Garantie: hoe zit dat precies? En wat zijn je rechten bij een faillissement?
Als je een product koopt in de winkel, krijg je garantie. Hoe lang die garantie is hangt van een aantal zaken af. Ook bij een faillissement kan het zijn dat je nog steeds garantie hebt, maar in die gevallen kun je niet (meer) aankloppen bij de winkel waar je je product hebt aangeschaft. Hoe zit dat? We zetten de feiten voor je op een rijtje.
Je hoopt natuurlijk dat een product lang blijft werken, maar soms valt het tegen. Stel dat een televisie er na drie jaar mee ophoudt: bel je dan een reparateur of ga je terug naar de winkel? Veel mensen kiezen de reparateur. Niet verstandig, want het heeft zeker zin om na drie, vier of zelfs vijf jaar de verkoper te benaderen. Er gelden wel enkele voorwaarden en kanttekeningen. Ook belangrijk is wat je moet weten als een bedrijf failliet gaat, want hoe zit het dan met je rechten?
Wat staat er in de wet?
In artikel 7:17 van het Burgerlijk Wetboek staat dat een consument recht heeft op een deugdelijk product. Het apparaat moet gedurende een redelijke periode probleemloos functioneren. Voorwaarde is dat de consument er normaal mee omgaat. “Als een computer bijvoorbeeld 24 uur per dag wordt gebruikt als netwerkcomputer, is dat geen normaal gebruik,” zegt Saskia Bierling van ConsuWijzer, onderdeel van de Autoriteit Consument & Markt (ACM).
Verwarring over garantietermijn
Ook over de garantietermijn zelf is vaak wat verwarring. Dat komt door deze twee oorzaken:
1. In de Europese Richtlijn Koop en Garantie wordt wel degelijk de termijn van twee jaar genoemd. Dat is een minimumtermijn waarbinnen het product – in ieder geval – aan de normale verwachtingen van de consument moet voldoen. In Nederland is besloten die specifieke termijn niet op te nemen in de wet. De gedachte erachter is dat sommige producten zelfs veel langer horen mee te gaan. Wasmachines en televisies zijn hiervan goede voorbeelden.
2. De verwarring wordt versterkt doordat er op veel producten fabrieksgarantie zit. Die is vaak twee jaar en kun je zien als extraatje. Verkopers vermelden die periode graag bij de verkoop. Dat er daarnaast wettelijke regels bestaan over hoelang een product mee moet gaan, zeggen ze er meestal niet bij.
Fabrieksgarantie en de wet
Het is belangrijk om het onderscheid te maken tussen wat er wettelijk is bepaald rond garantie enerzijds en fabrieksgarantie anderzijds. De wettelijke garantie verplicht een verkoper om een ondeugdelijk product gratis te herstellen of te vervangen. “Als hij dat niet kan, heeft de consument recht op terugbetaling,” legt Bierling uit. Fabrieksgarantie kun je zien als extraatje, die komt dus bovenop de wettelijke garantie. Over fabrieksgarantie staat niets in de wet. De fabrikant mag zelf de voorwaarden bepalen. Maar de wettelijke garantie gaat voor fabrieksgarantie. “Indien de verkoper wordt aangesproken, kan hij zich niet verschuilen achter het beleid van de fabrikant.”
©PXimport
Bedrijf failliet: hoe zit het dan met de garantie?
Heb je een product gekocht bij een winkel of bedrijf dat failliet is? Dan kun je bij die winkel of dat bedrijf niet meer aankloppen om het product te laten repareren. Dat geldt ook als je je product wil ruilen. Een bedrijf dat failliet is mag namelijk geen geld teruggeven aan de klant, omdat dat geld wordt vastgehouden door de curator. Ook ruilen voor een ander product is niet mogelijk; alle producten zijn op het moment van een faillissement eveneens eigendom van de curator.
Gaat een product binnen de garantietermijn kapot, maar is de winkel waar je het product hebt gekocht, failliet? Dan heb je nog wel gewoon recht op de garantie, maar in dat geval moet je dan aankloppen bij de fabrikant van het product. De kassakoopbon van de (failliete) winkel mag dan als bewijs fungeren voor de datum dat je het product hebt gekocht.
Product is al ter reparatie bij de failliete winkel
Heb je een product ter reparatie aangeboden bij een winkel, maar is deze winkel in de tussentijd failliet verklaard? Dan is de kans erg klein dat je het product (al dan niet gerepareerd) snel terugkrijgt. Bij een faillissement hebben schuldeisers zoals de Belastingdienst en het UVW (voor de doorbetaling van het loon van ontslagen medewerkers) altijd voorrang op consumenten. Je zult dan heel lang moeten wachten op teruggave van het product, meestal pas tot het moment dat het bedrijf is overgenomen. Vindt er géén overname plaats, dan ben je je product waarschijnlijk voorgoed kwijt.
Anders is het als je defecte product door de failliete winkel is opgestuurd naar een fabrikant. Dan zou je in principe moeten kunnen aankloppen bij die fabrikant, maar dan moet je wel zeker weten dat jouw product daar inderdaad ter reparatie is aangeboden. Contact opnemen met de failliete winkel is echter vaak zeer lastig.
Cadeaubonnen en faillissement
Heb je een cadeaubon van een bedrijf dat failliet is? Dan heeft deze bon op dat moment geen waarde meer. Ook in die gevallen beland je dus achterin de rij als je bij een failliet bedrijf aanklopt om de waarde van de bon terug te krijgen. Nou zal dat laatste sowieso nooit het geval is, want het gaat dan om een tegoed: het geeft je geen recht op (teruggave) van geld; alleen in goederen. In het geval van het recent failliet verklaarde BCC kan het zijn dat een cadeaubon van dat bedrijf nog wel geldig is tijdens een faillisementsuitverkoop.
Hoelang is de wettelijke garantie?
Terug naar de algemene garantie op producten. De wet is vrij vaag over hoelang de wettelijke garantie precies is. Er geldt geen vaste termijn; het product moet een redelijke periode goed functioneren. Maar wat is redelijk? Dit hangt af van het type product, de prijs en wat er is verteld bij aankoop. Bierling: “Het hangt samen met mededelingen die in bijvoorbeeld reclame-uitingen zijn gedaan.” Omdat de wet geen exacte termijn noemt, heeft de brancheorganisatie voor elektronica UNETO-VNI richtlijnen opgesteld. Die wordt gehanteerd door winkels die zich hierbij hebben aangesloten. Dit geldt voor veel elektronicawinkels. Welke dat zijn, is na te zoeken op www.uneto-vni.nl. De richtlijn bepaalt dat een televisie van duizend euro of meer het minstens zes jaar moet doen. Een radio van 250 euro moet minimaal drie jaar blijven werken. In de tabel zijn de termijnen voor enkele veelvoorkomende categorieën te vinden.
©PXimport
Wordt in deze periode alles vergoed?
In principe moet een winkelier het product in de genoemde periode herstellen of vervangen. Als dat niet lukt, moet het aankoopbedrag worden teruggestort. Als het product al meerdere jaren is gebruikt, is het volgens ConsuWijzer wel redelijk als de klant een deel van de reparatie meebetaalt. Dat geldt ook bij vervanging door een nieuw exemplaar of ontbinding van de koop. “Als een televisie het vijf jaar heeft gedaan, kan het zijn dat de consument niet het volledige bedrag terugkrijgt,” zegt Bierling. Ook Media Markt hanteert die regel. “De verdeling van bijvoorbeeld de reparatiekosten is naar rato van het aantal maanden dat het product in bezit is geweest in verhouding met de gemiddelde levensduur,” vertelt woordvoerder Ruth Leijting over het beleid dat elektronicawinkel hanteert. “Wanneer een klant niet wenst mee te betalen, is er de mogelijkheid om de koopovereenkomst te ontbinden. De waarde van het product wordt dan berekend naar rato van de leeftijd en de gemiddelde levensduur.”
Een tegoedbon, mag dat?
Bij sommige winkels wordt een tegoedbon aangeboden in plaats van het bedrag terug te geven. Een winkel mag dat wel aanbieden, maar daar hoeft een klant niet mee akkoord te gaan. Als de klant zijn geld terug wil, moet een winkelier daaraan voldoen.
En, zoals gezegd: een tegoedbon is niet meer geldig op het moment dat een winkel failliet is. Je kunt er dus geen producten meer mee kopen en geld terugkrijgen is sowieso niet mogelijk met een tegoedbon.
Als de winkelier tegenstribbelt
Het kan voorkomen dat de winkelier niet meewerkt. Hij beweert bijvoorbeeld dat het product niet netjes is behandeld en daardoor stuk is gegaan. In de wet staat dat de bewijslast gedurende de eerste zes maanden bij de verkoper ligt. Hij moet dan bewijzen dat je het product onzorgvuldig hebt gebruikt. Na dat eerste halfjaar is het aan de consument om met bewijs te komen. Het varieert hoe streng winkels hiermee omgaan. Leijting over het beleid van Media Markt: “Dit bewijzen is vaak moeilijk of zelfs onmogelijk voor de koper. Om het niet onnodig moeilijk te maken, ontnemen wij de bewijslast. Tenzij er duidelijk sprake is van een defect als gevolg van externe onheil zoals vocht, een val, stootschade of verkeerd gebruik.”
Geschillencommissie
Wie er niet uitkomt met een winkelier, kan naar De Geschillencommissie. Veel elektronicawinkels zijn hierbij aangesloten. Informatie hierover is te vinden op www.degeschillencommissie.nl. Als de verkoper niet is aangesloten bij deze commissie, rest de gang naar de rechter. Het is in zo’n geval belangrijk een inschatting te maken van de kosten. Als je een rechtsbijstandsverzekering hebt, is het de moeite waard die in te schakelen.
Altijd terug naar verkoper
Om gebruik te maken van garantie, ga je altijd terug naar de verkoper. Het niet verstandig om de fabrikant rechtstreeks aan te spreken, want de koopovereenkomst is gesloten met de verkoper. Hij moet juridisch gezien dus het probleem oplossen. Bij een faillissement is dat wel anders, dan mag je meestal wel aankloppen bij de fabrikant.
Maar als onder normale omstandigheden een verkoper niet wordt ingelicht dat je de fabrikant rechtstreeks benadert, kan hij later een klacht afwijzen. Hij kan bijvoorbeeld tegenwerpen dat hem niet de kans is gegund om het product zelf te repareren, wat goedkoper uit had kunnen pakken. “In de praktijk zien we dat winkels vaak doorverwijzen naar de fabrikant,” zegt Bierling. “Dit kan soms sneller werken, omdat de winkelier het product zelf ook moet doorsturen.” Toch gaat daar nog weleens wat mis mee. “We krijgen meldingen dat de verkoper uit beeld verdwijnt en de consument het met de fabrikant uit moet zoeken.” Het komt ook voor dat een fabrikant zich aan eigen opgestelde garantievoorwaarden houdt, terwijl de consument op basis van de wet recht heeft op herstel, nieuw product of geld terug.
Help, het bonnetje is kwijt!
Wie teruggaat naar de winkel voor garantie, wordt meestal gevraagd om het aankoopbewijs te overleggen. Het is dus zaak het bonnetje goed te bewaren. Volgens de Consumentenbond is een kopie of foto van een bonnetje overigens ook geen probleem. Als dat toch ontbreekt, is het mogelijk om een ander bewijs te overhandigen. Denk aan een bankafschrift als je hebt betaald via internetbankieren of een pinautomaat. Als daar overtuigend uit blijkt dat het product is aangeschaft, is dat voldoende. Bij een faillissement is het altijd slim om het bonnetje te bewaren.
Extra garantie afsluiten
Soms bieden verkopers tegen bijbetaling extra garantie aan. Voor een winkel is dat aantrekkelijk: het zorgt voor extra omzet. Maar is het verstandig? Vaak is het overbodig. De winkelier is verplicht een product te leveren dat een redelijke termijn meegaat. Als het apparaat eerder kapotgaat, moet hij zorgen voor reparatie, nieuw product of geld terug. Een voordeel van extra garantie is dat er minder moeilijk wordt gedaan over de bewijslast. De klant hoeft ook na zes maanden niet te bewijzen zorgvuldig om te zijn gegaan met het apparaat. Extra garantie kun je ook overwegen als de garantietermijn duidelijk langer is. Denk aan een garantie voor vijf jaar, terwijl de wettelijke garantie maar drie jaar geldt.
Moet je een refurbished apparaat accepteren?
De laatste tijd worden steeds meer refurbished apparaten verkocht. Het zijn tweedehands apparaten die zijn nagekeken en – waar nodig – hersteld. Sommige winkeliers stellen voor een kapot product te vervangen voor een refurbished exemplaar. Dat hoeft een klant niet te accepteren. Hij heeft (als reparatie niet lukt) recht op een volledig nieuw exemplaar. De rechter heeft zich hier tot tweemaal toe over uitgesproken in een zaak tegen Apple.
Let ook goed op bij de aankoop van een refurbished of 'tweede kans'-artikel, er is namelijk een verschil. Een refurbished apparaat zoals bijvoorbeeld een telefoon of laptop kan gebruikssporen bevatten, zoals een licht beschadigd scherm of toetsen die ietwat versleten zijn.
Een tweede kans-product is een apparaat dat even uit de verpakking is gehaald, maar niet of nauwelijks is gebruikt. Vaak is dan alleen de verpakking beschadigd. Een tweede kans-artikel is dus heel kort gebruikt, terwijl een refurbished product grondig door de verkoper is gecontroleerd en eventueel is gerepareerd, bijvoorbeeld door het glas van een telefoon te vervangen. Een refurbished product is doorgaans vele malen goedkoper dan het product als nieuw is, terwijl er bij een tweede kans-product vaak maar echt een heel klein stukje van de prijs af gaat.
Ook hier speelt garantie een rol. Een refurbished product moet minimaal 6 maanden garantie hebben. Bij tweede kans-producten is de garantie gelijk als het product nieuw zou zijn, dus doorgaans is dat twee jaar.
©PXimport
Garantie in andere Europese landen
Bij aankoop van een product in een land dat behoort tot de Europese Unie (plus Liechtenstein, Noorwegen en IJsland) gelden de bepalingen die in de Europese richtlijn Koop en Garantie zijn vastgelegd. Je hebt dus minimaal twee jaar recht op reparatie of vervanging. Dat moet bovendien binnen redelijke termijn gebeuren. Als dat niet mogelijk is, dan moet de klant zijn geld terugkrijgen. In sommige landen moet je een defect wel binnen twee maanden na constateren melden, zo ook in Nederland. Als een bedrijf binnen de EU een garantiegeval niet goed afhandelt, kun je een klacht indienen bij het Europees Consumenten Centrum (ECC). Deze organisatie is in het leven geroepen om klanten te helpen hun klachten neer te leggen bij de geschillencommissie in het land van aankoop.
©PXimport
Garantie buiten Europa
Wie een product koopt buiten de Europese Unie, heeft te maken met de regels van het land van aankoop. Met een uitzondering: als de buitenlandse winkel zich nadrukkelijk richt op de Nederlandse markt, gelden dezelfde regels als in Nederland. Beroep op garantie in het buitenland is altijd lastiger dan bij een Nederlandse winkel. Niet alleen door de afstand, maar ook door de taalbarrière. Dat geldt zeker voor Chinese webwinkels. Om Europese klanten tegemoet te komen heeft het Chinese AliExpress wel geregeld dat smartphones en tablets een jaar garantie hebben. Dit wordt afgehandeld door verzekeraar Allianz. Voor andere producten is het afwachten hoe er met garantie wordt omgegaan. Houd sowieso rekening met een lange reparatietijd. Ook moet je soms een video toesturen waarin je het defect bewijst. Wie koopt in Amerika vindt bij Amazon de nodige informatie over garantie, maar ook hier geldt dat het versturen van een kapot product voor vertraging kan zorgen.
©PXimport
Laptop laten vallen, garantiegeval?
Garantie dekt niet onzorgvuldig gebruik. Wie zijn laptop laat vallen, kan geen aanspraak maken op garantie. In zo’n geval kun je wel uitzoeken of een verzekering de schade dekt. Als het in huis gebeurt, valt de schade mogelijk onder de inboedelverzekering. Er gelden wel voorwaarden, want je mag niet roekeloos zijn omgegaan met het apparaat. Bovendien wordt schade die je zelf veroorzaakt niet altijd vergoed. Als een partner of kind het heeft gedaan, is het wel gedekt. Exacte voorwaarden zijn te vinden in de polis van de verzekeraar. Een inboedelverzekering geldt alleen binnenshuis. Een ongelukje in de tuin wordt dus niet vergoed. Soms wordt een ongeluk in een ander huis wel vergoed, bijvoorbeeld een vakantiehuis. Verder sluiten verzekeraars soms smartphones en tablets uit. Om ze toch te kunnen verzekeren, kun je een kostbaarhedenverzekering overwegen. Wie op vakantie is, kan schade proberen te verhalen op de reisverzekering. Die vergoedt meestal een dagwaarde met een maximum. Als er in de voorwaarden staat dat je maximaal 300 euro vergoed krijgt, is dat voor een splinternieuwe laptop dus niet zo’n hoog bedrag. Overweeg in zo’n geval een hogere dekking af te sluiten. Ook smartphones zijn gedekt, met een maximum.
Dit wordt veel gerepareerd
Sommige producten worden vaker aangeboden ter reparatie dan andere. “Laptops, tablets en smartphones zijn niet meer weg te denken uit het dagelijks leven,” zegt Ruth Leijting van Media Markt. “Op die producten zien we dat er eerder een beroep op garantie wordt gedaan bij een defect dan bijvoorbeeld voor een printer of e-reader.”
