E-books stijgen bijzonder snel in populariteit. De leeservaring op een e-reader is, dankzij de nieuwste generatie e-readers, vergelijkbaar met die op echt papier. Natuurlijk helpt ook de hype rondom de iPad erg mee, aangezien dit apparaat prima geschikt is om e-books op te weergeven. Bekende boeken schaft u bij online webwinkels aan, maar wist u dat er elders via het web genoeg gratis leesvoer beschikbaar is? Dankzij slimme tips uit deze basiscursus ontdekt u volledige bibliotheken die voor nop zijn te downloaden.

1. E-books

Een e-book (electronic book) is niets meer dan een gedigitaliseerd boek. De voor- en nadelen van e-books kent u inmiddels vast wel. De verspreiding gaat voornamelijk via internet, bekende webwinkels als Bol.com en Bruna hebben een aardig aanbod. Echter zijn nog lang niet alle Nederlandstalige titels in digitale vorm verkrijgbaar. Engelstalige e-books zijn gemakkelijker te vinden. Een e-reader waarop u e-books kunt lezen, is vanaf ongeveer tweehonderd euro te koop en is speciaal ontworpen om letters op een prettige manier leesbaar te maken. Het scherm geeft geen licht en er is weinig weerkaatsing. Hierdoor is lezen veel minder vermoeiend voor uw ogen, vergeleken met een iPad of notebook. Bovendien is een E Ink-scherm prima leesbaar in fel daglicht.

©PXimport

In de online webshop van bijvoorbeeld Bruna hebt u de gelegenheid om e-books aan te schaffen.

2. Bestandsformaten

E-books worden aangeboden in verschillende bestandsformaten. Hier dient u vooraf rekening mee te houden, want niet elk apparaat of computerprogramma ondersteunt alle bestandsformaten. Het meest gangbare formaat is op dit moment ePub. Nagenoeg alle e-readers kunnen hiermee probleemloos overweg. ePub heeft als voordeel dat de pagina's zich automatisch aanpassen aan de beeldschermgrootte. Hierdoor is horizontaal scrollen niet nodig, want elke zin is immers al volledig zichtbaar. Een ander veelgebruikt bestandsformaat is Mobipocket, dat onder andere door de Amazon Kindle - die geen ePub ondersteunt - gebruikt kan worden. Daarnaast zijn er veel digitale boeken in pdf-formaat in omloop. Doordat dit bestandstype gebruikmaakt van een bepaalde bladspiegel staan de afmetingen al vast. In dat geval speelt de schermgrootte daardoor een belangrijke rol bij het goed en duidelijk weergegeven van pagina's. Ten slotte zijn er sporadisch e-books in html- of txt-formaat te vinden, al zijn deze minder geschikt om als boek te lezen.

©PXimport

In Amerika is de Amazon Kindle zeer populair, maar helaas kunt u hiermee geen digitale boeken van het epub-formaat openen.

DRM

Indien u boeken koopt bij een webwinkel, dan is de kans groot dat de bestanden zijn uitgerust met een DRM-beveiliging (Digital Rights Management). Doordat er een gebruikersaccount aan de e-books is gekoppeld, wordt kopiëren erg lastig gemaakt. Nederlandse winkels verkopen boeken doorgaans in het ePub-formaat met DRM van Adobe. Het gratis programma Adobe Digital Editions stelt u in staat om uw computer en e-reader te autoriseren. De software geeft deze apparaten simpel gezegd toestemming om de e-book te openen. Vervolgens zet u het leesvoer met behulp van de software simpel over naar uw e-reader. Houd er rekening mee dat u met behulp van deze software uitsluitend e-books in het ePub- of pdf-formaat kunt lezen. Omdat er een persoonlijk gebruikersaccount aan het bestand is gekoppeld, zijn beveiligde e-books helaas ongeschikt om aan andere personen uit te lenen.

Bezitters van een iPhone, iPad of Android-toestel gebruiken de applicatie 'txtr' om e-books met DRM te openen. U maakt hiervoor eerst een account aan op www.txtr.com. U uploadt daarna het beveiligde digitale boek naar deze website. Via txtr op het mobiele apparaat benadert u een online inbox waar u het boek vervolgens weer kunt downloaden. U dient hiervoor wel de applicatie met een Adobe-account te autoriseren.

3. Project Gutenberg

Er is ontzettend veel gratis literatuur beschikbaar op internet. Vaak gaat het om oude boeken waarvan het auteursrecht al is verlopen. In sommige gevallen geven auteurs nadrukkelijk toestemming om hun werk digitaal te verspreiden. Een zeer waardevolle bron met een online bibliotheek van ruim dertigduizend gratis e-books is Project Gutenberg. U vindt er onder andere veel oude filosofische boeken, maar ook romans zijn er op grote schaal te raadplegen. De boeken zijn voornamelijk Engelstalig, al kunt u op het moment van schrijven 495 Nederlandstalige boeken downloaden. Surf naar de website van Project Gutenberg en gebruik de zoekfunctie aan de linkerkant om interessante resultaten te verkrijgen. U filtert het Nederlandse aanbod gemakkelijk: klik op Advanced Search en selecteer in het uitrolmenu de optie Dutch achter Language. Bevestig met de knop Search, waarna er een overzicht verschijnt. U ziet een lijst van auteurs en bijbehorende titels. U controleert aan de hand van een geboorte- en/of sterfdatum hoe oud het boek ongeveer is. U hebt bijvoorbeeld gratis toegang tot klassieke vertaalde werken van William Shakespeare en Jules Verne. Verder is de top 100 van meest gedownloade e-books op de website interessant. U kunt hiervan een overzicht per dag of maand opvragen. Onder meer 'The Kama Sutra of Vatsyayana', 'The Adventures of Sherlock Holmes' en 'Alice in Wonderland' scoren hoog. U ziet tevens welke auteurs het populairst zijn. Overigens zoekt u ook simpel op genre of neemt u kennis van een lijstje met recent toegevoegde titels. Het downloaden van e-books is een fluitje van een cent. De boeken zijn namelijk in meerdere formaten binnen te halen, zoals ePub, mobi, pdf, html en txt, zodat u ze direct kunt gebruiken.

©PXimport

Bekijk welke boeken het meest worden gedownload van Project Gutenberg.

Calibre

Als u e-books op uw computer gaat lezen of wilt overzetten naar een e-reader, dan hebt u speciale software nodig. Gratis boeken bevatten geen DRM en zijn daardoor gemakkelijk te openen met het gratis programma Calibre. U downloadt de software vanaf de website van Calibre. Er zijn versies beschikbaar voor Windows, Mac OS X en Linux. De Nederlandstalige interface is gemakkelijk te begrijpen. U klikt linksboven op het rode pictogram in de knoppenbalk om een of meer e-books aan de catalogus toe te voegen. Onder andere de bestandsformaten ePub, mobi, pdf, html, lit en txt worden probleemloos geopend. Nadat een e-book is geïmporteerd, wordt deze in de bibliotheek weergegeven. Wanneer u een boek wilt lezen, dan selecteert u eerst de juiste titel. Vervolgens klikt u op het pictogram met het vergrootglas. Er verschijnt een nieuw venster met de tekst. U kunt direct een bepaalde bladzijde opvragen of specifiek zoeken met behulp van een trefwoord. Nuttig is de mogelijkheid om de lettergrootte te bepalen. U creëert zo nodig bladwijzers om te onthouden waar u in het boek bent gebleven. Het programma beschikt over allerlei extra mogelijkheden. Zo converteert u gemakkelijk onbeveiligde e-books naar een ander formaat. Dat is vooral van toepassing als u het bestand wilt openen op een apparaat dat niet met elk bestandstype overweg kan. Op deze wijze zijn oorspronkelijke ePub-bestanden evengoed te bekijken op een Amazon Kindle. Verder haalt u extra informatie op uit een database, zodat u de metadata van een bestand aanpast. Ten slotte synchroniseert u de bibliotheek met verschillende e-readers.

©PXimport

Calibre is een onmisbaar hulpmiddel om onbeveiligde e-books te beheren.

4. ManyBooks

Vindt u de interface van Project Gutenberg er nogal oubollig uitzien? Bezoek dan eens de website Manybooks. U vindt hier ruim 28.000 titels. Het aanbod is grotendeels hetzelfde, met hoofdzakelijk historische werken. Vooral boeken waarvan het auteursrecht is verlopen, zijn er te vinden. De database heeft een duidelijke interface. Zo selecteert u snel het aanbod op taal en bladert u door alle auteursnamen. Een voordeel is bovendien dat er bij elk boek een ruime keuze aan beschikbare bestandsformaten is. De formaten mobi, ePub en pdf zijn beschikbaar, maar u downloadt ook met gemak e-books in een azw- (voor de Kindle) of iPod-formaat. Er worden elke dag titels aan de online bibliotheek toegevoegd. Handig is dat u zich kunt abonneren op rss-feeds, zodat u zonder veel moeite op de hoogte blijft van vers materiaal. U kunt de feeds per taal of genre filteren, zodat u alleen van relevante toevoegingen kennisneemt. Verder ziet u welke boeken het populairst zijn en welke uitgaven onlangs door andere gebruikers zijn gedownload. Eventueel kunt u ManyBooks volgen via Twitter, zodat u regelmatig interessante suggesties krijgt voorgeschoteld.

©PXimport

Bekijk op ManyBooks het aanbod van Nederlandstalige boeken en maak een keuze uit verschillende downloadformaten.

5. Fabrikanten

Sommige fabrikanten van e-readers bieden op de website ook gratis e-books aan. Het gaat hierbij grotendeels om klassieke werken. Zo vindt u op de website van leverancier BeBook meer dan twintigduizend exemplaren van historische literatuur. Neem maar eens een kijkje op de website My BeBook en klik rechtsboven op de link eBooks. U gebruikt de zoekfunctie of bekijkt aan de rechterkant de top classics. De collectie is uitsluitend in de formaten pdf en txt te verkrijgen. De bladspiegel van de pdf-bestanden is echter wel voor e-readers geoptimaliseerd.

Als u in het bezit bent van een e-reader van Sony, dan kunt u een beroep doen op een gigantische database. Op de website ReaderStore van Sony worden er vooral betaalde titels aangeboden. Rechtsonder op de pagina ziet u echter een banner staan van Google Books. Als u hierop klikt, dan krijgt u met een Sony-apparaat toegang tot meer dan een miljoen digitale uitgaven. U dient overigens eerst specifieke bibliotheeksoftware te downloaden en een account aan te maken. Alle literatuur wordt in het ePub-formaat aangeboden.

©PXimport

Ook fabrikant BeBook biedt digitale boeken aan op haar website.

Pas op voor illegale boeken

Op BitTorrent en usenet wordt veel populair materiaal aangeboden. Zo is er een ruime keuze aan bestsellers beschikbaar. Het gaat in de meeste gevallen niet om officiële uitgaven van digitale boeken. Doorgaans worden de pagina's van een fysiek boek ingescand en door de betreffende eigenaar in een e-bookformaat geüpload naar een downloadnetwerk. De Harry Potter-boeken van de bekende auteur J.K. Rowling zijn bijvoorbeeld op veel torrentwebsites en nieuwsgroepenforums als ePub-bestand te vinden, maar feitelijk heeft de Engelse schrijfster nooit goedkeuring gegeven aan digitale distributie van haar werk. Om die reden is de populaire reeks niet als gedigitaliseerde vorm terug te vinden in de webwinkels Amazon, Bol.com of Bruna. Pas op met het downloaden van auteursrechtelijk beschermde boeken, want in tegenstelling tot films en muziek mag u geen recente e-books voor eigen gebruik downloaden. Alleen wanneer het auteursrecht is verlopen of het materiaal echt nergens meer verkrijgbaar is (dus ook niet als normaal boek), dan is het toegestaan om een beroep te doen op downloadnetwerken. Verder is het openbaar maken van (gekochte) e-books met auteursrecht verboden. Piraterijwaakhond Stichting Brein houdt online handelsplaatsen zoals Marktplaats en eBay dan ook zorgvuldig in de gaten op illegale verspreiding van e-books. Lange tijd werden hier bekende titels voor een prikkie aangeboden door particulieren.

©PXimport

Op de omstreden torrentwebsite The Pirate Bay worden er veel bestsellers illegaal aangeboden.

6. Feedbooks

Op Feedbooks hebben getalenteerde schrijvers de mogelijkheid om boeken aan een breed publiek te presenteren. Ze kunnen namelijk zelf hun teksten in meerdere e-bookformaten publiceren. U vindt er echter ook officiële uitgaven van historische auteurs. Surf naar de website Feedbooks en klik op Original Books om de gezamenlijke collectie van talentvolle auteurs te bekijken. U ziet aan de linkerkant verschillende genres staan waartussen u kunt snuffelen. Verder bekijkt u een overzicht van de recentste en populairste titels. Zodra u op een cover van een titel klikt, verschijnt er aanvullende informatie op uw beeldscherm. Zo bekijkt u in welk jaartal het boek is geschreven en aan de hand van een aangegeven schatting weet u ongeveer hoe lang u erover doet om het uit te lezen. Door de reacties en het aantal downloads controleert u of het leeswerk in goede aarde valt bij andere bezoekers van de website. Indien u zelf een reactie wilt plaatsen, dient u u eerst te registreren. U kunt alle boeken downloaden in het ePub-, mobi- of pdf-formaat. Onder License ziet u precies onder welke voorwaarden u het materiaal mag verspreiden.

©PXimport

Op Feedbooks leest u digitale boeken van onbekende auteurs.

7. Reisgidsen

Bent u van plan om binnenkort een mooie reis te maken? Ga dan niet meteen naar een winkel om een reisgids te kopen, want ze staan voor u gratis online op Bookboon. U selecteert de Nederlandse taal en klikt op Reisgidsen. Vervolgens ziet u interessante bestemmingen uit alle windstreken staan. Wanneer u een keuze hebt gemaakt, wordt u verzocht om enkele persoonlijke gegevens in te vullen. U bent verplicht om u aan te melden voor de nieuwsbrief. U gebruikt hiervoor echter zonder problemen een fictief e-mailadres, zodat u geen ongewenste berichten ontvangt. Uitsluitend het pdf-formaat wordt ondersteund en u zult tijdens het bekijken van deze reisgidsen enkele advertenties tegenkomen. Verder downloadt u vanaf deze website tevens gratis studie- en businessboeken.

©PXimport

Volledige reisgidsen downloadt u simpel van Bookboon.

Beveiliging verwijderen?

Helaas bevatten gekochte boeken zoals u al eerder in dit artikel las een beveiliging in de vorm van DRM. Het kraken van DRM is verboden, maar wat als u ooit een boek gekocht hebt en de beveiliging wordt niet door uw nieuwe reader ondersteund? Op het web zijn er veel instructies te vinden over hoe u DRM-beveiliging van gekochte boeken verwijdert. Op die manier is de literatuur probleemloos op meerdere apparaten te gebruiken en het stelt u in staat om digitale boeken aan bekenden uit te lenen. Bovendien converteert u het zonder beperkingen naar een ander bestandsformaat. Dat is een slimme oplossing wanneer u bent overgestapt naar een andere e-reader die andere formaten ondersteunt, zoals de Amazon Kindle. Uw gekochte ePub-verzameling zou in deze situatie eigenlijk niet meer bruikbaar zijn, omdat het apparaat dit bestandstype niet ondersteunt. Door de DRM-beveiliging te kraken en de collectie om te zetten naar het Mobipocket-formaat, is er gelukkig toch een uitweg. De wet geeft echter onvoldoende duidelijkheid of het formeel is toegestaan om DRM van e-books te verwijderen, dus wij gaan hier niet verder op in.

©PXimport

Op internet circuleren er talloze handleidingen om DRM van gekochte boeken te verwijderen.

8. Nieuws

Als u abonnee bent van De Telegraaf of het NRC Handelsblad dan kunt u de volledige krant downloaden in het ePub-formaat. Handig, want op deze wijze neemt u het leeswerk mee op een klein apparaatje. Buiten uw abonneegeld zijn er geen extra kosten aan verbonden. U dient hiervoor een account aan te maken op de website van de krant. Bezoek de webpagina's Telegraaf en NRC ePaper voor meer informatie.

Met de bibliotheeksoftware Calibre is het mogelijk om u te abonneren op kranten en nieuwssites. In de menubalk van het programma klikt u op de knop Download nieuws. In het dialoogvenster dat verschijnt, navigeert u naar Dutch. U ziet onder meer bekende namen als Trouw, NRC, De Volkskrant, Vrij Nederland en NU.nl staan. Maak uw keuze en geef aan met welke frequentie u het nieuws wilt ontvangen. Tevens selecteert u het gewenste tijdstip. Beslis of u de krant direct wilt downloaden en bevestig middels de knop Save. U navigeert naar Voorkeuren om het juiste e-bookformaat te selecteren. Hierdoor zet u het leeswerk direct over naar een draagbaar apparaat. Overigens dient u wel te zorgen dat Calibre op uw computer actief is om de digitale krant dagelijks te ontvangen.

©PXimport

Volg het laatste nieuws via de bibliotheeksoftware Calibre.

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.