ID.nl logo
Review Sony XR-65X95L - Een plekje aan de top?
© Sony
Huis

Review Sony XR-65X95L - Een plekje aan de top?

Sony plaatst de XR-65X95L model helemaal bovenaan in de line-up naast het QD-OLED-model. Dat is een duidelijk statement, de XR-65X95L heeft dus wat te bieden. De mini-led achtergrondverlichting met local dimming moet hoge helderheid, prima contrast en rijke kleuren kunnen weergeven. Maar is dat ook echt het geval?

Uitstekend
Conclusie

Sony schuift de XR-65X95L naar voren als de beste keuze voor gebruik in een woonkamer waar wat meer omgevingslicht is. Dat is zeker waar, maar zijn verbeteringen tegenover het model van vorig jaar zijn wel vrij beperkt. Iets beter contrast, meer dimming zones, iets meer piekhelderheid, ja, maar hij loopt wat achter op de concurrentie. Zolang je de kamer niet verduistert, is het blooming effect van de local dimming niet lastig. Sony zet het potentieel van de tv bijzonder goed in, zodat de beeldkwaliteit prima is. Sport lijkt ons de ideale content, al zal je zeker ook van film genieten. De puike audio en gebruiksvriendelijke Google TV-omgeving ronden een prima aanbod af. De X95L is goedkoper dan het equivalente model van vorig jaar, maar wat ons betreft nog steeds aan de hoge kant.

Plus- en minpunten
  • Hoge piekhelderheid en zeer ruim kleurbereik
  • Uitstekende beeldverwerking
  • Relatief brede kijkhoek
  • Goede audioprestaties, Dolby Atmos
  • Veel gamingfeatures
  • Handige en eenvoudige afstandsbediening
  • Vage halo’s zichtbaar door local dimming
  • Slechts twee HDMI 2.1-aansluitingen
  • Dolby Vision en 4K120 niet te combineren via HDMI
  • Prijs

Sony XR-65X95L

  • Adviesprijs: 2.900 euro
  • Wat: Ultra HD Full Array LED-LCD-tv met lokale dimming (24x20 segmenten)
  • Schermformaat: 65 inch (164 cm)
  • Aansluitingen: 4x HDMI (2x 48 Gbps, 2x 18 Gbps, ARC/eARC, ALLM, 4K120, VRR), 1x composiet video, 1x stereo minijack, 1x optisch digitaal uit, 2x USB, 3x antenne, Bluetooth
  • Extra’s: HDR10, HLG, Dolby Vision, Dolby Atmos, WiFi (802.11ac) ingebouwd, Google TV (10), Chromecast, Airplay 2, USB/DLNA-mediaspeler, DVB-T2/C/S2, CI+-slot, Cognitive processor XR
  • Afmetingen: 1.443 x 907 x 341 mm (incl. voet)
  • Gewicht: 33,7 kg (incl. voet)
  • Verbruik: SDR 101 (F) / HDR 152 watt (G)

Bij een topmodel vinden we het uiterlijk toch nét iets belangrijker dan bij middenklassers. En op dat vlak heeft Sony het zeker goed voor elkaar. Het stoere ontwerp van het model van vorig jaar is grotendeels overgenomen. De hoofdkleur is nu donkerzilver en dat is terug te vinden op het fijne kader rond het scherm en de voeten. De voeten kregen een nieuw uitzicht, maar kunnen nog steeds in drie posities gemonteerd worden, aan de uiteindes van het toestel met het scherm laag of hoog (voor een soundbar) of meer naar het midden toe voor kleinere meubels. De speels afgewerkte rug met vierkantjespatroon is gebleven, net als het diepe profiel en het vrij zware gewicht. De afwerking is uitstekend, een topmodel waardig.

Aansluitingen

Geen wijzigingen bij de aansluitingen en dat vinden we wat jammer. We hoopten op vier HDMI 2.1-poorten, maar dat is tweemaal HDMI 2.0 en twee keer HDMI 2.1 (met ALLM, VRR en ARC/eARC) geworden. Voor gamers blijft Sony wat achterlopen op de concurrentie, door gebrek aan AMD FreeSync- en NVIDIA G-Sync-ondersteuning. Bovendien moet je nog steeds via de instellingen voor je aansluitingen kiezen voor 4K120 VRR of Dolby Vision, beide tegelijk gebruiken kan niet. De input lag is goed, 19,4ms (4K60) en 10,9ms (2K120), maar ook hier doen veel concurrenten het beter. Voor live tv is er een dubbele tv-tuner en één CI+-slot, je kunt tv kijken en tegelijk een ander kanaal opnemen als je een externe usb-opslag aansluit.

Local dimming

Contrast wordt bepaald door het lcd-paneel en door de prestaties van de local dimming achtergrondverlichting. Sony zet een VA-paneel in de X95L, daarvan verwachten we een goed contrast maar een enigszins beperkte kijkhoek. Het paneel kreeg een X-Wide Angle en X-Anti reflection film, en dat heeft impact op beide eigenschappen. We meten nu een ANSI-contrast van rond de 2.000:1; beter dan vorig jaar, maar nog steeds lager dan wat we zien bij veel concurrenten die 3.000-5.000:1 halen. Anderzijds is de kijkhoek wel verbeterd voor kleur, maar contrast daalt nog steeds als je te ver uit het midden van het scherm zit.

De anti-reflectiefilm onderdrukt invallend licht goed, maar smeert reflecties wel iets breder uit.  Hoe zit het dan met de local dimming? De mini-led-achtergrondverlichting is onderverdeeld in 24x20 (480) zones, een bescheiden verbetering tegenover vorig jaar. Daarmee kan Sony het contrast verbeteren, op ANSI-testen tot 3.000:1 en hoger op andere testen. De segmenten dimmen snel en accuraat, zodat voorwerpen geen donkere kanten hebben, of heldere nasleep. Kleine lichtaccenten blijven goed zichtbaar, maar om duidelijk zichtbare zones te vermijden moet Sony daarvoor vermoedelijk meer zones aansturen. We zien daardoor wat duidelijke ‘blooming’ waarbij een helder voorwerp invloed heeft op het omliggende beeld, zeker als dat deel erg donker is. Het gevolg is dan dat diepzwart in de omgeving van zo’n lichtaccent duidelijk wat verwatert.

Flink wat licht en kleur

Met een piekhelderheid op een 10% venster van 1.562 nits in de nauwkeurig gekalibreerde Gebruiker-beeldmode scoort de Sony niet erg hoog. De verbetering ten opzichte van vorig jaar is klein (10%), en ook naar concurrenten toe is dat geen overweldigende prestatie. Op het volledig wit venster haalt hij nog 638 nits, en het kleurbereik van 93% P3 is goed.

Sony voert zelf dynamische tone mapping uit op HDR10-content, en daarmee zet het steevast erg mooie beelden neer. Je ziet erg veel zwartdetail, intense maar correcte kleuren, en het beeld heeft dat extra tikje diepte dat je van HDR mag verwachten. In zeer heldere beelden kan er wat witdetail verloren gaan, maar die fout is klein.

In zeer contrastrijke HDR-beelden, of helaas ook ondertitels op donkere achtergrond, kan de ‘blooming’ van de local dimming wel zichtbaar zijn. Kortom, alhoewel hij op basis van pure meetprestaties geen topresultaten voorlegt, zijn we wel erg tevreden over hoe Sony daar mee om gaat, en prachtige beelden levert.

Subtiele beeldverwerking

De X95L werkt nog steeds met dezelfde processor, de Sony Cognitive Processor XR, en erft dus alle goede eigenschappen, maar helaas ook de zwakke punten. Laten we die maar meteen aansnijden. Wie houdt van vloeiende beelden en daarvoor motion interpolation wil inschakelen (MotionFlow), zal zien dat de processor niet altijd even snel of correct ingrijpt. Snelle camerabewegingen bevatten zo vrij veel beeldfouten, of blijven toch wat schokken. De bewegingsscherpte van het 120Hz-paneel is goed, maar wie echt het beste detail wil in snel bewegende beelden kan in MotionFlow een Black Frame Insertion activeren. Dat maakt het beeld een tikje donkerder, maar introduceert geen hinderlijke flikkering.

De andere beeldverwerking is uitstekend en deze Sony haalt uit al je content erg mooie resultaten. De upscaling en ruisonderdrukking zijn daarnaast zeer goed. Sony heeft een van de betere oplossingen om kleurstroken in zachte gradiënten weg te werken, zelfs in heel moeilijke gevallen. Wil je detail licht accentueren, dan kan dat met ‘Reality Creation’, zonder storende fouten te introduceren. De slimme lichtsensor past de helderheid en de tooncurve aan, zodat zwartnuances beter zichtbaar zijn als er veel omgevingslicht is.

Google TV

In zijn smart tv-omgeving zien we twee kleine nieuwigheden. Sony heeft nu ook een gamedashboard, waarop je de framerate en resolutie ziet en waar je een aantal beeldinstellingen kunt aanpassen. Om je bewuster te maken van je stroomverbruik is er nu een Eco-dashboard dat alle eco-instellingen heeft gegroepeerd. Een goed idee, maar naar onze smaak wat te speels ingericht zonder echte cijferinformatie.

 

Het onderliggend hardwareplatform is nog steeds de MediaTek MT5895 met quadcore ARM Cortex-A73 CPU, 3GB RAM en Mali-G52 GPU. In Google TV staat die garant voor een vlot werkende gebruikservaring. Aanbevelingen zijn het sterke punt van Google TV, de gepersonaliseerde aanpak met categorieën en content uit verschillende diensten is erg handig. Google TV heeft een zeer ruim app-aanbod, en deze Sony voegt daar nog Bravia Core aan toe, een eigen Sony streamingplatform.

 

De afstandsbediening werd vorig jaar vernieuwd, en kreeg dit jaar wat kleine aanpassingen. Ze is nog steeds even handig, al vinden we drie ‘instellingen’ toetsen misschien wat overdreven, maar ze hebben hun nut. Een dient voor het instellingen snelmenu, een voor de extra functies zoals on screen cijfertoetsen en een voor het Google TV menu. Er zijn nu zes sneltoetsen voor apps, de nieuwkomers zijn YouTube en Crunchyroll.

Geluid

Op zijn OLED-modellen zorgt Acoustic Surface ervoor dat het beeld uit het scherm lijkt te komen. Op de X95L doet Sony dat met Acoustic Multi Audio+. De naar onder gerichte luidsprekers zijn aangevuld met twee tweeters die bovenaan in de zijkant van het scherm zitten. Die tillen de perceptie van het geluid naar boven, en dat werkt effectief. Deze tv is in staat om een flinke kamer te vullen met geluid, er zit 6x 10 watt vermogen in zijn frame. Kalibreer de klank voor je kamer via een korte testprocedure en je bent klaar. Explosies en drums waren duidelijk voorzien van een goede portie bas, dialogen zijn kristalhelder. Soundtracks en muziek klinken uitstekend, al moet je – zoals bij nagenoeg alle tv’s – het volume niet te ver opendraaien, dan hoor je wel degelijk wat vervorming. De Sony ondersteunt Dolby Atmos en DTS, maar geen DTS HD of DTS:X. De surroundbeleving is goed, maar mist de hoogtecomponent in Dolby Atmos.

Conclusie

Sony schuift de XR-65X95L naar voren als de beste keuze voor gebruik in een woonkamer waar wat meer omgevingslicht is. Dat is zeker waar, maar zijn verbeteringen tegenover het model van vorig jaar zijn wel vrij beperkt. Iets beter contrast, meer dimming zones, iets meer piekhelderheid, ja, maar hij loopt wat achter op de concurrentie. Zolang je de kamer niet verduistert, is het blooming effect van de local dimming niet lastig. Sony zet het potentieel van de tv bijzonder goed in, zodat de beeldkwaliteit prima is. Sport lijkt ons de ideale content, al zal je zeker ook van film genieten. De puike audio en gebruiksvriendelijke Google TV-omgeving ronden een prima aanbod af. De X95L is goedkoper dan het equivalente model van vorig jaar, maar nog steeds aan de hoge kant.

▼ Volgende artikel
Digitale veiligheid in 2025: hoe en waar ben je kwetsbaar?
© ryanking999 - stock.adobe.com
Zekerheid & gemak

Digitale veiligheid in 2025: hoe en waar ben je kwetsbaar?

Dat het internet niet veilig is en je bijvoorbeeld accountgegevens en je computer moet beveiligen, weet iedereen wel. Maar waartegen je ze moet beveiligen, dat is steeds minder duidelijk. Weten wat precies de dreiging is en welk risico je loopt, is een belangrijke stap in het kiezen van de juiste beveiligingsmaatregel. Wij gingen in gesprek met experts op dit vlak. Tegen welke dreiging moeten we ons eigenlijk beveiligen?

In dit artikel vertellen we je over de online dreigingen anno 2025: • Ransomware • Phishing • Deepfakes • IoT-aanvallen Lees hierna zeker ook: Veilig downloaden: hier moet je op letten

In een donkere kamer vol beeldschermen, zit een jongeman achter een computer. De capuchon van zijn hoodie is zo ver over zijn hoofd getrokken dat zijn gezicht onzichtbaar is . Een hacker! Hoewel maar weinigen van ons er een in het wild zijn tegengekomen, weten we allemaal hoe een hacker eruitziet. Althans, dat denken we. Maar hoe realistisch is dit beeld? En zijn we veilig genoeg als we deze hacker buiten onze computer houden? Niet volgens de experts.

Dreiging en risico

Door het gebruik van computers, smartphones en online diensten stellen we ons dagelijks bloot aan diverse digitale dreigingen. Welke dat precies zijn, verandert door de tijd – evenals het gevaar dat we erdoor lopen en het risico dat we ermee nemen. Overheden, maar ook bedrijven en organisaties werken veelal met dreigingsbeelden. Dat zijn analyses waarin ze de dreigingen zo concreet mogelijk maken en het risico ervan inschatten. Behalve dat het een goede manier is om de dreigingen helder te krijgen, is het vooral nuttig bij de keuze voor te nemen maatregelen.

Volgens het Cybersecurity Woordenboek is een dreiging: ‘iets, een gebeurtenis, wat gevaar of schade kan opleveren’. Bij elke dreiging hoort een risico. Dit is de ‘kans dat het ook echt gebeurt gecombineerd met de gevolgen van die de schade’. Bedoeld wordt dat wanneer bijvoorbeeld de financiële schade van een dreiging een bedrijf failliet kan laten gaan, het risico van de dreiging groter is dan alleen de kosten van de oplossing.

Lekken van persoonlijke gegevens

De schade hoeft ook lang niet altijd financieel te zijn. Het lekken van gevoelige persoonlijke gegevens heeft al snel veel meer impact en betekenis voor die persoon en vaak ook zijn omgeving, dan alleen het bedrag dat ermee gemoeid is. En dat geldt ook wanneer ransomware digitale foto’s vernietigt of je enkele weken werk kwijtraakt en daardoor een belangrijke opdracht te laat inlevert bij een opdrachtgever.

Experts stellen dat het risico het slachtoffer te worden van cybercrime, voor mensen niet lager is geworden. Cybercriminelen gaan steeds slimmer te werk, omdat er veel geld met hun activiteiten te verdienen valt. Voorkomen blijft het doel. Weten welke dreigingen er zijn, is daar een belangrijke stap bij.

Cybersecurity Woordenboek

Cybersecurity is net als de hele tech-sector, gek op afkortingen en moeilijke woorden. Op www.cyberveilignederland.nl/woordenboek vind je het Cybersecurity Woordenboek dat zo’n 650 cybersecurity-termen in begrijpelijke taal uitlegt. Het woordenboek is een samenwerking van ruim 70 organisaties en Nederlandse cybersecurity-professionals in samenwerking met de Cybersecurity Alliantie. De actuele online versie is de derde druk en behalve online te raadplegen ook als pdf te downloaden.

Het Cybersecurity Woordenboek verduidelijkt cybersecuritytermen en -begrippen.

Ransomware blijft schadelijk

Ransomware of gijzelsoftware is al enkele jaren de meest voorkomende en meest lucratieve vorm van cybercrime. Het is malware die de bestanden op een apparaat versleutelt en losgeld eist in ruil voor de decoderingssleutels. Betaal je niet, dan zijn de gegevens voor altijd verloren.

Bogdan Botezatu, directeur Threat Research bij Bitdefender, ziet de verzoeken om hulp dagelijks op zijn bureau landen. “En dat zijn maar al te vaak ook gewoon burgers”, zegt hij om het beeld te ontkrachten dat ransomware vooral bedrijven raakt. “De criminelen richten zich zelden op een specifiek doel, ze schieten vooral met hagel.”

Vele kleintjes leveren volgens hem genoeg geld op en ze lopen minder risico op ongewenste aandacht van pers en politie dan wanneer ze een hele grote vis vangen. Wel wordt bij het aanvallen van bedrijven steeds vaker ingezet ook op extractie, het naar buiten kopiëren van informatie en dan dreigen die te publiceren. Voor consumenten is dit volgens Botezatu in elk geval nu nog een minder voor de hand liggend scenario. “Contact maken met individuele slachtoffers is lastig en het zijn er ook veel te veel. Dan is het eenvoudiger om losgeld te vragen in ruil voor de sleutels.”

Bogdan Botezatu ontvangt dagelijks verzoeken om hulp bij ransomware.

Bronnen van besmetting

Belangrijke bronnen van een ransomwarebesmetting zijn volgens Botezatu phishingberichten, gebruik van onveilige netwerkprotocollen en kwetsbaarheden in software. Expliciet noemt hij nog besmette downloads van cracks om software zonder geldige licentie te gebruiken, en gekraakte films en e-books. “Vaak krijgt men wel een prompt van een beschermingsprogramma maar schakelt die tijdelijk uit. ‘Snel de crack draaien en daarna de beveiliging weer aan’ denk men, maar helaas werkt het niet zo. Dan ben je al besmet.”

Nederland bedreigd

Ook landen denken na over dreigingen en risico’s. Voor Nederland doen de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) dit. Het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC), dat onderdeel is van het NCTV, richt zich specifiek op digitale dreigingen. Zij publiceert bijvoorbeeld het Cybersecuritybeeld Nederland. CSBN 2023 is de meest recente versie. De overheid voorziet burgers niet specifiek van digitale dreigingsinformatie, wel kun je op sites als Alert Online en Veiliginternetten.nl algemene tips voor digitale veiligheid lezen.

De overheid publiceert regelmatig rapporten over de digitale bedreigingen voor Nederland.

Broddelwerk met desastreuze uitkomst

De ransomware zelf wordt ook steeds verder ontwikkeld. “Niet allemaal zijn ze even kundig”, oordeelt Botezatu over de programmeurs. Soms maken ze volgens hem hele basic fouten, waardoor het onmogelijk is de bestanden te ontsleutelen – zelfs als je betaalt en de sleutels zou krijgen. Volgens het Jaarbeeld Ransomware van Projectgroep Melissa, een samenwerkingsverband van de Nederlandse overheid en diverse private partijen uit de cybersecuritysector, kwamen er in 2023 in Nederland 29 typen ransomware voor. Volgens Botezatu maakt momenteel vooral de ransomware-variant STOP Djvu veel slachtoffers. Deze ransomware richt zich vooral op Windows-computers en wordt vooral via software-cracks verspreid en via berichten op het Discord-chatplatform.

De top 10 van Peter Stelzhammer

Wij vroegen Peter Stelzhammer, oprichter en malware-onderzoeker bij antivirus-lab AV-Comparatives, naar zijn top 10 van verwachte bedreigingen voor 2025.

  • Phishing: mensen verleiden gevoelige informatie te verstrekken.
  • Deepfakes en desinformatie: mensen manipuleren en oplichten met AI-nep-video’s en audio.
  • Ransomware: bestanden versleutelen en alleen tegen betaling ontsleutelen.
  • Malvertising: malware verspreiden via besmette advertenties.
  • Identiteitsdiefstal: gestolen persoonsgegevens misbruiken voor fraude.
  • Fakeshops: frauduleuze webshops die persoonlijke en betalingsgegevens verzamelen of namaakgoederen verkopen.
  • IoT-aanvallen: IoT-apparatuur hacken voor toegang tot diensten, of gecoördineerde criminele aanvallen.
  • Man-in-the-Middle (MitM)-aanvallen: (bank)communicatie onderscheppen en misbruiken.
  • Cryptojacking: ongeautoriseerd gebruik van computers maken om crypto te minen.
  • Zero-day-exploits: kwetsbaarheden in software misbruiken voordat er een patch is.

Overige malware

Door alle aandacht voor ransomware lijkt het bijna of er geen ‘gewone’ malware meer is. Die is er nog genoeg. Het Duitse antivirus-certificeringslab AV-Test ziet ze allemaal voorbijkomen. Erik Heyland, manager van het Test en Research Lab bij AV-Test somt de enorme aantallen varianten trojans, backdoors, webscripts, miners, worms, PUA’s, droppers en nog veel meer op. De aantallen nieuwe varianten lopen in de miljoenen per jaar. AV-Test heeft op https://portal.av-atlas.org een online dashboard staan met informatie over actuele dreigingen, zoals virussen, spamberichten en aanvallen op IoT-apparaten.

AV-Test heeft een online dashboard met dreigingsinformatie.

Gehackt

In 2021 was het Brabantse bedrijf Hoppenbrouwers slachtoffer van een ransomwareaanval door de beruchte REvil-cybercrimegroep. Het bedrijf wil graag dat anderen ervan leren en heeft een e-book gepubliceerd van de gebeurtenissen voor, tijdens en na de hack. Het e-book is gratis te downloaden.

Het ransomware-verhaal van het Brabantse Hoppenbrouwers maakt de impact van een ransomware-incident invoelbaar.

Jij bent geld waard

Phishing, smishing, infostealers; het zijn allemaal manieren waarop criminelen proberen persoonlijke gegevens zoals wachtwoorden en creditcardnummers in handen te krijgen. Ze doen dit via e-mails en sms-berichten die verwijzen naar nep-websites of door met een infostealer-programma informatie op de pc of Mac te verzamelen door login-/sessie-cookies en credentials die je in browsers bewaart, te stelen.

De verschillende vormen om informatie te verzamelen, worden volgens de experts steeds geavanceerder en daarmee gevaarlijker. Niet alleen investeren de criminelen meer tijd en middelen in hun aanvallen, kunstmatige intelligentie biedt hun ongekende nieuwe mogelijkheden. Daarbij is de opbrengst van een aanval door de manier waarop wij met wachtwoorden omgaan vaak veel groter dan het op eerste hand lijkt. Botezatu noemt dit een van zijn grootste frustraties. “Hackers hebben talloze manieren om deze informatie te oogsten. Voor de meeste accounts is het ook geen kwestie van hoe, maar alleen wanneer de gegevens worden gestolen. Hergebruik je inloggegevens, dan verlies je meer dan alleen dat account.”

Oplichting even gevaarlijk

Volgens Marc Vos, senior-manager bij McAfee, is internetoplichting inmiddels net zo gevaarlijk als malware en ransomware. Daarbij zijn volgens hem juist deze vormen van online criminaliteit steeds lucratiever voor de criminelen. “De meeste mensen begrijpen wel dat een pc beveiligd moet worden, maar dat ze zelf eigenlijk een veel ‘interessanter’ doelwit zijn wordt vaak vergeten.” Of zoals Botezatu aanvult: “Mensen denken dat hun informatie niet waardevol is. Maar eigenlijk is elk onderdeel van een online identiteit te misbruiken en te verkopen. Overal hangt een prijskaartje aan.”

De top 10 van Marc Vos

Ook Marc Vos, senior PR-manager bij McAfee, leverde zijn belangrijkste bedreigingen voor 2025:

  • Dating-fraude (pig butchering): iemand verleiden en het vertrouwen misbruiken voor crypto-scams.
  • Beleggingsfraude: advertenties met bekende personen voor malafide investeringen.
  • WhatsApp-fraude (“Hoi mam”) nep-gezinslid in nood vraagt via WhatsApp om geld.
  • Recovery-fraude: slachtoffer van fraude wordt door nep bank-/helpdeskmedewerker nogmaals oplicht.
  • E-mail-/sms-phishing: nep-mail lokt je naar site die gegevens steelt.
  • Nepberichten van pakketbezorgers: mail of app over invoerkosten om gegevens te stelen.
  • Nepwebshop of ticketsites: site verkoopt goederen of tickets maar levert niet en steelt betalingsgegevens.
  • Deepfakes: met AI gemaakte video’s/foto’s ingezet voor misinformatie, cyberpesten, oplichting.
  • Vishing/voicephishing: via de telefoon inlog- of betaalgegevens bemachtigen. AI maakt deze voiceberichten superrealistisch.
  • Quishing: QR-code aanbieden die naar phishingwebsite leidt.

Hackers en IoT

Volgens Botezatu is er niet één groep of soort hackers. Hij gebruikt dan ook liever scenario’s om enkele groepen te duiden. Voor consumenten zeker relevant is de ‘opportunistische hacker’ die het internet scant met kant-en-klare tools op zoek naar kwetsbaarheden. Ze hebben vooral succes bij smart-apparatuur zoals slimme deurbellen, IP-camera’s, smart speakers, maar ook printers en babyfoons. Ze vormen hier botnets mee die ze gebruiken om DDOS-aanvallen uit te voeren. Een tweede scenario is dat gekaapte apparatuur wordt gebruikt om internetverkeer te routeren en te verbergen, bijvoorbeeld om toegang te geven tot strafbare content. Volgens Botezatu ziet niet iedereen van wie de apparatuur gekaapt is zichzelf direct als slachtoffer. “Wordt jouw IP-adres gebruikt om vitale infrastructuur aan te vallen, dan kan dat serieus repercussies hebben”, waarschuwt hij.

Bij IoT-apparaten is ook al snel de privacy in het gedrang. “Wereldwijd gaat het om 22 miljard verbonden apparaten en dat aantal neemt alleen maar toe. IP-camera’s en babymonitors slaan vaak beelden op in de cloud. Hack je die, dan kun je direct bij mensen in huis kijken. Er blijft dan geen privacy over, maar het wordt dan ook een fysiek risico. Criminelen kunnen meekijken en zien waar je belangrijke zaken bewaart, maar ook wanneer je thuis bent of juist niet. Opnieuw relevante informatie die geld waard is.”

Social media

Steeds vaker zijn ook hackers geïnteresseerd in accounts van social media, YouTube en e-mail. Ze gebruiken deze accounts om als jou andere accounts ‘te liken’ en een boost te geven, om fake-nieuws en fake-succesverhalen te verspreiden. Populair is ook advertising-fraude. Hierbij maakt men een account aan bij een advertentieverkoper om daarna met gestolen accounts eindeloos op deze advertenties te klikken. “Per klik is het een minimaal bedrag, maar aangestuurd met een botnet en veel gestolen accounts is het al snel een leuke inkomstenbron.”

Mobiele dreigingen

Aangezien er ontzettend veel data op mobiele apparaten staan, zoals wachtwoorden en apps die je gebruikt bij multifactor-inloggen, is er volgens Peter Hendriks, solutions-manager bij ESET, alle reden de beveiliging van mobiele apparaten serieus te nemen. Smartphones zijn veiliger dan pc's en Macs, maar waterdicht is die veiligheid niet. “Dat geldt voor Android maar ook iOS. Apples mobiele OS is meer afgeschermd, maar het is niet zo dat je mobiele devices onschendbaar zijn.”

Mobiele apparaten worden veel aangevallen voor phishing en vishing (spraak-phishing). Een groot risico is de installatie van apps buiten de standaard Android- of Apple-appstore om. Apps in die stores worden door Apple en Google op kwaliteit en ook beveiliging gecontroleerd, maar dat geldt niet voor apps uit andere bronnen. Lang had ook alleen Android de optie om alternatieve stores te gebruiken, maar inmiddels moet ook Apple andere appwinkels toelaten.

“Het risico van het downloaden van malware is hierdoor groter geworden”, aldus Hendriks. Botezatu van Bitdefender onderschrijft dit: “Op iOS zijn attacks zeldzaam, maar voor Android zien we zeker twintig tot dertig reports van frauduleuze apps per maand.” Bitdefender onderzoekt op dit moment een Android-app die in de Google Playstore wordt aangeboden en die de smartphone gebruikt als proxy voor crimineel netwerkverkeer. “Het grote voordeel van smartphones is dat ze eigenlijk altijd ingeschakeld zijn én verbonden zijn met het internet”, aldus Botezatu. Dit maakt smartphones volgens hem extra interessant. Daarbij is ook de bandbreedte steeds minder een beperking. Bovendien bevatten mobiele apparaten veel informatie over de gebruiker.

De top 10 van Peter Hendriks

Peter Hendriks, solutions-manager bij ESET is duidelijk. “Awareness is altijd belangrijk, maar goed nadenken over risico’s ook.”

  • Phishing/smishing: oplichting via mail en WhatsApp.
  • Vishing/Voicephishing: criminelen die zich via AI voordoen als iemand anders om gegevens of geld los te maken.
  • Malware: vooral infostealers en andere malware, onverminderd een groot probleem.
  • Social engineering: alles van een “Hoi mama” tot deepfake-video bedoeld om je om de tuin te leiden. Kan zeker bij offline stalking veel impact hebben op een slachtoffer.
  • Identiteitsfraude via datalekken: criminelen die gelekte data met accountgegevens kopen en misbruiken.
  • IoT-apparaten: slecht beveiligde slimme apparaten die verbonden met het internet je aanvalsoppervlak enorm vergroten.
  • Nepwebshop: een shop beginnen is steeds makkelijker, ook als die malafide is.
  • Sextortion: chantage met naaktbeelden van het slachtoffer. Soms met gemanipuleerde beelden.
  • Ransomware: onverminderd een groot probleem.
  • Besmette downloads: onofficiële software die malware bevat.

Conclusie

Als gebruiker kun je er niet omheen: het internet is niet veilig en daarmee ook alle apparaten die we met het internet verbinden niet. Dat geldt voor de computer, de smartphone, maar ook voor alle andere apparaten die we steeds meer toelaten in ons huis en in ons leven. En juist omdat we er zo vertrouwd mee zijn en ze ook willen vertrouwen, is het belangrijk de risico’s goed in ogenschouw te nemen. De experts en rapporten van de overheid laten zien dat de dreiging groot genoeg is om beveiliging ruim aandacht te geven.

De wereld achter ransomware

Bij Project Melissa werken enkele overheden en security-organisaties, onder wie het NCSC, Fox IT en de politie, samen tegen ransomware. De samenwerking heeft enkele succesvolle acties tegen ransomwarebendes opgeleverd, maar ook twee lezenswaardige whitepapers. Eén geeft inzicht in de werking van ransomware en de criminelen erachter, de tweede gaat dieper in op de afpersingsmethode van data-exfiltratie. Beide documenten zijn te downloaden via deze webpagina van het Nationaal Cyber Security Centrum.

De ransomware-whitepapers van Project Melissa geven veel inzicht in de werking van ransomware en de criminele groepen erachter.

▼ Volgende artikel
Waar voor je geld: 5 beveiligingscamera's met een hoge videoresolutie
© Reshoot
Zekerheid & gemak

Waar voor je geld: 5 beveiligingscamera's met een hoge videoresolutie

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Ben je op zoek naar een bewakingscamera met een hoge beeldkwaliteit? Vandaag hebben we vijf interessante modellen voor je gespot.

TP-Link Tapo C325WB

De TP-Link Tapo C325WB is goedkoop en levert ook nog eens een scherp beeld. Met een resolutie van 2688 × 1520 pixels identificeer je moeiteloos personen en huisdieren. Aan weerszijden van de lens bevinden zich twee felle ledlampen. Die gaan na bewegingsdetectie in het donker vanzelf branden, zodat je nachtelijke opnames in kleur kunt maken. Overigens herkent de Tapo C325WB op eigen houtje mensen, voertuigen, honden en katten. Je ontvangt daarvan desgewenst pushberichten op je smartphone, waarna je in de TP-Link Tapo-app livebeelden opvraagt. Uiteraard kijk je net zo makkelijk eerdere opnames terug.

Voor het opslaan van beeldmateriaal kun je kiezen tussen verschillende opties. De eenvoudigste methode is om een microSD-kaart van maximaal 512 GB in het apparaat te plaatsen. Als alternatief kun je de video's op een geschikte NAS of (tegen betaling) in de cloud bewaren. Je verbindt de Tapo C325WB via een ethernetkabel of wifi met het (draadloze) thuisnetwerk. De IP66-gecerificeerde behuizing is weerbestendig, waardoor je hem ook buiten kunt ophangen.

TP-Link Tapo C225

Als je alleen binnenshuis wilt opnemen, is deze goedkope pan- en tilt-camera een goede keuze. Het camerahoofd van de TP-Link Tapo C225 kan op eigen houtje horizontaal (340 graden) en verticaal (60 graden) bewegen. Je hebt in een kamer dus geen last van dode hoeken. Bepaal bijvoorbeeld dat de camera een huisdier of (klein)kind automatisch moet volgen. Vervolgens neem je in de TP-Link Tapo-app live een kijkje. Dankzij een respectabele resolutie van 2560 × 1440 pixels ogen de beelden scherp. Bepaal in de app in hoeverre je meldingen wilt ontvangen van bewegende objecten, personen, huisdieren en geluiden.

Een opvallende functie is de privacyknop. Wanneer je daarop drukt, stopt de Tapo C225 meteen met filmen. Verder voer je op afstand een gesprek, want de behuizing bevat een speaker en microfoon. Voor de opslag van video's plaats je een microSD-kaart van maximaal 512 GB in de behuizing. Een andere mogelijkheid is om de beelden naar een geschikte NAS door te sluizen. Lees hier een uitgebreide review over deze veelzijdige camera.

Eufy Eufycam E330 (2-pack + basisstation)

Met dit starterspakket van Eufy bewaak je de voor- en achterkant van je woning. En hoe, want de twee bijgesloten camera's ondersteunen een 4K-resolutie van 3840 × 2160 pixels. Hierdoor herken je zelfs na digitaal inzoomen moeiteloos personen. Zodra de bewakingscamera's met netstroom zijn verbonden, bewaar je opnames op het inbegrepen basisstation. Standaard is er een opslagcapaciteit van 16 GB beschikbaar, maar dat breid je met een eigen interne schijf optioneel uit naar maximaal 16 TB. Zeker wanneer je continu wilt opnemen, is extra opslagruimte een vereiste. Je kunt als alternatief ook alleen filmpjes van gebeurtenissen opslaan.

Naast een hoge resolutie biedt de Eufycam E330 ook nog eens nachtzicht in kleur. Er zijn namelijk een lichtgevoelige sensor en ledlamp geïntegreerd. Verder is de functie gezichtsherkenning de moeite waard. Je ontvangt desgewenst pushmeldingen zodra er familie of vrienden bij je op de stoep staan. Woon je groot? Overweeg dan een bewakingssysteem met vier camera's. Daarnaast is de Eufy Eufycam E330 ter uitbreiding los te koop.

Lees ook: 5 fouten met je beveiligingscamera die je hierna nooit meer maakt

EZVIZ BC1c 4K

Deze oplaadbare 4K-bewakingscamera van Ezviz is momenteel goedkoper dan ooit. Zodra je de BC1c 4K met wifi verbindt, kijk je naar opnames en livebeelden in een resolutie van 3840 × 2160 pixels. Je hangt de IP65-gecertificeerde behuizing zo'n beetje overal op. In de behuizing bevindt zich namelijk een accu met een riante capaciteit van 10.400 mAh. Dat scheelt weer stroomdraden trekken! Ben je van plan om de beveiligingscamera op een locatie met veel zonlicht te monteren? Koop de BC1c 4K dan inclusief zonnepaneel, zodat je de batterij niet of nauwelijks via netstroom hoeft op te laden.

De behuizing heeft plek voor een microSD-kaart tot maximaal 512 GB. Verder is de behoorlijke diagonale kijkhoek van 135 graden een pluspunt. Hierdoor vangt de lens een groot deel van de kamer, tuin of oprit in beeld. Zodra de camera een persoon of voertuig detecteert, ontvang je hiervan een melding op je smartphone. Bovendien begint de BC1c 4K automatisch met opnemen. Overige voordelen zijn de ondersteuning voor tweewegaudio en nachtzicht in kleur.

Foscam G4P-B

De Foscam G4P-B heeft een stevige behuizing, waardoor je hem gerust op een drukke of risicovolle plek kunt ophangen, zoals aan de straatzijde waar kinderen spelen. Het apparaat werkt op netstroom, waardoor je 24/7 kunt opnemen. Kies voor het opslaan van videomateriaal tussen drie mogelijkheden, namelijk een microSD-kaart (max 256 GB), een geschikte NAS of cloudopslag. Voor laatstgenoemde optie moet je wel een betaald abonnement afsluiten.

De G4P-B heeft een ethernetaansluiting, zodat je het apparaat op een bekabeld netwerk kunt aansluiten. Dat verhoogt de betrouwbaarheid van de beeldoverdracht. Is er geen bekabelde netwerkaansluiting beschikbaar, dan verbind je deze beveiligingscamera net zo makkelijk met wifi. Gunstig is verder de ruime videoresolutie van 2560 × 1440 pixels. Daarnaast reikt de nachtzichtfunctie tot ongeveer twintig meter. Onder de productnaam G4P-W is er ook een witte uitvoering verkrijgbaar.