovendien uitgevoerd in volledig formaat. Dat zijn functioneel overigens wellicht andere functietoetsen als dat je van een oudere MacBook Pro gewend bent.

Apple heeft gekozen voor dezelfde functies als we een jaar geleden op de MacBook Air met M1-processor zagen en geeft je toetsen voor de zoekfunctie, niet storen-modus en dicteren. Toetsen die je op oudere MacBooks zag voor Launchpad en het regelen van de toetsverlichting ontbreken dan weer. Toetsverlichting regel je via een pictogram in de menubalk.

©PXimport

©PXimport

Iets anders dat opvalt aan het toetsenbord is dat de ruimte tussen de toetsen nu ook zwart is. Het is gelukkig alleen een optische verandering, want de bovenkant van de MacBook is nog altijd één geheel. Het zwarte gedeelte is dus geen los toetsenbord met rondom naden zoals je bij sommige goedkopere laptops weleens ziet. Het tikcomfort van de toetsen is goed en vergelijkbaar met de 13inch-uitvoering van de MacBook Pro en Air met M1-processor.

Vergeleken met de meeste Windows-laptops valt op dat je nog altijd wat minder travel krijgt, maar dat de klik weer wat duidelijker voelt. Nu de MacBook Pro weer wat robuuster is, had iets meer travel wellicht wel prettig en mogelijk geweest.

De Force-Touch touchpad is met een afmeting van 16 bij 10 centimeter enorm en werkt uitstekend. De touchpad simuleert een fysieke klik overtuigend en het blijf indrukwekkend dat je die klik door het ontbreken van een scharnier overal op de touchpad kunt maken. Multitouchgebaren worden goed herkend, Apples touchpad blijft kortom de beste op de markt.

Naast het toetsenbord vind je de luidsprekergrills. Het geluidsysteem bestaat uit zes speakers (twee tweeters en vier woofers) en klinkt uitstekend. Ook bij luider volume blijft het geheel goed klinken.

Scherm met mini-leds

De MacBook Pro is voorzien van een scherm dat Apple Liquid Retina XDR noemt. Het gaat om een ips-scherm met een resolutie van 3456 x 2234 pixels. Het scherm ziet er indrukwekkend uit en dat komt voor en groot gedeelte door de backlighttechnologie. De achtergrondverlichting bestaat uit 10.216 mini-leds die gegroepeerd zijn in 2554 dimmingzones die individueel van elkaar gedimd kunnen worden. Uitgaande van vierkante zones zou je hiermee ongeveer een ‘resolutie’ van zo’n 63 x 41 zones hebben (het scherm heeft een notch zonder zones). 

In de praktijk heb je hiermee een scherm dat de eigenschappen van een oled-scherm vrijwel benadert: het contrast is uitstekend en zwart is gewoon zwart. Alleen als je er echt naar op zoek gaat, zul je wat blooming (lichtschittering) zien om lichte objecten tegen een donkere achtergrond omdat objecten nu eenmaal niet perfect aansluiten bij de dimmingzones.

©PXimport

Vergeleken met de doorsnee laptop heeft de MacBook Pro een helder scherm, maar misschien niet zo fel als je op basis van de specificaties zou verwachten. Apple meldt in de specificaties op de website dat het scherm een helderheid tot 1000 nits heeft met een piekhelderheid van 1600 nits. Wie op basis van deze specificaties een superhelder scherm verwacht dat ook in zonlicht uitstekend afleesbaar is, komt misschien een beetje bedrogen uit.

In de dagelijkse praktijk heeft deze MacBook Pro net als voorgaande modellen namelijk een scherm met een helderheid van 500 nits. Bij bijvoorbeeld browsen of tekstverwerking is het beeld dus niet bijvoorbeeld twee keer zo helder als bij de vorige generatie MacBooks. De genoemde hogere helderheid van zowel 1000 als 1600 nits wordt alleen gebruikt bij de weergave van HDR-content zoals video’s en foto’s. 

Als je een HDR-video op bijvoorbeeld Youtube bekijkt, dan spat de content echt van het scherm met felle highlights in het materiaal. Dat ziet er fantastisch uit. Tijdens het testen liepen we net als andere gebruikers tegen een probleem aan waarbij weergave van HDR op YouTube de MacBook Pro laat crashen als je de pagina scrolt. Waarschijnlijk wordt dit met een update verholpen. Heb je geen behoefte aan HDR, dan kun je HDR via de instellingen ook volledig uitschakelen.

De notch

Misschien nog opvallender dan de mini-leds-achtergrondverlichting is dat Apple de webcam net als op de iPhones in een notch verwerkt heeft. Hierdoor kan de rest van de schermrand zo dun mogelijk zijn. Die notch staat in macOS midden in de menubalk bovenin beeld. De notch geeft meer ruimte voor de camera en Apple heeft daardoor een Full-HD-variant kunnen plaatsen. Die camera biedt echt een veel betere beeldkwaliteit dan de camera’s in de voorgaande MacBooks.

Die voorgaande MacBook boden overigens al een betere beeldkwaliteit dan de meeste Windows-laptops en met deze nieuwe camera is het verschil echt heel groot. Het beeld op deze MacBook Pro is scherp, de kleuren zijn goed en de camera kan omgaan met slechtere lichtomstandigheden waardoor je altijd goed in beeld bent. Erg prettig nu webcams veelvuldig gebruikt worden. Helaas betekent de toegenomen ruimte voor de webcam niet dat er net als op de iPhone is voorzien in gezichtsherkenning, iets dat veel nieuwe Windows-laptops tegenwoordig wel hebben. 

©PXimport

Snel inloggen biedt deze MacBook Pro met een vingerafdrukscanner. Je verliest door de notch overigens geen beeldoppervlak ten opzichte van oudere MacBooks, want de schermverhouding is op de nieuwe MacBook Pro 16:10,34 in plaats van 16:10. Apple heeft het scherm dus iets hoger gemaakt en in deze ruimte vervolgens zowel de menubalk als de notch verwerkt.

Als je de laptop voor het eerst ziet, valt die notch uiteraard even op. In het gebruik zie je de notch al snel niet meer. In de meeste applicaties heb je er ook weinig last van en worden menu-items en pictogrammen netjes naast de notch getoond. Softwarematig bestaat er echter wel zoiets als ‘onder’ de notch, zo kun je bijvoorbeeld altijd de muiscursor ‘onder’ de notch bewegen. Er zijn dan ook door gebruikers applicaties gevonden die toch menu-items onder de notch tonen. Zulk gedrag kan voorkomen worden door de ontwikkelaar met een update.

Gebruik je echter een app die niet aangepast is en door de notch onbruikbaar is, dan zit er een workaround in macOS waarmee je een applicatie volledig onder de notch kunt weergeven. Hierbij behoudt macOS wel de 16:10,34-beeldverhouding waardoor alle schermranden simpelweg breder worden, vergelijkbaar met hoe een oudere MacBook Pro eruit zag. Wanneer zo’n app actief is, dan geldt die kleinere beeldweergave voor het hele besturingssysteem en alle applicaties. Het is overigens niet mogelijk om de kleinere beeldweergave via de instellingen van macOS altijd af te dwingen. 

De verwachting van Apple is dat de meeste ontwikkelaars hun applicaties snel geschikt zullen maken voor de notch. Mocht je de notch simpelweg lelijk vinden, dan zijn er applicaties die de hele menubalk zwart maken. Omdat het zwart op het gebruikte scherm door de mini-led achtergrondverlichting echt zwart is, valt de camera dan volledig weg. Alleen als je er zelf een lamp op schijnt, zie je dan nog verschil.

©PXimport

Prestaties

Qua prestaties scoort de M1 Max logischerwijs een flink stuk beter dan de normale M1 die we een jaar geleden getest hebben. Voor multicore-doeleinden althans, want voor single-core-benchmarks zijn de scores vrijwel identiek aan de normale M1. Het gaat dan ook om dezelfde processorcores. Zo scoort de M1 Max 1787 punten in de single-core-test van Geekbench 5 en dat is vrijwel identiek aan de 1723 punten die de M1 neerzet. In de multicore-test laat de M1 Max zijn kracht zien, want 12781 punten is veel hoger dan de 7547 punten die de M1 neerzet.

In Cinebench R23 zien we hetzelfde beeld, de single core-score van 1533 punten is vrijwel hetzelfde als de 1519 punten die de M1 neerzet. De multi core-score is met 12395 punten wel veel hoger dan de 7634 punten die de M1 neerzet. De koeling is bovendien goed voor elkaar, want ook als we de benchmark langer draaien blijven de scores hetzelfde. De koeling slaat dan niet aan.  Dit is op uitzondering van de veel duurdere hoogste configuraties van de Mac Pro na simpelweg de krachtigste Mac die je nu kunt kopen. Ook de ssd zet echt uitstekende prestaties neer met een leessnelheid van 5781 MB/s en een schrijfsnelheid van 7113 MB/s.

Videobewerking kan op deze laptop in 4K of 8K met meerdere videostreams tegelijkertijd.  Grafisch is er dan ook heel wat kracht. Hoewel de MacBook Pro geen gamelaptop is, kun je er natuurlijk wel op gamen en dat gaat beter dan op welke MacBook Pro ooit dan ook. Een relatief modern spel als Shadow of The Tomb Raider kun je in Full HD (1920 x 1200) in de hoge instellingen met zo’n 85 beelden per seconden spelen. Dat is een prima score die laat zien dat er in de M1 Max ook voor spellen behoorlijk wat grafische kracht zit.

©PXimport

Voor gamen ligt dat wel ergens rond het niveau van de GeForce RTX 3060. Dat is voor spellen dus niet op het niveau van een RTX 3080 waar de ingebouwde gpu volgens Apple qua kracht mee te vergelijken is, maar daar moet bij gezegd worden dat de meeste spellen niet voor de architectuur geoptimaliseerd zijn. Bovendien kun je als je alleen wil gamen beter iets anders kopen dan een laptop die bedoeld is als workstation.

De accu van de MacBook Pro scoort uitstekend, bij normaal werken kan je meer dan een werkdag moeiteloos overleven en ook de volgende dag nog uren werken. Om de accuduur wat objectiever te testen hebben we gebruikt gemaakt van een script dat de MacBook Pro geautomatiseerd laat surfen op websites bij een schermhelderheid van ongeveer 200 nits. Hiervoor is de ARM-versie van Chrome gebruikt. In deze test haalt de MacBook Pro een accutijd van 13 uur en 29 minuten, een tijd die vrijwel overeenkomt met de door Apple zelf opgegeven cijfers.

Conclusie

De nieuwe MacBook Pro 16-inch is een uitstekende laptop. Hij is indrukwekkend krachtig, uitzonderlijk stil en heeft een goede accuduur. Ook het scherm is van topkwaliteit. Tegelijkertijd had dat ook bijna niet anders gekund, want het is ook een extreem prijzige laptop. Voor de doorsneeconsument is de MacBook pro 16-inch eigenlijk zelfs wel te goed, want de kracht die deze laptop biedt is echt bedoeld voor grafische professionals. Heb je een krachtige laptop nodig voor (professioneel) grafisch werk en gebruik je macOS, dan is dit zonder twijfel de laptop die je moet kopen. Als je per se een 16inch-scherm wil hebben, dan is dit wel je enige keuze bij Apple.

De zoekmachine van Google is nog steeds veruit de populairste in Nederland en België, maar het is de vraag of het voor elke zoekopdracht ook de beste keuze is. We geven je handige zoektips voor Google, maar bespreken ook krachtige alternatieven, al dan niet aangedreven door AI.

Tip 1 Google-instellingen

Wanneer je naar www.google.com surft, zie je direct de balk waarin je zoektermen kunt invoeren, waardoor veel gebruikers de optie Instellingen helemaal rechtsonder op de statusbalk missen. Toch kun je via deze optie je zoekervaring in Google op verschillende manieren aanpassen. Via Zoekinstellingen kun je bijvoorbeeld SafeSearch en Gepersonaliseerd zoeken inschakelen (Google gebruikt dan zoekopdrachten uit de browser voor relevantere resultaten). Met Personalisatie en cookies kun je onder andere advertentiepersonalisatie in- of uitschakelen. De optie Zoekgeschiedenis laat je, indien aangemeld bij Google, eerdere zoekopdrachten bekijken en verwijderen.

Je kunt diverse instellingen aanpassen vanuit de homepagina van Google.

Tip 2 Google-zoektermen

Na het invoeren van een zoekterm verschijnen de zoekresultaten. Welke resultaten je precies te zien krijgt, hangt af van Googles zoekalgoritmes (zie kader ‘Google-algoritmen’), maar het is uiteraard ook belangrijk welke zoektermen je intikt en hoe je dit precies doet. Diverse zoekoptimalisatietips vind je op deze webpagina (klik hier zeker ook op de link Google-zoekopdrachten verfijnen). Hieronder lichten we de interessantste uit en vullen deze aan met extra tips.

Weet alvast dat zoekopdrachten in Google niet hoofdlettergevoelig zijn: Haarlem, HAARLEM of haarlem maakt dus geen verschil. Om naar een exacte woordgroep te zoeken, plaats je deze tussen dubbele aanhalingstekens, bijvoorbeeld "De stille genieter". Standaard zoekt Google naar alle woorden die je invoert (dit wordt een impliciete AND-relatie genoemd), maar je kunt ook aangeven dat je naar pagina’s zoekt die één van de woorden bevatten door de Booleaanse operator OR (in hoofdletters) te gebruiken: stille OR genieter. Wil je specifieke woorden uitsluiten, laat je deze voorafgaan door een minteken, zoals in -stille.

Je kunt de zoekopdracht ook beperken tot een specifieke site of domein door site: voor je zoekterm in te voeren (zonder spatie), zoals site:id.nl Windows of site:nl Windows. Op een vergelijkbare manier kun je de zoekresultaten tot specifieke bestandstypes beperken, als volgt: filetype:pdf Windows.

Er zijn nog veel meer ‘shortcuts’ mogelijk, maar waarschijnlijk geef je hiervoor de voorkeur aan een gebruiksvriendelijke grafische interface.

Je zou het haast vergeten: om binnen een geopende webpagina te zoeken, hoef je in je browser maar op Ctrl+F te drukken en een zoekterm in te tikken.

Hoe meer zoekcriteria, hoe gerichter (en beperkter) de zoekresultaten.

Tip 3 Geavanceerd zoeken

Wil je complexere zoektermen gebruiken en heb je de typematige shortcuts niet zo goed onder de knie, maak dan gerust gebruik van de grafische zoekinterface van Google. Klik hiervoor op Tools rechtsonder de zoekbalk. Naast het aantal bijbehorende zoekresultaten kun je nu uit enkele filters kiezen, zoals land, taal en periode. Als je aangemeld bent bij Google, verschijnt hier ook Geavanceerd zoeken, waarmee je naar de grafische zoekinterface wordt geleid. Je kunt dit gedeelte ook rechtstreeks bereiken, via www.google.nl/advanced_search, ook zonder aanmelding.

Dit zoekformulier spreekt grotendeels voor zich en de uitgebreide opties laten fijnmazige zoekopdrachten toe. Zo kun je bijvoorbeeld zonder kennis van operatoren of andere shortcuts een zoekopdracht samenstellen naar webpagina’s die een exacte woordgroep bevatten, met uitsluiting van specifieke woorden, in het Nederlands, op een specifieke website en alleen voor PowerPoint-documenten.

Wanneer je vervolgens op de knop Geavanceerd zoeken drukt, zie je de overeenkomstige zoekopdracht in de zoekbalk verschijnen. Handig, want zo leer je snel zelf de juiste operatoren gebruiken.

Met het zoekformulier van Google kun je op een eenvoudige manier complexe zoekopdrachten uitvoeren.

Tip 4 Afbeeldingen

Soms wil je specifiek naar afbeeldingen zoeken en ook hiervoor kun je bij Google terecht. Het volstaat om op Afbeeldingen te klikken, net onder de zoekbalk. Merk op dat je hier ook andere zoekcategorieën vindt, zoals Video’s, Nieuws, Producten, Boeken en (via Meer) Financieel. Klik je vervolgens op Tools, dan verschijnen specifieke filters voor afbeeldingen, zoals Grootte, Kleur, Type, Periode en Gebruiksrechten, zodat je gericht naar plaatjes kunt zoeken.

Bij Gebruiksrechten kun je kiezen tussen Creative Commons-licenties (uitleg vind je hier) en Commerciële en andere licenties. Selecteer vervolgens een afbeelding en klik in het rechterdeelvenster op Licentiegegevens voor meer informatie. Helaas is het vaak niet (meteen) duidelijk om welke licentie het precies gaat.

Ben je specifiek op zoek naar rechtenvrij beeldmateriaal, dan kun je daarom beter gebruikmaken van zoekplatforms als Pixabay of Pexels. Bij deze laatste kun je bovendien filteren op standen (Liggend, Staand, Vierkant), op formaat (Groot, Medium, Klein) en op een twintig kleurschakeringen.

Voor rechtenvrij beeldmateriaal gebruik je beter een gespecialiseerd zoekplatform zoals Pexels.

Tip 5 Omgekeerd zoeken

Veel gebruikers weten niet dat je webpagina’s of andere afbeeldingen kunt zoeken op basis van een geüploade afbeelding – dit wordt ook wel omgekeerd zoeken genoemd. Je wilt bijvoorbeeld weten welk gebouw er op een foto staat, of je wilt nagaan op welke sites de afbeelding voorkomt. Ga naar Google Afbeeldingen en klik op het camera-pictogram rechts in de zoekbalk. Sleep een afbeelding naar het venster, klik op Upload een bestand of plak de url van de afbeelding in de balk. Zodra je op Zoeken klikt, gaat Google Lens op zoek naar visuele overeenkomsten en relevante links. Klik onder de foto op Exacte overeenkomsten om te zien welke sites die afbeelding hebben gebruikt. Je kunt het focuskader op de foto schalen en verplaatsen om aan te geven welk deel van de afbeelding je precies wilt analyseren. Het is ook mogelijk de visuele zoekopdracht met trefwoorden aan te vullen. Bevat je afbeelding tekst, dan kun je deze via de 文A-knop rechtsonder laten vertalen in de gewenste doeltaal.

Omgekeerd zoeken met Google Lens.

Tip 6 Google-app

Om zoekopdrachten via Google uit te voeren op je Android-toestel of iPhone, kun je de gratis app Google installeren en gebruiken. Ook hier kun je zoektermen intikken of, via het microfoon-pictogram, inspreken. Naast de zoekbalk vind je een camera-pictogram waarmee je zoekopdrachten aan Google Lens (zie tip 5) kunt doorspelen.

Onder de zoekbalk vind je ook weer een 文A-knop, waarmee je tekst op een afbeelding kunt laten vertalen. Daarnaast is er een muzieknoot-icoon: klik hierop en speel, zing of neurie een muzieknummer. Als het goed is, herkent Google Zoeken de melodie en krijg je aangepaste zoekresultaten, zoals muzieknummers op YouTube.

Met de Google-app krijg je handige zoekopties via duidelijke pictogrammen.

Tip 7 Browser-zoekmachine

Google mag dan de populairste zoekmachine zijn, het is zeker niet de enige en, afhankelijk van wat je precies zoekt of waar jij belang aan hecht, ook niet noodzakelijk de beste. Hieronder vind je enkele handige alternatieven. We leggen je eerst uit hoe je in je browser een andere standaardzoekmachine instelt of hoe je via snelkoppelingen specifieke zoektools kunt aanroepen.

Laten we beginnen met Chromium-browsers. Tik, afhankelijk van je browser, in de adresbalk chrome://settings/search, brave://settings/search of edge://settings/search in. In Chrome of Brave klik je vervolgens op Zoekmachines en Site Search beheren. Klik op het knopje met de drie stippen naast je favoriete zoekmachine en kies Instellen als standaard. Je kunt ook een extra zoekmachine toevoegen en deze via een ‘snelkoppeling’ vanuit de adresbalk oproepen. Stel, je wilt Brave Search (zie tip 13) als extra zoekmachine. Klik dan op de knop Toevoegen. Vul Brave Search in bij Naam, bijvoorbeeld bs als Snelkoppeling en https://search.brave.com/search?q=%s bij URL met %s in plaats van zoekterm. Bevestig met Toevoegen. Wanneer je nu bs <spatie> intikt in de adresbalk, gevolgd door een zoekterm, zal je browser deze doorgeven aan Brave Search.

In Edge werkt dit op vergelijkbare wijze, via Zoekprogramma’s beheren en Toevoegen.

Je kunt meerdere zoekmachines in je browser definiëren (met aangepaste snelkoppelingen).

Tip 8 Privacybewust zoeken

Privacyvriendelijke zoekmachines zijn een goed alternatief als je geen fan bent van het bijna onbegrensde dataverzamelen door diensten als Google of Bing. Als je privacy belangrijk vindt, kun je beter kiezen voor een zoekmachine die minder of geen persoonlijke gegevens bewaart, zoals DuckDuckGo. Je kunt elk zoekresultaat ook in ‘anonieme weergave’ bezoeken (aangegeven door een blauw kader rond de webpagina), waarbij je DNS-aanvraag wordt gemaskeerd, samen met je ip-adres, locatie en user agent (die aangeeft met welke browser en welk systeem je werkt), ongeveer zoals bij een VPN-verbinding. Handig zijn ook de zogeheten bangs, vergelijkbaar met snelkoppelingen in browsers (zie tip 7). Er zijn maar liefst zo’n 13.500 bangs beschikbaar, zoals !p (Pinterest), !pexels (Pexels), !dpl (DeepL) en !wbm (WayBack Machine). Tik gewoon de bang in, gevolgd door je zoekterm in de zoekbalk.

Andere betrouwbare zoekmachines die ook privacy hoog in het vaandel dragen, zijn Startpage, van Nederlandse origine, en het Franse Qwant, beide met vergelijkbare privacygaranties.

Vanuit DuckDuckGo kun je webpagina’s ook geanonimiseerd bezoeken.

Tip 9 Specifiek zoeken

Zoekmachines als Google, Bing en DuckDuckGo bieden weliswaar de mogelijkheid om gericht te zoeken naar afbeeldingen, video’s en nieuwsberichten, maar voor specifieke zoekopdrachten zijn gespecialiseerde platformen vaak beter geschikt.

Voor wetenschappelijk werk is Google Scholar alvast een uitstekende keuze. Deze dienst biedt toegang tot meer dan 300 miljoen artikelen, boeken, proefschriften en rapporten uit diverse disciplines, vaak met links naar volledige teksten. Je kunt filteren op periode, taal en brontype. Na aanmelding kun je resultaten aan je persoonlijke bibliotheek toevoegen en organiseren in eigen categorieën, handig om bronnen later te raadplegen.

Ben je meer geïnteresseerd in (Europese) cultuur, dan is Europeana een waardevolle bron. Deze bibliotheek geeft toegang tot meer dan 50 miljoen culturele objecten, waaronder kunstwerken, boeken, muziek, video’s en erfgoedcollecties. Tijdens het zoeken kun je filters activeren als Thema (Archeologie, Kranten, Sport enzovoort), Media (Afbeelding, Tekst, Geluid, Video) en licentie (mate van vrij gebruik).

Als je historische gegevens nodig hebt, is Internet Archive onmisbaar. Je vindt hier een enorme hoeveelheid content, zoals 40 miljoen boeken en teksten, 800 miljard gearchiveerde webpagina’s (open de rubriek Web voor de Wayback Machine), miljoenen audiobestanden, afbeeldingen, video’s en zo’n 2 miljoen softwareprogramma’s.

Met het Internet Archive heb je toegang tot een indrukwekkend en veelzijdig historisch archief.

Tip 10 AI aanzetten

Tot nu toe hebben we vooral traditionele zoekmachines en doorzoekbare archieven besproken, terwijl AI nauwelijks aan bod kwam. Toch heeft AI een groeiende invloed op zowel de werking van zoekmachines als je zoekgedrag.

Google is bijvoorbeeld bezig met de uitrol van AI-overviews in zijn zoekmachine. Deze door AI gegenereerde samenvattingen verschijnen bovenaan de zoekresultaten en bieden een snel overzicht van informatie over de zoekopdracht, samengesteld uit diverse, aanklikbare bronnen. Google noemt dit de Search Generative Experience (SGE).

Je kunt deze functie vooral gebruiken om complexe vragen te beantwoorden. Hoewel SGE in de EU nog niet beschikbaar is, zie je al wel de eerste tekenen van deze ontwikkeling. Bij sommige zoekopdrachten, zoals bij Wat is fotosynthese?, laat Google bijvoorbeeld bovenaan een of meer fragmenten (‘featured snippets’) zien van betrouwbare bronnen, inclusief links. Vaak verschijnen er ook video- of afbeeldingsknipsels, wat je kunt testen met bijvoorbeeld Geef de stappen voor het bakken van een cake.

De knipsels bovenin Googles zoekresultaten zijn een opstapje naar de AI-overviews.

Tip 11 AI-extensie

Je kunt de zoekmachine van Google, evenals die van Bing en DuckDuckGo, uitbreiden met AI-functionaliteit via de browserextensie ChatGPT for Google, beschikbaar voor Chromium-browsers zoals Chrome, Edge, Brave en Opera. Installeer de extensie, geef de gevraagde toestemming (de extensie krijgt toegang tot de bezochte webpagina’s), en meld je aan met je Google-account. Het is handig om de extensieknop meteen vast te pinnen op de knoppenbalk van je browser.

Open een van de genoemde zoekmachines en voer een zoekopdracht in. Als alles goed is, verschijnt rechts van de zoekresultaten een menu waarin je bovenaan kunt kiezen aan welke AI-chatbot je de zoekopdracht wilt doorgeven, zoals GPT 4o mini en Gemini. Voor GPT 4o mini moet je mogelijk eerst op een ander tabblad aanmelden bij www.chatgpt.com. De andere AI-bots zijn alleen beschikbaar via een betaald abonnement.

Je kunt de tool ook zo instellen dat de zoekopdracht alleen naar een AI-bot wordt gestuurd als je de zoekopdracht met een vraagteken afsluit. Klik op het tandwielpictogram, open Zoekpaneel en selecteer bij Triggermodus de optie Vraagteken. Bevestig met Wijzigingen opslaan.

ChatGPT for Google: de gratis versie beperkt je tot een paar AI-bots.

Tip 12 Hybride zoekmachines

De gratis versie van ChatGPT for Google is behoorlijk beperkt en vereist de nodige machtigingen. Vind je dit storend, dan kun je beter kiezen voor een ‘hybride’ zoekmachine. Deze combineert traditionele zoekalgoritmes, webscraping en indexering van internetinformatie, waarna AI wordt ingezet voor verwerking en samenvatting van deze gegevens.

Perplexity is een voorbeeld van zo’n hybride zoekmachine. Na het invoeren van een zoekopdracht zie je de gebruikte bronnen, gevolgd door een overzichtelijk antwoord en gerelateerde vragen. Je kunt ook een beperkt aantal documenten uploaden (3 per dag), maar hiervoor moet je je wel aanmelden. De Pro-versie (circa 23,50 euro per maand) biedt meer mogelijkheden, waaronder diverse AI-modellen, onbeperkt aantal uploads en toegang tot Dall-E.

Een andere hybride zoekmachine is You.com, die op een vergelijkbare manier werkt. Zodra je je aanmeldt, komen er extra functies beschikbaar, zoals de keuze uit verschillende ‘agents’ met een eigen focus. Zo benadert Research je zoekopdracht diepgaander wetenschappelijk en Creative tracht deze om te zetten in een infogram. De Pro-versie (15 USD per maand) biedt toegang tot nog meer AI-modellen en agents.

You.com: een hybride zoekmachine waarin AI de zoekresultaten direct verwerkt.

Tip 13 AI-aanvullingen

Niet alleen Google heeft door dat AI onmisbaar wordt voor zoekmachines, ook concurrenten als Brave en Microsoft Bing hebben dit goed begrepen. Bij de relatief nieuwe zoekdienst Brave Search kun je zelf kiezen of je traditionele zoekresultaten wilt uitbreiden met AI-gegenereerde samenvattingen, vergelijkbaar met de AI-overviews van Google. Bij het invoeren van een zoekopdracht krijg je eerst alleen traditionele zoekresultaten te zien. Klik je rechts van de zoekbalk op het ster-pictogram, dan verschijnt direct een samenvatting met aanklikbare bronvermeldingen. Het schuifbalk-pictogram biedt de mogelijkheid extra filters te activeren.

Als je een zoekopdracht invoert bij Bing, zie je vaak bovenaan een gestructureerde AI-samenvatting met bronvermelding. Rechts van de zoekbalk vind je de knop Diepgaand zoeken, waarbij wordt vermeld dat GPT-resultaten ongeveer 30 seconden duren.

Bing analyseert hierbij je zoekopdracht om je achterliggende intentie en nuances beter te begrijpen. Dit resulteert in variaties op je oorspronkelijke zoekopdracht (in het kader ‘Diepgaand zoeken’), waarmee je verschillende aspecten van het onderwerp belicht en geen informatie mist. Daarnaast raadpleegt Bing meer websites dan bij een standaard zoekopdracht.

Brave Search: je beslist per zoekopdracht of je AI-samenvattingen wenst.

Tip 14 AI-zoekmachines

Traditionele zoekmachines verschuiven steeds meer richting AI, terwijl pure AI-chatbots zoals ChatGPT op hun beurt zoekmachinefunctionaliteit integreren. Aanvankelijk was de ChatGPT Search-functie enkel beschikbaar voor betalende Plus-gebruikers, maar nu is deze voor iedereen toegankelijk.

Bezoek ChatGPT of installeer de ChatGPT-app (voor desktop en mobiel) en meld je aan bij OpenAI. Voer je zoekopdracht in als prompt, klik op het wereldbol-pictogram onder de prompt zodat het blauw kleurt, en klik vervolgens op de blauwe pijlknop. ChatGPT raadpleegt meerdere internetbronnen en geeft een overzichtelijke samenvatting. Bij elke paragraaf verschijnt een aanklikbare link, en onder het antwoord kun je op Bronnen klikken. Dit opent een apart deelvenster of pop-up (op mobiel), waar je een korte context en aanvullende klikbare citaten vindt.

ChatGPT Search is ook als browser-extensie beschikbaar in de Chrome Web Store voor Chromium-browsers. Houd er rekening mee dat deze extensie meteen je standaardzoekmachine vervangt door ChatGPT. Wanneer je een zoekopdracht in de adresbalk invoert, word je nu automatisch omgeleid naar de site van ChatGPT. In Tip 7 lees je hoe je de standaardzoekmachine eventueel weer kunt herstellen.

ChatGPT heeft intussen een heuse internetzoekfunctionaliteit ingebouwd.

Tip 15 Nadelen van LLM’s

Je kunt generatieve AI-chatbots ook gebruiken als een zoekmachine op basis van AI, waarbij de antwoorden niet per se live op het internet worden opgezocht, maar door het neurale netwerk van het Large Language Model (LLM) worden gegenereerd op basis van eerdere trainingsdatasets.

Je houdt dan wel het best enkele zaken in gedachten. Zo hebben de meeste LLM’s een cut-off-datum, wat betekent dat de trainingsdata minstens zo oud zijn. LLM’s gebruiken ook soms verouderde informatie zonder dit expliciet te melden, waardoor je mogelijk niet beseft dat de data niet actueel zijn. Bovendien kunnen LLM’s soms op overtuigende wijze informatie verzinnen (‘hallucineren’). Weet ook dat niet alle AI-chatbots directe bronverwijzingen bieden. Factchecking via betrouwbare bronnen (zoals met traditionele zoekmachines) is dan zeker aan te raden.

Meer nog dan bij traditionele zoekmachines kunnen de antwoorden van een AI-chatbot ook sterk afhangen van hoe je de vraag formuleert. AI-chatbots zoals ChatGPT zoeken soms live op internet als zij zelf inschatten dat dit nodig is, wat invloed kan hebben op het antwoord. Een trefwoord als momenteel of januari 2025 in je prompt bijvoorbeeld kan hiervoor al volstaan.

Bij ChatGPT werk je links zonder ‘live’ internet en rechts met live internet (trefwoord ‘momenteel’).

Tip 16 Voordelen van LLM’s

Je moet extra voorzichtig zijn wanneer je LLM’s puur op basis van AI bevraagt, maar voor sommige zoekopdrachten krijg je vaak sneller en betere antwoorden. We geven slechts een paar voorbeelden.

Als je de menuopties van een applicatie niet goed begrijpt, is het vaak lastig om via traditionele zoekmachines een verklaring te vinden, tenzij er een online handleiding beschikbaar is. Met een AI-chatbot als ChatGPT volstaat het meestal om een schermafbeelding van de menu-opties te maken (bijvoorbeeld met Shift+Windows-toets+S), deze via Ctrl+V in de prompt te plakken en een korte tekstprompt toe te voegen. Zoek je bijvoorbeeld een Excel-formule of een script in VBA (voor Office-macro’s), dan kun je vaak volstaan met een duidelijke omschrijving als prompt. Even later krijg je dan een werkende code terug.

Er zijn ook andere zoekopdrachten waarin AI-chatbots dikwijls beter presteren dan traditionele zoekmachines, bijvoorbeeld als je stap voor stap instructies, algoritmische of logische problemen, advies voor concrete situaties, samenvattingen of historische kennis nodig hebt, tenzij het misschien om sterk gespecialiseerde onderwerpen gaat.

Wat ons betreft is het duidelijk: optimaal zoeken wordt steeds interactiever en zal gebaseerd zijn op een slimme combinatie van zoekalgoritmen en AI.

Heb je problemen met een programma? Upload een screenshot naar ChatGPT!

De Huawei Watch 5 is een fraaie smartwatch met een nieuwe knop waarmee je snel uitgebreide gezondheidscontroles uitvoert. Maar is dat genoeg om de prijs van minimaal 449 euro te rechtvaardigen?

De versie die wij onder handen namen, tikt met een prijs van 649 euro stevig aan. Het gaat om het 42mm-model, geleverd met een titanium band. Die band heeft een opvallend kliksysteem waarmee je het horloge strak om je pols vastzet. Handig in gebruik, maar omdat hij geen verstelbare gaatjes heeft, is het wel belangrijk vooraf te checken of hij goed past. Voor wie zekerheid zoekt, is een eenvoudiger, klassiek bandje misschien een meer praktische keuze.

Toch sluit de titanium band visueel naadloos aan op het gestroomlijnde ontwerp van de Huawei Watch 5. De roestvrijstalen kast oogt elegant en voelt verrassend licht aan. Opvallend genoeg blijkt juist deze luxueuze uitvoering minder comfortabel voor sporters: de band kan bij intensief gebruik gaan schuren of irriteren. Met een ander, eenvoudiger bandje is dat probleem snel opgelost. Dat maakt het geheel niet alleen draagbaarder, maar ook beduidend goedkoper, want alternatieve bandjes kosten al snel tussen de 100 en 150 euro minder.

©Wesley Akkerman

Draait als een zonnetje

Het amoledscherm meet 1,5 inch en valt op door de flinterdunne randen, wat direct bijdraagt aan de luxe uitstraling. Het licht gebogen saffierglas geeft het geheel een fraaie mix van klassiek en modern. Op het gebied van kleurweergave, contrast en helderheid presteert de Huawei Watch 5 uitstekend. Zelfs in fel zonlicht blijft het display goed leesbaar. Wel is er een keerzijde: het scherm vangt veel reflectie, en daar valt weinig tegen te beginnen.

De prestaties van het systeem zijn soepel en stabiel, en ook de batterij stelt niet teleur. Dankzij de verschillende energiemodi kun je eenvoudig schakelen tussen intensief gebruik en spaarstand. Wie zuinig omspringt met functies als gps, haalt moeiteloos meerdere dagen – en met wat beleid zelfs een week – uit één laadbeurt. Opladen duurt zo'n 80 minuten via de meegeleverde lader, maar de Watch 5 werkt ook met Qi-opladers. Die zijn qua snelheid niet sneller, maar kunnen wel handiger zijn in dagelijks gebruik.

©Wesley Akkerman

De X-factor

Een opvallende vernieuwing in dit model is de X-Tap-sensor, onderdeel van het bredere TruSense-systeem. Deze extra sensor gebruikt je vingertop – waar de huid dunner is en de bloedvaatjes dichter bij het oppervlak liggen – om metingen zoals hartslag en zuurstofsaturatie (SpO2) nog preciezer te maken. Hij werkt aanvullend op de hoofdsensor aan de onderzijde van het horloge en moet de invloed van storende factoren als haargroei, losse pasvorm of beweging beperken. Het resultaat: betrouwbaardere gezondheidsdata.

Door je vinger een minuut lang op de X-Tap-sensor te houden, start je handmatig de Health Glance. Deze functie stelt een uitgebreid rapport samen met maximaal elf gezondheidswaarden, waaronder hartslag, SpO2 (binnen tien seconden), ECG, hartritmevariabiliteit, stressniveau, huidtemperatuur en zelfs een ademhalingstest die volgt na een paar hoestjes. In de praktijk werkt dit zoals beloofd. Wel blijft het belangrijk te beseffen: de uitkomsten zijn bedoeld voor eigen inzicht, niet als medisch oordeel.

©Wesley Akkerman

Voor je gezondheid

De technologie achter X-Tap is zonder twijfel knap en vernieuwend, maar het blijft de vraag of het echt een concreet probleem oplost. De iets snellere metingen en handmatige activering bieden op papier voordelen, maar voor de doorsnee gebruiker is het de vraag of dat verschil groot genoeg is om indruk te maken. De innovatie is inhoudelijk interessant en levert zeker extra inzicht op, maar voelt minder baanbrekend dan Huawei suggereert, zeker nu ook andere merken steeds vaker met alternatieve meetpunten buiten de pols werken.

Wat wel overtuigt, is de uitgebreide fitnesstracking. Met meer dan honderd sportprofielen, van golf tot freediving, en automatische herkenning van activiteiten, biedt de Watch 5 volop mogelijkheden. De gezondheidsfuncties, zoals slaap- en stressmonitoring, zijn betrouwbaar en doen weinig onder voor de concurrentie. Toch blijft de presentatie van die data in de Huawei Health-app vrij beperkt. Die biedt vooral grafieken van hoe het was, zonder dat daar echt motiverende adviezen of slimme coaching uit voortkomt. Daardoor blijft de praktische waarde van al die informatie wat onderbenut.

©Wesley Akkerman

Mooi systeem, maar…

De Huawei Watch 5 draait op het visueel aantrekkelijke Harmony OS Next en voorziet in standaard slimme functies zoals notificaties en muziekbediening. Nieuw is de gebarenbediening, waarmee je dubbel te tikken oproepen of alarmen kunt beheren. Dankzij eSIM-ondersteuning kun je het horloge bovendien los van je telefoon gebruiken. Hoewel de basis solide is, voelt de gebarenfunctionaliteit nog beperkt aan. De toepassing ervan is voorlopig summier en mist bredere app-integratie. Daar is dus nog ruimte voor ontwikkeling.

De grootste rem op het slimme karakter blijft echter het karige aanbod in de AppGallery. Grote namen als Spotify en Google Maps ontbreken, en ook contactloos betalen werkt buiten China nauwelijks. Bovendien is er geen volwaardige slimme assistent aanwezig. Daardoor blijven de smart-mogelijkheden onder de maat en voelt de Watch 5 minder als verlengstuk van je smartphone dan je zou verwachten op dit niveau. Terwijl de basisfuncties prima draaien, mist het horloge net dat ecosysteem om echt overtuigend mee te kunnen met de top.

©Wesley Akkerman

Huawei Watch 5 kopen?

De Huawei Watch 5 maakt indruk met zijn hoogwaardige afwerking, schitterende amoledscherm en degelijke batterijduur. De nieuwe X-Tap-sensor is technisch interessant, maar weet zichzelf nog niet echt onmisbaar te maken. Ondanks de vlotte prestaties en sterke basis legt de prijsdruk de lat hoog, zeker in vergelijking met concurrerende modellen. Voor veel gebruikers is het lastig te rechtvaardigen waarom ze meer zouden betalen voor functies waarvan de toegevoegde waarde niet direct voelbaar is.

Op het gebied van gezondheid en standaardfuncties levert de Watch 5 prima werk, maar als slimme smartwatch schiet hij tekort. Het beperkte appaanbod, met opvallende afwezigen als Spotify en Google Maps, en het ontbreken van ondersteuning voor contactloos betalen buiten China, knagen aan het gebruiksgemak. Daardoor blijft het gevoel hangen dat je ondanks de krachtige hardware toch niet het complete plaatje krijgt. En juist dat maakt deze Watch, zeker gezien zijn prijskaartje, moeilijker te positioneren als volwaardig alternatief.