Lampen die vanzelf aanspringen, de thermostaat die je woning aangenaam op temperatuur houdt en de wasmachine die je op afstand inschakelt: heb jij je woning al slim gemaakt? Dat is met een Raspberry Pi en de software Domoticz prima te doen!

Tip 01: Onderdelen

Wat je uiteindelijk nodig hebt aan onderdelen, is sterk afhankelijk van je wensen. Voor dit artikel gaan wij aan de slag met een Raspberry Pi 3. Er zijn verschillende aanbieders die zogeheten starterkits aanbieden. Hiermee haal je in één keer de basisbenodigdheden in huis haalt. Een goed voorbeeld van een aanbieder met een dergelijke kit is SOS Solutions. Zorg dat je minimaal over de volgende onderdelen beschikt als je aan de slag gaat met Domoticz op de Raspberry Pi: - Raspberry Pi 3 Model B met geschikte voeding, een micro-sd-kaart van minimaal 8 GB, een sd-kaartlezer, een netwerkkabel, een beeldscherm met hdmi-kabel en een usb-muis en -toetsenbord.

Heb je al een werkende Raspberry Pi, dan kun je het eerste deel van dit artikel overslaan. Je hebt dan immers al een geschikt besturingssysteem geïnstalleerd en een werkende Raspberry Pi. Ga dan meteen naar het onderdeel ‘Aan de slag met Domoticz’.

©PXimport

Laten installeren

Tip 02: Besturingssysteem

Om Domoticz op een Pi te kunnen gebruiken, hebben we eerst een besturingssysteem nodig. Er bestaan verschillende besturingssystemen voor de Pi, wij kiezen voor Raspbian Lite. Om dit te installeren, maken we gebruik van de installatiemanager NOOBS (New Out of Box Software). Deze toont een menu waarin je kunt kiezen uit een selectie besturingssystemen, en NOOBS helpt ook bij het instellen van aanvullende instellingen zoals de draadloze netwerkverbinding. Download eerst de nieuwste versie van NOOBS naar je pc. Het bestand is ongeveer 1,5 GB groot. Rechtsklik op het gedownloade zip-bestand en kies voor Uitpakken.

Tip 03: Sd-kaart

Ga je aan de slag met een geheugenkaart die je al eerder gebruikt hebt, formatteer deze dan voordat je verdergaat. Formatteer de kaart met het gratis programma SD Memory Card Formatter. Je weet dan zeker dat de geheugenkaart volgens de juiste standaard wordt geformatteerd en voorkomt problemen bij de installatie van het besturingssysteem. Je vindt de freeware hier.

Plaats vervolgens de lege sd-kaart in de geheugenkaartlezer en open je verkenner (gebruik eventueel de toetsencombinatie Windows-toets+E). Kopieer de uitgepakte bestanden van NOOBS naar de sd-kaart.

©PXimport

Tip 04: Raspberry Pi

Het is tijd om de Raspberry Pi gebruiksklaar te maken. Sluit een usb-toetsenbord en usb-muis aan op het apparaat en koppel de Raspberry Pi via een hdmi-kabel aan een beeldscherm. Plaats de micro-sd-kaart waarnaar je eerder NOOBS hebt gekopieerd. Alles aangesloten? Sluit dan de voeding aan. De Raspberry Pi start op. Geduld is een schone zaak: vooral de eerste keer kan dit enige tijd in beslag nemen. Zodra de Raspberry Pi is gestart, verschijnt het hoofdvenster van NOOBS met een selectie van besturingssystemen. Onze voorkeur gaat uit naar Raspbian Lite. Dit is een uitgeklede versie van Raspbian, die perfect volstaat voor onze taak. Dit besturingssysteem is echter niet standaard beschikbaar en moet worden gedownload. Gelukkig is dit niet al te lastig, want de Raspberry Pi 3 beschikt over een ingebouwde wifi-kaart. Druk op de W of klik op WiFinetworks en maak verbinding met je draadloze netwerk. Direct hierna verschijnen de andere beschikbare besturingssystemen, waaronder Raspbian Lite. Kies voor dit besturingssysteem en druk op Enter. Kies vervolgens voor Install of druk op I. Het besturingssysteem wordt gedownload en geïnstalleerd. De eerste keer dat je het systeem start, vraagt Raspberry om de aanmeldingsgegevens. Standaard is de gebruikersnaam pi en het wachtwoord raspberry. Zodra je de opdrachtregel met de knipperende cursor ziet, is het systeem klaar voor gebruik!

©PXimport

Toetsenbord

Tip 05: Domoticz binnenhalen

Domoticz is een compact systeem voor huisautomatisering waarmee je een veelvoud aan apparaten bedient. Denk hierbij aan sensors zoals weerstations, elektra en water, maar ook aan slimme apparaten zoals slimme verlichting en luidsprekers. Je kunt Domoticz bedienen via verschillende apparaten, zoals je laptop, tablet en smartphone. De gebruikersomgeving is webgebaseerd, en kan op verschillende apparaten worden geïnstalleerd. Wij gebruiken de Raspberry Pi die we in de vorige stappen hiervoor hebben klaargemaakt.

We halen eerst Domoticz binnen op de Pi. Zorg dat je de opdrachtregel van de Pi voor je hebt, en geef de volgende opdracht gevolgd door een druk op Enter:

curl -L install.domoticz.com | sudo bash

In het beginscherm wordt nu gevraagd of je van http en https gebruik wilt maken. Kies voor beide en pas dus niets aan in de standaardinstellingen. In het scherm erna wordt gevraagd welk poortnummer je wilt gebruiken. Wij kiezen hier ook voor 8080 en drukken op OK. Het standaardpoortnummer 443 van https laten we ook ongewijzigd. In het eindscherm zie je waar je naartoe moet surfen met de browser, in ons geval: http://192.168.0.156:8080.

©PXimport

Tip 06: Domoticz instellen

Open nu op de computer een browser zoals Chrome, en surf naar de website van je Domoticz-installatie. In ons geval typen we in de adresbalk http://192.168.0.156:8080. Werkt het niet, lees dan het kader ‘Domoticz bètaversie’. Domoticz is ingedeeld in verschillende categorieën. Klik op Setup voor de instellingen. Onder Hardware vind je hardware waarmee je vanuit Domoticz direct kunt communiceren. Voor de meeste apparaten heb je zulke hardware nodig: die vormt de verbindende schakel tussen het eindapparaat (bijvoorbeeld verlichting) en Domoticz. Een goed voorbeeld hiervan is de Bridge van Philips Hue-verlichting. De tweede categorie is Devices. Hier worden alle aangetroffen slimme apparaten getoond. Deze sectie is in het begin nog leeg, omdat je deze later zelf vult met apparaten. Tot slot vind je onder Settings alle andere instellingen.

©PXimport

Domoticz bètaversie

Tip 07: Algemene instellingen

Onder Setup / Settings vind je de pagina met algemene instellingen. Hier kun je de taal van het Engels omschakelen naar Nederlands. Dat regelen we meteen even, zodat alle menu’s en opties voortaan in het Nederlands worden getoond. Geef hierna je actuele locatie op bij Locatie. Deze informatie belangrijk, bijvoorbeeld om te achterhalen wanneer de zon opkomt en ondergaat, en om te weten welke weersvoorspelling op jouw locatie van toepassing is. Helemaal onderin vind je de sectie Zichtbaremenu’s. Hier bepaal je welke onderdelen in de tabbladen bovenin moeten worden opgenomen. Wij zijn voor nu tevreden met de standaardselectie.

©PXimport

Tip 08: Ip-adressen hardware

Om je slimme apparaten zoals verlichting en thermostaat te kunnen aansturen, koppel je ze aan Domoticz. Hiervoor heb je soms een tussenstation voor nodig, dit noemen we ook wel gateway of bridge. Dit onderdeel zorgt voor de vertaalslag tussen Domoticz en het uiteindelijke apparaat. Denk bijvoorbeeld aan de bridge van je Hue-verlichting: dit kastje communiceert met de lampen. Om deze hardware toe te voegen, heb je het bijbehorende ip-adres nodig. Maak je gebruik van vaste ip-adressen en heb je hiervan een overzicht, pak dit er dan bij. In veel gevallen zul je gebruikmaken van dynamische ip-adressen die door de router zijn toegekend. Op de configuratiepagina van de router kun je deze gegevens goed achterhalen. Open deze pagina en vraag het overzicht van toegekende ip-adressen op. Zorg ook dat je de wachtwoorden hebt van de hardware.

©PXimport

Tip 09: Hardware toevoegen

Klik in het beginscherm op Hardware. Hier geef je aan welke apparaten zoals bridges en gateways er in jouw woning aanwezig zijn. Kies in de lijst bij Type het apparaat dat je wilt toevoegen, bijvoorbeeld Philips Hue Bridge. De lijst bevat een groot aantal apparaten, waaronder de bekende Toon-thermostaat, Nest-thermostaat, Philips Hue en Logitech Harmony. Sommige apparaten kun je relatief eenvoudig toevoegen, zoals de Hue Bridge. Geef het ip-adres en de poort op, en druk op de ronde link-knop op de Hue-bridge zelf. In Domoticz klik je direct daarna Register on Bridge. De koppeling wordt dan automatisch gemaakt en je hoeft geen gebruikersnaam en wachtwoord meer op te geven. Zijn alle gegevens ingevuld, dan voeg je het apparaat toe via Toevoegen. Het apparaat wordt toegevoegd aan de hardwarelijst.

©PXimport

Tip 10: Tabel apparaten

Als je de onderdelen zoals de Hue Bridge hebt toegevoegd, vind je de bijbehorende apparaten (zoals de eigenlijke lampen) via Instellingen / Apparaten. Deze tabel bevat interessante informatie over de verschillende apparaten en hun status. Heb je bijvoorbeeld de Toon-thermostaat of Nest-thermostaat toegevoegd, dan zie je hier de actuele temperatuurinstellingen. Ook ‘verborgen’ informatie is hier zichtbaar, zo bevat de bewegingsmelder van Philips Hue ook een thermometer, en ook die gegevens worden hier getoond. Deze tabel geeft je dus de ‘bouwblokken’ van je slimme woning.

©PXimport

Tip 11: Toevoegen

Nu kun je de afzonderlijke apparaten gaan toevoegen aan Domoticz. In ons voorbeeld willen wij de Hue-verlichting in de studeerkamer bedienen. We zoeken deze lamp op in de lijst. Gebruik het zoekvak rechtsboven als je het onderdeel niet kunt vinden. Klik nu op de knop Lamp/schakaar toevoegen (het groene rondje met de witte pijl). Geef het onderdeel een goede naam en klik op Apparaat toevoegen. Je vindt het apparaat vervolgens op de tab Schakelaars en het is gelijk klaar voor gebruik. Herhaal deze stappen voor alle apparaten die je wilt toevoegen.

Tip 12: Apparaat bedienen

Vanaf de tab Schakelaars kun je de toegevoegde apparaten bedienen. In het geval van een lamp schuif je de schakelaar naar links om deze te dimmen. Klik op de knop Timers. Hier bepaal je wanneer het apparaat (zoals de lamp) geactiveerd moet worden, bijvoorbeeld bij zonsopkomst. Ook kun je hier opgeven op welke dagen de acties moeten gelden. Gebruik je bepaalde apparaten vaak, voeg ze dan toe aan je favorieten: zoek in het tabblad Schakelaars het onderdeel op en klik op de knop met de ster (linksonder in het vak). Je vindt je favorieten op het tabblad Dashboard. Alle apparaten uit bijvoorbeeld de woonkamer in één groep zetten kan ook: via de tab Groepen. Onder in het venster klik je bij Apparaat op het apparaat dat je wilt toevoegen en vervolgens op Toevoegen.

©PXimport

Tip 13: Gebeurtenissen

Begrijp je goed hoe Domoticz werkt, dan kun je aan de slag met gebeurtenissen. Hiermee kun je nagenoeg alle onderdelen automatiseren die je aan Domoticz hebt gekoppeld. Ga naar Instellingen / Meer opties / Gebeurtenissen. Met Blockly kun je op basis van visuele bouwstenen je acties automatiseren. Zo vind je onder Devices een overzicht van onderdelen zoals schakelaars, groepen en scènes. Onder Control bepaal je de ‘Als’-voorwaarden. Bijvoorbeeld ‘Als de zon onder is, dan’. Heb je voor een actie de actuele tijd nodig, dan kun je die gebruiken via het onderdeel Time. Zo kun je een situatie bouwen waarbij de lampen in de woonkamer automatisch inschakelen als de zon onder is en de bewegingsmelder al een tijd niemand geregistreerd heeft. Experimenteer vooral met de mogelijkheden!

Tip 14: Actuele weer

Interessant is de mogelijkheid om Domoticz te koppelen aan Weather Underground, een online weerdienst. Je kunt hiermee van verschillende weerstations het actuele weer opvragen. Je voegt dat in Domoticz toe bij de sectie Apparaat, kies bij Type voor Weather Underground. Om de dienst te gebruiken, heb je een API-sleutel nodig. Ga naar www.wunderground.com en maak een gratis account aan en meld je aan. Ga dan hiernaartoe, kies voor Stratus Plan en Developer (onderin). Je betaalt hier dan niets voor. Klik op Purchase Key, geef aan dat je de sleutel voor niet-commercieel gebruik nodig hebt en bij Project geef je Domoticz op. De getoonde API-sleutel heb je nodig.

Nu is het belangrijk om het weerstation te selecteren dat bij jou in de buurt ligt. Ga hiernaartoe en bekijk de weerstations. Klik op het weerstation dat je wilt gebruiken. In het venster neem je het Station ID over. Open Domoticz en kies Instellingen / Hardware. Bij Type kies je voor Weather Underground. Vul de eigen API-sleutel in bij het veld, en het Station ID bij Locatie. Klik op Toevoegen. Als het instellen goed is gegaan, vind je de nieuwe virtuele apparaten via Instellingen / Apparaten. Je ziet hier onder meer een windmeter, barometer en regenmeter, die je in je schakelingen kunt gebruiken.

©PXimport

Tip 15: Problemen?

Als je problemen ondervindt, is het handig om te weten dat Domoticz in het log (Instellingen / Log) bijhoudt wat er speelt bij de apparaten in je huis. Op het tabblad Probleem vind je een overzicht van mogelijke fouten. Wil je snel door alle vermeldingen heen, dan kun je de filterfunctie rechtsboven gebruiken.

Kom je er niet uit? Kenmerkend aan Domoticz is de grote groep enthousiaste gebruikers, die ook ervaringen met elkaar uitwisselen. Een uitgebreid gebruikersforum vind je hier. Vooral als je net begint met Domoticz, is het forum een bijzonder waardevolle bron waar je snel door meer ervaren gebruikers op weg wordt geholpen. Bij een opensource-project als Domoticz is dat geen overbodige luxe, aangezien uitgebreide documentatie niet vanzelfsprekend is.

Domoticz afsluiten

©PXimport

De geur van versgebakken oliebollen hoort bij december. Toch ziet niet iedereen het zitten om met een pan heet vet aan de slag te gaan. Oliebakken in de airfryer lijkt dan een aantrekkelijk alternatief: minder luchtjes en ook nog eens minder vet. Maar levert bakken in een airfryer dezelfde oliebol op, of moet je toch de frituurpan uit het vet halen?

Oliebollen bakken in de airfryer, kan dat? Het korte antwoord is duidelijk: nee, een traditionele oliebol bak je niet in een airfryer. Klassiek oliebollenbeslag is vloeibaar en heeft direct contact met hete olie nodig om zijn vorm en structuur te krijgen. Een airfryer is in de basis een compacte heteluchtoven. Zonder een bad van hete olie kan het beslag niet snel genoeg stollen. Wie het toch probeert, ziet het deeg door het mandje zakken of uitlopen tot een platte, taaie schijf. Dat ligt niet aan het recept, maar aan de techniek.

Waarom hete olie onmisbaar is

Zodra je het beslag van de oliebol in de hete olie van de frituurpan schept, ontstaat er vrijwel direct een korstje om de buitenkant. Binnen in de bol ontstaat stoom, waardoor de bol uitzet en luchtig wordt. Die combinatie van afsluiten en opblazen zorgt voor de typische oliebolstructuur. In een airfryer ontbreekt die directe warmteoverdracht. Hete lucht is simpelweg minder krachtig dan hete olie. Zonder direct contact met heet vet kan het beslag niet snel genoeg stollen. Daardoor blijft een echte oliebol uit de airfryer onmogelijk.

©Gegenereerd door AI

Wat wel kan: kwarkbollen uit de airfryer

Wie toch iets zelf wil maken in de airfryer, moet het klassieke oliebollenbeslag loslaten. Met een steviger beslag, bijvoorbeeld op basis van kwark, kun je ballen vormen die hun vorm behouden. Deze bollen garen prima in de hete lucht en krijgen een mooie bruine buitenkant. De uitkomst lijkt qua vorm op een oliebol, maar de structuur is compacter en de smaak meer broodachtig. Denk aan iets tussen een zoet broodje en een scone. Lekker, lichter en prima als alternatief, maar: het is geen oliebol zoals je die van de kraam kent.

Wat ook goed kan: oliebollen opwarmen in de airfryer

Waar de airfryer wel echt tot zijn recht komt, is bij het opwarmen van gekochte oliebollen. In de magnetron worden ze snel slap en taai. In de airfryer gebeurt het tegenovergestelde. Door de bollen een paar minuten op ongeveer 180 graden te verwarmen, wordt de korst weer knapperig en warmt de binnenkant gelijkmatig op. Je oliebollen smaken weer alsof je ze net gebakken (of gehaald) hebt!

Samenvatting

Wil je de échte oliebol, dan heb je twee opties: zelf bakken in een frituurpan of halen bij de kraam. Bakken in de airfryer kan niet, omdat vloeibaar beslag niet geschikt is voor hete lucht. Je kunt bijvoorbeeld wel kwarkbollen maken, maar dat is toch anders. De grootste winst zit in het opwarmen van kant-en-klare oliebollen: in de airfryer gaat dat snel, ze worden heerlijk knapperig en je hebt geen last van frituurlucht in huis.

🎆 Vuurwerk op je Galaxy Smartphone? 👇

Het spreekwoord 'krakende wagens lopen het langst' gaat helaas vaak niet op in de computerwereld. Moderne systemen reageren soms allergisch op oudere hardware. Toch zijn er methoden en slimme trucs om zulke apparaten te laten werken onder Windows 10 of 11.

Apparaat niet herkend

Wanneer je een oud apparaat aansluit, kan het gebeuren dat Windows het niet herkent.. Daardoor verschijnt het niet in de lijst met apparaten. Je controleert dit door via een klik met rechts op de Windows-knop Apparaatbeheer te openen. Verschijnt hier iets als 'Onbekend apparaat' of zie je een geel driehoekje of vraagteken, dan heeft Windows het apparaat wel fysiek herkend, maar geen juiste driver gevonden. Je leest hier meer over bij de passage Driverprobleem. Mogelijke oorzaken zijn het ontbreken van een plug-and-playdriver of een verouderd aansluitingstype.

Je kunt dan verschillende dingen proberen. Controleer eerst de aansluiting en de stroomvoorziening. Zorg dat het apparaat juist is aangesloten en ingeschakeld. Bij usb-apparaten helpt het soms een andere poort te proberen. Oudere usb1.1-apparaten werken vaak beter via een usb2.0-poort of een usb-hub met eigen voeding dan via een usb3.0-poort. Heeft je pc nog een parallelle of seriële poort? Controleer dan in het systeem-BIOS of deze is ingeschakeld. Heeft je toestel zo'n poort niet, dan ben je meestal aangewezen op een adapter (zie de passage Aansluitingen).

Handmatige installatie

Je kunt het apparaat ook handmatig proberen te installeren. Misschien heb je nog een cd-rom met de installatiebestanden, zodat het zo lukt. Heeft je pc geen cd-station meer, dan sluit je een extern cd-station aan of kopieer je de bestanden op een andere pc met cd-station naar een usb-stick. Je kunt er ook een iso-bestand van maken en dit met een dubbelklik als virtuele schijf koppelen op je pc. Je kunt dit doen met bijvoorbeeld Burnaware Free. Ga naar www.burnaware.com en kies voor ISO-bestand aanmaken.

Heb je geen cd-rom? Start dan Apparaatbeheer, open het menu Actie en kies Oudere hardware toevoegen. Kies De hardware opsporen en automatisch installeren, geef het hardwaretype aan, zoals Beeldapparaten of Draagbare apparaten, en selecteer het juiste product en model. Heb je zelf een geschikte driver gevonden (bijvoorbeeld op de site van de producent), klik dan op Bladeren en verwijs naar het installatiebestand (inf).

Voor printers open je Instellingen in Windows en kies je Bluetooth en apparaten / Printers en scanners. Klik op Apparaat toevoegen en kies bij De printer die ik wil gebruiken, staat niet in de lijst voor Handmatig een nieuw apparaat toevoegen. In het dialoogvenster laat je Mijn printer is iets ouder. Help mij met zoeken geselecteerd. Werkt dat niet, probeer dan Een lokale printer of een netwerkprinter toevoegen met handmatige instellingen, waarna je de juiste poort en het stuurprogramma kiest. Klik hier ook op Windows Update: zo is de kans groter dat Windows alsnog de juiste driver ophaalt. Je kunt ook een vergelijkbaar model uit de lijst proberen.

Soorten aansluitingen

Gaat het om oudere apparaten, dan hebben die vaak een interface die je op moderne pc's niet meer vindt, zoals een parallelle of seriële aansluiting of firewire. Voor parallel gebruik je een usb-naar-parallel-adapter (meestal usb-A naar 36-pins Sub-D). De printer verschijnt dan als 'USB Printing Support' en werkt vaak met generieke drivers. Sommige oude drivers verwachten een echte LPT-poort met een logische naam als LPT1. Je kunt dan de gedeelde usb-printerpoort mappen naar LPT1 met het opdrachtprompt-commando

(met net use LPT1: /delete verwijder je deze koppeling). <printershare> is de gedeelde printernaam, zoals ingesteld via Instellingen in Windows: klik op de printernaam, kies Printereigenschappen en open het tabblad Delen. Zo kun je vaak nog printen vanuit oude DOS- of Windows-apps.

Voor een seriële poort (met een DB9 RS232-kabel) gebruik je eveneens een usb-adapter, liefst met FTDI-chip en aangesloten op een usb2.0-poort. Mogelijk moet je eerst de adapterdriver installeren voordat deze in Apparaatbeheer verschijnt (onder een naam als '[…] COMx'). Om het juiste poortnummer (zoals COM1) in te stellen, klik je met rechts op het apparaat, open je Poortinstellingen en klik je op Geavanceerd.

Koop altijd adapters van goede kwaliteit (en van een bekend merk), aangezien goedkopere exemplaren zich niet altijd aan de specificaties houden.

Voor firewire kun je de installatie van een PCIe-naar-firewire (IEEE 1394) adapterkaart overwegen. Met de Microsoft 1394 OHCI Legacy Driver activeer je deze vervolgens in Windows 10/11 en kun je bijvoorbeeld een oude DV-camera of audio-interface aansluiten. Klik hier voor een downloadlink met instructies.

Driverprobleem

Wanneer Windows het apparaat herkent via een van bovenstaande stappen, blijft het afwachten of er een geschikte driver voor Windows 10/11 beschikbaar is. Je kunt eerst een generieke driver proberen, die vaak via de Windows-updatefunctie beschikbaar is. Klik in Apparaatbeheer met rechts op het apparaat, kies Stuurprogramma bijwerken en klik vervolgens op Automatisch zoeken naar stuurprogramma's / In Windows Update zoeken naar bijgewerkte stuurprogramma's.

Soms vind je geschikte drivers bij de optionele updates. Ga hiervoor naar Instellingen, kies Windows Update / Geavanceerde opties / Optionele updates en open Stuurprogramma-updates. Je kunt ook zoeken naar een basisdriver, add-onmodule of universele driver van de fabrikant, zoals de (Smart) Universal Printer Driver van HP.

Vind je geen driver op de site van de fabrikant, dan kun je er ook zelf naar googelen op basis van het hardware-ID. Start Apparaatbeheer, klik met rechts op het apparaat (eventueel bij Andere apparaten of Onbekend apparaat), kies Eigenschappen en open het tabblad Details. Stel Eigenschap in op Hardware-id's. Klik met rechts op een gevonden ID, kies Kopiëren en plak dit met Ctrl+V in een zoekmachine als Google. Mogelijk levert dit een geschikte driver op.

Heb je nog een driver voor Windows 7 of ouder, probeer dan de installatie in compatibiliteitsmodus. Klik met rechts op het installatieprogramma, kies Eigenschappen en ga naar het tabblad Compatibiliteit. Zet een vinkje bij Dit programma uitvoeren in compatibiliteitsmodus voor en kies de laatst ondersteunde versie, zoals Windows 7 of Windows XP (Service Pack 2). Door ook Dit programma als administrator uitvoeren te selecteren, vergroot je de kans dat Windows de oudere driver alsnog aanvaardt, zeker als het geen 'kernel-driver' met volledige systeemrechten betreft (zie ook de passage Driverblokkade). Dit is ons bijvoorbeeld al gelukt voor een Canon Pixma iP4200-printer.

Lees ook: De perfecte printer kiezen? Hier moet je op letten

Alternatieve drivers

Je kunt ook op zoek gaan naar alternatieve, niet-officiële stuurprogramma's. Er zijn verschillende community's en fora die voor populaire oudere apparaten aangepaste drivers aanbieden of INF-bestanden hebben aangepast om ze onder nieuwere Windows-versies te laten werken.

Voor scanners is de alternatieve software van VueScan populair. Deze ondersteunt bijna achtduizend oude scanner-modellen en werkt vaak prima, al is de software niet gratis (vanaf circa 19 euro per jaar). Een proefversie is wel beschikbaar (je kunt eventueel een wegwerpadres gebruiken), zodat je kunt nagaan of je scanner werkt onder Windows 10/11.

Voor printers is het Gutenprint-driverpakket bekend, voorheen bekend als Gimp-print, al is dit alleen beschikbaar voor Linux en macOS. We hebben helaas niet de ruimte om hier dieper op in te gaan, maar je kunt een al dan niet virtuele Linux-machine op je netwerk opzetten (ook op een Raspberry Pi) en hierop Gutenprint installeren. Vervolgens deel je de printer zodat je deze ook op je Windows-pc kunt gebruiken. Voor scanners bestaat een vergelijkbaar project: Scanner Access Now Easy, eveneens voor Linux.

Driverblokkade

Het kan gebeuren dat er wel een driver beschikbaar is, maar dat Windows 10/11 de installatie blokkeert. Mogelijk is de driver technisch incompatibel, bijvoorbeeld een 32bit-driver op een 64bit-systeem (Windows 11 is altijd 64 bit), of een kerneldriver die noodzakelijke kernelfuncties mist doordat deze niet meer worden ondersteund door het geüpdatete besturingssysteem. In dit geval kun je nog de compatibiliteitsmodus proberen (zie de passage Driverprobleem), maar het resultaat blijft onzeker. Je maakt dan meer kans via een virtuele machine met een oudere Windows-versie, zoals Windows 10 voor 32bit-drivers.

Soms blokkeert Windows 10/11 de installatie omdat de (kernel)driver niet digitaal is ondertekend. Ben je zeker dat het om een betrouwbare driver gaat, dan kun je deze controle tijdelijk uitschakelen. Open Instellingen, kies Systeem / Systeemherstel en klik tweemaal op Nu opnieuw opstarten. Kies vervolgens Problemen oplossen / Geavanceerde opties / Opstartinstellingen en klik op Opnieuw opstarten. In het menu dat verschijnt, kies je optie 7: Afdwingen van stuurprogrammahandtekening uitschakelen. Windows start nu zonder handtekeningcontrole, zodat je de driver kunt installeren. Bij de volgende herstart is de controle weer actief, maar de driver blijft werken.

Ga je liever voor een iets doortastender aanpak? Voer dan de Opdrachtprompt uit als administrator, voer het commando bcdedit /set TESTSIGNING ON in en herstart je pc. Deze draait dan in testmodus, zie de indicatie rechtsonder. Installeer de driver en voer daarna meteen bcdedit /set TESTSIGNING OFF uit, gevolgd door een herstart om terug normaal te werken.

Virtueel alternatief

Lukt het niet om je oude apparaat met een van de bovenstaande workarounds aan de praat te krijgen binnen Windows 10/11, dan zit er weinig anders op dan een ouder of ander besturingssysteem te gebruiken. Het handigst is om dit als virtuele machine (VM) bovenop je huidige Windows te draaien. Binnen deze VM installeer je dan de originele driver en software voor het apparaat.

Geschikte gratis tools zijn Oracle VirtualBox en VMware Workstation Pro (na registratie op https://support.broadcom.com). Via bijvoorbeeld https://archive.org kun je naar schijfkopiebestanden zoeken en downloaden. Wij vonden er onder meer diverse Windows XP-iso-bestanden en installeerden een exemplaar in VirtualBox.

Dit kan als volgt. Start VirtualBox, klik op Nieuw en vul de gegevens in, zoals Microsoft Windows XP (32-bit). Bij ISO-image verwijs je naar je download. Vink Overslaan zonder toezicht aan, klik op Afmaken en vervolgens op Starten. Volg de installatie-instructies. Je bezit of vindt wellicht een geldige licentie voor deze oude Windows.

Koppel het apparaat aan een fysieke poort op je pc en geef deze vervolgens door aan de VM, zodat de virtuele Windows het apparaat herkent. Dit kan vanuit het menu Apparaten in het venster met een opgestarte VM.

Bij printers kun je ook delen via het VM-netwerk, zodat je vanuit je gewone Windows via het netwerk kunt printen naar de VM. Selecteer de (uitgeschakelde) VM in VirtualBox, kies Instellingen, open Netwerk en vink Netwerkadapter inschakelen aan. Stel eventueel Gekoppeld aan in op Bridged Adapter zodat de VM een ip-adres krijgt binnen hetzelfde netwerk als je host-pc.

 Nieuwe printer nodig? Kijk op Kieskeurig.nl/prijsdalers om voor de beste deal!