LCD-tv's zijn al jaren de populairste keuze. En hoewel zulke televisies volgens dezelfde principes werken, zijn er toch substantiële verschillen en heeft iedere fabrikant zo zijn eigen implementatie. Waar moet je op letten als je nu een lcd-televisie gaat kopen?

Allereerst is het natuurlijk handig om te weten hoe een lcd-televisie precies werkt, want dat maakt juist het verschil in de uiteindelijke beeldkwaliteit en de mogelijkheden van zo'n tv. De afkorting lcd is natuurlijk al best een oude term en staat - voor wie dat nog niet wist - voor Liquid Crystal Display. Een lcd-tv bestaat uit meerdere vloeibare kristallen die samen één beeld vormen. In tegenstelling tot een oled-scherm heeft een lcd-scherm achtergrondverlichting nodig om de pixels te laten oplichten.

©Eric Beeckmans

De lichtbron aan de achterzijde van een lcd-scherm gaat eerst door een zogeheten polarisatiefilter, dat ervoor zorgt dat het licht één bepaalde richting op gaat. Vervolgens gaat het licht door een een laag vloeibare kristallen. Deze kristallen kunnen draaien wanneer er een elektrische stroom op wordt gezet door de Thin Film Transistor (TFT)-laag.

Door de hoeveelheid draaiing in de vloeibare kristallen te regelen met de elektrische stroom, kan het lcd-scherm regelen hoeveel licht er door elke pixel gaat. Tot slot gaat het licht door een andere laag, het kleurenfilter, die rode, groene en blauwe subpixels heeft. Door de intensiteit van het licht voor elke subpixel te variëren, is het mogelijk om bijna elke kleur te creëren.

Verschillende typen lcd

Het gebruikte lcd-paneel in een televisie is het belangrijkste onderdeel. Er bestaan verschillende soorten lcd-panelen, elk met zijn eigen voor- en nadelen. We kunnen de lcd-panelen opdelen in twee grote families: IPS en VA. Deze termen vind je ook vaak terug bij computermonitoren. Binnenin deze families zijn ook varianten te vinden, maar in grote lijnen tonen ze dezelfde karakteristieken. We bekijken de beide technieken van dichthij.

IPS: In-Plane Switching

Dit type paneel staat bekend om zijn brede kijkhoek, wat betekent dat zowel kleur als contrast goed bewaard blijven als je niet recht voor het scherm zit. IPS-panelen hebben echter een zwakkere contrastverhouding en minder goed zwartniveau in vergelijking met VA-panelen. Dit betekent dat de donkere delen van het beeld er eerder grijs dan zwart uitzien, dat komt vooral tot uiting als je bij relatief weinig omgevingslicht kijkt. IPS-panelen worden ook vaak toegepast bij laptops.

©Eric Beeckmans

VA: Vertical Alignment

VA-panelen hebben over het algemeen de beste contrastverhouding en het beste zwartniveau van alle lcd-varianten, wat resulteert in een levendiger beeld met meer diepte. De kijkhoek is echter dan weer wel beperkter dan bij IPS-panelen. Wie niet recht voor het scherm zit, ziet vooral het contrast dalen, en vaak ook de kleurweergave wat verwateren.

©Eric Beeckmans

Ook verschillende typen achtergrondverlichting

We noemden eerder al de fluorescentiebuizen als achtergrondverlichting voor de eerste generatie lcd-televisies, maar ook de manier waarop nu led-verlichting wordt toegepast heeft invloed op de beeldkwaliteit. We onderscheiden drie types: Direct-lit, Edge-lit en Full Array.

Direct-lit

Bij deze tv's staat een beperkt aantal led's direct achter het scherm geplaatst, gelijkmatig verdeeld over het hele paneel. In sommige televisies kunnen de led's allemaal tegelijk gedimd worden (ook wel global dimming genoemd), bijvoorbeeld bij donkere beelden, zodat de zwartweergave verbeterd wordt. Maar bij een combinatie van donker en heldere delen in beeld, moet de tv een compromis maken. Dit type tv is vaak goedkoper dan types met de andere twee type verlichting.

©Eric Beeckmans

Edge-lit

Bij edge-lit tv's zijn de led's langs de randen van het scherm geplaatst, meestal onderaan, maar soms aan alle vier de zijden. Hierdoor is het mogelijk om de tv dunner te maken. Het nadeel is echter dat de helderheid mogelijk niet gelijkmatig over het scherm wordt verdeeld, wat leidt tot minder gelijkmatige verlichting en contrast.

Ook edge-lit tv’s kunnen global dimming gebruiken, maar sommige modellen kunnen de led's in groepen dimmen, we spreken dan van local dimming. De mogelijkheden zijn echter beperkt. Als de led's onderaan het scherm zitten, kan het beeld bijvoorbeeld in een beperkt aantal kolommen (+/- 10) verdeeld worden. De tv moet echter vermijden dat je plots een heldere kolom in beeld ziet, en dus is het effect van deze local dimming vrij beperkt.

©Eric Beeckmans

Full Array

Bij deze tv's is een groot aantal led's gelijkmatig verdeeld over de hele achterkant van het scherm. Het grote verschil met direct-lit tv’s is dat Full Array-tv’s allemaal gebruik maken van local dimming. Dat wordt ook wel Full Array Local Dimming (FALD) genoemd.. De led's zijn onderverdeeld in groepen die onafhankelijk van elkaar gedimd of verlicht worden op basis van de inhoud die wordt weergegeven.

Dit verbetert de contrastratio enorm en zorgt voor een dynamischer beeld, met diepere zwarttinten en helderder wit. Full Array-tv’s hebben vanaf 100 tot meer dan 1000 zones. Des te meer zones, des te beter de tv controle heeft over het contrast binnen het beeld. Maar ook hier is het erg belangrijk dat de tv het onzichtbaar kan vermijden dat individuele zones in het scherm oplichten.

©Eric Beeckmans

QLED en andere varianten die kleur beïnvloeden

De achtergrondverlichting is normaal gezien opgebouwd uit witte led's. Het kleurfilter zet dat witte licht om in rood, groen en blauw. Om een zo groot mogelijk kleurenpalet te creëren, is het belangrijk dat het rood, groen en blauw licht dat in het witte licht zit zo puur mogelijk is. Sommige technologieën grijpen daarop in.

©Eric Beeckmans

De bekendste is QLED, een term die is bedacht door Samsung en nu ook wordt gebruikt door andere fabrikanten zoals TCL. QLED-tv’s gebruiken een achtergrondverlichting die opgebouwd is uit blauwe leds, met daarboven een laag quantum dots. Dat zijn nanokristallen die het blauwe licht omzetten naar zeer puur rood en groen. Daardoor leveren QLED-tv’s een breder kleurpalet, maar ook een hoger helderheidsniveau. LG gebruikt een variant van dit principe onder de naam QNED, zoals de 65QNED866.

Welke tv heeft welk type paneel?

Als consument is het niet eenvoudig om te achterhalen tot welke familie een bepaald tv-model toebehoort. Het type lcd-paneel kun je eigenlijk alleen afleiden uit een macroshot van de pixelstructuur, dat kan zelfs met een smartphone en goedkope macrolens. Maar zelfs tussen diverse types VA-panelen kan toch een aanzienlijk verschil zitten.

©Samsung Electronics

Het type achtergrondverlichting, of hoeveel zones er nu precies in de achtergrondverlichting zitten, daarover geven fabrikanten zelden of nooit informatie, al vind je soms wel de vermelding Full Array terug bij de specificaties. Termen zoals QLED, QNED of NanoCell worden dan weer wel duidelijk aangegeven, omdat dit merk-specifieke benamingen zijn.

Het klinkt banaal, maar uiteindelijk is de prijs toch ook hier vaak een goede indicatie, althans binnen hetzelfde merk. Duurdere modellen gebruiken over het algemeen meer dimming zones, zijn helderder en hebben een krachtigere processor voor beeldverwerking. Maar dat zie je dus ook terug in de prijs.

Een verzwaringsdeken gebruiken lijkt misschien vreemd: extra gewicht op je lichaam om beter te slapen? Toch ervaren veel mensen dat het werkt. Het rustgevende effect helpt je lichaam om sneller in de slaapstand te komen. Hoe dat precies zit, welke soorten er zijn en hoe je de juiste kiest, lees je hieronder.

Wat is een verzwaringsdeken precies?

Een verzwaringsdeken lijkt op een gewone deken of plaid, maar voelt een stuk zwaarder. Dat extra gewicht komt van de vulling: kleine glazen bolletjes of kunststof korrels die gelijkmatig over de deken zijn verdeeld. De meeste dekens bestaan uit meerdere lagen, met een zachte buitenkant, een binnenvoering die de vulling op zijn plek houdt en vaak ook een losse hoes die je kunt wassen. Dankzij de indeling in vakjes blijft het gewicht mooi verdeeld en zakt het niet naar één kant.

Waarom worden er glazen bolletjes gebruikt?

Glazen bolletjes worden veel gebruikt omdat ze zwaar maar klein zijn. Je kunt ze het beste vergelijken met zandkorrels of kleine kraaltjes. Meestal hebben ze een doorsnee van 0,5 tot 1 millimeter. Daardoor voelt de deken soepel aan en sluit hij beter aan op je lichaam. Kunststof korrels zijn lichter en wat groter, waardoor een deken vaak dikker aanvoelt en soms 'ritselt' wanneer je hem verschuift (misschien herinner je je van vroeger nog wel de zitzakken; denk aan dat geluid). Glas heeft dat nadeel niet. Het materiaal is bovendien veilig: de bolletjes zitten stevig vast in de binnenste laag, waardoor ze niet loskomen. Je voelt ze niet afzonderlijk, je voelt alleen de gelijkmatige druk die ze samen geven.

©Katelin - stock.adobe.com

Hoe werkt een verzwaringsdeken?

Het principe achter een verzwaringsdeken heet Diepe Druk Stimulatie (DDS). Je kunt het vergelijken met het gevoel van een stevige knuffel of het gewicht van een dik winterdekbed. Je zenuwstelsel krijgt daardoor signalen dat je lichaam veilig en rustig is. Dit kan leiden tot een hogere aanmaak van de slaaphormonen melatonine en serotonine, terwijl het stresshormoon cortisol juist daalt. Het gevolg: veel mensen vallen sneller in slaap en slapen dieper door.

Werkt een verzwaringsdeken voor iedereen?

Niet iedereen ervaart hetzelfde effect. Sommige mensen merken meteen dat ze sneller in slaap vallen en minder vaak wakker worden, terwijl anderen weinig verschil merken. Uit onderzoek blijkt vooral effect bij mensen met slapeloosheid, angstklachten of ADHD. Maar ook zonder medische klachten kan een verzwaringsdeken bijdragen aan een gevoel van rust en geborgenheid.

Kan iedereen een verzwaringsdeken veilig gebruiken?

Voor de meeste volwassenen is een verzwaringsdeken veilig, maar er zijn uitzonderingen. Mensen met ademhalingsproblemen, zoals astma of slaapapneu, kunnen moeite hebben met het extra gewicht. Ook bij spier- of gewrichtsklachten kan het minder prettig zijn. Raadpleeg bij twijfel altijd een arts. Voor jonge kinderen geldt dat sowieso: gebruik een verzwaringsdeken alleen na medisch advies.

Waar let je op bij de aanschaf?

Een belangrijke vuistregel is dat een verzwaringsdeken tussen de 8 en 12 procent van je lichaamsgewicht moet wegen. Weeg je 70 kilo, dan kies je dus het beste voor een deken van 6 tot 8 kilo. Te licht werkt minder goed; een te zware deken kan er juist voor zorgen dat je ingesloten of onrustig gaat voelen.

De maat moet passen bij je lichaam en je bed. De deken moet groot genoeg zijn om je volledig te bedekken, maar mag niet zo ver over de rand hangen dat hij naar beneden trekt. Let ook op het materiaal: katoen ademt beter en voelt koeler, polyester houdt warmte langer vast. Heb je het snel warm, kies dan voor een ademende stof. Voor extra comfort is een afneembare hoes handig, die je eenvoudig kunt wassen.

©Johana Mlíchová

Wat kost een verzwaringsdeken?

De prijs hangt af van het formaat, het gewicht en de gebruikte materialen. Voor een eenvoudige deken betaal je vaak tussen de 70 en 120 euro. Luxere uitvoeringen met hoogwaardige stoffen of een aparte hoes kunnen oplopen tot 200 euro of meer. Dat is meer dan een gewone deken, maar ze gaan vaak jaren mee.

Verzwaringsdeken wassen en onderhouden

Een verzwaringsdeken vraagt wat meer zorg bij het schoonmaken. De meeste exemplaren hebben een losse hoes die je gewoon op 30 of 40 graden in de wasmachine stopt. Dat is vaak de meest praktische manier om hem fris te houden. Gebruik bij het wassen van de hoes een mild wasmiddel en vermijd wasverzachter, omdat dit de stof minder ademend maakt. Laat de hoes bij voorkeur aan de lucht drogen; in de droger kan hij sneller slijten.

De binnenste deken met de vulling is lastiger. Kijk eerst op het wasetiket of hij gewoon in de wasmachine kan. Ja? Kijk dan naar de capaciteit van je wasmachine. Grote kans dat de deken daar te zwaar voor is. Bij professionele wasserettes hebben ze doorgaans wasmachines die zo'n zware deken wél aankunnen. Luchten in de buitenlucht is een goed alternatief om hem fris te houden.

Tip: wen er rustig aan

Niet iedereen slaapt direct lekker onder een verzwaringsdeken. Je lichaam moet soms even wennen aan het gewicht. Begin bijvoorbeeld met een dutje op de bank of gebruik de deken alleen over je benen of onderlichaam. Na een paar dagen voelt het meestal vanzelf vertrouwd.

©Katelin - stock.adobe.com

Conclusie

Een verzwaringsdeken is meer dan een hype. Door de gelijkmatige druk die hij geeft, kan hij helpen om sneller te ontspannen en beter te slapen. Kies wel de juiste maat en het juiste gewicht en houd rekening met warmte Voor veel mensen is het een simpele maar doeltreffende manier om de nachtrust te verbeteren. Welterusten!

Je ontvangt een bestand op een usb-stick of via mail, maar ergens in je achterhoofd klinkt een waarschuwing. Is dit wel veilig? Zou het bestand malware kunnen bevatten? Als je niet zeker bent of een bestand geïnfecteerd is, kun je het altijd handmatig scannen.

Scannen vanuit Verkenner

Windows Defender, ook bekend als Windows Security, is de antivirussoftware die in Windows 10 en 11 is ingebouwd. Defender zorgt voor een realtime bescherming tegen malware zoals virussen, ransomware, spyware en andere soorten aanvallen. Die bescherming loopt op de achtergrond. Toch zitten er in Windows 10 en 11 enkele mogelijkheden om specifieke bestanden en mappen handmatig te scannen.

Open Windows Verkenner en blader naar de locatie waar het bestand of de map staat die je wilt scannen. Voor deze gelegenheid werken wij met een bestand waarin een testvirus zit. Selecteer een of meerdere items terwijl je de Ctrl-toets ingedrukt houdt. Dan klik je er met rechts op en kies je de optie Scannen met Microsoft Defender. Als je deze functie niet ziet, dan selecteer je eerst Meer opties weergeven. Daarna opent Windows Defender automatisch de pagina Virus- en bedreigingsbeveiliging. Het verdachte bestand (of de map) is ondertussen gescand en je leest bovenaan of het veilig is.

Vanuit Windows-beveiliging

De andere weg is dat je via het startmenu zoekt naar Windows-beveiliging en vandaar de module opent. Daar klik je op Virus- en bedreigingsbeveiliging en dan op Scanopties. Selecteer de optie Aangepaste scan. Daarna klik je op de knop Nu scannen. In het volgende keuzevenster selecteer je de maplocatie die je wilt scannen. En tot slot klik je op de knop Map selecteren. Hier moet je onthouden dat je geen specifiek bestand kunt selecteren om te scannen, maar wel een bepaalde map.

Actie

Tijdens het scannen kun je de computer gewoon verder gebruiken, maar dit kan de snelheid van de scan wel beïnvloeden. Door ons testvirus verschijnt het risicolabel Ernstig, dus klikken we op de knop Acties starten en dan lees je meestal dat je het bestand kunt verwijderen. Soms gebeurt er niets nadat je op deze knop hebt geklikt. Dat kan te wijten zijn aan het niet hebben van beheerrechten, dat de Windows Defender-service is uitgeschakeld, onjuiste instellingen enzovoort. In dat geval verwijder je toch het best het verdachte bestand handmatig en zonder het te openen.