De JBL Xtreme 4 is een robuuste bluetoothspeaker die tegen een stootje kan en een flink en lekker hard geluid kan leveren. Met een prijs van 349,99 euro is het apparaat wel een stuk duurder dan z’n voorganger. De vraag is dan ook: is deze speaker de prijsstijging waard?

Wanneer je op zoek gaat naar een goede bluetoothspeaker, dan kom je waarschijnlijk al snel de Xtreme-lijn van JBL tegen. Die speakers doen het al jaren goed en laten veelal positieve indrukken achter (ook bij ons). De JBL Xtreme 3 had in 2021 een introductieprijs van 299,99 euro, en is inmiddels voor honderd euro minder verkrijgbaar. Wat ons betreft nog steeds een goede optie, zó goed zelfs dat het misschien een betere keuze kan zijn dat de JBL Xtreme 4. Het huidige prijsverschil loopt nu op tot 150 euro. Daar kun je een hoop andere leuke dingen van doen.

Ten opzichte van het vorige model heeft JBL enkele waardevolle aanpassingen doorgevoerd, bijvoorbeeld een veel grotere accu. De Xtreme 3 ging destijds maximaal vijftien uur mee (wat al respectabel is) en de Xtreme 4 gooit daar nog eens negen uur bovenop. De totale gebruikersduur, in de normale stand, komt daardoor neer op 24 uur. Maak je gebruik van de PlaytimeBoost-functie (binnen de app), dan verleng je de gebruiksduur met nog eens zes uur. Die modus tast helaas wel de audio aan, maar daar gaan we verderop in de review op in.

©Wesley Akkerman

Robuust ontwerp van gerecycled materiaal

Het ontwerp is verder aangepast. JBL Lijkt steeds meer plastic aan de randen toe te voegen, waardoor de omvang en het gewicht niet afnemen. Inmiddels weegt de speaker 2,1 kilo. Geen groot probleem, maar als je hem ergens mee naartoe neemt, of hem om je nek hangt met de meegeleverde schouderband, dan kun je hem wel gaan voelen.

Het waterdichte omhulsel bestaat uit zeventig procent gerecyclede materialen. Plus: je kunt nu veel gemakkelijker de accu zelf vervangen dan voorheen. Grote pluspunten in het kader van duurzaamheid.

Echter, op de officiële website komen we nog geen vervangbare accu’s tegen. We weten dus niet of JBL die zelf gaat aanbieden en zo ja, tegen welke prijs. Maar aangezien er een markt bestaat met after-market accu’s voor deze speakers, kunnen we sowieso op aanbod rekenen. Andere belangrijke verschillen zijn de enkele usb-c-poort achterop (de audiojack en usb-a-poort zijn verdwenen), het bredere frequentiebereik, bluetooth 5.3 (met ondersteuning voor Auracast) en de veel fijnere rubberen voet onderop. Daardoor staat de JBL Xtreme 4 stevig op de ondergrond.

©Wesley Akkerman

Interne aangelegenheden

Met die usb-c-poort kun je overigens mobiele apparaten (zoals smartphones, tablets en laptops) opladen, omdat de JBL Xtreme 4 tevens fungeert als een powerbank. In dat kader is het jammer om te zien dat er een aansluiting is verdwenen, aangezien daar gewoon een optie mee verloren gegaan is.

Binnen de app kun je daarnaast ook andere speakers aan dit model koppelen, waarmee je een stereoweergave realiseert. Dankzij Auracast hoeft dat niet per se een andere Xtreme 4 of zelfs een JBL-speaker te zijn. Koppelen gaat heel gemakkelijk via de app.

Een andere aanpassing die de fabrikant heeft doorgevoerd, heeft te maken met de woofers. Zowel de Xtreme 3 als de Xtreme 4 hebben twee woofers en twee tweeters voorin zitten, plus twee passieve radiatoren aan de zijkant. Het verschil zit hem in de diameters van de woofers: in de Xtreme 4 zijn die zeventig millimeter groot en in de Xtreme 3 65 millimeter. Hoe groter een woofer, hoe harder het geluid kan gaan en hoe dieper de basweergave. Ja, de JBL Xtreme 4 kan harder gezet worden dan z’n voorganger, maar in de praktijk zul je daar weinig van merken. Dat verschilt klinkt voor ons minimaal.

©Wesley Akkerman

Pop, house en dance

Hoewel de nadruk van JBL vaak op basgeluid ligt, merken we bij de JBL Xtreme 4 dat het geluid zich wat algemener presenteert. Dat betekent dat de bluetoothspeaker in grote of open ruimtes minder hard bonkt door een te dikke baslaag. Zet je hem in een kleinere kamer, zoals een badkamer, of in een hoek, dan hoor je de onderste tonen veel beter. Daarnaast merken we dat de Xtreme 4 meer bas laat horen op het moment dat we hem harder zetten. Op een hoger volumeniveau komt de draagbare speaker dus eigenlijk pas helemaal tot z’n recht.

Doe je dat niet (omdat het niet altijd hoeft), dan houd je alsnog een aangename luisterervaring over. De tonen in het midden en in de hoogte komen goed tot hun recht en worden nergens afgesneden. Daardoor is het mogelijk een breed scala aan muziek af te spelen op de JBL Xtreme 4. Dit model is wel meer bedoeld voor pop, dance, elektronische muziek en house, aangezien rock, metal en muziek met veel synthesizers toch snel wat blikkig kan klinken. Hem harder zetten lost dat probleem niet op – sterker nog, dat versterkt het probleem alleen maar.

Veel equalizeropties

Opvallend is ook hoe goed het stemgeluid van zangers en zangeressen klinken. Dat komt mede doordat JBL Xtreme 4 zo goed kan omgaan met de hogere tonen. Mocht het geluid toch niet helemaal naar wens zijn, dan biedt de app soelaas met vier standaard presets voor audio plus een equalizer met vijf instelbare punten (de Xtreme 3 heeft ook een equalizer, maar die houdt het op drie punten).

De app zet standaard JBL Signature aan, waardoor de bas iets versterkt wordt. De muziek klinkt dan lekker luid en vol, maar ook wat zwaarder. We hebben daarom ook vaak gebruikgemaakt van de Chill-optie. De muziek klinkt dan veel minder zwaar en ook iets minder luid, maar daardoor aangenamer voor langere luistersessies. De optie Energetic legt vooral de nadruk op een heldere sound. Dit is de minst fijne optie die JBL aanbiedt, aangezien de baslaag verder naar de achtergrond verdwijnt en audio (zeker als je naast de speaker zit) zelfs een beetje schel kan gaan klinken. Vocal is tot slot meer bedoeld voor podcasts, aangezien deze optie tijdens het beluisteren van nummers alle ziel eruit haalt. De muziek klinkt dan hol en ver weg en nog scheller dan bij Energetic. Daarom raden we aan het te houden op de Signature-sound of Chill.

Tot slot werpen we nog even een blik op de PlaytimeBoost. Laten we voorop stellen dat het tof is dat die functie er is, aangezien de speaker zo langer kan meegaan. Maar het tast wat ons betreft de muziekervaring teveel aan om er echt enthousiast over te zijn. De baslaag is miniem en klinkt meer als een korte slag dan warm gebonk. De helderheid klinkt nog even goed, maar heel blij worden we niet van de kwaliteit.

©Wesley Akkerman

JBL Xtreme 4 kopen?

Al met al heeft JBL weinig aan de geluidsweergave gedaan als we de Xtreme 4 met de Xtreme 3 vergelijken. De ervaringen komen grotendeels overeen: midden en hoog klinken heel fijn, helder en aangenaam, terwijl laag niet zo krachtig klinkt als je zou willen (in grote, open ruimtes). Belangrijke aanpassingen zijn de verbeterde equalizer, de grotere accu en support voor bluetooth 5.3 en Auracast. Maar als het puur om audio gaat, dan kun je het prima bij de Xtreme 3 houden. Zoek je echter een bluetoothspeaker die meer dan twintig uur meegaat en allerlei extra opties aanbiedt (en net zo goed klinkt als de Xtreme 3), dan is de Xtreme 4 het overwegen waard.

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.