Bent u een actieve en allround multimedia-gebruiker? Dan is het u opgevallen dat er enorm veel audio- en videoformaten worden gebruikt. In het bijzonder als u veel multimediabestanden beluistert en bekijkt met behulp van de webbrowser, dan kunnen er de meest vreemde dingen gebeuren. En wat te denken van het converteren, importeren en exporteren van geluid en beeld? Bij deze presenteren we u dan ook een overzicht van de meest gebruikte audio- en videoformaten...

Bent u een actieve en allround multimedia-gebruiker? Dan is het u opgevallen dat er enorm veel audio- en videoformaten worden gebruikt. In het bijzonder als u veel multimediabestanden beluistert en bekijkt met behulp van de webbrowser, dan kunnen er de meest vreemde dingen gebeuren. En wat te denken van het converteren, importeren en exporteren van geluid en beeld? Bij deze presenteren we u dan ook een overzicht van de meest gebruikte audio- en videoformaten...

Audioformaten

We beginnen – relatief eenvoudig – met de meest gebruikte audioformaten. In principe kunnen alle audioformaten (tenzij u het verschil écht kunt horen) dezelfde geluidskwaliteit weergeven. Ware het niet dat de uiteindelijke geluidskwaliteit wordt bepaald door (1) de hoeveelheid opslagruimte, (2) de gebruikte bitrate, (3) de mate van compressie en (4) de eigenschappen van de geluidstroom (= sample rate, mono, stereo). Merk op: onderling hebben deze vier eigenschappen álles met elkaar te maken! De truc is dan ook het gebruiken van het juiste audioformaat op het juiste moment. Een audio-track afkomstig van een audio-CD heeft niets te zoeken op een website en – omgekeerd – ‘mono streaming low bandwidth internetradio’ gaat u niet op een audio-CD branden. Hoewel? Alles is mogelijk...

AAC

AAC staat voor ‘Advanced Audio Coding’ en het levert betere compressieresultaten op dan MP3. AAC is populair geworden als het standaard bestandsformaat voor de iPod, hetgeen mede is te danken aan de DRM-techniek (= ‘Digital Rights Management’), waarmee auteursrechten kunnen worden veiliggesteld: “Het aangekochte AAC-bestand draait alleen op de geautoriseerde afspeelapparaten.” AAC wordt overigens ook wel aangeduid als ‘MPEG-4 Part 3’, hetgeen de relatie met MP3 verklaart. In de dagelijkse praktijk zijn beveiligde AAC-bestanden vrij onhandig om de omgang. Surft u dan ook naar de website voor een kopie van het hulpprogramma ‘Magic AAC to MP3 Converter’. Uiteraard beschikt u dan over iTunes en legale AAC-bestanden die kunnen worden afgespeeld op úw computer.

CDA

Met de extensie CDA (= ‘Compact Disc Audio’) slaan we de plank eigenlijk compleet mis, want het CDA-bestand van slechts 44 bytes bevat slechts een plaatsbepaling voor de daadwerkelijke ruwe (= ‘RAW’) audiogegevens die op het CD-plaatje staan. Zulks in verband met het rippen door onder andere Windows Media Player 11... Die audiogegevens op het CD-plaatje zijn akelig eenvoudig te begrijpen, want iedere losse audio-track is gesampled op 44,1 kHz in 16 bits in stereo. Het rekensommetje wordt dan ook 44100 x 2 x 2 = 176400 bytes / 1024 = 172,27 KB. En meer smaken zijn er niet... Surft u naar de website voor een kopie van de tool ‘Audiograbber’, waarmee u een audio-CD naar diverse bestandsformaten kunt rippen, waarbij u ook de eigenschappen (= sample rate, bits, kanalen) van het geluid kunt aanpassen. Omgekeerd is ook mogelijk, want als u aan de hand van losse muziekbestanden een audio-CD wilt branden, dan kunt u Windows Media Player 11 of Nero Burning Rom gebruiken.

M4A

M4A mag ook worden aangeduid als ‘MPEG-4 Audio’. M4A kennen we – net als AAC – van de iTunes Store, alwaar het wordt gebruikt om onbeveiligde (= ‘DRM-free’) muziekbestanden aan te bieden. De iTunes Store levert ook M4P-bestanden, waarvoor we u verwijzen naar de reeds genoemde extensie AAC.

MP3

MP3 is een verwijzing naar ‘MPEG-1 Audio Layer 3’ en het gaat om een audioformaat dat ongeveer gelijktijdig is – zoals de naam al aangeeft – geïntroduceerd met ‘MPEG-1 Video’; zij het dat VCD en SVCD gebruik maken van ‘MPEG-1 Audio Layer 2’. MP3 maakt gebruik van ‘lossy compression’, wat aangeeft dat er mogelijk informatie verloren kan gaan tijdens het coderen van het geluid. (Het alternatief is ‘lossless compression’, waarbij géén informatie verloren gaat. Zonder verlies dus, zoals bij RAR en ZIP...) Hoeveel informatie er verloren gaat? Dat is geheel afhankelijk van de ingestelde bitrate én van het gebruikte codeerprogramma. Verder opgemerkt dat er ‘CBR’ (= ‘Constant Bit Rate’) en ‘VBR’ (= ‘Variable Bit Rate’) kan worden gecomprimeerd. CBR garandeert een constante datastroom en VBR maakt slim gebruik van ‘stille momenten’ om bits te besparen die dan tijdens ‘drukke momenten’ kunnen worden ingezet. Bitrates van 128 Kbit/seconde en 160 Kbit/seconde mogen als standaard worden beschouwd. Even rekenen... 128 x 1024 / 8 = 16385 /1024 = 16 KB. En 5 minuten x 60 seconden x 16 KB per seconde = 4800 KB / 1024 = 4,68 MB. Surft u eens naar de website om vrijblijvend kennis te maken met ‘Magix MP3 Maker 12’. Dit programma moet u hebben geprobeerd, want het is dé standaard op het gebied van MP3-bewerking!

RA

RA staat voor ‘Real Audio’ en het is een bestandsformaat dat is ontwikkeld door RealNetworks om – met behulp van de ‘RealPlayer’ – te worden gebruikt als streaming audio voor op internet. Inderdaad, dan praten we over realtime internetradio!

WAV

WAV is min of meer een afkorting voor ‘Wave Audio Format’ en het gaat om een – meestal niet gecomprimeerde – PCM-bitstroom (= ‘Pulse Code Modulation). Een als PCM opgeslagen WAV met een sample rate van 44,1 kHz, 16-bits en stereo is identiek aan een audio-track van een audio-CD, wat maar aangeeft hoe dicht de standaard bij elkaar liggen... In tegenstelling tot een audio-track op een audio-CD, kan WAV op een groot aantal manieren worden gecodeerd: (1) met verschillende sample rates, (2) 8-bits of 16-bits, (3) stereo of mono. Daarbij hoeft niet alleen het PCM-formaat gebruikt te worden: “MP3 en WMA zijn ook mogelijk!” Snel meer weten? Dan moet u gewoon de Geluidsrecorder van Windows zélf eens proberen. En als u op zoek gaat naar een mooi audiobewerkingsprogramma, dan surft u naar ‘www.oldversion.com’ voor de tool ‘Cool Edit Pro’; tegenwoordig ‘Adobe Audition’. WAV is voor geluid, wat AVI is voor video: “Een bestandsformaat waarmee u altijd en overal terechtkunt.” En dat is dan ook meteen de énige reden dat WAV nog bestaat, want als bestandstype heeft het feitelijk afgedaan...

WMA

WMA staat voor ‘Windows Media Audio’ en het is het Microsoft-alternatief voor MP3 en RealAudio (= ‘RA’). WMA staat voor een goede kwaliteit (48 kHz, stereo) bij een lage bitrate (CBR, VBR, AVR) en tevens is rekening gehouden met beveiligingsaspecten (DRM, DES, RC4). WMA kan ook voor streaming doeleinden worden ingezet. De WMA-standaard is opgepikt door veel fabrikanten, waardoor het mogelijk is om WMA-bestanden af te spelen met behulp van DVD-spelers, mobiele telefoons, enzovoort...

Videoformaten

Wat we u over de audioformaten hebben verteld, kunt u zijdelings meenemen naar de videoformaten. U moet namelijk weten dat videobestanden kunnen bestaan uit – naast elkaar, maar intussen wel los – beeld en geluid. Afhankelijk van het videoformaat dat u gebruikt, kunnen we verschillende audioformaten worden ‘ingepakt’. En vergelijking met audio, worden de problemen (...) bij video gigantisch uitvergroot. Als u denkt dat een ongecomprimeerde audio-track afkomstig van een audio-CD met 5 minuten x 60 seconden x 172,27 KB per seconde = 51681 KB / 1024 = 50,47 MB veel ruimte in beslag neemt, dan heeft u het helemaal mis. Wat te denken van 5 minuten x 60 seconden x 25 frames x 768 PAL DVD-hoogte x 576 PAL DVD-breedte x 3 RGB-bytes = 9953280000 / 1024 / 1025 = 9492 MB? Inderdaad, dat past – nog zonder audio erbij – niet eens op een Dual Layer DVD! U kunt dus eenvoudig verzinnen dat video sowieso passend moet worden gemaakt om überhaupt werkbaar te kunnen blijven. Trucs zijn dan het verlagen van de resolutie, het terugbrengen van het aantal frames per seconde en – uiteraard – een goede compressietechniek. Daarbij worden – zeker op internet – concessies gedaan voor wat betreft de beeldkwaliteit, hetgeen weer álles te maken heeft met de gemiddelde brandbreedte van de gemiddelde internetgebruiker.

3GP

Het 3GP-bestandsformaat is een eenvoudige uitvoering van MPEG-4, welke speciaal is ontwikkeld voor gebruik met de mobiele telefoon. 3GP is bedoeld voor lage resoluties en weinig opslagruimte. Surft u naar de website voor het gratis hulpprgramma ‘Free 3GP Video Converter’, waarmee u 3GP-bestanden naar onder andere AVI kunt converteren.

ASF

ASF is de afkorting van ‘Advanced Systems Format’ en ook ‘Advanced Streaming Format’. ASF maakt deel uit van het zogeheten Windows Media Framework en het is bedoeld om streaming multimedia op niet alleen internet te zetten: “Ook direct vanaf de harde schijf moet ASF kunnen worden afgespeeld.” De meest gebruikte subcoderingen die u thans ‘in’ een ASF-bestand tegenkomt zijn WMA voor audio en WMV voor video.

AVI

AVI is de afkorting van ‘Audio Video Interleave’. De term ‘interleave’ kennen we nog van de oude langzame harde schijven, waarbij het een manier was om gegevens op niet-aansluitende sectors neer te zetten, om zodoende de doorvoersnelheid te kunnen optimaliseren. In geval van AVI slaat de term interleave op het ‘afspeeltijdtechnisch’ samenvoegen van audio en video. Immers, geluid en beeld moeten synchroon lopen... Voor dat samenvoegen van audio en video wordt gebruik gemaakt van het RIFF-mechansime (= ‘Resource Interchange File Format’), dat omschrijft hoe verschillende blokken gegevens in één bestand kunnen worden geplaatst. (Merk op: RIFF is een afgeleide van IFF dat is ontwikkeld door Electronic Arts voor de Commodore Amiga!) RIFF maakt het niet alleen mogelijk om audio en video te mengen, maar óók om verschillende audio- en videoformaten te gebruiken. Dat laatste is dan het spel dat we spelen met de audio- en de videocodecs. Helaas heeft dit weer tot gevolg dat de ene AVI de andere AVI niet is, wat zoveel betekent als dat u nooit 100 procent zeker weet of u een AVI-bestand kunt afspelen. Gelukkig is er de tool ‘GSpot’, waarmee u te weten kunt komen welke audio- en videocodec er nodig zijn om het AVI-bestand van dienst correct te kunnen openen. Als u uw systeem in één keer wilt voorzien van de meest gebruikte audio- en videocodecs, dan adviseren we het codec pack ‘K-Lite Mega’. Videobewerkingstechnisch is AVI een heerlijk bestandsformaat, want als u bent voorzien van de benodigde audio- en videocodecs dan kunt u er álle kanten mee op, omdat het algemeen wordt ondersteund. Een van de meest populaire videobewerkingsprogramma’s voor AVI is ‘VirtualDub’. Een interessant conversieprogramma voor niet alleen AVI-bestanden is ‘Total Movie Converter’.

DIVX

DivX is een versie van MPEG-4 en het is razend populair geworden als een van de eerste compressietechnieken waarmee een DVD-Video zonder al te veel kwaliteitsverlies op een CD-plaatje kon worden gebrand. DivX wordt ondersteund door enorm veel DVD-spelers. De truc is wel om een DVD-Video dan makkelijk te converteren naar DivX en daarvoor gebruikt u dan een tool als ‘Alive DVD Ripper’. DivX is – net als XviD – een zeer populair downloadformaat in de nieuwsgroepen en het wordt veel gebruikt in combinatie met de nieuwe lichting harddisk-multimediaspelers.

DVD

We praten hier natuurlijk over DVD-Video. MPEG-2 ‘NTSC’ voor DVD-Video gebruikt de resoluties 720 x 480, 704 x 480, 352 x 480 en 352 x 240. MPEG-2 ‘PAL’ voor DVD-Video gebruikt de resoluties 720 x 576, 704 x 576, 352 x 576 en 352 x 288. Een normale PAL DVD-Video heeft een resolutie van 720 x 576, waarbij er 25 frames per seconde worden afgepeeld. Het type datastroom is MPEG-2 met een variabele videobitrate. Het audioformaat kan eveneens variëren, zo ook de bitrate ervan. Verder kan een DVD-Video meerdere videostromen, meerdere audiostromen, meerdere ondertitelstromen en interactieve elementen bevatten. Als u in de voor DVD-Video strategische map ‘VIDEO_TS’ kijkt, dan zult u zien dat de – grote – VOB-bestanden de feitelijke multimediagegevens bevatten. U kunt een DVD-Video samenstellen aan de hand van uw eigen audio-/videobestanden met behulp van bijvoorbeeld Windows DVD Maker – van Windows Vista – of Nero Vision. Als u een DVD-Video wilt ‘rippen’, dan moet u eens kijken naar de tool ‘Xilisoft DVD Ripper Platinum’. DVD-Video’s – evenals ‘VIDEO_TS’-mappen – kunt u afspelen met behulp van Windows Media Player 11 en met ‘CyberLink PowerDVD’. Surft u eens naar de webpagina ‘www.videohelp.com’, alwaar onder andere de tools ‘IfoEdit’ en ‘VobEdit’ kunt vinden. Om geweldig en achter de schermen inzicht te krijgen in de manier waarop een DVD-Video is opgebouwd! Een DVD-Video vindt u – als bestand(en) – normaal gesproken terug in de vorm van een DVD-image of een ‘VIDEO_TS’-map. Eventueel als MPG-bestand gepresenteerd, wordt gebruik gemaakt van de hierboven genoemde omschrijving.

FLV

FLV staat voor ‘FLash Video’ en dan denken we aan Macromedia Flash, thans Adobe Flash. FLV is geadopteerd door onder andere Google Video en Yahoo Video en YouTube, wat eenvoudig verklaart waarom dit multimediaformaat zo snel zo populair is geworden. Als u FLV-bestand wilt kunnen afspelen heeft u een Flash Player nodig en die wordt – bijna – automatisch geïnstalleerd als uw webbrowser tegen een SWF- of een FLV-bestand aanloopt, dus dat mag het probleem niet zijn.

MOV

MOV is de bestandsextensie die bij te QuickTime-multimediaformaat van Apple hoort; zie ook ‘MP4’. Binnen de QuickTime-omgeving zijn MOV en MP4 uitwisselbaar, zij het dat MP4 tegenwoordig (lees: buiten de Apple-wereld) populairder is geworden. Als u MOV-bestanden wilt bekijken, dan heeft u de ‘QuickTime Player’ nodig, welke u gratis kunt downloaden.

MP4

MP4 is een directe verwijzing naar MPEG-4 en het gebaseerd op het MOV-bestandsformaat (= QuickTime) van Apple. In combinatie met de ‘QuickTime Pro’ is MP4 een bestandsformaat dat zich uitstekend leent voor conversiedoeleinden. MP4 wordt gebruikt door de iPod Video en MP4-bestanden vindt u in de iTunes Store.

MPG

MPG is het drie-letterige alternatief voor MPEG en dat staat weer voor ‘Moving Picture Experts Group’. Drie bekende MPEG-standaards zijn (1) MPEG-1 oftewel de omschrijving voor de VCD, (2) MPEG-2 oftewel de omschrijving voor SVCD en DVD en (3) MPEG-4 oftewel streaming video met DVD-kwaliteit en extra interactieve multimedia-mogelijkheden. Verder noemen we – zijdelings – MPEG-1 Audio Layer 3 oftewel MP3... De truc van MPEG zit hem in het feit dat er tussen veel videoframes weinig verschillen worden genoteerd; vaak kijkt u meerdere seconden naar dezelfde achtergrond. En informatie die reeds aanwezig is, hoeft niet nogmaals te worden bewaard! Dit gegeven kan worden gecombineerd met compressietechnieken die de gelijkwaardige beelden nog eens extra comprimeert en dan weet u meteen hoe MPEG in elkaar steekt. MPG-/MPEG-bestanden kunnen verschillende soorten MPEG-gegevenstromen bevatten, dus het is even afwachten of uw PC ermee overweg kan. Als er een allround afspeelprogramma op uw computer is geïnstalleerd, dan mogen MPG-/MPEG-bestanden geen probleem opleveren. Windows Media Player 11 kan overweg met MPG-/MPEG-bestanden, waarbij er voor wat betreft de extensie nog véél meer mogelijkheden zijn. Een ander interessant afspeelprogramma is ‘Nero ShowTime’.

RM, RV

De extensies RM (= ‘Real Media’) en RV (= ‘Real Video’) worden niet zelden door elkaar heen gebruikt. Zij het dat RM een bundeling is van RA (= ‘Real Audio’) en RV. De bedenker van dit voor streaming doeleinden en live internettelevisie ontwikkelde bestandsformaat is RealNetworks. Real Video wordt afgespeeld met behulp van de ‘RealPlayer’ en is niet bedoeld om te worden bewaard op uw harde schijf. RV is dan ook een – laten we zeggen – ‘vluchtig’ bestandsformaat. Gelukkig zijn er tools waarmee u RA, RM en RV in realtime kunt grabben en bewaren. Probeert u de tool ‘Audio Video Streaming Capture Suite’ maar eens, welke u kunt vinden op de website ‘www.applian.com’!

SVCD

SVCD staat voor ‘Super Video Compact Disc’ en het rust op een gespecificeerde MPEG-2 standaard. Als extensie komt u SVCD niet tegen, wel als imagebestand dat u op een CD-plaatje kunt branden. MPEG-2 ‘NTSC’ voor SCVD gebruikt de resolutie 480 x 480. MPEG-2 ‘PAL’ voor SVCD gebruikt de resolutie 480 x 576. Een PAL SVCD heeft een resolutie van 480 x 576, waarbij er 25 frames per seconde worden afgepeeld. Het type datastroom is MPEG-2 met een vaste of variabele videobitrate van 2600 kbit/seconde. Het audioformaat is MPEG-1 Audio Layer 2 met een vaste bitrate van maximaal 384 kbit/seconde. U kunt een SVCD tegenkomen in de vorm van een MPG-bestand en dan wordt gebruikt gemaakt van de hierboven genoemde specificaties.

VCD

VCD staat voor ‘Video Compact Disc’ en het rust op een gespecificeerde MPEG-1-standaard. Let wel, VCD is géén bestandsextensie! Een VCD wordt samengesteld door een brandpakket en als los bestand is het een CD-image. MPEG-1 ‘NTSC’ voor VCD gebruikt de resolutie 352 x 240. MPEG-1 ‘PAL’ voor VCD gebruikt de resolutie ‘352 x 288’. Een PAL VCD heeft een resolutie van 352 x 288, waarbij er 25 frames per seconde worden afgepeeld. Het type datastroom is MPEG-1 met een vaste videobitrate van 1150 kbit/seconde. Het audioformaat is MPEG-1 Audio Layer 2 met een vaste bitrate van 224 kbit/seconde. U kunt een VCD tegenkomen in de vorm van een MPG-bestand en dan wordt gebruikt gemaakt van de hierboven genoemde specificaties.

WMV

WMV (we kennen de versies 7, 8 en 9) staat voor ‘Windows Media Video’ en is (gebaseerd op MPEG-4) in principe het Microsoft-alternatief voor DivX, RealVideo (= ‘RV’), XviD en natuurlijk MPEG-4. Versie 9 van WMV is intussen een algemeen erkende videocompressiestandaard die is opgepikt door meerdere fabrikanten; met onder andere een iets aangepaste resolutie zien we WMV 9 ook terug op niet-Microsoft-afspeelapparaten. WMV is verrassend allround met zowel CBR, VBR als ABR (= ‘Average Bit Rate’) en er worden evenzo verrassende compressieresultaten geboekt: “Bij een gelijkwaardige beeldkwaliteit serieus kleiner dan MPEG-4!” Afhankelijk van wijze waarop een WMV-bestand is gecodeerd, kan het ook worden gebruikt voor streaming-doeleinden op internet. Programma’s als Windows Movie Maker, Windows Media Player 11 en (te vinden in het Downloadcentrum van Microsoft) Windows Media Encoder kunnen geweldig overweg met WMV. Met een speciale vermelding voor Windows Media Encoder, want dat is een tool die uw aandacht beslist verdient! Als u WMV-bestanden niet kunt importeren, dan attenderen we u op de freeware utility ‘STOIK Video Converter’, welke is te vinden op de webpagina ‘www.stoik.com/products/svc’.

XVID

XviD is de freeware versie van DivX en daarom al snel razend populair geworden op de P2P-netwerken en in de nieuwsgroepen. Wat mede te danken is aan het feit dat XviD – in tegenstelling tot DivX – op alle platforms draait. Net als DivX (en MPEG-4) wordt XviD ondersteund door de nodige DVD-spelers, wat betekent dat u complete speelfilms van CD kunt afspelen. XviD is, net als DivX, een afgeleide van MPEG-4.

Offline en online

Na het bovenstaande nog iets over offline en online multimediabestanden. Het verschil tussen offline en online zit hem in het direct kunnen adresseren van – let op! – het complete multimediabestand. Offline staat het multimediabestand op een harde schijf, op een geheugenkaart of op een CD-/DVD-plaatje. Met behulp van het bestandssysteem kunt u dan razendsnel de positie ‘in’ het multimediabestand bepalen, om vanaf die plek verder te spelen. Met behulp van trucs kunt u een multimediabestand zélfs achterstevoren afspelen! Dat alles kan eenvoudig, omdat álle gegevens direct kunnen worden geadresseerd. Staat een multimediabestand daarentegen online, dan zijn er twee problemen: (1) het niet direct op uw afspeelapparaat kunnen benaderen van alle gegevens en (2) de tijd die nodig is om de gegevens te kunnen downloaden. Dat eerste maakt het – bijna – onmogelijk om door het multimediafragment te bladeren voordat het van online naar offline is gehaald (= compleet gedownload). Dat tweede is van belang, omdat u tijdens het downloaden van een multimediafragment in realtime wilt kunnen meeluisteren en/of meekijken: “De downloadbitrate moet dan minimaal gelijk zijn aan de afspeelbitrate!” Een multimediafragment dat u direct tijdens het downloaden kunt afspelen noemen we ‘streaming’. Niet alle audio- en videoformaten lenen zich voor streaming, waarbij de tussenkomst van het afspeelprogramma verschil kan uitmaken. Immers, audio en video zijn chronologisch gecodeerd en zo beschouwd is het in principe altijd mogelijk – zij het met horten en stoten – om direct te beginnen met afspelen.

Afspeelapparaten

Tot slot nog iets over de alternatieve afspeelapparaten en dan praten we over Archos, Apple TV, Creative Zen Vision, iPod, iPhone, XBox en Zune. Nog los van de verschillende mobiele telefoons en de DVD-spelers die méér kunnen afspelen dan DVD-Video alléén. Welnu, voor de meeste van deze alternatieve afspeelapparaten geldt dat ze versies van de hierboven genoemde audio- en videoformaten kunnen afspelen, zij het dat de bitrate en de resolutie zo nu en dan aan specifieke voorwaarden moeten voldoen. Niet persé iets waarover u zich zorgen hoeft te maken, want op internet vindt u allerlei conversietools die u graag behulpzaam zijn...

Een lange werkdag achter het scherm eindigt vaak met vermoeide ogen en een stijve nek. macOS biedt gelukkig talloze verborgen opties waarmee je het beeld, de tekst en zelfs de cursor precies op jouw voorkeuren afstemt. Door deze slim te combineren, verbeter je de leesbaarheid van de tekst op je scherm. Je hebt zelfs geen extra software nodig om binnen een paar minuten meer fijner met macOS te werken.

Omdat een te hoge resolutie voor piepkleine letters zorgt en een te lage voor kartelige pictogrammen, begin je met het vinden van de juiste balans - en die is voor iedereen anders. Open Systeeminstellingen via het Apple-logo linksboven of de losse app, kies Beeldschermen en probeer de verschillende opties die je ziet even uit. Elke optie geeft een andere pixelverhouding weer: de uiterst linkse vergroot, de uiterst rechtse verkleint.

Gebruik je een externe monitor? Dan kun je per scherm een andere schaal kiezen, zodat het ingebouwde Retina-scherm loepzuiver blijft terwijl de 4K-monitor comfortabel grote elementen toont. Bij Geavanceerd vind je overigens nog wat instellingen over hoe je muis omgaat met meerdere schermen. Experimenteer een paar minuten en geef je ogen even de tijd om aan een nieuwe instelling te wennen.

Tekstvergroting in apps

Als de systeemschaal goed staat, maar je in Safari of Mail nog steeds moeite hebt de letters te lezen, kun je ook alleen de tekst vergroten. Start Safari, open een pagina en druk op Cmd+Plusteken (Cmd++) tot de letters prettig groot zijn. Klik vervolgens in de menubalk op Safari en kies Instellingen / Websites en vervolgens Zoomniveau aan de linkerkant. Kies nu voor elke openstaande website het standaard-zoomniveau.

Mail werkt vergelijkbaar: open Mail, kies Instellingen / Lettertype en kleur en klik op Selecteer om het font groter te maken.

Omdat Finder in macOS Ventura is samengevoegd met Voorvertoning, krijg je ook daar consistente resultaten; open een map, druk op Cmd+J en stel onder in het menu bij Tekstgrootte een grotere tekstgrootte in. Door per app te werken, voorkom je het rare effect dat randmenu’s reusachtig worden terwijl artikelkolommen nog onleesbaar klein blijven.

Hoog contrast en kleurfilters

Tekst wordt pas echt leesbaar wanneer het contrast tussen letters en achtergrond groot genoeg is. Ga naar Systeeminstellingen / Toegankelijkheid / Beeldscherm en schakel Verhoog contrast in. MacOS verhoogt dan onmiddellijk het onderscheid tussen wit en zwart, maar behoudt subtiele schaduwen, zodat pictogrammen herkenbaar blijven. Als je liever de kleuren aanpast in plaats van het licht-donkerverschil, activeer dan Keer kleuren om of zet helemaal onderaan de slider bij Kleurfilters aan, open het menu Filtertype en selecteer Protanopie, Deuteranopie of Tritanopie voor specifieke kleurenblindheid. Klik op het uitklapmenu Intensiteit en versleep de schuif tot je zonder moeite rode koppen van blauwe links onderscheidt. De instellingen gelden voor je hele systeem, zodat games, pdf-lezers en zelfs virtuele machinevensters profiteren.

Retina, pixels en puntdichtheid uitgelegd

Bij het afstemmen van leesbaarheid stuit je vaak op termen als Retina en ppi (pixels per inch). Een klassiek lcd-scherm toont tekst met relatief weinig pixels per letter, terwijl een Retina-display het aantal pixels per element verdubbelt of verdrievoudigt, zodat individuele pixels bij normaal gebruik niet meer zichtbaar zijn. MacOS beschrijft resolutie daarom in punten: een punt is de logische eenheid waarop het besturingssysteem interface-elementen tekent. Op een 27inch-iMac wordt één punt bijvoorbeeld gerenderd door twee-bij-twee fysieke pixels, terwijl een niet-Retina externe monitor nog steeds een-bij-een werkt. Wanneer je in Beeldschermen een schaaloptie kiest, rendert macOS de interface op een alternatieve interne resolutie die vervolgens wordt geschaald naar de fysieke pixels, waarbij slimme anti-aliasing wordt toegepast om de scherpte te behouden. Het verklaart ook waarom sommige resoluties in de lijst er wazig uitzien: het zijn tussenwaarden waarbij de pixelverhouding niet gelijk is aan die van het scherm. Kies dus altijd een schaal die tot een exact veelvoud leidt, bijvoorbeeld 1920 × 1080 op een 4K-scherm (dat heeft exact viermaal zoveel pixels). 

Donkere modus, Night Shift en True Tone

De donkere modus vermindert lichtschittering en is daarom onmisbaar bij comfortabel werken in schemerige omgevingen. Open Systeeminstellingen / Weergave en kies bij Weergave voor Donker of Automatisch. Bij die laatste koppelt macOS de omschakeling aan het dag-nachtritme. Ga vervolgens terug naar de instellingen voor Beeldschermen, klik onderaan op Night Shift en zet het dropdown-menu bij Schema op Zonsondergang tot zonsopgang. Het systeem past nu ‘s avonds de kleurtemperatuur warm aan, waardoor blauw licht wordt gefilterd.

Gebruik de schuif Kleurtemperatuur om het effect subtiel te houden; te veel oranje of blauw maakt bijvoorbeeld foto-editing onmogelijk. True Tone is ten slotte de sensorfunctie die witpunten gelijkstelt aan het omgevingslicht. Zet deze optie op dezelfde pagina aan en kijk hoe het scherm minder fel oplicht wanneer een wolk voor de zon schuift.

Vergeet niet dat een externe monitor soms eigen logica heeft voor de kleurtemperatuur; zet in dat geval de fabrieksinstelling op neutraal en laat macOS de rest doen. Door de drie technologieën samen te laten werken, blijft tekst op elk moment van de dag helder maar vriendelijk voor de ogen.

Zoomen, vergroting en Hover Text

 Voor wie regelmatig kleine cijfers in spreadsheets moet controleren, is de ingebouwde zoomfunctie een absolute zegen. Navigeer naar Systeeminstellingen / Toegankelijkheid / Zoomen en selecteer Schermzoom. Kies bij Stijl de optie Beeld-in-beeld, zodat alleen het vergrootglasvenster inzoomt en de rest van het bureaublad overzichtelijk blijft. Stel met de schuiven Maximale vergroting en Minimale vergroting onder Geavanceerd een comfortabele factor in en bevestig met OK. Vervolgens druk je tijdens het werken op Option+Command+= om in te zoomen en op Option+Command+- om weer uit te zoomen. Loop ook zeker nog even door de rest van de instellingen in het Geavanceerd-scherm.

Je kunt er bijvoorbeeld instellen dat de zoomfactor wordt gereset bij het opnieuw opstarten van je Mac, dat kleuren in het beeld-in-beeld-venster worden omgedraaid voor een beter contrast, of dat het schermpje op een vaste plaats blijft staan, ongeacht de bewegingen van je muis. Je kunt zelfs trackpadgebaren instellen om de cursor te verplaatsen als je ingezoomd bent.

Toegankelijkheid voor iedereen

Toegankelijkheid klinkt misschien als iets dat vooral bedoeld is voor mensen met een visuele of motorische beperking, maar in werkelijkheid profiteert vrijwel iedereen van deze functies. Heb je weleens moeite gehad met het lezen van kleine tekst op een Retina-scherm, of gemerkt dat je ogen vermoeid raken na een paar uur achter je laptop? Dan ben je niet de enige. Situaties zoals fel zonlicht, contrastarme websites of gewoon een lange werkdag kunnen het leescomfort flink beïnvloeden. Toegankelijkheidsinstellingen zoals grotere lettertypes, hogere contrasten, kleurfilters of zelfs schermlezeropties zoals VoiceOver kunnen dan ineens verrassend handig zijn.

Deze functies helpen je niet alleen om beter te lezen, maar zorgen er ook voor dat je productiever en met minder inspanning werkt. Door toegankelijkheid te zien als een vorm van personalisatie, wordt duidelijk dat het niet alleen gaat om toegang in de letterlijke zin, maar ook om comfort, rust en controle over je digitale omgeving.

Muisinstellingen

Een verloren cursor zoeken kost tijd en frustreert, vooral op grote schermen. Open daarom Systeeminstellingen / Toegankelijkheid / Beeldscherm en vergroot de aanwijzer met de slider Aanwijzergrootte. Houd het voorbeeldvenster in de gaten totdat de aanwijzer opvalt. Zet vervolgens Schud de muisaanwijzer om deze te vinden aan; een snelle zigzagbeweging vergroot de aanwijspijl tijdelijk, zodat je ‘m makkelijk kunt vinden. Wie contrastrijke muiskleuren wil, kiest bij Contourkleur aanwijzer bijvoorbeeld een fluorescerend groen en bij Vulkleur aanwijzer diepzwart. De combinatie versnelt navigatie in complexe grafische of codeprojecten aanzienlijk.

Spraak, VoiceOver en Live Captions 

Als lezen vermoeiend is, kan luisteren uitkomst bieden. Activeer Systeeminstellingen / Toegankelijkheid / Live spraak. Je ziet nu een schermpje boven in beeld waarin je tekst kunt typen of plakken. Met de Afspeelknop kun je de systeemstem het stuk tekst uit laten spreken. Voor volledige schermnavigatie schakel je onder Toegankelijkheid / VoiceOver de gelijknamige functie in. De snelle rondleiding legt de belangrijkste toetscombinaties uit; onthoud vooral Ctrl+Option+PijltjeRechts om naar de volgende regel te springen.

In videoconferenties kan verminderde gehoorcapaciteit een probleem vormen. Zet dan onder Systeeminstellingen / Toegankelijkheid / Horen de optie Ondertiteling aan. MacOS plaatst automatisch ondertiteling onder elk FaceTime-venster en in vele apps van derden, zolang de taal op Nederlands staat. Let op: niet elke Mac ondersteunt deze functie.

Comfortabeler kijken zit in de details

Met enkele kleine aanpassingen verander je het beeldscherm in een productievere werkomgeving. Door eerst resolutie en tekstgrootte goed te zetten, kun je letters makkelijker lezen. Contrast- en kleurfilters brengen duidelijkheid, terwijl de donkere modus met Night Shift de lichtbelasting verlaagt. Zoom en een opvallende cursor houden details zichtbaar, zelfs bij complexe projecten. VoiceOver en Live Captions geven je ogen rust door teksten te laten uitspreken.  

Fresh 'n Rebel introduceert de Clam Ace 2, een draadloze over-ear koptelefoon die technologie en comfort slim samenbrengt. Hij klinkt niet alleen goed, maar past zich ook aan jou aan. Met gepersonaliseerd geluid, intelligente noise cancelling en een batterij die het moeiteloos meerdere dagen volhoudt is dit een koptelefoon die meebeweegt met jouw dag.

Partnerbijdrage - in samenwerking met Fresh 'n Rebel

Stilte wanneer jij dat wilt

Of je nu werkt, reist of ontspant: de Clam Ace 2 helpt je de juiste focus te vinden. Dankzij Adaptive Hybrid Active Noise Cancelling bepaal je zelf hoeveel van de wereld je hoort. De technologie filtert storend geluid weg, en jij bepaalt zelf hoeveel daarvan je wilt dempen. In de My Sound App stel je het niveau eenvoudig bij, afhankelijk van waar je bent – op kantoor, in de trein of thuis op de bank. Zo houd je zelf de controle over wat je wel en niet hoort.

Met de Ambient Sound Mode blijf je alert op wat er om je heen gebeurt. Het omgevingsgeluid wordt subtiel versterkt, zodat je bijvoorbeeld het verkeer hoort of iemand kort kunt aanspreken. De Quick Access-functie maakt het extra handig: houd kort de linkeroorschelp ingedrukt en je schakelt direct over naar hear-through, zonder instellingen te veranderen.

©Fresh ’n Rebel

Geluid dat zich aan jou aanpast

Iedereen hoort anders, en dat merk je pas echt met Personal Sound by Audiodo. Deze technologie, geïntegreerd in de My Sound App, meet met een gehoortest hoe goed jij verschillende frequenties waarneemt. Op basis daarvan wordt een geluidsprofiel aangemaakt dat de muziek afstemt op jouw gehoor. De lage tonen worden iets krachtiger waar nodig, de hoge juist helderder. Zo klinkt elke noot precies goed!

De app geeft bovendien volledige controle over je instellingen. Je kunt de equalizer aanpassen, knoppen een eigen functie geven, het volume begrenzen of batterijbesparing activeren. Alles in één overzichtelijke interface.

©Fresh ’n Rebel

Schakelen zonder onderbreking

De Clam Ace 2 ondersteunt Multipoint Bluetooth, waarmee je twee apparaten tegelijk kunt verbinden. Zo kun je moeiteloos wisselen tussen laptop en smartphone. Een inkomend telefoontje aannemen terwijl je muziek luistert of een video bekijkt? De koptelefoon schakelt automatisch over.

Tijdens gesprekken zorgen twee Environmental Noise Cancelling-microfoons dat je stem helder blijft, zelfs in een rumoerige omgeving. En met Wind Noise Cancelling blijft ook buiten het geluid helder, zelfs als het waait. Dankzij on-ear detectie pauzeert de muziek automatisch als je de koptelefoon afzet, en gaat hij verder zodra je hem weer opzet. Met het volumewieltje en de klikbare knop op de oorschelp bedien je muziek, noise cancelling en spraakassistent zonder je telefoon erbij te hoeven pakken.

©Fresh ’n Rebel

Dagenlang luisteren zonder opladen

Een van de grootste pluspunten van de Clam Ace 2 is de speeltijd. Met meer dan 100 uur luisteren op één lading hoef je nauwelijks nog aan opladen te denken. Zelfs met actieve noise cancelling ingeschakeld haal je nog 60 uur speeltijd, en met tien minuten snelladen heb je alweer acht uur muziek. Handig als je vaak onderweg bent.

Het draagcomfort is net zo goed doordacht. De zachte oorkussens vormen zich naar je oren, terwijl de flexibele hoofdband ook bij lange luistersessies prettig blijft zitten. Na gebruik klap je de Clam Ace 2 eenvoudig in en berg je hem op in het meegeleverde tasje.

Kleur en karakter

Fresh 'n Rebel staat bekend om zijn frisse kleuren, en dat zie je terug in de Clam Ace 2. Van subtiel Ice Grey en Storm Grey tot opvallender Dreamy Lilac, Dried Green, True Blue en Pastel Pink – er is altijd een uitvoering die bij je past. Welke kleur je kiest, maakt voor de prijs geen verschil: die is voor elke tint 99,99 euro.

©Fresh ’n Rebel

Dit maakt de Clam Ace 2 bijzonder

De Clam Ace 2 past zich aan jou aan. Hij filtert storend geluid weg, stemt het geluid af op jouw gehoor met Personal Sound by Audiodo en houdt het moeiteloos dagenlang vol. Een slimme koptelefoon die meedenkt, comfortabel zit en altijd klaarstaat. Zoals het hoort. Zoals jíj het hoort!