In 2022 lanceerde Sony haar eerste televisie met een QD-OLED-paneel. Dit jaar brengt het bedrijf de opvolger uit, de 55 inch XR-55A95L. Deze televisie wordt eveneens aan de top van de line-up geplaatst, en heeft naast het QD-OLED-paneel ook een nieuwe chipset gekregen. Reden genoeg om te testen wat dit model in huis heeft.

Deze Sony is een stuk lichter dan het model van vorig jaar. Die voorganger woog maar liefst 31kg, waarvan 10kg voor rekening van de voet was. Deze nieuwe versie weegt slechts 19kg, inclusief de lichtmetalen voeten. Die kun je monteren op twee posities, een lage en een hoge; die laatste stand gebruik je als je een soundbar wil plaatsen. De tv is ook een centimeter slanker dan het model van 2022. Verder is er niets op de afwerking aan te merken. De achterzijde heeft een diep vierkantjespatroon, en vooraan en van de zijkant is er een smal donkerzilver kader te zien rond het scherm.

©Sony

Aansluitingen

Op het gebied van de aansluitingen is er niets veranderd. We hoopten op vier HDMI 2.1-poorten, maar het blijven er twee. Die ondersteunen ALLM, 4K120, VRR en ARC/eARC (alleen op één van de poorten). In de specificaties vinden we geen pc-varianten van VRR, maar bij de test blijkt deze wel NVIDIA G-Sync-compatible. De input-lag is 17,3ms (4K60) en 8,8ms (2K120), dat is prima voor gamers, maar loopt wat achter ten opzichte van de concurrenten. De andere twee HDMI-poorten blijven steken op versie 2.0.

©Eric Beekmans

De belangrijkste beperking van deze Sony is dat je nog steeds niet Dolby Vision en 4K120 tegelijk op een HDMI 2.1-poort kunt activeren. De chipset in deze tv biedt die mogelijkheid overigens wel, maar daarvoor moet de firmware geüpdatet worden. Volgens Sony komt die update begin 2024 beschikbaar. Bij het instellen van de HDMI-poorten moet je nu kiezen voor de ‘Verbeterd 4K120’-modus als je dat soort signalen aanbiedt, en hou er ook rekening mee dat die mode geen Dolby Vision biedt. De ‘Verbeterd’ en ‘Standaard’ instelling zijn overigens wel Dolby Vision compatibel. De tv is voorzien van een dubbele tv-tuner en één CI+-slot, je kunt dus tv kijken en tegelijk een ander kanaal opnemen als je een externe usb-opslag aansluit. De optisch digitale uitgang gebruikt een mini TOSLINK-connector en kan tevens gebruikt worden voor de S-center luidsprekeraansluiting die je op een Sony-soundbar aantreft. Net zoals voorgaande jaren is er ook een luidsprekeraansluiting waarmee je de tv rechtstreeks op je AV-receiver aansluit om te functioneren als center-speaker.

©Sony

Beeldverwerking

De A95K is uitgerust met een nieuwe chipset, maar gebruikt nog steeds de Sony Cognitive Processor XR titel. Dat doet vermoeden dat de prestaties op dezelfde lijn zullen liggen als bijvoorbeeld de X95L. Tot onze verbazing zijn de zwakkere punten van beeldverwerking niet aangepakt. Zo is MotionFlow nu wel apart instelbaar voor Film (24fps) of video (50-60fps), maar snelle camerabewegingen echt vloeiend maken blijkt nog steeds een lastige opgave te zijn, waarbij vrij veel beeldfouten verschijnen of schokken achterblijven. Het QD-OLED-paneel levert wel uitstekende bewegingsscherpte, wat een groot pluspunt is voor gamers en liefhebbers van sport. Voor film kun je de MotionFlow beter uitschakelen of op een lage stand zetten.

©Sony

De Upscaling en ruisonderdrukking zijn voor de rest prima. Met behulp van Reality Creation kun je het detail er nog wat beter uit laten komen zonder fouten. We merkten wel dat je bij bronnen met veel ruis beter kunt uitwijken naar een iets hogere instelling van de ruisonderdrukking, want de laagste stand is niet erg effectief. Kleurstroken in zachte gradiënten kan hij nog steeds erg goed verbergen, alleen de lastigste problemen blijven dan wat zichtbaar. De Sony XR55A95L is verder uitgerust met een slimme lichtsensor die de helderheid, tooncurve en kleurtemperatuur aanpast. De aanpassing voor kleurtemperatuur schakelen we liever uit, maar de andere functies zijn nuttig, uiteraard vooral als je bij sterk wisselend licht kijkt.

Veel meer licht en kleur

Het nieuwe QD-OLED-paneel trekt onze aandacht eigenlijk het meest. Dit paneel gebruikt nog steeds een driehoekig subpixel-patroon en dat kan zichtbare kleurranden veroorzaken bij witte tekst op zwarte achtergrond, maar is alleen zichtbaar als je minder dan een meter van het scherm zit. Wel iets om in je achterhoofd te houden als je de tv als monitor wil gebruiken. Ook het andere aandachtspunt van QD-OLED is gebleven: invallend omgevingslicht kan de zwartwaarde aantasten. Dat kun je dus beter vermijden. 

©Sony

Over naar de positieve punten. Zoals alle OLED-panelen heeft ook dit een perfect contrast. Het nieuwe paneel heeft in de ‘Professional’-beeldmodus een piekhelderheid van 1.340 nits op het 10% venster en 275 nits op een volledig wit scherm. Dat zijn forse verbeteringen ten opzichte van vorig jaar, en zelfs iets beter dan de Samsung S95C. Het kleurbereik valt net onder de 100% P3 (99,97%). De Sony ondersteunt Dolby Vision, maar geen HDR10+. Dat gebrek compenseert de televisie wel door zelf dynamische tone mapping uit te voeren op HDR10. Het resultaat is uitstekend. De Professional-modus bewaart zeer goed de intentie van het HDR-beeld, levert veel zwartdetail, uitstekende kleuren en voldoende witdetail. Alleen in zeer helder gemasterde scènes kan er een beetje witdetail verloren gaan.

Het nieuwe paneel heeft verder een zeer goede heldere uniformiteit. In donkere testbeelden waren fijne verticale strepen zichtbaar, maar die manifesteerden alleen bij testbeelden, niet in gewone donkere content. De kijkhoek tot slot is bijzonder ruim, bijna perfect.

Bravia Cam, handige toevoeging?

Meegeleverd in de doos zit de BRAVIA Cam. Deze camera klik je eenvoudig bovenop de televisie vast; kabels zijn niet nodig. De camera is bruikbaar in Google Duo voor videobellen, maar Sony heeft hem ook wat extra functies gegeven. Zo kun je de televisie met gebaren besturen. Hoewel dat aanzienlijk beter werkt dan de eerste pogingen die we jaren geleden zagen, blijft het een bijzonder onhandige manier om de tv te bedienen.

©Sony

Wat ons betreft niet zo nuttig dus. Met de camera kan de tv ook beeld en geluid aanpassen op basis van je zitplaats. Ook dat lijkt ons maar matig nuttig, zeker als je met meer mensen tv kijkt. Maar er zijn ook nuttige toepassingen; zit er niemand voor de tv, dan kan de camera de tv uitschakelen. Hij kan ook waarschuwen als je te dicht bij het scherm zit, vooral nuttig als je jonge kinderen in huis hebt. Privacy-zorgen? De camera is uitgerust met een schuifknop die de lens afdekt.

Prima audio

De Acoustic Surface-oplossing van Sony - waarbij het scherm zelf als luidspreker fungeert – vinden we nog steeds een goede keuze. Niet alleen zorgt dit voor een relatief slank ontwerp, maar de klank komt ook recht uit het scherm, letterlijk. Dat draagt bij aan het gevoel van echtheid. Bovendien kan Sony de klank goed sturen op het scherm, zodat je soms echt denkt dat de woorden uit de mond van de spreker komen.

©Eric Beeckmans

De configuratie biedt in totaal 60 watt vermogen, en biedt ruim voldoende volume. Dankzij de ingebouwde woofers achteraan is er ook voldoende bas. De tv ondersteunt Dolby Vision én DTS:X (in tegenstelling tot de X95L) en het surroundgevoel is prima. Voor het beste resultaat kun je de klank met een korte procedure aanpassen op de akoestiek van de ruimte waarin de televisie staat. Zowel film als muziek klonken op deze manier bijzonder aangenaam. 

Google TV, aanbevelingen in overvloed

De chipset in deze Sony is de nieuwe MediaTek MT5897 met quadcore ARM Cortex-A73-processor, 6GB werkgeheugen en de Mali-G57 GPU. Ook deze levert een bijzonder vlotte werking in Google TV. Aan de smart-tv-dienst zelf is verder niets gewijzigd. Je krijgt een hele reeks gecategoriseerde, persoonlijke aanbevelingen uit verschillende diensten. Het app-aanbod is het ruimste op de markt, en van Sony krijg je ook nog toegang tot Bravia Core, hun eigen streamingdienst. Meer detail vind je in ons artikel over Google TV.

©Eric Beeckmans

Sony heeft wel wat aanpassingen in het instellingenmenu gemaakt. Wie de optie ‘Beeld en Geluid’ selecteert, komt terecht in nieuw menu aan de rechterzijde van het scherm. Daar vind je ook de instellingen voor de audio-uitgang en lichtsensor. Op zich is dat wel handig, maar inmiddels heeft Sony zo al drie verschillende menu’s ingebouwd: het Google TV-instellingenmenu, het snelmenu onderaan het scherm, en nu dit nieuwe menu. Dat maakt het aanvankelijk toch wat verwarrend. De beeldmodes zijn nu ook gescheiden per content-type; zo is er ‘Video en afbeeldingen’, ‘Spel’, en ‘PC’. Onder die eerste selectie vind je dan de echte beeldmodes. Zo is ‘Professional’ nu de beste beeldmode voor al je gewone kijkplezier. In ‘Spel’ kies je het beste voor de optie ‘Standaard’. 

©Eric Beeckmans

De afstandsbediening van Sony vinden we nog steeds een van de beste. De toetsen zijn verlicht zodra je de remote oppakt, de vorm is compact, en de selectie toetsen is erg goed. Alleen die drie verschillende toetsen voor ‘instellingen’ vergen wat gewenning, maar ze zijn wel nuttig.

Conclusie

Voor de echte filmliefhebber is de XR-55A95L is het paradepaard van Sony. En dat kunnen we beamen, deze tv is een plezier om naar te kijken. Het is jammer dat hij nog steeds maar twee HDMI 2.1-poorten heeft. De incompatibiliteit tussen 4K120 en Dolby Vision wordt hopelijk later opgelost via de firmware-update. Het nieuwe QD-OLED-paneel levert voortreffelijke helderheid en contrast, en een enorm kleurbereik. Sony zet dat prachtig in, met goede beeldverwerking in zowel SDR als HDR geniet van je accurate weergave. De Acoustic Surface zorgt voor erg goede audio. Het gebruiksgemak van Google TV en het ruime app-aanbod maken de tv compleet. Je moet wel diep in de buidel tasten, want deze Sony is bijzonder hoog geprijsd.

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Daarom speuren we een paar keer per week binnen een bepaald thema naar zulke deals. Woor wie graag en veel leest en dat ook op vakantie wil doen, loopt al snel tegen de beperkingen aan voor wat betreft het menemen van boeken. Een e-reader is dan een uitkomst: een enkel apparaat kan zo je hele boekencollectie opslaan. Dat scheelt kilo's en kostbare kofferruimte.

Ben je een boekenwurm die graag leest aan het zwembad, aan zee of in bad? Dan is een waterdichte e-reader een absolute uitkomst! We hebben vijf e-readers met een lekker groot scherm voor je gevonden.

Kobo Sage

Deze e-reader is ontworpen voor de serieuze lezer die meer wil dan alleen boeken verslinden. Het grote, haarscherpe E Ink Carta 1200-scherm zorgt ervoor dat tekst er fantastisch uitziet en pagina's vlot omslaan. Handig is ook de ondersteuning voor de Kobo Stylus. Hiermee kun je direct aantekeningen maken in boeken en pdf-bestanden. Daarnaast kun je via Bluetooth ook luisterboeken afspelen, waardoor je moeiteloos wisselt tussen lezen en luisteren. De behuizing is waterdicht, dus een boek lezen in bad of aan het zwembad is geen enkel probleem. Met 32 GB aan opslag heb je bovendien genoeg ruimte voor duizenden boeken en notities.

PocketBook InkPad 4

De PocketBook InkPad heeft een iets kleiner 7,8-inch scherm. Uniek is de ingebouwde luidspreker, waarmee je direct luisterboeken kunt afspelen zonder een koptelefoon te hoeven koppelen, al is die optie er via Bluetooth natuurlijk ook. De InkPad 4 is waterbestendig en het scherm heeft daarnaast ook een extra beschermlaag tegen krassen, dus prettig als je iets minder voorzichtig met je spullen omgaat. Met de SMARTlight-functie pas je niet alleen de helderheid aan, maar ook de kleurtemperatuur van het licht, zodat je op ieder moment van de dag comfortabel kunt lezen. Dankzij de ondersteuning voor een breed scala aan bestandsformaten, inclusief stripboekformaten, hoef je je zelden zorgen te maken over het converteren van bestanden.

Pocketbook InkPad Color 3

Voor wie zijn leeservaring letterlijk meer kleur wil geven, is er de PocketBook InkPad Color 3. De IkPad Color 3 heeft - zoals de naam al doet vermoeden - een 7,8-inch kleurenscherm van de nieuwste generatie dat 4096 kleuren kan weergeven. Dit maakt het apparaat perfect voor het lezen van tijdschriften, graphic novels, en kinderboeken, waarbij illustraties echt tot leven komen. De kleuren zijn weliswaar subtieler dan op een tablet, maar het grote voordeel blijft het rustige, niet-reflecterende e-ink scherm. Net als zijn zwart-wit broertje hierboven heeft dit model een ingebouwde luidspreker, Bluetooth, waterbestendigheid en de aanpasbare SMARTlight-verlichting. Een goede keuze als je vaak content met beeldmateriaal leest.

Kobo Libra Colour

Deze Kobo Libra Colour met zijn 7-inch kleurenscherm biedt een prachtige middenweg als je een iets kleinere e-reader zoekt. Dit model brengt de voordelen van een kleurenscherm naar een compacter en betaalbaarder niveau. Je kunt er niet alleen boekomslagen in kleur op zien, maar ook direct in je boeken arceren en notities maken met de los verkrijgbare Kobo Stylus 2. Het ergonomische ontwerp met fysieke bladerknoppen wordt als zeer prettig ervaren, omdat je de e-reader stevig kunt vasthouden zonder het scherm aan te raken. Uiteraard is ook dit model waterdicht. Hij is ook voorzien van ComfortLight PRO dat blauw licht filtert zodat het prettiger is voor je ogen.

PocketBook Era

De PocketBook Era is een andere goede kandidaat in de 7-inch categorie. Het model is robuust en strak vormgegeven, met een dunne rand en fysieke bladerknoppen aan de zijkant voor de bediening. Dit model leest vrijwel alle bestandsformaten die je maar kunt bedenken, heeft een ingebouwde luidspreker voor audioboeken en is waterdicht. Hoewel het een zwart-wit scherm heeft, is de schermkwaliteit uitstekend dankzij de E Ink Carta 1200-technologie, wat zorgt voor een hoog contrast en snelle reactietijden. Als je geen behoefte hebt aan een kleurenscherm of stylus-ondersteuning, dan is de PocketBook Era een prima keuze.

De Fairphone 6 is de meest duurzame smartphone die je kunt kopen, maar ook de meest toegankelijke telefoon van het - Nederlandse! - merk tot dusver. De Fairphone 6 is een smartphone die voor iedereen boeiend is, vertelt de fabrikant vol trots. Is dat echt zo? Je leest het in deze Fairphone 6-review.

Het verhaal van Fairphone is nobel: het maakt smartphones (en audioproducten) met respect voor mens en milieu, onder andere door zoveel mogelijk duurzaam gewonnen grondstoffen te gebruiken en Chinese fabrieksarbeiders goed te behandelen en te betalen. De telefoons zelf zijn deels door jou als gebruiker te repareren en krijgen vele jaren software-updates. Alles voor een zo duurzaam mogelijke smartphone die jij zo lang mogelijk kunt gebruiken. Een streven waar niemand op tegen kan zijn, maar een groot verkoopsucces zijn Fairphones nooit geworden. Wij denken dat dat onder andere komt omdat Fairphone vaak koos voor technisch wat minder goede onderdelen, waardoor een Fairphone op papier en in de praktijk minder goed presteerde dan even dure – maar veel minder duurzame – smartphones van andere merken. 

©Rens Blom

De batterij kun je zelf uit de smartphone halen.

©Rens Blom

De batterij uit de behuizing.

©Rens Blom

Een nieuwe batterij is zo in de smartphone te stoppen.

De Fairphone 6 moet dat verhaal veranderen. Het 193 gram wegende toestel is net als zijn voorgangers erg duurzaam, krijgt updates tot 2033 en is grotendeels zelf te repareren. Fairphone belooft die reserve-onderdelen ook te blijven verkopen tot 2033. Bovendien krijg je vijf jaar garantie op de hardware van de smartphone, tegenover twee jaar die de meeste andere merken bieden. Tot zover de aspecten die Fairphone interessant maken voor de bekende doelgroep. 

©Rens Blom

Prima specificaties

Fairphone heeft echter ook stappen gezet om zijn nieuwste smartphone interessanter te maken voor een grotere doelgroep. In de Fairphone 6 zitten meer gangbare specificaties, zoals een prima Qualcomm-processor en — net als in de Fairphone 5 – 8 GB werkgeheugen en 256 GB opslagcapaciteit. De Fairphone 6 heeft een beter oledscherm gekregen. Dat scherm is met 6,3 inch redelijk goed met één hand te bedienen, oogt soepel dankzij de 120Hz-verversingssnelheid en kan ook op andere vlakken aardig meekomen met de concurrentie. 

©Rens Blom

De camera's zijn ook vernieuwd en bevallen ons heel aardig. Met de 50megapixel-hoofdcamera schiet je in veel omstandigheden realistische foto's en de 13megapixel-groothoekcamera doet ook keurig zijn werk. Er zijn in dit prijssegment wel smartphones met nog betere camera's. Voor de batterij geldt hetzelfde. De Fairphone 6 beschikt over een 4415mAh-accu die probleemloos een dag meegaat, maar daar houdt het op. Veel concurrerende toestellen hebben grotere accu's en gaan langer mee. Opladen doet de Fairphone 6 met maximaal 30 watt via usb-c, waardoor de accu snel genoeg vol zit. 

Rustgevende modus

Om een bredere doelgroep aan te spreken, heeft Fairphone meer gedaan dan een technisch fijne smartphone maken. De Fairphone 6 heeft echt een eigen smoel, komt – ondanks dat je hem grotendeels uit elkaar kunt schroeven – degelijk over en houdt prettig vast. Een speciale knop laat je overschakelen naar een rustgevende modus met slechts vijf apps, zonder meldingen. Helaas ervaren wij nogal wat bugs in deze modus.

©Rens Blom

De rustgevende modus.

©Rens Blom

Met deze gele knop schakel je de rustgevende modus in en uit.

We vinden het ook leuk en slim bedacht dat je officiële accessoires kunt kopen om op de achterkant te schroeven. Denk aan een kaarthouder, nekkoord en verticaal rubber handvat voor meer grip. De accessoires bevestigen en verwijderen gaat erg eenvoudig en doet ons veel denken aan de aanpak van de concurrerende CMF Phone 1 die begin 2024 uitkwam. 

©Rens Blom

©Rens Blom

©Rens Blom

Wat CMF niet doet en andere merken vrijwel ook niet, is jou de telefoon laten openschroeven om onderdelen als het scherm, de batterij en luidspreker te vervangen bij schade of een defect. Fairphone doet dit wel en profileert zich zo niet alleen als een duurzaam merk, maar ook als een merk dat jou als gebruiker verder helpt bij problemen. Die filosofie waarderen we.

Software nog met bugs

Fairphone belooft zijn nieuwste smartphone tot 2033 software-updates te geven, een belofte die bij oude toestellen is waargemaakt. Het merk heeft langer nodig dan andere fabrikanten om updates uit te rollen, maar heeft wel een lange adem. Opmerkelijk is dat wij en veel andere vroege gebruikers nogal wat softwareprobleempjes ervaren met de Fairphone 6. Een topman van Fairphone (h)erkent de bugs en belooft deze zomer updates met oplossingen. Fijn, maar als vroege koper kunnen de eerste weken tot maanden met je nieuwe Fairphone 6 dus ook frustrerend zijn.  

©Rens Blom

Dan blijft alleen nog de prijs over. De eerste Fairphones waren niet heel duur, maar technisch ook niet zo geavanceerd. De Fairphone 5 uit 2023 was technisch een stuk beter, maar kostte een serieuze 699 euro. We vinden het dan ook een goede stap dat de Fairphone 6 verschijnt voor 599 euro – een prijs die in potentie meer mensen aanspreekt. Zeker omdat de smartphone technisch echt prima bevalt.

Conclusie: Fairphone 6 kopen?

De Fairphone 6 is de meest duurzame smartphone die je kunt kopen, wat een goed gevoel geeft. Je profiteert er zelf ook van, want het toestel is eenvoudig te repareren en krijgt liefst acht jaar software-updates. Tel daar een prima gebruikservaring bij op en je kunt voor 599 euro een erg interessante smartphone kopen. Een smartphone die wij om de combinatie van genoemde redenen veel mensen kunnen aanraden, al moeten vroege kopers dus rekening houden met bugs in de software.