Lampen die vanzelf aanspringen, de thermostaat die je woning aangenaam op temperatuur houdt en de wasmachine die je op afstand inschakelt: heb jij je woning al slim gemaakt? Dat is met een Raspberry Pi en de software Domoticz prima te doen!

Tip 01: Onderdelen

Wat je uiteindelijk nodig hebt aan onderdelen, is sterk afhankelijk van je wensen. Voor dit artikel gaan wij aan de slag met een Raspberry Pi 3. Er zijn verschillende aanbieders die zogeheten starterkits aanbieden. Hiermee haal je in één keer de basisbenodigdheden in huis haalt. Een goed voorbeeld van een aanbieder met een dergelijke kit is SOS Solutions. Zorg dat je minimaal over de volgende onderdelen beschikt als je aan de slag gaat met Domoticz op de Raspberry Pi: - Raspberry Pi 3 Model B met geschikte voeding, een micro-sd-kaart van minimaal 8 GB, een sd-kaartlezer, een netwerkkabel, een beeldscherm met hdmi-kabel en een usb-muis en -toetsenbord.

Heb je al een werkende Raspberry Pi, dan kun je het eerste deel van dit artikel overslaan. Je hebt dan immers al een geschikt besturingssysteem geïnstalleerd en een werkende Raspberry Pi. Ga dan meteen naar het onderdeel ‘Aan de slag met Domoticz’.

©PXimport

Laten installeren

Tip 02: Besturingssysteem

Om Domoticz op een Pi te kunnen gebruiken, hebben we eerst een besturingssysteem nodig. Er bestaan verschillende besturingssystemen voor de Pi, wij kiezen voor Raspbian Lite. Om dit te installeren, maken we gebruik van de installatiemanager NOOBS (New Out of Box Software). Deze toont een menu waarin je kunt kiezen uit een selectie besturingssystemen, en NOOBS helpt ook bij het instellen van aanvullende instellingen zoals de draadloze netwerkverbinding. Download eerst de nieuwste versie van NOOBS naar je pc. Het bestand is ongeveer 1,5 GB groot. Rechtsklik op het gedownloade zip-bestand en kies voor Uitpakken.

Tip 03: Sd-kaart

Ga je aan de slag met een geheugenkaart die je al eerder gebruikt hebt, formatteer deze dan voordat je verdergaat. Formatteer de kaart met het gratis programma SD Memory Card Formatter. Je weet dan zeker dat de geheugenkaart volgens de juiste standaard wordt geformatteerd en voorkomt problemen bij de installatie van het besturingssysteem. Je vindt de freeware hier.

Plaats vervolgens de lege sd-kaart in de geheugenkaartlezer en open je verkenner (gebruik eventueel de toetsencombinatie Windows-toets+E). Kopieer de uitgepakte bestanden van NOOBS naar de sd-kaart.

©PXimport

Tip 04: Raspberry Pi

Het is tijd om de Raspberry Pi gebruiksklaar te maken. Sluit een usb-toetsenbord en usb-muis aan op het apparaat en koppel de Raspberry Pi via een hdmi-kabel aan een beeldscherm. Plaats de micro-sd-kaart waarnaar je eerder NOOBS hebt gekopieerd. Alles aangesloten? Sluit dan de voeding aan. De Raspberry Pi start op. Geduld is een schone zaak: vooral de eerste keer kan dit enige tijd in beslag nemen. Zodra de Raspberry Pi is gestart, verschijnt het hoofdvenster van NOOBS met een selectie van besturingssystemen. Onze voorkeur gaat uit naar Raspbian Lite. Dit is een uitgeklede versie van Raspbian, die perfect volstaat voor onze taak. Dit besturingssysteem is echter niet standaard beschikbaar en moet worden gedownload. Gelukkig is dit niet al te lastig, want de Raspberry Pi 3 beschikt over een ingebouwde wifi-kaart. Druk op de W of klik op WiFinetworks en maak verbinding met je draadloze netwerk. Direct hierna verschijnen de andere beschikbare besturingssystemen, waaronder Raspbian Lite. Kies voor dit besturingssysteem en druk op Enter. Kies vervolgens voor Install of druk op I. Het besturingssysteem wordt gedownload en geïnstalleerd. De eerste keer dat je het systeem start, vraagt Raspberry om de aanmeldingsgegevens. Standaard is de gebruikersnaam pi en het wachtwoord raspberry. Zodra je de opdrachtregel met de knipperende cursor ziet, is het systeem klaar voor gebruik!

©PXimport

Toetsenbord

Tip 05: Domoticz binnenhalen

Domoticz is een compact systeem voor huisautomatisering waarmee je een veelvoud aan apparaten bedient. Denk hierbij aan sensors zoals weerstations, elektra en water, maar ook aan slimme apparaten zoals slimme verlichting en luidsprekers. Je kunt Domoticz bedienen via verschillende apparaten, zoals je laptop, tablet en smartphone. De gebruikersomgeving is webgebaseerd, en kan op verschillende apparaten worden geïnstalleerd. Wij gebruiken de Raspberry Pi die we in de vorige stappen hiervoor hebben klaargemaakt.

We halen eerst Domoticz binnen op de Pi. Zorg dat je de opdrachtregel van de Pi voor je hebt, en geef de volgende opdracht gevolgd door een druk op Enter:

curl -L install.domoticz.com | sudo bash

In het beginscherm wordt nu gevraagd of je van http en https gebruik wilt maken. Kies voor beide en pas dus niets aan in de standaardinstellingen. In het scherm erna wordt gevraagd welk poortnummer je wilt gebruiken. Wij kiezen hier ook voor 8080 en drukken op OK. Het standaardpoortnummer 443 van https laten we ook ongewijzigd. In het eindscherm zie je waar je naartoe moet surfen met de browser, in ons geval: http://192.168.0.156:8080.

©PXimport

Tip 06: Domoticz instellen

Open nu op de computer een browser zoals Chrome, en surf naar de website van je Domoticz-installatie. In ons geval typen we in de adresbalk http://192.168.0.156:8080. Werkt het niet, lees dan het kader ‘Domoticz bètaversie’. Domoticz is ingedeeld in verschillende categorieën. Klik op Setup voor de instellingen. Onder Hardware vind je hardware waarmee je vanuit Domoticz direct kunt communiceren. Voor de meeste apparaten heb je zulke hardware nodig: die vormt de verbindende schakel tussen het eindapparaat (bijvoorbeeld verlichting) en Domoticz. Een goed voorbeeld hiervan is de Bridge van Philips Hue-verlichting. De tweede categorie is Devices. Hier worden alle aangetroffen slimme apparaten getoond. Deze sectie is in het begin nog leeg, omdat je deze later zelf vult met apparaten. Tot slot vind je onder Settings alle andere instellingen.

©PXimport

Domoticz bètaversie

Tip 07: Algemene instellingen

Onder Setup / Settings vind je de pagina met algemene instellingen. Hier kun je de taal van het Engels omschakelen naar Nederlands. Dat regelen we meteen even, zodat alle menu’s en opties voortaan in het Nederlands worden getoond. Geef hierna je actuele locatie op bij Locatie. Deze informatie belangrijk, bijvoorbeeld om te achterhalen wanneer de zon opkomt en ondergaat, en om te weten welke weersvoorspelling op jouw locatie van toepassing is. Helemaal onderin vind je de sectie Zichtbaremenu’s. Hier bepaal je welke onderdelen in de tabbladen bovenin moeten worden opgenomen. Wij zijn voor nu tevreden met de standaardselectie.

©PXimport

Tip 08: Ip-adressen hardware

Om je slimme apparaten zoals verlichting en thermostaat te kunnen aansturen, koppel je ze aan Domoticz. Hiervoor heb je soms een tussenstation voor nodig, dit noemen we ook wel gateway of bridge. Dit onderdeel zorgt voor de vertaalslag tussen Domoticz en het uiteindelijke apparaat. Denk bijvoorbeeld aan de bridge van je Hue-verlichting: dit kastje communiceert met de lampen. Om deze hardware toe te voegen, heb je het bijbehorende ip-adres nodig. Maak je gebruik van vaste ip-adressen en heb je hiervan een overzicht, pak dit er dan bij. In veel gevallen zul je gebruikmaken van dynamische ip-adressen die door de router zijn toegekend. Op de configuratiepagina van de router kun je deze gegevens goed achterhalen. Open deze pagina en vraag het overzicht van toegekende ip-adressen op. Zorg ook dat je de wachtwoorden hebt van de hardware.

©PXimport

Tip 09: Hardware toevoegen

Klik in het beginscherm op Hardware. Hier geef je aan welke apparaten zoals bridges en gateways er in jouw woning aanwezig zijn. Kies in de lijst bij Type het apparaat dat je wilt toevoegen, bijvoorbeeld Philips Hue Bridge. De lijst bevat een groot aantal apparaten, waaronder de bekende Toon-thermostaat, Nest-thermostaat, Philips Hue en Logitech Harmony. Sommige apparaten kun je relatief eenvoudig toevoegen, zoals de Hue Bridge. Geef het ip-adres en de poort op, en druk op de ronde link-knop op de Hue-bridge zelf. In Domoticz klik je direct daarna Register on Bridge. De koppeling wordt dan automatisch gemaakt en je hoeft geen gebruikersnaam en wachtwoord meer op te geven. Zijn alle gegevens ingevuld, dan voeg je het apparaat toe via Toevoegen. Het apparaat wordt toegevoegd aan de hardwarelijst.

©PXimport

Tip 10: Tabel apparaten

Als je de onderdelen zoals de Hue Bridge hebt toegevoegd, vind je de bijbehorende apparaten (zoals de eigenlijke lampen) via Instellingen / Apparaten. Deze tabel bevat interessante informatie over de verschillende apparaten en hun status. Heb je bijvoorbeeld de Toon-thermostaat of Nest-thermostaat toegevoegd, dan zie je hier de actuele temperatuurinstellingen. Ook ‘verborgen’ informatie is hier zichtbaar, zo bevat de bewegingsmelder van Philips Hue ook een thermometer, en ook die gegevens worden hier getoond. Deze tabel geeft je dus de ‘bouwblokken’ van je slimme woning.

©PXimport

Tip 11: Toevoegen

Nu kun je de afzonderlijke apparaten gaan toevoegen aan Domoticz. In ons voorbeeld willen wij de Hue-verlichting in de studeerkamer bedienen. We zoeken deze lamp op in de lijst. Gebruik het zoekvak rechtsboven als je het onderdeel niet kunt vinden. Klik nu op de knop Lamp/schakaar toevoegen (het groene rondje met de witte pijl). Geef het onderdeel een goede naam en klik op Apparaat toevoegen. Je vindt het apparaat vervolgens op de tab Schakelaars en het is gelijk klaar voor gebruik. Herhaal deze stappen voor alle apparaten die je wilt toevoegen.

Tip 12: Apparaat bedienen

Vanaf de tab Schakelaars kun je de toegevoegde apparaten bedienen. In het geval van een lamp schuif je de schakelaar naar links om deze te dimmen. Klik op de knop Timers. Hier bepaal je wanneer het apparaat (zoals de lamp) geactiveerd moet worden, bijvoorbeeld bij zonsopkomst. Ook kun je hier opgeven op welke dagen de acties moeten gelden. Gebruik je bepaalde apparaten vaak, voeg ze dan toe aan je favorieten: zoek in het tabblad Schakelaars het onderdeel op en klik op de knop met de ster (linksonder in het vak). Je vindt je favorieten op het tabblad Dashboard. Alle apparaten uit bijvoorbeeld de woonkamer in één groep zetten kan ook: via de tab Groepen. Onder in het venster klik je bij Apparaat op het apparaat dat je wilt toevoegen en vervolgens op Toevoegen.

©PXimport

Tip 13: Gebeurtenissen

Begrijp je goed hoe Domoticz werkt, dan kun je aan de slag met gebeurtenissen. Hiermee kun je nagenoeg alle onderdelen automatiseren die je aan Domoticz hebt gekoppeld. Ga naar Instellingen / Meer opties / Gebeurtenissen. Met Blockly kun je op basis van visuele bouwstenen je acties automatiseren. Zo vind je onder Devices een overzicht van onderdelen zoals schakelaars, groepen en scènes. Onder Control bepaal je de ‘Als’-voorwaarden. Bijvoorbeeld ‘Als de zon onder is, dan’. Heb je voor een actie de actuele tijd nodig, dan kun je die gebruiken via het onderdeel Time. Zo kun je een situatie bouwen waarbij de lampen in de woonkamer automatisch inschakelen als de zon onder is en de bewegingsmelder al een tijd niemand geregistreerd heeft. Experimenteer vooral met de mogelijkheden!

Tip 14: Actuele weer

Interessant is de mogelijkheid om Domoticz te koppelen aan Weather Underground, een online weerdienst. Je kunt hiermee van verschillende weerstations het actuele weer opvragen. Je voegt dat in Domoticz toe bij de sectie Apparaat, kies bij Type voor Weather Underground. Om de dienst te gebruiken, heb je een API-sleutel nodig. Ga naar www.wunderground.com en maak een gratis account aan en meld je aan. Ga dan hiernaartoe, kies voor Stratus Plan en Developer (onderin). Je betaalt hier dan niets voor. Klik op Purchase Key, geef aan dat je de sleutel voor niet-commercieel gebruik nodig hebt en bij Project geef je Domoticz op. De getoonde API-sleutel heb je nodig.

Nu is het belangrijk om het weerstation te selecteren dat bij jou in de buurt ligt. Ga hiernaartoe en bekijk de weerstations. Klik op het weerstation dat je wilt gebruiken. In het venster neem je het Station ID over. Open Domoticz en kies Instellingen / Hardware. Bij Type kies je voor Weather Underground. Vul de eigen API-sleutel in bij het veld, en het Station ID bij Locatie. Klik op Toevoegen. Als het instellen goed is gegaan, vind je de nieuwe virtuele apparaten via Instellingen / Apparaten. Je ziet hier onder meer een windmeter, barometer en regenmeter, die je in je schakelingen kunt gebruiken.

©PXimport

Tip 15: Problemen?

Als je problemen ondervindt, is het handig om te weten dat Domoticz in het log (Instellingen / Log) bijhoudt wat er speelt bij de apparaten in je huis. Op het tabblad Probleem vind je een overzicht van mogelijke fouten. Wil je snel door alle vermeldingen heen, dan kun je de filterfunctie rechtsboven gebruiken.

Kom je er niet uit? Kenmerkend aan Domoticz is de grote groep enthousiaste gebruikers, die ook ervaringen met elkaar uitwisselen. Een uitgebreid gebruikersforum vind je hier. Vooral als je net begint met Domoticz, is het forum een bijzonder waardevolle bron waar je snel door meer ervaren gebruikers op weg wordt geholpen. Bij een opensource-project als Domoticz is dat geen overbodige luxe, aangezien uitgebreide documentatie niet vanzelfsprekend is.

Domoticz afsluiten

©PXimport

Amazon introduceerde kortgeleden een nieuwe generatie slimme speakers, waaronder de hier besproken Echo Dot Max. Volgens de fabrikant levert deze bescheiden luidspreker een verbeterde audiokwaliteit, terwijl de microfoon naar verluidt nauwkeuriger spraakopdrachten verwerkt. Met een adviesprijs van 109,99 euro is het ook nog eens een van de goedkopere smartspeakers in de markt. Hoog tijd voor een review!

Vergeleken met de voorgaande Echo Dot-speaker uit 2022 is het design ietwat op de schop gegaan. De behuizing oogt weliswaar nog altijd als een bolletje met als verschil dat er aan de voorzijde een stukje is 'afgesneden'. Je treft hier twee volumetoetsen en een aan-uitknop voor de microfoon. Rondom dit bedieningspaneel bevindt zich een blauwgekleurde ledring. Verder zit er aan de achterzijde een ingang voor de bijgesloten voedingsadapter.

©Maikel Dijkhuizen

Lichtgewicht wifi-speaker zonder accu

De bolvormige behuizing heeft een diameter van amper elf centimeter. Ondanks deze geringe afmetingen leent de wifi-speaker zich voornamelijk voor binnengebruik. Dit nieuwe model heeft namelijk, net zoals bij eerdere generaties het geval was, weer geen accu. Een gemiste kans, want de compacte constructie van 505 gram is in principe handzaam genoeg om ook als mobiele bluetooth-speaker te dienen.

De door ons geteste paarse uitvoering heeft naar onze smaak een nogal kitscherige uitstraling. Gelukkig is de Amazon Echo Dot Max er ook in een wit en grijs jasje. Die zien er al heel wat chiquer uit en zullen in jouw woonkamer niet misstaan. Het grootste deel van de kunststof behuizing is voorzien van een laagje stof. Dit materiaal voelt niet zo stevig aan zoals we bij veel bluetooth-speakers van onder andere JBL tegenkomen. Nou is dat niet zo'n probleem, want ten opzichte van weerbestendige speakers heeft dit exemplaar natuurlijk minder te lijden.

©Maikel Dijkhuizen

Verbinden en luisteren

De configuratie en bediening van het apparaat gebeurt via de Amazon Alexa-app op een smartphone. Dat gaat erg vlot. Na verbinding met wifi downloadt de Echo Dot Max eerst een firmwareupdate. In de behuizing zit trouwens een rappe wifi6E-adapter, waardoor het apparaat overweg kan met de snelste draadloze netwerken. Al met al duurt de configuratie slechts enkele minuten.

Je koppelt Spotify of een andere muziekdienst eenvoudig aan je Amazon-account. Zeg vervolgens hardop waarnaar je wilt luisteren. Met een spraakopdracht als “Alexa, speel Coldplay” hoor je binnen enkele ogenblikken de bijbehorende deuntjes. Gebruik je stem ook om bijvoorbeeld een liedje te skippen of het volume te wijzigen. De microfoon is zéér gevoelig. Zelfs zacht uitgesproken (fluister)opdrachten op enkele meters afstand verwerkt de speaker zonder morren.

Lees ook: Van mobiel naar desktop: waarom je Spotify op je pc moet proberen

De behuizing is weliswaar compact, maar toch slaagde Amazon erin om een tweeter en woofer te integreren. Kijken we binnen dezelfde prijscategorie naar de enigszins vergelijkbare Apple HomePod Mini, dan biedt dit nieuwe model van Amazon dus een extra audiodriver. Voor zo'n kleine speaker in deze prijsklasse hoef je uiteraard geen wonderen te verwachten, maar voor het opzetten van een achtergrondmuziekje voldoet dit product prima. Met name de hoge tonen klinken erg helder. Als we geconcentreerd luisteren, horen we ook een beetje bas. Deze lage tonen zijn ietwat ondervertegenwoordigd. Verder gaat het geluid op een hoog volume galmen en vervormen.

©Maikel Dijkhuizen

Smartspeaker met Alexa

Lange tijd legde Alexa van Amazon het af tegen de spraakassistenten van Google en Apple, maar sinds 2024 verstaat Alexa eindelijk ook Nederlands. Daarmee is de Echo Dot Max een serieus alternatief voor smartspeakers van de eerdergenoemde merken. Je kunt in de Alexa-app onder andere een wekker, timer, herinnering, agenda-afspraak en boodschappenlijst instellen.

De behuizing heeft een temperatuursensor, zodat je naar de kamertemperatuur kunt vragen. Je kunt ook allerlei andere verzoeken doen. Vraag bijvoorbeeld naar de weersverwachting of naar de leeftijd van een BN'er. Helaas gaat niet iedere stemopdracht even vlekkeloos. Zo weigert ons testmodel om een overzicht van het laatste nieuws af te spelen.

Een nuttige optie is dat je in huis andere smarthome-apparaten met Alexa-ondersteuning kunt bedienen, zoals slimme lampen, stekkers en thermostaten. Dat werkt eveneens via spraakopdrachten. Misschien komt de geïntegreerde aanwezigheidssensor goed van pas, zodat de smartspeaker geschikte apparaten zelfstandig kan in- en uitschakelen.

Amazon Echo Dot Max kopen?

Zoek je een slimme luidspreker met een redelijke audiokwaliteit voor het luisteren van achtergrondmuziek? Dan is de Amazon Echo Dot Max een interessante kandidaat. Dankzij een zeer gevoelige microfoon laat je allerlei stemopdrachten op deze smartspeaker los. Meestal verwerkt de Echo Dot Max probleemloos deze commando's, al gaat er soms ook weleens iets fout.

Heb je een pc met weinig opslagruimte dan loont het wellicht om in Windows 11 de bestandscompressie in te schakelen. Dan hebben we het niet over zip-archieven, maar de NTFS-compressie waarmee je bestanden, mappen en zelfs volledige schijven kunt verkleinen.

Eerst een waarschuwing

Dankzij compressie is het mogelijk om meer data op te slaan op dezelfde ruimte. In Windows 11 kun je NTFS (New Technology File System) aanspreken. Het nadeel van deze methode is dat het extra rekenkracht vraagt iedere keer dat je zo'n gecomprimeerd bestand opent. Hetzelfde gebeurt wanneer je na de bewerking het bestand sluit en er recompressie wordt toegepast. Gebruik deze methode dus voor data die je lange tijd niet gebruikt en waar extra laadtijd nauwelijks hinderlijk is.

Je kunt op deze manier ook een volledige schijf comprimeren, maar we raden af om dit met de opstartschijf te doen. Gebruik deze functie niet op usb-sticks en alleen op snelle schijven zoals ssd's. Het prestatieverlies zou teveel doorwegen. Bij jpg-afbeeldingen of mp3- of mp4-mediabestanden is de winst verwaarloosbaar.

Map comprimeren

Open Windows Verkenner en navigeer naar de map waarvan je de inhoud wilt verkleinen. Klik met de rechtermuisknop op de map en in het snelmenu selecteer je Eigenschappen. Open het tabblad Algemeen en klik op Geavanceerd. Bij de Geavanceerde kenmerken zie je onderaan Compressie en versleutelingskenmerken. Plaats een vinkje bij Inhoud comprimeren om schijfruimte vrij te maken. Klik op OK en klik daarna op Toepassen.

Selecteer indien nodig de optie Wijzigingen toepassen op deze map, submappen en bestanden en klik op de OK-knop. Net zoals voorheen kun je zo'n map openen en de bestanden bekijken in Verkenner. Om de volledige map te decomprimeren, open je opnieuw de Eigenschappen en volg je de beschreven stappen.

Station comprimeren

Het is mogelijk om een volledige schijf te comprimeren. Open Windows Verkenner en klik op Deze pc in het linkerdeelvenster. Klik met de rechtermuisknop op de opslagschijf die je wilt comprimeren. Selecteer onder het gedeelte Apparaten en stations de optie Eigenschappen. Daarna kun je opnieuw de optie aanvinken: Dit station comprimeren om schijfruimte te besparen.