Een leven met dyslexie kan best lastig zijn, dus het is fijn dat er hulpmiddelen voor gemaakt worden. De IRIScan Desk 6 Pro Dyslexic is een scanner met speciale software, die probeert om het leven van mensen met dyslexie makkelijker te maken. De grote vraag in deze review: is dit echt een handig hulpmiddel?

Taal is erg belangrijk en dat geldt zeker ook voor geschreven taal. Goed kunnen lezen is een vaardigheid die zich maar moeilijk laat compenseren door andere vaardigheden. Mensen met dyslexie hebben door een aangeboren stoornis veel moeite met het lezen van tekst. Waar mensen zonder dyslexie in een fractie van een seconde een woord zien, herkennen en ook kunnen uitspreken, schrijven en spellen, kost dat dyslectici veel meer tijd en veel meer moeite. In Nederland heeft 4 tot 6 procent van de kinderen in elke klas last van dyslexie.

Mieke Urff werkt voor Dedicon en voor Dyslexie Centraal: organisaties gericht op het toegankelijk maken van (school)boeken, lectuur en informatie voor mensen met een leesbeperking. Volgens haar is dyslexie “vooral een automatiseringsprobleem”. Taalherkenning gaat volgens haar daardoor “bij dyslectici nooit automatisch en zal altijd een grote inspanning vergen en altijd trager verlopen.” Het zou heel mooi zijn voor hen die inspanning te verlagen en de snelheid juist verhogen, en dat is precies wat de IRIScan Desk 6 Pro Dyslexic belooft te doen.

De kracht zit in de combinatie

IRIScan Desk 6 Pro Dyslexic (via de webshop verkrijgbaar voor 399 euro, prijs januari 2023) is een combinatie van een scanner waarmee je een artikel of boek scant, plus software die de scan omzet naar gesproken tekst. Lezen wordt dus luisteren en dat maakt het voor een persoon met dyslexie makkelijker de tekst te verwerken. Op zichzelf is geen van de door IRIScan gebruikte technieken nieuw of uniek. Het bedrijf, een onderdeel van Canon, levert al decennia scanners. En de software voor optische tekenherkenning (Optical Character Recognition of OCR) die de scan omzet in tekst, wordt daar vaak al gratis met meegeleverd. Het door de computer voorlezen van tekst via spraaksynthese (of Tekst-to-Speech, TTS) zit standaard in Windows.

Wie een beetje creatief is met technologie, kan dit apparaat dus vervangen door alternatieven: een scanner, losse OCR-software en losse TTS-software. En er zijn ook apps voor de smartphone die dergelijke zaken kunnen (lees ook: Zo kun je scannen met je smartphone). Maar dit maakt IRIScan Desk 6 Pro Dyslexic nog niet overbodig of kansloos. De scanner is namelijk van goede kwaliteit én erg gebruiksvriendelijk. De scanner is geen flatbedmodel met fysieke klep die voor elke scan hinderlijk omhoog en omlaag moet worden bewogen en heeft ook geen optische module die mechanisch en traag onder het document door beweegt. Deze scanner is een “model bureaulamp” die boven de tekst hangt en deze razendsnel fotografeert. Scannen gaat hierdoor razendsnel en heel goed, in zowel zwart-wit als kleur en tot maximaal 300 dpi. Het levert altijd, ook bij minder gunstige belichting, een goede scan op.

Tweedelige software

Helaas schiet het gebruiksgemak van de software eigenlijk tekort, wat bij dagelijks gebruik vervelend is. De software bestaat uit twee modules: één voor het scannen en de tweede voor de OCR en het voorlezen. De software biedt voldoende opties, bijvoorbeeld de keuze tussen het scannen van een document of een boek, scannen in zwart-wit of kleur, wel of niet bijsnijden en het wegfilteren van de vingers wanneer je de pagina’s moet tegenhouden niet om te slaan. Je kunt een scan starten via de druk op de scan-knop, maar je kunt ook een interval opgeven. Er wordt dan elke zoveel seconden een scan gemaakt, waarbij duidelijk in beeld wordt afgeteld.

Is de scan klaar, dan kan overgeschakeld worden naar de Readiris Dyslexic-module, waar de OCR-software de tekst herkent en deze ook voorgelezen kan worden. De OCR-engine is van IRIS, de voorleesstem is die van Windows. Bij het voorlezen toont de software links de scan en rechts de tekst zoals die is herkend. Er loopt niet zozeer een karaoke-balkje mee, wat Chris Struiksma van het Nederlands Kwaliteitsinstituut Dyslexie graag had gezien. Wel wordt het woord dat wordt uitgesproken gehighlight. Volgens Struiksma kan het luisteren en tegelijk meekijken een leermoment zijn voor mensen - zeker jeugd - met dyslexie. De lettergrootte waarmee de tekst wordt getoond en de snelheid van het voorlezen kun je instellen.

Deze hele workflow is mogelijk zonder het document echt te bewaren. Dat kan natuurlijk wel door het te exporteren naar pdf, tekstdocument, e-mail maar ook als afbeelding en naar audio. Het laatste biedt de mogelijkheid het mp3- of wav-bestand ook op een ander apparaat nog af te luisteren. De export naar de mediaformaten duurt wel erg lang en gebeurt niet op de achtergrond. Na een flinke scan is er ook voor de dyslecticus automatisch een koffie- of theemoment. Het is overigens ook mogelijk een pdf-bestand of e-book direct in de applicatie te laden en dan te laten voorlezen.

De software overtuigt niet echt

Wat beter kan aan de software, is vooral het integreren van de losse modules. Het geheel zou veel meer één workflow kunnen zijn, met ook meer duidelijkheid waar zaken voor dienen. De software is helaas niet vormgegeven zoals andere Windows-programma's eruitzien, wat de gebruiksvriendelijkheid niet ten goede komt. Er wordt gebruikgemaakt van opmerkelijke kleuren en afwijkend formaat knoppen.

De onduidelijkheid bereikt een hoogtepunt bij de scanmodus 'Video'. De OCR- en voorleesfunctie worden hierbij niet gebruik. Je kunt hierin wel een film maken, waarbij je zelf het boek voorleest terwijl dat zichtbaar is, en waarbij naar wens ook het webcambeeld van de spreker in de film wordt ingevoegd. Een goede microfoon is hiervoor dan wel nodig en die ontbreekt in deze set. Navraag leert dat deze modus bedacht is “om op afstand te kunnen werken via een communicatieplatform zoals bijvoorbeeld Microsoft Teams”. Zo ingezet kan er dus tegelijk gecommuniceerd worden, en ook gevolgd worden via de camera van de scanner wat iemand schrijft en of dat overeenkomt met wat wordt uitgesproken. Deze mogelijkheid lijkt vooral interessant voor toepassing in het onderwijs.

Installatie-hel

Functioneel is er dus weinig mis met IRIScan Desk 6 Pro Dyslexic en het is goed denkbaar dat iemand met dyslexie er veel baat bij kan hebben. Om zo ver te komen is echter wel hulp nodig van een techneut ... het liefst iemand zonder dyslexie. Het installatieproces van de scanner, het downloaden van de juiste software, het uitvinden hoe het allemaal werkt ... dat is allemaal een drama. Hoewel er heel veel variatie is in de mate van dyslexie, is de kans dat iemand met deze stoornis de handleiding kan navolgen bijna zeker nul. In een veel te klein A6-formaat met onmogelijke kleuren, een klein lettertype (gelukkig wel zonder schreven), zes talen door elkaar maar geen Nederlands: het is een aanfluiting voor een product als dit.

Feedback naar aanleiding van deze review heeft inmiddels geleid tot de toezegging dat dit aangepast gaat worden. Volgens Chris Struiksma van het Nederlands Kwaliteitsinstituut Dyslexie vraagt een product als dit voor deze doelgroep om toelichting per video. IRIS heeft wel enkele video’s met uitleg online staan, maar deze zijn te veel gefocust op de marketing van het product, en helpen de kopers veel te weinig om het product te gebruiken. Ook op andere vlakken geeft IRIS aan dat het product nog volop in ontwikkeling is. Dit geldt ook voor een eventuele versie voor macOS: of die er komt hangt af van het succes van het huidige product. Gebruik onder macOS in combinatie met Windows gevirtualiseerd onder Parallels Desktop werkte prima, maar maakt het geheel wel nog complexer (en duurder).

Voor scholen en thuis?

Waar wij na enige tijd wel verveeld raken van de monotone voorleesstemmen van Windows en mopperen dat IRIS niet iets beters meelevert, vinden los van elkaar zowel Struiksma als Urff dit juist eerder een voordeel dan een nadeel. “Voor non-fictie is het sowieso te prefereren maar belangrijker, het biedt de dyslecticus de ruimte zelf die emoties in te vullen. Het biedt ruimte voor de fantasie", aldus Struiksma. Wel zijn beide het erover eens dat het onhandig is dat ook kop- en voetteksten worden voorgelezen alsof het midden in een lopende zin zit, net als de paginanummers. Je kunt helaas niet bepaalde delen van de pagina bij het scannen uitsluiten.

Behalve als los product voor thuis, biedt IRIS ook pakketten aan met meerdere scanners en bijbehorende softwarelicenties voor scholen. Urff en Struiksma zijn beide terughoudend: scholen zullen terugdeinzen voor de beheerlast, zo vrezen ze. “Scholen zijn bekend met de producten van Kurzweil, Claroread of TextAid en hebben daar vaak al flink in geïnvesteerd. Die zullen ze niet heel snel vervangen, zelfs al zijn ook die niet altijd eenvoudig en onderhoudsvrij” aldus Urff.

IRIScan Desk 6 Pro Dyslexic lijkt beiden vooral een product voor thuis dat bijvoorbeeld huiswerk maken vergemakkelijkt of waarmee mensen zelf boeken die niet digitaal of als e-book beschikbaar zijn, kunnen inscannen. “Het apparaat vervolgens meenemen naar school zie ik niet snel gebeuren. Zeker pubers lopen liever niet met een 'gehandicaptenproduct' door school, die willen alleen maar zo min mogelijk opvallen” aldus Urff.

Conclusie

De IRIScan Desk 6 Pro Dyslexic is een bruikbaar product, maar ook nog volop in ontwikkeling. Er kan dus nog veel verbeterd worden en hopelijk gunt IRIS het product die kans. De relatief hoge prijs zal mogelijk nu nog een drempel zijn, maar de goede scanner alleen is dat al bijna waard.

Wil je wel zo'n scanner maar ga je geen gebruikmaken van de mogelijkheid teksten voor te laten lezen, dan kun je ook de iets eenvoudigere versie aanschaffen, bijvoorbeeld via Amazon, of de oudere generatie via bijvoorbeeld bol.com.

Met iOS 18 krijg je toegang tot functies die eerder niet mogelijk waren, waardoor je je smartphone nog persoonlijker kunt maken. Ook de Notities-app heeft een update gekregen, zodat je teksten nu veel makkelijker kunt organiseren.

Lees ook: Personaliseer je iPhone: zo pas je in iOS 18 het beginscherm aan

De Notities-app van iOS 18 is onder handen genomen. Daardoor moet het ook gemakkelijker worden om bepaalde informatie terug te vinden. Als je een lange tekst in de app hebt geschreven, dan kan het lastig zijn om een specifieke passage op te zoeken, zelfs wanneer je al koppen en tussenkopjes hebt gebruikt om je tekst te structureren. Maar met iOS 18 is dat makkelijker geworden. Je kunt nu namelijk de kopjes – en daarmee de tekst die daarbij hoort – inklappen en uitvouwen wanneer je wilt.

Zodoende moet je veel sneller door je eigen werk heen kunnen. Wanneer je zo'n kop inklapt, verdwijnt de alinea die daarmee geassocieerd wordt. In beeld verschijnt dan een kleine pijl naast de betreffende kop. Als je daar op tikt, dan komt de alinea tevoorschijn. In dit artikel leggen we uit hoe je de koppen inklapbaar maakt en hoe je ze daarna ook weer kunt uitklappen. Heel moeilijk is het niet, maar je moet wel even weten waar het staat.

Inklapbare koppen voor Notities

Open de Notities-app op je iPhone, zodra je die hebt geüpdatet naar iOS 18. Je kunt nu een notitie selecteren en openen (eventueel vanuit een map), of een nieuwe aanmaken. Dat laatste doe je door rechts onderin op het knopje te drukken dat lijkt op een potlood in een vierkant. Maak de tekst op zoals je dat altijd zou doen en voeg de koppen toe die je wilt gebruiken. Koppen maak je aan door een regel te selecteren en onderin, op de balk met opties, op Aa te klikken. Zie je deze balk niet? Klik dan op het plusicoon.

Aa is de opmaakknop. Daarmee bepaal je wat voor type tekst het is: een titel, koptekst, subkop of hoofdtekst. Selecteer nu Koptekst of Subkop. Links van de (sub)kop zie je nu een pijltje staan, dat naar beneden gericht is. Dat betekent dat deze sectie uitgeklapt is. Als je op het pijltje tikt, kun je de alinea inklappen, zodat deze uit beeld verdwijnt. Klik je er nogmaals op, dan komt de alinea weer tevoorschijn.

Tot slot is het mogelijk de tekst, in welke opmaakvorm dan ook, van kleurtjes te voorzien. Selecteer dan wederom een regel of alinea, tik als dat nodig is op plus, dan op Aa en tik rechts op de kleurknop (bij ons staat die standaard op paars).

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Ben je op zoek naar een betaalbare draadloze hoofdtelefoon, bluetooth-speaker, radio of soundbar? Vandaag hebben we vijf interessante audioproducten voor je gespot.

JBL Tune 770NC

Zoek je een goede bluetooth-koptelefoon met noise-cancelling? De zwarte uitvoering van de JBL Tune 770NC is op het moment van schrijven spotgoedkoop! Als je liever een ander kleurtje wilt, kies je als alternatief voor een witte, blauwe of paarse versie. Deze kleurstellingen zijn eveneens betaalbaar. De Tune 770NC heeft zachte kussens die volledig over je oren vallen. Wel zo comfortabel, want hierdoor ervaren je oren geen hinderlijke drukpunten. Gunstig is de ondersteuning voor actieve ruisonderdrukking. Op drukke plekken filtert deze draadloze koptelefoon storende achtergrondgeluiden weg.

De Tune 770NC heeft twee audiodrivers van veertig millimeter met een volledig bereik. Op een volledig opgeladen accu kun je tot ongeveer 44 uur luisteren. Zet je noise-cancelling uit, dan bedraagt de maximale luistertijd zelfs zeventig uur. Heb je een lekker muziekalbum opstaan terwijl iemand je opbelt? Pauzeer dan de audioweergave en voer handsfree een gesprek. Tot slot loont het de moeite om de JBL Headphones-app op een smartphone te installeren. Met behulp van diverse equalizerinstellingen stel je daarmee jouw favoriete geluid in.

Xiaomi Redmi Buds 5

Voor enkele tientjes koop je deze volledig draadloze oordopjes van Xiaomi. Je kiest tussen een zwarte, witte en lichtblauwe uitvoering. Ondanks de lage aanschafprijs ondersteunt de Redmi Buds 5 noise-cancelling. Ideaal voor wie zich in een drukke omgeving even wil concentreren. Volgens de fabrikant filteren de in-ears tot 46 decibel van de geluiden om je heen weg. Het werkt vooral bij laagfrequentie audiogolven, zoals motoren van voertuigen. Je kunt zelf de mate van actieve ruisonderdrukking instellen.

Xiaomi belooft op een enkele acculading een luistertijd van tien uur. Verder kun je de oordopjes met de bijgesloten oplaadcase tot driemaal volledig opladen. Kortom, de Redmi Buds 5 hebben pas na zo'n veertig uur luisteren netstroom nodig. Heb je vaak haast, dan is de snellaadfunctie ideaal. Na vijf minuten opladen kun je weer twee uur luisteren. Via het bedieningspaneeltje aan de buitenzijde stuur je de in-ears makkelijk aan. Sla bijvoorbeeld een liedje over, wijzig het volume of neem een inkomend gesprek aan. Als laatste is het lichte gewicht van slechts 5,3 gram per oordopje een pluspunt. Dit maakt de Redmi Buds 5 geschikt voor lange luistersessies.

Philips TAB5309/10

Met de Philips TAB5309/10 schaf je een betaalbare soundbar én subwoofer aan. Beide apparaten zijn draadloos met elkaar verbonden, waardoor je geen kabels hoeft te trekken. Als je met de afstandsbediening een hoog basniveau selecteert, voel je drukke scènes van films, series en games letterlijk trillen. Uiteraard activeer je net zo makkelijk een 'zachtere' basweergave. De achterzijde telt drie aansluitingen, namelijk HDMI-ARC, s/pdif (optisch) en 3,5mm-audiojack. Je kunt dus elke televisie aansluiten.

Met een lengte van 76,6 centimeter past de TAB5309/10 bij zo'n beetje elke beeldbuis. Plaats de soundbar op een televisiemeubel of hang hem met de meegeleverde wandbevestiging aan de muur. Eenmaal aangesloten wissel je tussen verschillende geluidsinstellingen, namelijk film, muziek en stadion. Bovendien versterk je zo nodig stemmen, zodat je mensen op televisie beter kunt verstaan. Je gebruikt deze soundbar eventueel ook voor het luisteren van muziek. Verbind hiervoor een smartphone via bluetooth en stream je favoriete Spotify-afspeellijsten. Als alternatief kun je ook een usb-stick of externe harde schijf met audiobestanden aansluiten.

Lees ook: Welke bluetooth-speaker past bij mij?

JBL Clip 5

De JBL Clip 5 is een van de goedkoopste bluetooth-speakers die je momenteel kunt kopen. Dit product is in zo'n beetje alle kleuren van de regenboog verkrijgbaar, namelijk zwart, roze, rood, legergroen, wit, paars en blauw. Gunstig is de IP67-gecertificeerde behuizing, want stof, zand en water kunnen niet binnendringen. Hang de Clip 5 via de geïntegreerde karabijnhaak dus gerust in de douchecabine of neem de compacte luidspreker mee naar het strand. Dankzij het lichte gewicht van 285 gram neem je het apparaatje overal mee naartoe. Via de JBL Portable-app op een smartphone pas je desgewenst diverse geluidsopties aan.

De ingebouwde accu kun je via de bijgesloten usb-c-kabel opladen. Luister vervolgens twaalf uur onafgebroken naar muziek, podcasts en/of radio. Is de accu toch onverhoopt leeg? Druk dan op de zogeheten Play Boost-knop voor nog eens drie uur luisterplezier. Verder heeft de voorzijde knopjes om het volume te reguleren en de audioweergave te pauzeren. Ten slotte is het mogelijk om twee Clip 5-speakers draadloos te koppelen. Zo luister je naar een voller geluid. Je leest hier enkele reviews van andere gebruikers.

Philips TAR5005/10

Wil je een goedkope FM-/DAB+-radio met wekkerfunctie kopen? Momenteel bieden enkele webshops dit fraaie exemplaar van Philips voor minder dan vijftig euro aan. Via de lange telescopische antenne aan de achterzijde vergroot je de kans op een goede radio-ontvangst. Kies wel een locatie dicht bij het stopcontact, want de TAR5005/10 heeft geen accu. In de houten klankkast is een audiodriver van ruim zes centimeter verantwoordelijk voor het geluid.

Bovenop de behuizing tref je een behoorlijk uitgebreid bedieningspaneel. Hiermee sla je tot twintig voorkeurzenders in het geheugen op. Je kunt daarnaast het volume wijzigen en een wekker instellen. Configureer zo nodig twee alarmen op verschillende tijdstippen. Verder kan de TAR5005/10 zichzelf na een bepaalde periode automatisch uitschakelen, bijvoorbeeld na 15, 60 of 120 minuten. De voorkant heeft een display waarop je de tijd, het radiostation en zenderinformatie kunt aflezen. Deze (design)radio meet slechts 15,5 × 9,5 × 10,9 centimeter, zodat je vast wel een mooi plekje kunt vinden.