Muziek streamen met je Raspberry Pi met de gebruiksvriendelijke Debian-fork Volumio. Dit besturingssysteem speelt alle gangbare muziekbestanden in hoge resolutie af, zoals flac, wav, alac en dsd. Daarnaast is er ook ondersteuning voor mp3’tjes en Spotify-streams, waardoor Volumio zeer breed inzetbaar is.

Volumio is oorspronkelijk ontworpen voor gebruik op een Raspberry Pi, maar inmiddels is deze Debian-fork ook beschikbaar voor allerlei andere singleboardcomputers. Zo zijn er installatiebestanden voor Odroid, CuBox-i, Sparky, BeagleBone, Pine64, UDOO en ASUS Tinker Board. Daarnaast werkt deze Linux-distributie ook op pc’s met een x64- of x86-infrastructuur. Aangezien wij de voorkeur geven aan een compacte audiostreamer die we probleemloos bij overige hifiapparatuur kunnen neerzetten, geniet de installatie op een singleboardcomputer de voorkeur. In deze masterclass gebruiken we hiervoor de Raspberry Pi 3 Model B.

Audio-output op Pi

Het is belangrijk om goed na te denken via welke audio-output je het muzieksignaal doorgeeft aan de versterker van het muzieksysteem. De analoge 3,5mm-geluidsuitgang van de Raspberry Pi biedt helaas niet zo’n goede audiokwaliteit. Voor een beter resultaat koppel je de Raspberry Pi via hdmi aan een versterker. Ook met een digitaal/analoog-converter (dac) met usb-ingang is er een uitstekende geluidskwaliteit haalbaar. Tot slot kun je als alternatief een uitbreidingskaart van een merk als HiFiBerry overwegen.

Met de HiFiBerry Digi+ Standard beschik je bijvoorbeeld over een optische s/pdif-aansluiting, waarmee je moeiteloos een 24bit/192kHz-audiosignaal aan de versterker doorgeeft. Aansluiten gebeurt op de zogeheten gpio-connector. Overigens zijn er allerlei zogeheten i2s-dacs voor Raspberry Pi beschikbaar die hi-res-audio ondersteunen.

I2s is speciaal ontworpen om digitale audiogegevens zo nauwkeurig mogelijk te verwerken via een kort signaalpad. Dat resulteert doorgaans in een audioweergave met een zeer hoge detaillering. Volumio verkoopt in zijn eigen webwinkel diverse geschikte i2s-dacs met analoge rca-uitgangen. Surf hiervoor naar de webwinkel van Volumio. Houd er rekening mee dat je sommige i2s-dacs op de Raspberry Pi moet solderen. Veel uitbreidingen hebben een eigen voeding, dus zorg er indien nodig voor een vrij stopcontact.

©PXimport

Volumio installeren

Je downloadt Volumio vanaf de officiële website, waarna je het image naar een micro-sd-kaart wegschrijft. Dat kan op een machine met Windows, macOS of Linux, waarbij je de micro-sd-kaart eventueel met een sd-adapter in de kaartlezer stopt. Het programma Etcher kan je bij dit klusje prima helpen. Je voegt het uitgepakte img-bestand aan Etcher toe en selecteert daarna het juiste opslagmedium. Na een klik op Flash! zet het programma het image op de micro-sd-kaart. Dit klusje neemt enkele minuten in beslag.

Etcher geeft bij sommige micro-sd-kaarten om onduidelijke redenen een foutmelding. Gebruik in dat geval als alternatief het programma Win32 Disk Imager om het geheugenkaartje te flashen. Je stopt de micro-sd-kaart vervolgens in de Raspberry Pi en sluit deze op je muzieksysteem aan. Verder koppel je de Raspberry Pi aan het thuisnetwerk. Gebruik hiervoor bij voorkeur een kabel. Het makkelijkste is als je router via dhcp automatisch een dynamisch ip-adres toewijst.

Heb je een usb-stick of externe schijf met muziekbestanden, dan koppel je die aan de usb-poort van de Raspberry Pi. Als laatste sluit je het apparaatje op de voeding aan. Houd er rekening mee dat het de eerste keer zo’n vijf minuten duurt voordat Volumio is opgestart. De reden hiervoor is dat het besturingssysteem tijd nodig heeft om onder meer aanvullende pakketten te installeren.

Eerste configuratie

Je bedient de muziekserver via een webinterface. Dat kan met iedere browser van een willekeurige computer, tablet, smartphone, smart-tv of e-reader. De enige eis is dat het bedieningsapparaat in het thuisnetwerkwerk is aangesloten. Verder adviseren de makers om zoveel mogelijk Google Chrome of de officiële apps voor Android en iOS te gebruiken.

Via een browser surf je naar http://volumio.local om de webinterface te openen. Als dat niet lukt, vul je als alternatief het ip-adres van de Raspberry Pi in. Weet je het ip-adres niet, dan gebruik je een netwerktooltje of de webinterface van je router om deze cijferreeks te achterhalen. Chrome-gebruikers doen hiervoor een beroep op de extensie mDNS Browser.

Voor mobiel gebruik adviseren de makers de netwerk-apps Fing (Android) en Net Analyzer (iOS). Als de Volumio-streamer bijvoorbeeld via het ip-adres 192.168.1.20 bereikbaar is, typ je in de adresbalk van je browser http://192.168.1.20 om de webinterface te openen.

©PXimport

Volumio neemt zijn gebruikers direct mee op sleeptouw. In de configuratiewizard geef je namelijk de eerste instellingen op. Na het selecteren van de Nederlandse taal pas je eventueel de naam van de muziekstreamer aan. De volgende stap is erg belangrijk, want hier stel je de gewenste geluidsuitgang in. Geef bovenin aan of er een i2s-dac op de Raspberry Pi is aangesloten, bijvoorbeeld een uitbreidingskaart van HiFiBerry of IQaudIO. Is dat het geval, dan selecteer je in het uitrolmenu het juiste type.

Heb je geen uitbreidingskaart aangesloten? Selecteer als alternatief de 3,5mm-geluidsuitgang (Audio Jack) of hdmi-output. Bij gebruik van een Raspberry Pi 3, de Zero W of een aparte wifi-dongel meld je het systeem eventueel aan op een draadloos netwerk. Kies in dat geval de juiste ssid en vul het bijbehorende wachtwoord in. Als er een netwerkkabel op de ethernetpoort is aangesloten, sla je deze stap over.

Muziekbronnen toevoegen en luisteren maar

Volumio wil graag weten waar je muziekbestanden staan opgeslagen. Het is geen probleem wanneer je hiervoor verschillende (opslag)apparaten gebruikt. Volumio maakt er namelijk één grote muziekbibliotheek van. Kies je voor de eenvoudige weg, dan sluit je een externe schijf of usb-stick met audiobestanden op de Raspberry Pi aan.

Je kunt ook een netwerkbron opgeven. Je kiest dan voor Voeg nieuwe schijf toe, waarna je de naam, het ip-adres en het pad invult. Via Geavanceerde opties weergeven verschijnt voor de gedeelde map een keuze tussen de protocollen cifs en nfs. Vul zo nodig ook de gebruikersnaam en het wachtwoord in. Op deze manier voeg je bijvoorbeeld een gedeelde map van een nas of pc toe. Vergeet niet om te kiezen voor Opslaan. Wanneer Volumio de netwerkbron goedkeurt, staat er onder Verbonden een groen vinkje.

Soms herkent Volumio je nas niet als netwerkbron. Een mogelijke reden hiervoor is dat de nfs-service staat uitgeschakeld. Op een nas van Synology navigeer je naar Configuratiescherm / Bestandservices om de optie NFS inschakelen te activeren. Aan het eind van de configuratiewizard vraagt Volumio om een vrijwillige donatie. Maak eventueel een keuze en kies Done om het hoofdvenster van de muziekstreamer te openen.

©PXimport

Hoewel je nog volop aan Volumio kunt sleutelen, is de muziekstreamer in de basis gereed voor gebruik. Voordat we dieper ingaan op allerlei instellingen, spelen we eerst eens wat muziek af. Zo weet je of de muziekstreamer goed werkt. De bediening is vrij eenvoudig, via Bladeren sorteer je de muziekbibliotheek op artiest, album of genre. Kies je voor Music Library, dan zie je welke opslagdragers en netwerkbronnen er aan Volumio gekoppeld zijn. Hierbij blijft de oorspronkelijke mappenstructuur behouden.

Fijn is dat het besturingssysteem zo nodig zelfstandig artiesten-afbeeldingen van internet plukt, waardoor de gebruikersomgeving er modern uitziet. Je klikt een liedje of een compleet album aan om de muziekweergave te starten. Welke pagina je in de webinterface ook opent, bovenaan staan de bedieningstoetsen altijd paraat. Je maakt naar eigen inzicht afspeellijsten aan en voegt liedjes aan je favorieten toe. Op de beginpagina zie je welk nummer Volumio momenteel afspeelt. Hier pas je het volume eventueel aan. Verder zie je hier informatie over het audioformaat en de afspeelkwaliteit.

Zodra je verse albums aan een muziekbron hebt toegevoegd, wil je die uiteraard in Volumio weergeven. Je regelt dat door de muziekbronnen bij te werken. In de webinterface open je de instellingen door rechtsboven op het tandwieltje te klikken. Kies daarna voor Mijn muziek.

Via Update controleert Volumio de muziekbronnen op wijzigingen. Je kunt ook besluiten om de database volledig opnieuw op te bouwen. Klik in dat geval op Opnieuw scannen. Zeker bij omvangrijke collecties duurt deze taak enige tijd.

Dsd afspelen

Voor audiofielen loont het de moeite om de afspeelinstellingen even door te nemen, zeker als je van plan bent om naar hoogwaardige dsd-opnames (direct stream digital) te luisteren. Kies in de instellingen voor Afspeel opties. Bovenin wijzig je eventueel de output, voor het geval je bijvoorbeeld op een later moment een (andere) i2s-dac aan je Raspberry Pi wilt koppelen.

Is je dac in staat om dsd-opnames te verwerken, dan kies je hier voor de optie DSD Direct. Besef overigens goed dat er vrijwel geen betaalbare dacs bestaan die zowel een dsd- als pcm-audiosignaal (native) kunnen decoderen. Wil je naast dsd ook nog naar andere audioformaten luisteren, dan kies je voor de optie DSD over PCM (DoP). Verder pas je naar eigen wens het automatische volumeniveau en de buffergrootte aan. Na iedere wijziging klik je bij het juiste onderdeel op Opslaan.

Webradio en Spotify met Volumio

Een prettige eigenschap is dat Volumio gebruikers toegang geeft tot talloze radiostations. Via Bladeren / Web Radio zoek je eenvoudig een leuke zender op. Je gebruikt hiervoor de categorieën Top 500 Radios (Shoutcast), Per genre (Shoutcast) en Per country (Dirble). Zodra je iets leuks hebt ontdekt, vergeet dan niet om het radiostation aan je favorieten toe te voegen. Je gebruikt hiervoor het pictogram met de drie puntjes.

Kun je een bepaalde zender niet vinden? Geen probleem, want Volumio bevat een functie om zelf een link van een radiostation toe te voegen. Klik hiervoor achter Mijn Web Radios op het pictogram met de drie puntjes en kies voor Webradio toevoegen. Je vult een naam en de juiste url in, waarna je bevestigt met Toevoegen. Op internet bestaan er allerlei websites waar je de benodigde links van webradiostations kunt terugvinden, bijvoorbeeld via deze site.

Op een moderne muziekstreamer mag ondersteuning voor Spotify natuurlijk niet ontbreken. Deze streamingdienst voeg je dan ook relatief gemakkelijk aan Volumio toe. Voordat je daarmee aan de slag gaat, is het belangrijk om te weten dat er hiervoor een Premium-abonnement van Spotify is vereist. Dat kost 9,99 euro per maand. Volumio ondersteunt het gebruik van plug-ins en via deze weg kun je de Zweedse streamingdienst dan ook toevoegen.

©PXimport

Kies in de instellingen voor Plugins / Zoek Plugins. Bij het onderdeel Music Services staat de Spotify-uitbreiding al voor je klaar, waarna je via Installeren de muziekdienst toevoegt. Werp daarnaast nog even een blik op de YouTube-uitbreiding en installeer die desgewenst ook meteen even. Het is overigens normaal dat de installatie van een plug-in even op zich laat wachten.

Sluit via Close het installatievenster en open het tabblad Geïnstalleerde Plugins. Activeer daarna de Spotify-uitbreiding en kies voor Settings om je inloggegevens in te vullen. Het onderdeel Bladeren geeft je nu toegang tot de muziekdienst. Zo haal je onder meer je persoonlijke afspeellijsten op en zie je welke albums er onlangs zijn verschenen.

Statisch ip-adres instellen

Vanwege dhcp wil het ip-adres van de Volumio-streamer nog weleens wisselen. Dat is niet altijd gewenst, zeker niet als je met meerdere apparaten de muziekbibliotheek beheert. Hoewel nagenoeg alle routers een functie hebben om een statisch ip-adres aan een apparaat toe te wijzen, kan dat ook rechtstreeks vanuit Volumio.

In de instellingen kies je voor Netwerk, waarna je de optie Automatic IP bij het onderdeel Wired Network of Wireless Network deactiveert. Stel vervolgens het statische ip-adres in. Bij gebruik van een bekabelde verbinding zet je de draadloze netwerkadapter op deze pagina meteen uit.

Wanneer je een Raspberry Pi 3 of Zero gebruikt, zendt Volumio automatisch een draadloos netwerk uit. Dat is nergens voor nodig, dus de optie Enable Hotspot kun je ook deactiveren. Vergeet tot slot de wijzigingen niet op te slaan.

Updates installeren

Volumio brengt regelmatig nieuwe updates uit. Vanzelfsprekend wil je altijd de nieuwste versie gebruiken. Vanuit het instellingenmenu kies je achtereenvolgens voor Systeem en Controleer updates. Is er een nieuwe versie beschikbaar, dan verschijnt er een overzicht met verse vernieuwingen. Zodra je de update installeert, vraagt Volumio na afloop om een herstart.

Heb je ook interesse in bèta-releases van Volumio? Zet het systeem dan in testmodus, zodat je als eerste updates ontvangt. Surf hiervoor naar http://volumio.local/dev. Als dat niet werkt, vervang je volumio.local voor het juiste ip-adres. Bij het onderdeel Test Mode klik je op TRUE.

Als je nu volgens de reguliere procedure gaat updaten, worden daarmee voortaan ook de bèta-releases geïnstalleerd. Overigens kun je in de systeeminstellingen Volumio ook terugzetten naar de fabrieksinstellingen. Werkt de muziekstreamer bijvoorbeeld niet meer goed, dan helpt het nog weleens door de optie Factory Reset aan te klikken.

©PXimport

Upnp/dlna en AirPlay

Volumio herkent upnp/dlna-servers in het netwerk, zodat je deze muziek eenvoudig in de muziekbibliotheek integreert en op het aangesloten muzieksysteem afspeelt. Volumio fungeert daarnaast ook als een upnp-media-renderer en kan muziekstreams rechtstreeks van andere apparaten ontvangen. Denk bijvoorbeeld aan een computer in je thuisnetwerk, maar ook aan een smartphone of tablet.

Je hoeft binnen Volumio hiervoor niets te wijzigen. Onder Windows gebruik je bijvoorbeeld het programma Stream What You Hear, waarbij je aangeeft dat je de muziek via het Volumio-systeem wilt afspelen. In de instellingen kies je tussen een mp3- en pcm-stream.

Als alternatief programma voor Windows kun je TuneBlade overwegen, waarmee je de pc transformeert in een AirPlay-streamer. Met dit protocol kan Volumio ook overweg, dus vanaf een iPhone, iPad en Mac stream je indien gewenst rechtstreeks liedjes naar de muziekstreamer. Tot slot bestaan er voor Android ook allerlei geschikte apps, zoals AllConnect, AirAudio en Allstream.

Tot slot

Een Raspberry Pi verbruikt heel weinig energie en het is in principe geen probleem om deze muziekstreamer permanent aan te laten staan. Maar áls je hem uitzet, schakel hem dan netjes via de interface van Volumio uit. Trek liever nooit zomaar de kabel uit de Raspberry Pi, de sd-kaart waar het besturingssysteem opstaat raakt anders na verloop van tijd corrupt, waarna de Volumio-streamer dan niet meer normaal kan opstarten. Mocht dat toch gebeuren: formatteer de sd-kaart dan en volg deze masterclass dan opnieuw.

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.