ID.nl logo
Review Sony XR-65X95L - Een plekje aan de top?
© Sony
Huis

Review Sony XR-65X95L - Een plekje aan de top?

Sony plaatst de XR-65X95L model helemaal bovenaan in de line-up naast het QD-OLED-model. Dat is een duidelijk statement, de XR-65X95L heeft dus wat te bieden. De mini-led achtergrondverlichting met local dimming moet hoge helderheid, prima contrast en rijke kleuren kunnen weergeven. Maar is dat ook echt het geval?

Uitstekend
Conclusie

Sony schuift de XR-65X95L naar voren als de beste keuze voor gebruik in een woonkamer waar wat meer omgevingslicht is. Dat is zeker waar, maar zijn verbeteringen tegenover het model van vorig jaar zijn wel vrij beperkt. Iets beter contrast, meer dimming zones, iets meer piekhelderheid, ja, maar hij loopt wat achter op de concurrentie. Zolang je de kamer niet verduistert, is het blooming effect van de local dimming niet lastig. Sony zet het potentieel van de tv bijzonder goed in, zodat de beeldkwaliteit prima is. Sport lijkt ons de ideale content, al zal je zeker ook van film genieten. De puike audio en gebruiksvriendelijke Google TV-omgeving ronden een prima aanbod af. De X95L is goedkoper dan het equivalente model van vorig jaar, maar wat ons betreft nog steeds aan de hoge kant.

Plus- en minpunten
  • Hoge piekhelderheid en zeer ruim kleurbereik
  • Uitstekende beeldverwerking
  • Relatief brede kijkhoek
  • Goede audioprestaties, Dolby Atmos
  • Veel gamingfeatures
  • Handige en eenvoudige afstandsbediening
  • Vage halo’s zichtbaar door local dimming
  • Slechts twee HDMI 2.1-aansluitingen
  • Dolby Vision en 4K120 niet te combineren via HDMI
  • Prijs

Sony XR-65X95L

  • Adviesprijs: 2.900 euro
  • Wat: Ultra HD Full Array LED-LCD-tv met lokale dimming (24x20 segmenten)
  • Schermformaat: 65 inch (164 cm)
  • Aansluitingen: 4x HDMI (2x 48 Gbps, 2x 18 Gbps, ARC/eARC, ALLM, 4K120, VRR), 1x composiet video, 1x stereo minijack, 1x optisch digitaal uit, 2x USB, 3x antenne, Bluetooth
  • Extra’s: HDR10, HLG, Dolby Vision, Dolby Atmos, WiFi (802.11ac) ingebouwd, Google TV (10), Chromecast, Airplay 2, USB/DLNA-mediaspeler, DVB-T2/C/S2, CI+-slot, Cognitive processor XR
  • Afmetingen: 1.443 x 907 x 341 mm (incl. voet)
  • Gewicht: 33,7 kg (incl. voet)
  • Verbruik: SDR 101 (F) / HDR 152 watt (G)

Bij een topmodel vinden we het uiterlijk toch nét iets belangrijker dan bij middenklassers. En op dat vlak heeft Sony het zeker goed voor elkaar. Het stoere ontwerp van het model van vorig jaar is grotendeels overgenomen. De hoofdkleur is nu donkerzilver en dat is terug te vinden op het fijne kader rond het scherm en de voeten. De voeten kregen een nieuw uitzicht, maar kunnen nog steeds in drie posities gemonteerd worden, aan de uiteindes van het toestel met het scherm laag of hoog (voor een soundbar) of meer naar het midden toe voor kleinere meubels. De speels afgewerkte rug met vierkantjespatroon is gebleven, net als het diepe profiel en het vrij zware gewicht. De afwerking is uitstekend, een topmodel waardig.

Aansluitingen

Geen wijzigingen bij de aansluitingen en dat vinden we wat jammer. We hoopten op vier HDMI 2.1-poorten, maar dat is tweemaal HDMI 2.0 en twee keer HDMI 2.1 (met ALLM, VRR en ARC/eARC) geworden. Voor gamers blijft Sony wat achterlopen op de concurrentie, door gebrek aan AMD FreeSync- en NVIDIA G-Sync-ondersteuning. Bovendien moet je nog steeds via de instellingen voor je aansluitingen kiezen voor 4K120 VRR of Dolby Vision, beide tegelijk gebruiken kan niet. De input lag is goed, 19,4ms (4K60) en 10,9ms (2K120), maar ook hier doen veel concurrenten het beter. Voor live tv is er een dubbele tv-tuner en één CI+-slot, je kunt tv kijken en tegelijk een ander kanaal opnemen als je een externe usb-opslag aansluit.

Local dimming

Contrast wordt bepaald door het lcd-paneel en door de prestaties van de local dimming achtergrondverlichting. Sony zet een VA-paneel in de X95L, daarvan verwachten we een goed contrast maar een enigszins beperkte kijkhoek. Het paneel kreeg een X-Wide Angle en X-Anti reflection film, en dat heeft impact op beide eigenschappen. We meten nu een ANSI-contrast van rond de 2.000:1; beter dan vorig jaar, maar nog steeds lager dan wat we zien bij veel concurrenten die 3.000-5.000:1 halen. Anderzijds is de kijkhoek wel verbeterd voor kleur, maar contrast daalt nog steeds als je te ver uit het midden van het scherm zit.

De anti-reflectiefilm onderdrukt invallend licht goed, maar smeert reflecties wel iets breder uit.  Hoe zit het dan met de local dimming? De mini-led-achtergrondverlichting is onderverdeeld in 24x20 (480) zones, een bescheiden verbetering tegenover vorig jaar. Daarmee kan Sony het contrast verbeteren, op ANSI-testen tot 3.000:1 en hoger op andere testen. De segmenten dimmen snel en accuraat, zodat voorwerpen geen donkere kanten hebben, of heldere nasleep. Kleine lichtaccenten blijven goed zichtbaar, maar om duidelijk zichtbare zones te vermijden moet Sony daarvoor vermoedelijk meer zones aansturen. We zien daardoor wat duidelijke ‘blooming’ waarbij een helder voorwerp invloed heeft op het omliggende beeld, zeker als dat deel erg donker is. Het gevolg is dan dat diepzwart in de omgeving van zo’n lichtaccent duidelijk wat verwatert.

Flink wat licht en kleur

Met een piekhelderheid op een 10% venster van 1.562 nits in de nauwkeurig gekalibreerde Gebruiker-beeldmode scoort de Sony niet erg hoog. De verbetering ten opzichte van vorig jaar is klein (10%), en ook naar concurrenten toe is dat geen overweldigende prestatie. Op het volledig wit venster haalt hij nog 638 nits, en het kleurbereik van 93% P3 is goed.

Sony voert zelf dynamische tone mapping uit op HDR10-content, en daarmee zet het steevast erg mooie beelden neer. Je ziet erg veel zwartdetail, intense maar correcte kleuren, en het beeld heeft dat extra tikje diepte dat je van HDR mag verwachten. In zeer heldere beelden kan er wat witdetail verloren gaan, maar die fout is klein.

In zeer contrastrijke HDR-beelden, of helaas ook ondertitels op donkere achtergrond, kan de ‘blooming’ van de local dimming wel zichtbaar zijn. Kortom, alhoewel hij op basis van pure meetprestaties geen topresultaten voorlegt, zijn we wel erg tevreden over hoe Sony daar mee om gaat, en prachtige beelden levert.

Subtiele beeldverwerking

De X95L werkt nog steeds met dezelfde processor, de Sony Cognitive Processor XR, en erft dus alle goede eigenschappen, maar helaas ook de zwakke punten. Laten we die maar meteen aansnijden. Wie houdt van vloeiende beelden en daarvoor motion interpolation wil inschakelen (MotionFlow), zal zien dat de processor niet altijd even snel of correct ingrijpt. Snelle camerabewegingen bevatten zo vrij veel beeldfouten, of blijven toch wat schokken. De bewegingsscherpte van het 120Hz-paneel is goed, maar wie echt het beste detail wil in snel bewegende beelden kan in MotionFlow een Black Frame Insertion activeren. Dat maakt het beeld een tikje donkerder, maar introduceert geen hinderlijke flikkering.

De andere beeldverwerking is uitstekend en deze Sony haalt uit al je content erg mooie resultaten. De upscaling en ruisonderdrukking zijn daarnaast zeer goed. Sony heeft een van de betere oplossingen om kleurstroken in zachte gradiënten weg te werken, zelfs in heel moeilijke gevallen. Wil je detail licht accentueren, dan kan dat met ‘Reality Creation’, zonder storende fouten te introduceren. De slimme lichtsensor past de helderheid en de tooncurve aan, zodat zwartnuances beter zichtbaar zijn als er veel omgevingslicht is.

Google TV

In zijn smart tv-omgeving zien we twee kleine nieuwigheden. Sony heeft nu ook een gamedashboard, waarop je de framerate en resolutie ziet en waar je een aantal beeldinstellingen kunt aanpassen. Om je bewuster te maken van je stroomverbruik is er nu een Eco-dashboard dat alle eco-instellingen heeft gegroepeerd. Een goed idee, maar naar onze smaak wat te speels ingericht zonder echte cijferinformatie.

 

Het onderliggend hardwareplatform is nog steeds de MediaTek MT5895 met quadcore ARM Cortex-A73 CPU, 3GB RAM en Mali-G52 GPU. In Google TV staat die garant voor een vlot werkende gebruikservaring. Aanbevelingen zijn het sterke punt van Google TV, de gepersonaliseerde aanpak met categorieën en content uit verschillende diensten is erg handig. Google TV heeft een zeer ruim app-aanbod, en deze Sony voegt daar nog Bravia Core aan toe, een eigen Sony streamingplatform.

 

De afstandsbediening werd vorig jaar vernieuwd, en kreeg dit jaar wat kleine aanpassingen. Ze is nog steeds even handig, al vinden we drie ‘instellingen’ toetsen misschien wat overdreven, maar ze hebben hun nut. Een dient voor het instellingen snelmenu, een voor de extra functies zoals on screen cijfertoetsen en een voor het Google TV menu. Er zijn nu zes sneltoetsen voor apps, de nieuwkomers zijn YouTube en Crunchyroll.

Geluid

Op zijn OLED-modellen zorgt Acoustic Surface ervoor dat het beeld uit het scherm lijkt te komen. Op de X95L doet Sony dat met Acoustic Multi Audio+. De naar onder gerichte luidsprekers zijn aangevuld met twee tweeters die bovenaan in de zijkant van het scherm zitten. Die tillen de perceptie van het geluid naar boven, en dat werkt effectief. Deze tv is in staat om een flinke kamer te vullen met geluid, er zit 6x 10 watt vermogen in zijn frame. Kalibreer de klank voor je kamer via een korte testprocedure en je bent klaar. Explosies en drums waren duidelijk voorzien van een goede portie bas, dialogen zijn kristalhelder. Soundtracks en muziek klinken uitstekend, al moet je – zoals bij nagenoeg alle tv’s – het volume niet te ver opendraaien, dan hoor je wel degelijk wat vervorming. De Sony ondersteunt Dolby Atmos en DTS, maar geen DTS HD of DTS:X. De surroundbeleving is goed, maar mist de hoogtecomponent in Dolby Atmos.

Conclusie

Sony schuift de XR-65X95L naar voren als de beste keuze voor gebruik in een woonkamer waar wat meer omgevingslicht is. Dat is zeker waar, maar zijn verbeteringen tegenover het model van vorig jaar zijn wel vrij beperkt. Iets beter contrast, meer dimming zones, iets meer piekhelderheid, ja, maar hij loopt wat achter op de concurrentie. Zolang je de kamer niet verduistert, is het blooming effect van de local dimming niet lastig. Sony zet het potentieel van de tv bijzonder goed in, zodat de beeldkwaliteit prima is. Sport lijkt ons de ideale content, al zal je zeker ook van film genieten. De puike audio en gebruiksvriendelijke Google TV-omgeving ronden een prima aanbod af. De X95L is goedkoper dan het equivalente model van vorig jaar, maar nog steeds aan de hoge kant.

▼ Volgende artikel
Review Samsung Galaxy S25 Ultra – Slimme AI of slimme marketing?
© Wesley Akkerman
Huis

Review Samsung Galaxy S25 Ultra – Slimme AI of slimme marketing?

Hoewel de binnenkant weinig grote vernieuwingen kent, introduceert de Samsung Galaxy S25 Ultra een frisse manier om je smartphone te gebruiken. Ook het ontwerp is verfijnd. Maar rechtvaardigt dat de forse (maar niet verhoogde) aanschafprijs?

Goed
Conclusie

De Samsung Galaxy S25 Ultra is een indrukwekkende smartphone, maar mist echte innovatie. De AI-functies zijn handig, maar geen gamechanger, en de hardware-upgrades ten opzichte van de S24 Ultra zijn minimaal. De snellere chipset en verbeterde ultragroothoeklens zijn welkom, maar de S Pen heeft juist functionaliteit verloren. Verder blijft de Samsung-ervaring grotendeels vertrouwd: een lange accuduur, schone software en een sterk updatebeleid. Heb je een S24 Ultra? Dan is er weinig reden om te upgraden.

Plus- en minpunten
  • Verfijnd toestel
  • Krachtige processor
  • Weergaloos beeldscherm
  • Riant updatebeleid
  • AI voegt nog steeds te weinig toe
  • Processor kan warm worden
  • Stylus zonder bluetooth
  • Macrofunctie

Met een vanafprijs van 1449 euro is de Samsung Galaxy S25 Ultra geen kleine investering. En terwijl we de introductieprijs van de OnePlus 13 al pittig vonden, voelt die in vergelijking met die van de Ultra ineens een stuk vriendelijker aan. Wat krijg je voor dat bedrag? Dit jaar een titanium frame met rondere hoeken en een Corning Gorilla Armor 2-beschermlaag, die volgens Samsung tot 29 procent betere bescherming biedt dan het nagenoeg identieke model van vorig jaar.

Verder zorgt een nieuwe anti-reflectielaag ervoor dat licht van lampen en de zon minder storend is, waardoor je display onder alle omstandigheden goed afleesbaar blijft. De achterkant is voorzien van Corning Gorilla Glass Victus 2, en met een IP68-certificering is de S25 Ultra goed bestand tegen stof, water en ongelukjes – of dat nu een valpartij, een omgestoten glas water of een enthousiaste baby betreft.

Hoewel het toestel iets lichter is dan zijn voorganger, blijft het scherm grotendeels hetzelfde. Met 0,1 inch extra schermoppervlak is het verschil marginaal, en verder biedt het geen grote verbeteringen ten opzichte van de S24 Ultra.

©Wesley Akkerman

©Wesley Akkerman

©Wesley Akkerman

Hetzelfde en toch anders

We zouden onze recensie van vorig jaar domweg kunnen herhalen, maar dat is zonde van zowel jouw als onze tijd. Mocht je die willen teruglezen, dan kan dat natuurlijk. Wat je moet weten: de beelden zijn haarscherp, de kleuren sprankelend en de bewegingen uitzonderlijk vloeiend. Samsung staat al jaren bekend om zijn uitstekende smartphone-schermen, en de Galaxy S25 Ultra vormt daarop geen uitzondering.

Toch is er één gebied waarop Samsung niet de absolute winnaar is: schermhelderheid. Hier heeft Google met de Pixel 9-serie een lichte voorsprong. Desondanks zou je zowel binnen als buiten zonder problemen moeten kunnen zien wat er op je scherm gebeurt.

Op andere vlakken is de ervaring met de Galaxy S25 Ultra net iets anders dan bij zijn voorganger. De stylus (de S Pen) is bijvoorbeeld niet langer uitgerust met bluetooth. Dat betekent dat functies zoals het op afstand bedienen van de camera of andere Air Actions niet meer werken. Volgens Samsung gebruikt slechts 1 procent van de gebruikers deze functies, waardoor de impact beperkt zou zijn. Of dat cijfer klopt, valt niet te verifiëren, maar het lijkt vooral een kostenbesparende maatregel om de prijs enigszins binnen de perken te houden.

©Wesley Akkerman

©Wesley Akkerman

Wordt soms gloeiend heet

Een nieuwe Galaxy S betekent traditioneel ook een nieuwe processor. Dit jaar heeft Samsung gelukkig gekozen voor de meest recente en premium Snapdragon-chipset – en dat geldt voor alle drie de modellen. De Snapdragon 8 Elite hebben we eerder getest in de OnePlus 13 en ASUS ROG Phone 9 Pro, en die wist ons te overtuigen. Voor de Samsung Galaxy S25 Ultra mag je dus niets minder dan topprestaties verwachten. En die krijg je ook, al is er wel een belangrijke kanttekening: het toestel wordt echt heet.

Vooral in de standaardmodus kan de warmteontwikkeling problematisch zijn. Bij alledaagse apps valt het nog mee, maar zodra je de Ultra zwaar belast, wordt het toestel oncomfortabel warm. Niet alleen de randen, maar ook het scherm en de achterkant voelen dan gloeiend heet aan. Vreemd genoeg blijft de temperatuur beter onder controle wanneer je de game- of prestatiemodus inschakelt. In die stand blijft de chipset efficiënter koelen, terwijl de prestaties nauwelijks afnemen. Er is voldoende rekenkracht om af en toe een stapje terug te doen in energiebesparing, zonder dat je daar als gebruiker veel van merkt.

©Wesley Akkerman

©Wesley Akkerman

De nieuwe cameralens

Tot slot is er nog één hardwarewijziging, en die zit 'm in de ultragroothoeklens. Waar die vorig jaar nog 12 megapixel had, beschikt hij nu over een 50 megapixelsensor. Dat zorgt voor groothoekopnamen met een hogere resolutie, en de macromodus is hierin geïntegreerd. Helaas presteert die laatste ondermaats: het focuspunt wordt soms op een vreemde plek gelegd, waardoor delen van de foto wazig blijven terwijl je juist scherpte verwacht.

Voor de rest presteert het camerasysteem zoals we dat van Samsung gewend zijn. Je krijgt levendige, kleurrijke en heldere beelden met een goed detailniveau. Ook inzoomen gaat met de nodige finesse, en avondfotografie levert indrukwekkende resultaten op. Wel kan het gebeuren dat kleuren soms wat onnatuurlijk overkomen, waardoor foto’s en video’s een iets te gepolijste uitstraling krijgen. Voor gebruik op social media is dat meestal geen probleem – de beelden zien er dan juist extra aantrekkelijk uit. Al met al is de camera-ervaring nauwelijks veranderd ten opzichte van eerdere Ultra-modellen en biedt die wat je mag verwachten: de typische Samsung-look.

100x

10x

5x

Waar het 'm allemaal om te doen is

Hoewel er de nodige hardwarematige veranderingen zijn doorgevoerd, voelen die niet revolutionair genoeg om meteen naar de winkel te rennen. Waar draait het dan wél om? Software. Met One UI 7 en de integratie van zowel Galaxy AI als Google Gemini zet Samsung vol in op kunstmatige intelligentie, oftewel AI. Een van de opvallendste functies is 'Cross App Action', waarmee je met één stemopdracht meerdere apps tegelijk kunt aansturen.

In de praktijk is deze functie op het moment van schrijven nog vrij beperkt, vooral omdat veel Nederlandse apps (nog) niet worden ondersteund. Typische Google- en Samsung-diensten werken daarentegen wél. Zo kun je bijvoorbeeld vragen naar een restaurant in de buurt dat aan specifieke eisen voldoet en tegelijkertijd aangeven dat je het adres naar een vriend wilt sturen. Dat verloopt via Google Maps, de Berichten-app en eventueel een browser. Voorlopig blijft er wel een handmatige stap nodig: je moet het versturen van het bericht nog altijd zelf bevestigen.

3x

2x

1x

Werken met kunstmatige intelligentie

Bij spraakopdrachten kun je ook specifieke apps noemen die je wilt gebruiken. Dat werkt echter alleen als die apps op de lijst met ondersteunde diensten staan én als zowel Google Gemini als Galaxy AI expliciete toestemming hebben om ze te raadplegen. Alle instellingen rondom deze AI-functies vind je in het menu terug onder 'Galaxy AI'. Samsung houdt de opties daarmee relatief toegankelijk – ze zijn niet diep weggestopt. Toch vereist elk onderdeel wel enige uitleg, waardoor de leercurve alsnog steil kan zijn.

Daarnaast zijn er functies zoals Circle to Search, de Now Bar en Now Brief. Met Now Brief krijg je drie keer per dag een overzicht met relevante informatie, zoals het weer, agenda-afspraken en bijvoorbeeld suggesties voor Spotify-afspeellijsten. Hoe langer je het toestel gebruikt, hoe uitgebreider deze updates worden. Now Bar daarentegen toont alleen informatie van apps die je op dat moment gebruikt, maar dan direct op het vergrendelscherm.

In de praktijk voegen deze functies weinig toe. Na drie weken testen bleken ze nauwelijks van waarde, en echt warm worden we er dan ook niet van.

0,5x

5x

3x

Over het AI-gebruik

Tot slot biedt het zijpaneel – toegankelijk via het kleine balkje aan de rechterkant van het scherm – een snelle toegang tot veelgebruikte AI-functies. AI Select lijkt op Circle to Search, maar gaat een stap verder: het kan helpen bij tekenen, achtergronden genereren en zelfs gifjes uit video's halen. Daarnaast kan de schrijfhulp ondersteunen bij het opstellen van teksten of tabellen. Dit zijpaneel maakt AI-opties niet alleen zichtbaar, maar presenteert ze ook op een toegankelijke manier, waardoor je eerder geneigd bent ze te gebruiken –precies wat Samsung voor ogen heeft.

Over het algemeen hebben we gemengde gevoelens over de AI-functies. Aan de ene kant zijn sommige opties best handig en zorgen ze daadwerkelijk voor een snellere workflow – met Cross App Action als positief voorbeeld. Aan de andere kant voelt het soms alsof Samsung oplossingen creëert voor problemen die nauwelijks bestaan. Ja, sommige dingen gaan sneller, maar daar blijft het ook bij. Wat in elk geval een verbetering is: Samsung heeft Bixby ingeruild voor Gemini. Daarmee wordt een probleem opgelost dat het bedrijf ooit zelf introduceerde.

2

1

Samsung Galaxy S25 Ultra kopen

De AI-mogelijkheden maken van de Samsung Galaxy S25 Ultra niet direct dé smartphone die je moet hebben. Hier en daar nemen ze wat ongemak weg, maar verder reiken de voordelen niet. Belangrijker nog: het gebrek aan significante hardwareverbeteringen zorgt ervoor dat ons enthousiasme beperkt blijft. De S24 Ultra en S25 Ultra zijn in de basis simpelweg hetzelfde toestel. Ja, de chipset is sneller en krachtiger, en de ultragroothoeklens heeft een upgrade gekregen, maar daar houdt het wel zo’n beetje op.

Begrijp ons niet verkeerd: de Galaxy S25 Ultra is een fenomenaal toestel en misschien zelfs weergaloos in zijn klasse. Maar hardware-innovatie ontbreekt volledig. Sterker nog, een belangrijk onderdeel van de ervaring – de S Pen – is er zelfs op achteruitgegaan.

Wat blijft, is de vertrouwde Samsung-ervaring: een accuduur die uitstekend is, software die grotendeels schoon en vrij van overbodige apps blijft, en een riant updatebeleid dat net zo sterk is als vorig jaar. Maar als je al een S24 Ultra hebt, is er simpelweg te weinig om een upgrade te rechtvaardigen.

▼ Volgende artikel
Wat is aptX Lossless?
© Denon.com
Huis

Wat is aptX Lossless?

Bluetooth-codecs spelen een belangrijke rol bij het streamen van muziek naar draadloze hoofdtelefoons en speakers. AptX Lossless is een van de nieuwste ontwikkelingen op dit gebied, bedoeld voor muziek in cd-kwaliteit zonder verlies van audiogegevens. Hoe werkt het precies, en wat heb je nodig om het te gebruiken? Dat lees je in dit artikel.

In dit artikel praten we je helemaal bij over aptX Lossless voor audio via bluetooth. We leggen uit: • Wat een bluetooth-codec is • Waarom is aptX • Wat aptX Lossless juist biedt • Wat je nodig hebt om het te gebruiken

Lees ook: Wat is het verschil tussen lossy en lossless audio?

AptX Lossless draait om het beluisteren van muziek via bluetooth en komt vooral voor bij nieuwe (premium) smartphones. Het kan echter ook worden gebruikt om geluid te streamen naar een speaker, streamer of ander audiotoestel. Toch zie je het daar nog niet vaak terug, en dat heeft zo zijn redenen.

Wat is een bluetooth-codec?

Bluetooth kun je vergelijken met een autosnelweg: het zorgt voor een verbinding tussen twee toestellen. Om muziek te verplaatsen (of streamen) heb je echter nog een 'vervoersmiddel' nodig. Dat is een codec, die ervoor zorgt dat bijvoorbeeld een Taylor Swift-liedje verpakt wordt en zonder haperingen én in goede kwaliteit bij je hoofdtelefoon of speaker aankomt. Dit is noodzakelijk omdat bluetooth niet genoeg capaciteit heeft om muziek in zijn oorspronkelijke vorm te streamen.

Er zijn verschillende codecs, waarvan sommige vooral gericht zijn op het voorkomen van haperingen, terwijl andere juist de geluidskwaliteit verbeteren. Alle codecs verkleinen de muziekdata door audiogegevens te verwijderen. Daarom worden ze ook 'lossy' genoemd.  Voorbeelden van dergelijke codecs zijn SBC, AAC of LDAC.

Hoeveel audiodata er verdwijnt, hangt af van de codec én de gekozen bitrate, want elke codec biedt op dat vlak verschillende niveaus. Hoe kleiner de bitrate, hoe meer gegevens er verwijderd worden. Zo eindig je met streams die vier tot tien keer kleiner kunnen zijn dan het bronbestand. Het resultaat van dat lossy proces kan een lagere audiokwaliteit zijn, afhankelijk van de gekozen codec en bitrate. 

Om het niet te ingewikkeld te maken voor de gebruiker, ondersteunen smartphones en hoofdtelefoons doorgaans meerdere codecs. Bij het koppelen of pairen wordt automatisch bepaald welke codec er gebruikt wordt.

 Ook interessant: Hoe luister je muziek via bluetooth?

Wat is aptX?

AptX Lossless is de nieuwste generatie van aptX, codecs die afkomstig zijn van chipbouwer Qualcomm. Oorspronkelijk was er één aptX-codec, inmiddels zijn er verschillende. Zo kun je aptX HD tegenkomen, dat een betere kwaliteit biedt. Bij aptX LL staan die dubbele L's voor 'low latency', verminderde vertraging, wat belangrijk is bij het gamen.

Bij nieuwe toestellen zie je heel vaak aptX Adaptive in de specificaties staan. Dit is een codec die de audiokwaliteit aanpast aan de situatie. Als je bijvoorbeeld muziek streamt van je smartphone naar een speaker die wat verder staat, dan schakelt aptX Adaptive automatisch naar een lagere kwaliteit om haperingen te voorkomen. Breng je de speaker dichterbij, dan wordt de kwaliteit beter. 

©Jamie Biesemans

Lossy vs Lossless

AptX Lossless is de eerste codec die geen audiogegevens weggooit (vandaar 'lossless', zonder verlies). Het biedt dezelfde kwaliteit als een muziek-cd (16-bit / 44,1 kHz) en zet dus audiokwaliteit op de eerste plaats. Het wordt altijd gecombineerd met aptX Adaptive, waarbij die Lossless-codec naadloos voor een lossy kwaliteit wordt ingeruild als je bijvoorbeeld met je in-ears wegloopt van je smartphone. Aptx Lossless werkt immers enkel als je dicht bij je telefoon blijft.

Wat heb je nodig?

Om een bepaalde codec te gebruiken, moeten beide toestellen deze ondersteunen. Je hebt dus zowel een smartphone als een hoofdtelefoon nodig die aptX Lossless ondersteunen. De link met Qualcomm is duidelijk, omdat alleen bepaalde chipsets van dit merk compatibel zijn met de codec. Het gaat dan om de snelste Snapdragon-chipsets die vooral bedoeld zijn voor smartphones uit de topklasse en hogere middenklassers. Die zijn uitgerust met 'Snapdragon Sound'. 

©Jamie Biesemans

Dit label garandeert echter niet dat aptX Lossless wordt ondersteund, omdat deze codec een optionele extra is. Sommige smartphonefabrikanten plaatsen wel de juiste hardware in hun toestellen, maar kiezen ervoor alleen aptX Adaptive te ondersteunen en aptX Lossless weg te laten. Dit kan te maken hebben met extra licentiekosten voor de Lossless-versie of de hogere kosten van de benodigde hardware. AptX Lossless vereist namelijk een extra antenne. Merken zoals Asus en Sony bieden deze ondersteuning wél op bepaalde smartphones.

Hoe weet je dan of je via de beste codec luistert? In theorie zou aptX Lossless duidelijk vermeld moeten worden, zowel op de verpakking als op het scherm tijdens gebruik. In de praktijk is het soms moeilijk om te ontdekken welk toestel aptX Lossless ondersteunt. Je kunt wel bij Qualcomm een overzicht van producten bekijken die aptX Lossless aan boord hebben (al lijkt ook die lijst niet helemaal compleet). 

Omdat Qualcomm de codec exclusief houdt, vind je deze niet in smartphones met chipsets van andere merken. Zo biedt Apple het niet aan op de iPhone.Ook Samsung-smartphones met Samsungs eigen Exynos-chips ondersteunen het niet.

Er is inmiddels een beperkt aantal laptops met aptX Lossless-ondersteuning op de markt, onder andere van Asus, Dell en Acer.  Als het gaat om draadloze koptelefoons en in-ears is het lijstje ook niet enorm lang. Bose en Denon zijn de twee grootste namen die aptX Lossless omhelzen, naast merken als Cambridge Audio en Bowers & Wilkins. In het overzicht van Qualcomm ontbreken echter sommige namen. Wil je dus echt via bluetooth muziek in de hoogste kwaliteit beluisteren, dan moet je zelf dus nog goed het een en ander uitzoeken.

Apt X Lossless-ondersteuning vind je bijvoorbeeld op 🢱