Winterhanden en tenen, wat zijn het en wat doe je ertegen?
Wanneer de temperaturen dalen, krijgen veel mensen last van hun handen en voeten. Ze worden koud, voelen gevoelloos of tintelend aan, en kunnen zelfs pijn gaan doen. Heb je hier ook last van? Lees dan verder voor meer uitleg en handige tips.
Klachten aan je handen en voeten worden veroorzaakt door onvoldoende bloedtoevoer naar de uiteinden van ons lichaam, een proces dat de medische term perniones heeft gekregen. In de volksmond spreken we over winterhanden en -tenen. Een vervelend verschijnsel, dat gelukkig goed is te voorkomen en te verzachten met de juiste maatregelen.
De symptomen van winterhanden en -tenen
Kenmerkend voor winterhanden en -tenen zijn in de eerste plaats de koude, bleke en gevoelloze vingers en tenen. Daarnaast kunnen ze ook gaan jeuken, een branderig gevoel geven, of pijnlijk en rood aanvoelen. In ernstige gevallen kunnen de handen en voeten zelfs gaan opzwellen en donkere, blauwrode plekken vertonen. Ook kunnen er blaasjes, wondjes en zweren ontstaan, bijvoorbeeld door het krabben tegen de jeuk. Behalve de handen en voeten kunnen ook andere lichaamsdelen last krijgen van winterhanden en -tenen, zoals je onderarmen, enkels, oren, neus en benen. De klachten treden vooral op bij temperaturen onder de 10 graden, vandaar de naamgeving.
Lees ook: Winterblues? Zo breng je weer een beetje zon in je leven!
Hoe ontstaan winterhanden en -tenen?
Winterhanden en -tenen worden veroorzaakt door een verminderde bloedsomloop in de kleine bloedvaten van met name de handen en voeten. Dit gebeurt bij lage temperaturen als beschermingsreactie: het lichaam probeert warmteverlies te beperken door minder bloed naar de uiteinden te sturen. Maar bij sommige mensen gaat dit proces niet goed en blijft de bloedtoevoer te lang laag. Hierdoor koelen de handen en voeten te veel af.
©zhikun sun
Wie krijgen winterhanden en -tenen?
Niet iedereen heeft evenveel last van winterhanden en -tenen. De kans wordt groter als er ook familieleden last van hebben. Vrouwen krijgen de klachten vaker dan mannen. Verder spelen leefstijlfactoren een rol. Rokers hebben bijvoorbeeld een groter risico, net als mensen die weinig bewegen of erg slank zijn. Bepaalde medicijnen, zoals bloeddrukverlagers, kunnen de bloedvaten vernauwen en het risico op winterhanden en -tenen vergroten. Ook hoge leeftijd en overgewicht zijn risicofactoren, omdat de bloedsomloop dan vaak minder optimaal is.
©FabbriDG
Het fenomeen van Raynaud
Heb je in de winter last van witte of bleke vingers en tenen, die na een tijdje weer een normale kleur krijgen? Dan heb je waarschijnlijk niet te maken met winterhanden of -tenen, maar met het fenomeen van Raynaud. Hierbij knijpen de bloedvaatjes in vingers en tenen heel sterk samen bij kou of stress, waardoor de bloedtoevoer tijdelijk helemaal wordt afgesloten. De huid verkleurt dan wit of lichtblauw. Zodra de vingers en tenen weer opwarmen, gaan de klachten van het fenomeen van Raynaud meestal vanzelf weer over. Maar soms kunnen ze heftiger of langduriger zijn, met meer pijn en een langere hersteltijd. Dan is het verstandig om een huisarts te raadplegen. Het fenomeen van Raynaud is dus iets anders dan winterhanden en -tenen. Bij Raynaud is er sprake van een tijdelijke, compleet afgesloten bloedtoevoer. Bij winterhanden en -tenen is de bloedtoevoer verminderd, maar niet volledig afwezig. Toch kunnen de verschijnselen op elkaar lijken. Twijfel je welke aandoening je hebt? Overleg dan met je huisarts voor een juiste diagnose.
Hoe kun je winterhanden en -tenen voorkomen?
Gelukkig zijn er manieren om de ongemakken van winterhanden en -tenen te voorkomen. Allereerst is het belangrijk om je lichaam goed te beschermen tegen de kou. Draag mutsen, sjaals, handschoenen en warme, goed isolerende kleding wanneer het vriest. Let op dat schoenen, handschoenen en kleding niet te strak zitten, want dan snijden ze de bloedtoevoer af. Verder is het verstandig om veel te bewegen en sporten. Spieractiviteit zorgt er namelijk voor dat het bloed beter rondgepompt wordt. Doe ook regelmatig oefeningen met je handen en voeten, zoals je vuisten ballen of je tenen spreiden. Dat houdt de bloedsomloop op gang. Zorg voor een gezond gewicht en eet gevarieerd en gezond om bloedvatproblemen te voorkomen. Drink voldoende water en beperk je alcoholgebruik. Stoppen met roken verkleint eveneens het risico op winterhanden en -tenen aanzienlijk.
©zhikun sun
Wat kun je doen tegen winterhanden en -tenen?
Heb je ondanks alle voorzorgsmaatregelen toch last van winterhanden of -tenen, dan zijn er gelukkig manieren om de klachten te verzachten. Allereerst is het zaak om je handen en voeten voorzichtig op te warmen, bijvoorbeeld door ze onder je oksels of tussen de bovenbenen te houden. Smeer de huid regelmatig in met een vette crème om uitdroging tegen te gaan. Draag thermo-ondergoed, sokken en handschoenen van materialen als wol en zijde die de warmte vasthouden. Blijf de handen en voeten regelmatig bewegen om de bloedsomloop op gang te houden. Neem eventueel een ontstekingsremmer tegen de pijn. Probeer stress te verminderen, want dat is gunstig voor de doorbloeding. Ga zo nodig langs de huisarts voor advies over aanvullende behandelingen, zoals speciale zalven of voedingssupplementen.
©zhikun sun