Voor veel huismussen is een kaars aansteken hét toppunt van gezelligheid. En vlak ook het romantische effect van kaarslicht niet uit. Maar zijn kaarsen ook een alternatief om je huis te verwarmen nu de energiekosten de pan uit rijzen? En hoe zit het dan met de veiligheid en gezondheid? We laten ons licht schijnen op de kaars: van waxinelichtje tot oplaadbaar exemplaar.

We bekijken of je kaarsen alleen geschikt zijn als sfeermaker of ook om je huis te verwarmen. We leggen ook uit hoe je kaarsen veilig gebruikt.

Met kaarsen het huis verwarmen

Kaarsen worden niet meer gebruikt als belangrijkste lichtbron, maar het is wel één van de populairste sfeermakers in huis. Met een etentje staan ze op tafel, bij een verjaardag versieren ze de taart en zodra de dagen korter worden stijgt de verkoop van kaarsen tot grote hoogte. Kaarsen geven sfeer en warmte in huis, maar kun je ze ook echt gebruiken om het huis te verwarmen? Dat zou een ideale combinatie zijn, en al helemaal nu we de verwarming een paar graden lager zetten om de kosten te drukken.

Natuurlijk geven kaarsen warmte af, je hoeft maar even je hand erboven te houden en je voelt het onmiddellijk. Toch is het verwarmen van een ruimte met kaarsen niet praktisch en al helemaal niet goedkoper dan normaal stoken. Een kaars geeft ongeveer 80 watt aan warmte af, terwijl je 1600 W nodig hebt om een kamer te verwarmen. Een snelle rekensom vertelt je dat je minimaal twintig kaarsen per ruimte nodig hebt om er warmpjes bij te zitten. Een behoorlijk gedoe, want je zit ook nog met een beperkt aantal branduren en het is bovendien een onveilige manier van verwarmen.

©mtrlin - stock.adobe.com

Zijn kaarsen gezond?

Gezellig zijn kaarsen zeker, maar goed voor jou en het milieu helaas niet altijd. Kaarsen bevatten namelijk fijnstoffen, zoals paraffine en stearine, die vrijkomen zodra je het lontje aansteekt. Je ziet de stoffen niet, maar ze kunnen wel schadelijk zijn voor je gezondheid. Ben je een fervent kaarsenbrander, dan is het goed om de volgende dingen te weten:

🕯 Ventileren is heel belangrijk als je kaarsen brandt. Vooral als je er meerdere hebt staan. Zo verdeel je de roetdeeltjes beter en neemt het risico voor je gezondheid af.
🕯 Let op of de kaars goed brandt: komt er een zwarte walm vanaf, dan kunnen hier zelfs kankerverwekkende stoffen in zitten.
🕯 Zet kaarsen of waxinelichtjes liever niet in een hoog glas of vaas, want de kaarsen krijgen op deze manier te weinig zuurstof met als gevolg extra uitstoot van fijnstof. Vind je het wel mooi om je kaars ergens in te zetten, kies dan voor een open variant, zoals deze op amazon.nl.
🕯 Check de ingrediënten van je kaars en pas op met paraffine; een bijproduct van petroleum. Vooral waxinelichtjes zitten vol met deze schadelijke stof, die bij veelvuldige blootstelling kan leiden tot astma, allergieën en aantasting van het centraal zenuwstelsel.
🕯 Kies zo veel mogelijk voor kaarsen met natuurlijke ingrediënten, zoals sojawas, bijenwas, koolzaadwas en raapzaadwas. Soms zit er naast dit ingrediënt ook nog een schadelijke stof in de kaars, lees dus altijd alsnog even het label. Nog beter: koop kaarsen met bijenwas rechtstreeks bij de imker, dan weet je zeker dat het goed zit.
🕯 Pas op met geurkaarsen, hier worden ook vaak schadelijke stoffen aan toegevoegd om juist die lekkere geur te verspreiden. Wil je dat het lekker ruikt in huis, maar wel op een gezonde manier? Dan is een diffuser een goed alternatief. Of maak zelf kaarsen van bijenwas en voeg daar een paar druppels van je favoriete etherische olie aan toe.
🕯 Blaas kaarsen niet op volle longsterkte uit alsof het verjaardagskaarsjes zijn, maar doe dit op een manier dat er zo min mogelijk roet vrijkomt. Dit kun je doen door het lontje tussen twee natte vingers te knijpen, maar ook door het lontje heel even onder te dompelen in zijn eigen kaarsvet. Dat kan door een stokje of de achterkant van een lucifer even in het kaarsvet te dopen en daarna het lontje aan te raken.

LED-kaarsen

Gaat het je niet om de warmte, maar vooral om de gezelligheid van flikkerend kaarslicht, dan is de led-kaars een heel gezond en veilig alternatief. Deze kaarsen worden steeds 'echter' en zijn in brandende staat bijna niet van de normale kaars te onderscheiden. Ze werken meestal op batterijen of zijn oplaadbaar en je hebt er geen omkijken naar. En ... het scheelt ook een rondje schilderen na de winter.

Led-kaarsen zijn er in verschillende vormen: van grote stompkaars tot waxinelichtje, en zijn iets prijziger dan de gewone kaars. Maar doordat ze veel en veel langer meegaan dan de traditionele kaars, heb je dat geld er zo weer uit. Gek op tech? Dan zijn de nieuwste led-kaarsen ook wat voor jou, want die zijn vaak voorzien van een afstandsbediening waarmee je de sterkte van het licht en de kleur van de vlam kunt bepalen en bovendien een timer kunt zetten.

Kaarsen veilig gebruiken

Gaat er ondanks de waarschuwingen niets boven een echte kaars? Gebruik ‘m dan met mate en veilig, want de kaars is helaas maar al te vaak de oorzaak van brand. Vijf tips van de brandweer:

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Daarom speurt de redactie een aantal keer per week naar zulke deals. In de categorie klussen in en om het huis hebben we deze keer vijf goede schuurmachines voor je gevonden.

Een schuurmachine gebruik je om oppervlakken glad te maken, verf of lak te verwijderen, of hout voor te bereiden op verdere afwerking. Het apparaat schuurt met roterende of trillende bewegingen en is handig bij houtbewerking, meubelrenovatie of het opknappen van deuren en kozijnen. De redactie van ID.nl zocht en vond vijf exemplaren voor een goede prijs.

Makita DBO180ZJ

Deze Makita schuurmachine handig als je wat bewegingsvrijheid nodig hebt. Geen snoer dat in de weg zit of een verlengsnoer dat nét te kort is. Je klikt een 18V Makita accu erin en kunt direct aan de slag. Het schuurblad van deze Makita draait rond én beweegt tegelijkertijd in kleine ellipsvormige (excentrische) cirkels. Hierdoor schuur je gelijkmatig zonder zichtbare schuurkringen, en dat maakt dit type vooral geschikt voor het fijn afwerken van hout, metaal of laklagen. Het lichte gewicht en de ergonomische vorm zorgen dat je de machine zelfs met één hand kunt bedienen, zonder dat je snel moe wordt. Dit model is vooral fijn als je al Makita-accu’s hebt liggen, want hij wordt zonder accu geleverd.

Makita BO3710

Wie graag netjes werkt, zonder al te veel lawaai of trillingen, vindt in deze Makita BO3710 een stille kracht. Hij is niet opvallend in uiterlijk, maar tijdens het schuren merk je meteen dat hij z’n werk serieus neemt. De rechthoekige zool maakt hem ideaal voor grotere oppervlakken zoals deuren, kasten of vensterbanken. Wat fijn is: je hoeft geen kracht te zetten, de machine doet het werk. Je hoeft hem alleen maar rustig over het oppervlak te bewegen. Hij laat geen krassen achter, ook niet op kwetsbaarder hout. En hij is stil genoeg om binnen te gebruiken zonder dat de hele buurt meeluistert. Hij ligt goed in de hand en blijft ook bij langer gebruik prettig om mee te werken. Voor wie het schuren graag rustig, secuur en zonder poeha aanpakt, is dit een uitstekende keuze.

Einhell TH‑OS 1016

De Einhell TH-OS 1016 is een typische 'even-snel-pakken'-machine. Als je een hoekje wilt bijwerken, een kleine beschadiging wil gladmaken of een randje verf moet verwijderen, dan is dit apparaat je vriend. Door z’n driehoekige zool kom je makkelijk in smalle hoeken en langs randen waar grotere schuurmachines moeite mee hebben. Hij is licht en eenvoudig te bedienen, zelfs als je geen ervaren klusser bent. En ondanks z’n bescheiden formaat en prijs, voelt hij verrassend stevig aan. Voor kleine karweitjes is dit eigenlijk alles wat je nodig hebt. Je hoeft hem niet op te bergen in een kast, want hij past gewoon in een lade of gereedschapskist. Het is een eenvoudig apparaat dat doet wat het moet doen, zonder poespas.

DeWalt DWE6423

Deze DeWalt schuurmachine is misschien wel de beste balans tussen kracht en comfort. Perfect voor grotere klussen waarbij je langere tijd aan het werk bent. De rubberen grip ligt goed in de hand en helpt om trillingen te dempen. Met zijn 125 mm schijfoppervlak schuur je snel grote delen weg, maar het apparaat blijft precies genoeg om ook bij de afwerking mooi werk te leveren. Je merkt dat hier goed is nagedacht over gebruiksgemak: de aan-uitknop zit op een logische plek, het stofopvangsysteem werkt behoorlijk goed en hij is stil. Een solide keuze voor wie regelmatig wil schuren zonder elke keer met zware, logge machines te moeten werken.

PARKSIDE Accu-excenterschuurmachine

Deze schuurmachine van PARKSIDE is vooral handig als je af en toe iets kleins moet schuren en niet te veel wilt uitgeven. Hij is licht, makkelijk vast te houden en komt dankzij zijn compacte formaat goed in hoeken en langs randen. Wat hem 'multifunctioneel' maakt, is de mogelijkheid om verschillende schuurzolen te gebruiken. Daarmee kun je van alles aanpakken: een schilderijtje opschuren, een hoekje verf verwijderen of een kastdeur gladmaken. Je moet geen professioneel apparaat verwachten, maar voor simpele klussen is hij meer dan voldoende. En omdat hij zo weinig kost, is het een prima keuze als je af en toe iets wilt bijwerken zonder meteen een duur merk aan te schaffen. Handig als tweede machine of voor beginnende klussers die gewoon iets praktisch zoeken.

Vier op de tien Nederlanders gebruiken ChatGPT, blijkt uit onderzoek van Telecompaper. Daarvan kiest 87 procent voor de gratis versie. Die blijkt voor de meesten ruim voldoende – mits je weet hoe je de tool slim inzet. Met deze tien tips haal je alles uit de gratis variant van ChatGPT.

Lees ook: ChatGPT onder de knie: zo word je een promptprofessional

1. Stel gerichte vragen

Wie zomaar wat typt, krijgt een antwoord dat alle kanten op kan gaan. Begin daarom met een duidelijke vraag of opdracht. Noem drie eenvoudige pasta­gerechten die binnen 20 minuten klaar zijn werkt bijvoorbeeld beter dan Vertel iets over pasta. Wees ook niet bang om tussendoor verder te vragen of je opdracht te verfijnen. ChatGPT onthoudt binnen een gesprek wat je eerder vroeg, zolang je in hetzelfde chatvenster blijft. 

©ID.nl

2. Geef ChatGPT een rol (zoals docent of tekstschrijver)

Je kunt ChatGPT laten denken als een docent, redacteur of programmeur, afhankelijk van wat je nodig hebt. Begin je vraag bijvoorbeeld met: Doe alsof je een leraar bent die uitlegt hoe fotosynthese werkt aan een kind van 10. Of: Je bent een tekstschrijver. Verbeter deze alinea op stijl en duidelijkheid. Zo krijg je antwoorden die beter aansluiten bij je doel.

Tip: Alle afbeeldingen in dit artikel kun je aanklikken om ze groter te bekijken. 👇🏻

©ID.nl

Tien x rollenspel

3. Gebruik ChatGPT om mee te sparren

De gratis versie is niet alleen handig om feitelijke informatie te vinden, maar ook om mee te denken als je even vastloopt of om je op nieuwe ideeën te brengen. Denk aan: Hoe pak ik een introductie aan voor een workshop over digitale veiligheid? of Geef vijf originele tekstjes voor op een verjaardagskaart. Zie de suggesties die ChatGPT dan geeft vooral als een middel om je op nieuwe ideeën brengen.

4. Laat ChatGPT samenvatten of herschrijven

Heb je een lange tekst gekregen, zoals een rapport, artikel of e-mail? Of een tekst die je niet helemaal snapt omdat het taalgebruik te ingewikkeld is? Vraag ChatGPT om een samenvatting in gewone taal, zodat je snel begrijpt waar het over gaat. Andersom kan ook: als je zelf zo'n tekst hebt geschreven, kun je ChatGPT vragen om het korter, vriendelijker of zakelijker te maken.

5. Knip grote opdrachten op in kleinere stappen

Een complexe opdracht werkt vaak beter als je die opknipt. Begin klein en bouw op. Wil je bijvoorbeeld een sollicitatiebrief laten schrijven? Vraag dan eerst: Wat zijn de belangrijkste elementen van een goede sollicitatiebrief voor functie X? Je kunt daar eventueel iets aan toevoegen als Geef een beknopt lijstje met elementen. Je hoeft het verder nog niet uit te werken. Laat daarna pas een opzet maken. Zo houd je meer controle over het resultaat en kun je tijdig bijsturen wanneer dat nodig is.

©ID.nl

6. Weet wat de gratis versie wel en niet kan

De gratis versie werkt standaard met GPT‑4o. Deze versie heeft een kennisbasis tot oktober 2023, dus recente ontwikkelingen of nieuws van ná dat punt kent het model niet. Als gratis gebruiker mag je maar een beperkt aantal berichten met GPT‑4o sturen binnen een periode van vijf uur. Is die limiet bereikt, dan krijg je een melding. ChatGPT schakelt dan automatisch over op GPT‑4.1 mini – een lichtere variant met iets minder rekenkracht. Je merkt dat soms aan antwoorden die wat oppervlakkiger zijn of minder duidelijk opgebouwd. Controleer daarom altijd zelf of feiten kloppen. Goed om te weten: dat overschakelen kan ook gebeuren wanneer ChatGPT tijdelijk overbelast is door veel gebruikers tegelijk.

7. Zet ChatGPT in als taalhulp bij spelling of vertaling

Twijfel je over spelling, grammatica of interpunctie? ChatGPT helpt je bij het corrigeren van zinnen. Je kunt ook vragen naar het verschil tussen vergelijkbare woorden of hulp krijgen bij vertalen tussen bijvoorbeeld Nederlands en Engels – inclusief uitleg.

©ID.nl

8. Voeg je eigen kennis toe voor betere resultaten

ChatGPT is goed in structureren en herschrijven, maar mist gezond verstand en actuele kennis. Daarom ontstaan de beste antwoorden wanneer jij zelf iets toevoegt: een eigen doel, situatie of voorkeur. Denk aan: Ik wil deze uitleg gebruiken voor een workshop over cybersecurity. Kun je hem korter maken voor beginners? In dit voorbeeld geef je aan waarvoor je de tekst wilt gebruiken (de workshop), voor wie hij bedoeld is (beginners) en wat je nodig hebt (een kortere versie). Zulke aanwijzingen helpen ChatGPT om met een antwoord te komen waar je echt iets aan hebt.

9. Bouw voort op eerder antwoorden in dezelfde chat

Je hoeft niet bij elke nieuwe vraag opnieuw te beginnen. Blijf je in hetzelfde chatvenster, dan kun je voortbouwen op eerdere antwoorden. Zo werk je stap voor stap toe naar een tekst, idee of plan dat steeds beter past bij wat je zoekt.

10. Houd het gesprek overzichtelijk

Als een chat te rommelig wordt, is het soms handiger om opnieuw te beginnen. In een nieuw venster houd je het gesprek overzichtelijk en voorkom je dat ChatGPT blijft terugkomen op eerdere dingen die niet meer relevant zijn.