ID.nl logo
Dit moet je weten over de AMD Ryzen 7000-serie processors
Huis

Dit moet je weten over de AMD Ryzen 7000-serie processors

Onlangs heeft AMD de nieuwe Ryzen 7000-serie processors uitgebracht, oftewel Zen 4. De lancering van deze processors gaat echter gepaard met de nodige veranderingen van het onderliggende platform, plus een paar serieuze uitdagingen waarover je moet nadenken voordat je een nieuw systeem bouwt met deze componenten. ID.nl praat je bij.

AMD heeft onlangs de nieuwe Ryzen 7000-serie processors uitgebracht, maar op welke dingen moet je letten als een nieuw systeem bouwt met deze componenten? In dit artikel praten we je helemaal bij. We behandelen het volgende:

Na een decennium waarin Intel feitelijks niets hoefde te doen dan zijn product elk jaar een klein beetje sneller te maken – ze waren jarenlang feitelijk de enige partij die relevante desktopprocessors konden maken – was er enkele jaren terug opeens weer concurrentie in de vorm van de AMD Ryzen. 

De introductie van Zen 3 eind 2020, in de vorm van Ryzen 5000-serie processors, was een tweede omslagpunt: AMD ging van Intel bijgebeend te hebben naar Intel ingehaald te hebben. Wat volgde waren twee jaren van stevige concurrentie, waarin ook Intel weer enorme stappen is gaan zetten. Het resultaat is dat we vandaag de dag processors op de markt hebben die vele malen krachtiger zijn dan nog maar enkele jaren terug. En je hebt echt wat te kiezen bij zowel AMD als Intel. 

Beide titanen zijn inmiddels alweer beland bij een nieuwe generatie uit, waarmee de concurrentie een nieuwe fase in gaat. In dit artikel kijken we naar de AMD Ryzen 7000-serie processors (de 6000-serie betreft alleen laptopprocessors. 

Elke nieuwe generatie processors brengt wat nieuwe randzaken met zich mee, maar in het geval van deze nieuwe Ryzen 7000-cpu’s komt er iets meer bij kijken. Voor het eerst sinds de introductie van AMD Ryzen stapt AMD over op een geheel nieuw platform: AM5. Een nieuwe socket betekent dat je sowieso een nieuw moederbord nodig hebt. En omdat AMD ook de overstap maakt van DDR4 naar DDR5, heb je ook nieuw geheugen nodig. Deze processors zijn dus niet iets wat je even in je huidige systeem kunt toevoegen, ze zijn vooral een overweging als je op het punt staat een compleet nieuwe pc te bouwen. 

Zen 4-architectuur 

De basis van de chips is de vierde generatie Zen-architectuur. Het idee erachter is het maken van snellere en efficiëntere chips: bij een gelijke kloksnelheid verzetten ze meer werk dan de vorige generatie en ze verzetten meer werk bij een vergelijkbaar energieverbruik. Een deel van die winst wordt behaald door het nieuwe 5nm-procedé uit de fabrieken van TSMC. 

Een van de grote verbeteringen op het gebied van mogelijkheden is de stap naar PCI Express gen 5 en een toegenomen aantal ‘lanes’, wat inhoudt dat dit de eerste processors zijn die in staat zullen zijn om gelijktijdig een PCIe5.0-videokaart en een PCIe5.0-ssd volop te gebruiken. Een niet onbelangrijke kanttekening hierbij: die twee producten bestaan nog helemaal niet en zijn daarmee vooral toekomstmuziek. Echter AMD’s toezegging om het AM5-platform tot minimaal 2025 te blijven gebruiken, geeft wel aan dat wanneer je vandaag instapt, dat je in de toekomst zonder moeite wél een simpele cpu-upgrade moet kunnen uitvoeren. 

Een even grote verandering is de toevoeging van geïntegreerde graphics in elk van deze Zen 4-chips. Bij de voorgangers had je altijd een losse videokaart nodig, en vooral tijdens de coronacrisis waren die vaak niet leverbaar of extreem duur. Met een geïntegreerde gpu kun je niet direct gamen, maar het maakt deze nieuwe processors wel een optie wanneer je wél de cpu-rekenkracht van deze chips wilt gebruiken, maar verder niet de grafische rekenkracht van een losse gpu nodig hebt. 

AMD brengt als eerste vier hoger gepositioneerde modellen op de markt. 

Het nieuwe aanbod 

Zoals vaker lanceert AMD eerst de hoger gepositioneerde modellen, de goedkopere modellen volgen dan later in het jaar. Het aanbod nu bevat vier modellen. De laagst gepositioneerde van de vier is de AMD Ryzen 5 7600X, een cpu met 6 cores en 12 threads met een boostkloksnelheid van 5,3 GHz en een TDP van 105 watt. Met 365 euro nestelt hij zich stevig in de middenklasse van alle processors, naast de Intel Core i5-12600K. 

Erboven zit de AMD Ryzen 7 7700X, een cpu met 8 cores en 16 threads met een boostkloksnelheid van 5,4 GHz, eveneens een TDP van 105 watt, en met een prijs van circa 489 euro. De tegenhanger van de Intel Core i7-serie dus. 

Het meest interessant, op dit moment althans en we leggen zo uit waarom, zijn de Ryzen 9-processors. Je hebt de Ryzen 9 7900X, 12 cores en 24 threads met een boostkloksnelheid van 5,6 GHz en een prijskaartje van 669 euro of de AMD Ryzen 9 7950X: het rekenmonster met 16 cores en 32 threads met een boostkloksnelheid van 5,7 GHz en een prijs van 849 euro. Beide topmodellen hebben een TDP van 170 watt. 

Hoeveel cores je nodig hebt, hangt af van je doeleinden. Puur voor gamen en wat licht creatief werk zijn 6 à 8 cores doorgaans genoeg. De extra cores die de Ryzen 9-processors bieden zijn primair voor gebruikers die regelmatig zware taken uitvoeren zoals videobewerking. 

ModelAdviesprijsCores / threadsBasis- / boostkloksnelheidTDPGeheugenGeïntegreerde gpu
AMD Ryzen 9 7950X€ 849,-16 / 324,7 / 5,7 GHz170 wattDDR5Ja
AMD Ryzen 9 7900X€ 669,-12 / 244,7 / 5,6 GHZ170 wattDDR5Ja
AMD Ryzen 7 7700X€ 489,-8 / 164,5 / 5,5 GHz105 wattDDR5Ja
Amd Ryzen 5 7600X€ 365,-6 / 124,7 / 5,3 GHz105 wattDDR5Ja

De vier modellen verschillen op het gebied van cores en kloksnelheid. 

AM5-moederborden 

Om deze processors te gebruiken, heb je een socket AM5-moederbord nodig. Net als bij Intel zitten de pinnen bij AMD nu op het moederbord in plaats van de processor. Socket AM5 is ontworpen om meer stroom te leveren dan z’n voorganger: 230 watt. Dat betekent dat je doorgaans wat overklokpotentieel hebt. 

Je hebt voor een Ryzen 7000-processor een nieuw moederbord nodig. 

AM5-moederborden komen met vier verschillende chipsets: B650, B650E, X670 en X670E (en let op: B660 lijkt er veel op, maar dát is een Intel-chipset). B650-borden zijn het meest basaal wat betreft aansluitingen. De X670-borden hebben feitelijk twee B650-chipsets aan boord voor een opvallend groot aantal aansluitingen zoals ssd’s en usb-poorten. Het E-achtervoegsel staat voor Extreme, waarmee AMD aangeeft dat die borden gegarandeerd de optie bieden om zowel een PCIe5.0-videokaart als een PCIe5.0-ssd gelijktijdig aan te sluiten. Voor de meeste gebruikers zullen B650-moederborden voldoende zijn, X670 is vooral voor professionals en prosumers die veel opslag en apparaten hebben. Het is lastig te zeggen hoe waardevol die Extreme-toevoeging zal zijn, maar het geeft je wel iets meer zekerheid voor de toekomst. 

Een van de grotere wijzigingen van het AM5-platform is de stap naar DDR5-werkgeheugen. Pc’s van de laatste jaren gebruiken DDR4, dus je hebt sowieso nieuw werkgeheugen nodig. Dit in contrast tot Intels twaalfde en aankomende dertiende generatie processors, waarbij je kunt kiezen tussen DDR4- of DDR5-moederborden. DDR5 is een veel sneller, maar het probleem is dat je daar vooral in geheugen-intensieve taken pas wat van merkt en dat is vrij zeldzaam. 

Het probleem met DDR5 is de prijs. DDR5 is in de laatste maanden stevig in prijs gezakt, maar je bent nog altijd makkelijk 100 euro meer kwijt dan voor een degelijke DDR4-set (uitgaande van 32 GB geheugen). Het kost moederbordfabrikanten ook meer om een DDR5-bord te maken en ook de benodigde aanpassingen om een bord geschikt te maken voor PCI Express gen 5 kost extra geld. Het resultaat is dat alle AM5-moederborden vooralsnog erg duur zijn, je bent al snel 300 euro kwijt. We zijn momenteel AM5-moederborden aan het testen voor een vergelijkende test die waarschijnlijk in het volgende nummer van Computer!Totaal verschijnt. 

De nieuwe processors gebruiken de AM5-socket.

**Werken AM4-koelers op AM5? **

AMD heeft er wel voor gezorgd dat de meeste AM4-processorkoelers compatibel zijn, met een beetje geluk kun je je oude koeler dus overzetten. We plaatsen daarbij één kanttekening, want koelers die gebruikmaken van hun eigen backplate in plaats van de standaard AMD-backplate passen niet altijd. Check dus even of dit het geval is. Het gros van de AM4-koelers werkt gelukkig meer dan prima.  Houd er wel rekening mee dat de nieuwe processors op vol vermogen meer stroom verbruiken dan hun voorgangers, waardoor je voldoende koeling nodig hebt. Voor de 105watt-processors voldoet een (stevige) luchtkoeler. Voor de 170watt-koelers dien je een topmodel luchtkoeler te hebben of een waterkoeler overwegen. 

Een goede waterkoeler of luchtkoeler is praktisch een vereiste voor de snellere Ryzen-cpu’s. 

**Hoge temperaturen? **

Sommige websites rapporteerden dat Ryzen-processors snel hoge temperaturen bereiken, vaak 95 graden Celsius. Dit is op zich helemaal niet erg, want zo proberen ze zo veel mogelijk prestaties uit de chip te persen als de koeler toestaat. Een hogere temperatuur betekent ook niet per se dat er meer warmte vrij komt, dat is puur gerelateerd aan het stroomverbruik. Zie je 95 graden, dan is dat dus geen probleem, maar het geeft wel aan dat je beperking in de koeler zit. Een betere koeloplossing kan dan wat meer prestaties bieden.

Prijsproblematiek instapmodellen 

Hoewel de prijs van de nieuwe processors prima is voor de geboden prestaties, verandert het plaatje zodra je de prijs van je DDR5-geheugen en je AM5-moederbord meerekent. Dat is vooral voor goedkopere processors het geval. Zo moet de Ryzen 5 7600X van 360 euro de concurrentie aangaan met de Intel Core i5-12600K van 340 euro, maar ben je vervolgens nog 250 euro extra kwijt bent aan een geschikt bord en geheugen voor de AMD-processor. Dat is lastig uit te leggen. 

Bij hoger gepositioneerde processors is dat probleem iets minder relevant, de Intel Core i5-12900K combineer je vaak ook met duurder DDR5-geheugen en dan belandt een Ryzen 9 7900X binnen enkele tientjes van de Intel Core i9-12900K. En voor de Ryzen 9 7950X heeft Intel eigenlijk geen direct alternatief, dus de koper van deze dik 800 euro kostende cpu zal sowieso niet wakker liggen van 100 euro meer voor een moederbord. 

Een mid-range-moederbord, zoals de B650 Aorus Elite AX, kost al snel 330 euro. 

Prestaties 

Kijken we naar de prestaties van de Ryzen 9 7900X en Ryzen 5 5600X die we hebben getest, dan zien we dat AMD een prestatie van formaat heeft neergezet. De singlecore-prestaties van de Ryzen 9 7900X zijn circa 23 procent beter dan de vorige generatie, dat is opvallend veel. Het resultaat is zelfs dat de nieuwe Ryzen 7900X-processor (12 cores) sneller is dan de Ryzen 5950X (16 cores). In een zware render-workload was de 7900X zelfs 10 procent sneller klaar dan de 5950X en circa 17 procent sneller dan Intels snelste: de i9-12900K. 

Kijken we naar gameprestaties waar singlecore-prestaties vaak leidend zijn, dan zien we dat je in de praktijk eigenlijk geen verschil merkt tussen een AMD- of Intel-processor. Het wisselt een beetje per game, soms zo’n 5 procent, maar voor bijna elke game die iets sneller is op een Intel-cpu, is er een game die op een AMD-cpu iets sneller is. Gameprestaties zijn dus niet je primaire overweging, je kiest dus vooral een Ryzen 9 als je de brute rekenkracht nodig hebt. 

De 7600X toont eigenlijk hetzelfde beeld per core: elke core is zo’n 23 à 24 procent sneller dan die van de 5600X, wederom een knappe prestatie. Dat maakt AMD in singlecore-prestaties nipt sneller dan de Intel Core i5-12600K, wat betekent dat beide cpu’s in games grofweg gelijkwaardig zijn. Waar de 7600X echter een pure 6core-processor is, is de i5-12600K een 10core-processor met 6 snelle en 4 extra efficiënte cores. In een zware workload is de Intel i5-12600K nog altijd sneller dan de Ryzen 5 7600X, wat gecombineerd met de hoge platformkosten (momenteel) funest is voor AMD. 

De Ryzen 5 en 7 worden pas interessant zodra er goedkopere moederborden uitkomen

Conclusie 

AMD’s nieuwe processors presteren op zich sterk. De prestaties die elke nieuwe Zen 4-core biedt, zijn echt enorm verbeterd. En ze waren al goed. Ze zijn net beter dan het beste wat Intel te bieden heeft en veel beter dan AMD’s vorige generatie cores, ze hebben echt een megastap vooruit gezet. De hoge platformkosten maakt de prijs-prestatieverhouding van de goedkopere Ryzen-processors vooralsnog niet zo interessant, dus alleen systemen op basis van de duurdere Ryzen 9-processors (die een klasse apart zijn) zijn in onze optiek een redelijke overweging. 

Goed nieuws dus voor high-end pc-bouwers die profiteren van meer cpu-rekenkracht. Maar voor betaalbare systemen, mid-range game-systemen of mid-range systemen voor creatieve hobbyisten is het wachten op betaalbare AM5-moederborden voordat die categorie door AMD goed voorzien wordt. Als DDR5-geheugen iets goedkoper wordt en er straks betaalbare moederborden op de markt komen, dan zal ook de Ryzen 5 weer concurrentie bieden. Daar kan AMD overigens niet te lang mee wachten, want Intel zal deze herfst ook weer nieuwe processors uitbrengen die de balans weer kunnen verstoren. 

Goed
Conclusie

De Ryzen 5 7600X biedt zowel mooie gameprestaties als uitstekende singlecore-prestaties. In een zware workload is de Intel i5-12600K echter nog altijd sneller dan de Ryzen 5 7600X, wat gecombineerd met de hoge platformkosten (momenteel) funest is voor AMD. 

Plus- en minpunten
  • Uitstekende singlecore-prestaties
  • Goede gameprestaties
  • Langzamer dan Intel i5-12600K in multithreaded apps
  • Hoge kosten moederbord en geheugen
Fantastisch
Conclusie

De Ryzen 9 7900X is goed nieuws dus voor high-end pc-bouwers die profiteren van meer cpu-rekenkracht, de processor is beter dan het beste wat Intel te bieden heeft en veel beter dan AMD’s vorige generatie cores. De singlecore-prestaties van de Ryzen 9 7900X zijn circa 23 procent beter dan de vorige generatie, dat is opvallend veel.

Plus- en minpunten
  • Uitstekende cpu-prestaties
  • Sneller dan een Intel Core i9-12900K
  • Concurrerend in gamen
  • Hoge kosten moederbord en geheugen
▼ Volgende artikel
Video trimmen in VLC: filmpjes eenvoudig inkorten
© monticellllo - stock.adobe.com
Huis

Video trimmen in VLC: filmpjes eenvoudig inkorten

Maak je weleens een filmpje? Daarin zitten meestal stukken die oninteressant zijn. Met de gratis tool VLC media player kun je zo’n video moeiteloos en nauwkeurig tot op het frame inkorten.

Mediatitel verbergen

VLC media player (www.videolan.org) is een van de populairste mediaspelers. Niet alleen omdat de opensource-software voortdurend wordt verbeterd, maar vooral omdat de app zoveel verschillende media moeiteloos kan afspelen en converteren. We gebruiken de tool ook graag om video in te korten. Standaard toont VLC in het begin gedurende enkele seconden de naam van het videobestand. Vind je dat (net als wij) storend, vooral als je in die zone een knip wilt geven? Schakel dit uit door de Eenvoudige voorkeuren te openen met Ctrl+P (met de P van preferences, op de Mac gebruik je Cmd+,). Ga naar het tabblad Ondertitels / OSD en haal het vinkje weg bij de optie Mediatitel weergeven bij starten van de video.

Zorg dat de mediatitel niet in beeld komt.

Beginpositie bepalen

Het splitsen van een video in VLC verloopt anders dan bij een gewone videobewerkingstool waar je een slider moet verplaatsen. Met VLC maak je een opname van het deel van de video dat je wilt extraheren uit een langer filmpje. Het ingekorte fragment wordt dan opgeslagen als een nieuw videobestand en het oorspronkelijke bestand blijft ongewijzigd. Open VLC en klik op Open bestand om de video te selecteren die je wilt inkorten. Laad de video en zoek de exacte positie waar je de video wilt splitsen. Om het je gemakkelijk te maken, kun je de spatiebalk gebruiken om het filmpje te pauzeren en met dezelfde toets zet je het terug in gang. Je kunt de video frame voor frame afspelen door de E-toets in te drukken. Als je de E-toets continu indrukt, verspringt de video in slow motion. Op deze manier ga je naar de plaats waar je de beginknip wilt geven. Klik dan op de rode opnameknop links onder de video.

Gebruik de opnameknop om het begin van het fragment aan te geven.

Opnemen

Laat de video verder lopen en/of gebruik de E-toets om de plaats te zoeken waar je het fragment wilt beëindigen. Klik opnieuw op dezelfde opnameknop om de laatste knip te geven. Dat is alles. De ingekorte video wordt automatisch opgeslagen in de map Video's op je computer. Op de Mac komt dit fragment in de map Films.

In de map Video’s staat het ingekorte filmpje.

▼ Volgende artikel
De Nothing Phone (3a) Lite is goedkoop, maar iets minder Nothing
© Nothing
Huis

De Nothing Phone (3a) Lite is goedkoop, maar iets minder Nothing

Het merk Nothing is inmiddels berucht én geliefd om zijn semi-transparante telefoons, dappere designkeuzes en de knipoog naar oldskool tech. Vandaag voegt het bedrijf daar een betaalbare variant aan toe: de Phone (3a) Lite. Die naam roept meteen vragen op, want hoe 'Lite' is hij eigenlijk?

Vandaag heeft Nothing de Phone (3a) Lite officieel onthuld. Vanaf 4 november ligt het toestel ook daadwerkelijk in de winkel voor een bedrag van 249 euro. Er zijn twee uitvoeringen beschikbaar met 8 GB RAM en 128 of 256 GB opslag, en die zijn leverbaar in de kleuren zwart en wit. Beide varianten bieden ruimte voor een microSD-kaart tot 2 TB, wat in deze prijsklasse vrij uitzonderlijk is.

Met die vriendelijke prijs positioneert Nothing het toestel overigens slim tussen de budget- en middenklasse in. Dus ónder de Nothing Phone (3a), maar boven instappers van bijvoorbeeld Realme of Motorola.

©Nothing

Kleine concessies

De transparante achterkant blijft, maar het Glyph-systeem – de lichtstrips waarmee je meldingen op de achterkant kunt waarnemen – lijkt te ontbreken. Nothing vermeldt het in elk geval niet op de officiële pagina, wat doet vermoeden dat het systeem hier is geschrapt of versoberd. Het toestel heeft een glass finish en een IP54-certificering tegen stof en spatwater, maar is vermoedelijk niet volledig van glas.

Het scherm is een 6,77-inch amoledpaneel met een resolutie van 1084 × 2392 pixels, een piekhelderheid van 3000 nits en een adaptieve verversing van 120 Hz. Het toestel draait op een MediaTek Dimensity 7300 Pro-chip (8-core, 4 nm, tot 2,5 GHz) met een Mali-G615 GPU. Niet de snelste op aarde, maar ruim voldoende voor dagelijks gebruik en je favoriete spelletjes. De batterij heeft een vermogen van 5000 mAh en kun je met 33 watt opladen; in twintig minuten zit je op 50 procent, volledig laden duurt ongeveer een uur. Ook reverse charging (5 watt) wordt ondersteund.

De camera’s zijn inmiddels officieel bevestigd: een 50 MP-hoofdcamera (f/1.88), een 8 MP-ultragroothoeklens (f/2.2) en een 2 MP-macrocamera (f/2.4). De selfiecamera telt 16 MP. Video’s schiet je in 4K met 30 fps of 1080p met tot 60 fps. Daarmee is het een nette, zij het eenvoudige, cameraconfiguratie voor deze prijsklasse.

Software

De telefoon draait op Nothing OS 3.5 (gebaseerd op Android 15). Versie 4.0, gebaseerd op Android 16, volgt later met nieuwe camera- en lockscreenfuncties zoals Stretch mode en Lock Glimpse.

Die laatste optie zorgt trouwens wel voor enige opschudding: Lock Glimpse zou advertenties laten zien op je vergrendelscherm. Gebruikers moeten naar links vegen om ze te bekijken en de functie is weliswaar opt-in, maar het is wél een breuk met Nothings eerdere ‘geen bloatware, geen onzin’-imago. Het voelt een beetje wrang: het merk dat ooit minimalisme predikte, introduceert nu vrijwillige reclame. Maar goed, een kleine prijs voor een lage prijs, zullen we maar zeggen.

Niettemin lijkt de Nothing Phone (3a) Lite een charmant compromis. Minder luxe, minder toeters en bellen, maar nog steeds een eigen gezicht in een markt vol generieke toestellen. Wie vooral design en merkbeleving zoekt voor een zacht prijsje, zal hier vermoedelijk blij van worden.

©Nothing

Conclusie

Met de Phone (3a) Lite brengt Nothing een deel van zijn kenmerkende design naar een lagere prijsklasse. De hardware is degelijk, de prijs scherp en de uitstraling is toch herkenbaar. Maar er zijn ook duidelijke concessies: geen Glyph-lichtshow deze keer, de camera’s zijn bescheiden, en die optionele advertenties...? Nou ja, een aantrekkelijke instapper dus, zolang je weet wat je inlevert voor dat lagere prijskaartje.