Let je op je stroomverbruik, maar blijft je energierekening hoog uitvallen? De kans is groot dat je apparaten in huis hebt staan die ongemerkt veel energie slurpen. Dit artikel helpt je je grootverbruikers op te sporen, energiezuinige apparaten te herkennen én je apparaten slim te gebruiken.

Hoeveel stroom huishoudelijke apparaten gebruiken, is helaas niet 1-2-3 te achterhalen. Over het algemeen verbruiken apparaten veel stroom als ze al lang in gebruik zijn en een laag energielabel hebben, maar daar is lang niet alles mee gezegd. Ook factoren als grootte, instellingen en de mate van gebruik bepalen wat je jaarlijks per apparaat kwijt bent aan energiekosten.

Zo wordt de wasmachine in een gezin met drie kinderen veel vaker aangezet dan in een eenpersoonshuishouden. Gebruik je dan ook telkens een wasprogramma met hoge temperaturen, dan zul je dat absoluut merken in de kosten. En heb je een enorme televisie met een hoog energielabel, dan ben je meer geld kwijt dan bij een kleinere televisie met datzelfde energielabel. Ook het bouwjaar van apparaten speelt vaak een rol: moderne modellen zijn in de meeste gevallen energiezuiniger dan oudere modellen.

Gemiddelden kWh-verbruik

Om toch een idee te geven van hoeveel stroom huishoudelijke apparaten verbruiken, heeft de Rijksoverheid een overzicht opgesteld van het gemiddelde kWh-verbruik (kilowattuur) per jaar van de grootste energievretende apparaten in huis. Om uit te rekenen wat dit verbruik jaarlijks kost, vermenigvuldigen we het aantal kWh met het huidige plafondtarief van 0,40 euro per kWh.

Verbruik per apparaat

De gemiddelden van de Rijksoverheid zijn dus slechts een indicatie; jouw persoonlijke energieverbruik kan veel hoger of juist lager uitvallen. Wil je inzicht krijgen in hoeveel jouw huishoudelijke apparaten precies verbruiken, dan bestaan er meerdere handige tools die je daarbij kunnen helpen. De meest gebruikelijke is de energiemeter; deze plaats je simpelweg tussen het stopcontact en het betreffende apparaat, waarna hij direct het elektriciteitsverbruik van het apparaat begint te registreren. De gegevens lees je af van het display. Een energiemeter is erg accuraat en kost nog geen twee tientjes.  

Iets geavanceerder is de slimme stekker, die je net als de energiemeter tussen het stopcontact en het apparaat installeert, maar die de gegevens rechtstreeks naar een app verzendt. Zo kun je op je smartphone zien hoeveel een apparaat per dag, per uur en soms zelfs per minuut verbruikt. Ook geeft zo’n app het aan wanneer bepaalde apparaten in verhouding veel energie verbruiken. Andere energiebesparende functies van slimme stekkers zijn bijvoorbeeld het op afstand bedienen van je apparaten (handig als je de tv bent vergeten uit te zetten) en het aan- en uitzetten van apparaten volgens een schema. De prijzen van slimme stekkers kunnen nogal variëren, afhankelijk van de functies die een stekker biedt.

©Daisy Daisy

Bij huishoudelijke apparaten die buiten het gebruik om niet op standby staan, zoals een stofzuiger met snoer of een vaatwasser, kun je het verbruik ook meten met behulp van een eenvoudig rekensommetje. Op de verpakking (of als je deze kwijt bent: op het internet) kun je het stroomverbruik van het apparaat in watt vinden. Dit omrekenen naar kilowattuur doe je door het stroomverbruik in kilowatt te vermenigvuldigen met de tijd in uren dat je het toestel dagelijks gebruikt. Je jaarlijkse verbruik bereken je vervolgens door dit getal te vermenigvuldigen met 365 (dagen). Benieuwd naar hoeveel je hier uiteindelijk voor betaalt? Doe dan de uitkomst keer het bedrag dat je per kWh betaalt.

Hoe herken je energiezuinige apparaten?

Ben je erachter gekomen welke apparaten de oorzaak zijn van jouw hoge energierekening? Dan is het tijd voor stap twee: de apparaten vervangen door energiezuinige varianten. Energiezuinige apparatuur is grotendeels te herkennen aan het energielabel. Energielabels lopen van A (donkergroen) tot en met G (rood), waarbij A het zuinigst in energie betekent. Bij sommige apparaten loopt het energielabel tot A+++, zoals bij ovens, wasdrogers en airco’s. Alle informatie over energielabels vind je op deze site.

Op het energielabel staat ook het gemiddelde verbruik in kWh vermeld, bijvoorbeeld per jaar of per honderd wasbeurten. Dat geeft je een concreter beeld van het geschatte energieverbruik en de kosten die daarmee gepaard gaan (zie het rekensommetje hierboven).

©ER - ID.nl

Pas wel op dat je je niet blindstaart op het energielabel. Hoewel dit een duidelijke indicatie geeft van de energiezuinigheid van een apparaat, spelen er ook andere aspecten mee. Kleinere apparaten verbruiken bijvoorbeeld aanzienlijk minder energie dan grote apparaten. Die Amerikaanse koelkast met openslaande deuren staat dan misschien prachtig in je keuken, maar voor je portemonnee is-ie minder gunstig, zelfs met een hoog energielabel. Ga liever voor een wat kleinere koelkast met hetzelfde energielabel.

Voor energiezuinige apparaten moet je doorgaans iets dieper in de buidel tasten dan voor minder zuinige apparaten, maar uiteindelijk verdien je dit gegarandeerd terug.  

Apparaten per soort vergelijken

Ookbinnen apparaatsoorten kun je met het oog op energiebesparing slimme keuzes maken. Neem de stofzuiger: een steelstofzuiger scoort dan wel hoger op gebruiksgemak, maar verbruikt over het algemeen veel meer stroom dan een stofzuiger met snoer. Dat komt omdat steelstofzuigers na elke beurt weer (gedeeltelijk) worden opgeladen. Ook als de accu vol is, blijven deze stofzuigers voor sluipverbruik zorgen.

Nu de gasprijzen hoog liggen, kun je ook flink op je vaste lasten besparen door een inductiekookplaat aan te schaffen. Een inductiekookplaat verbruikt jaarlijks gemiddeld 175 kWh, wat neerkomt op zo’n 70 euro. Een gasfornuis kost jaarlijks gemiddeld 104 euro; ruim dertig euro meer. Kijk ook eens kritisch naar je televisie. Moderne smart-tv’s zijn met een gemiddeld verbruik van 55 kWh per jaar (22 euro) veruit het zuinigst. Oudere plasma-tv’s zijn enorme grootverbruikers (gemiddeld 365 kWh per jaar) en worden dan ook al een aantal jaar niet meer geproduceerd.

Tips voor slim gebruik van apparaten

Wanneer je de grootste energievreters in huis hebt opgespoord en vervangen, kun je nog een hoop doen om je energiekosten zo laag mogelijk te houden. Ten eerste is het belangrijk dat je oude apparaten ook daadwerkelijk weggooit. Het heeft weinig zin om een energiezuinige televisie aan te schaffen als je je oude televisie vervolgens op de slaapkamer zet. Onderaan de streep kan dit zelfs zorgen voor méér verbruik.

©Trik

Ga daarnaast verstandig om met je huishoudelijke apparatuur. Zet de vaatwasser en wasmachine op het ecoprogramma, draai pas een was als de trommel vol is en doe de tv uit als niemand kijkt. Hoeft je kleding of beddengoed niet op korte termijn droog te zijn? Laat het dan eens drogen aan de lucht. En heb je wel nog oude apparaten in huis, zorg er dan voor dat deze uitstaan als je ze niet gebruikt (dus niet op standby). Dit geldt vooral voor grote apparatuur, zoals computers en televisies. Door je sluipverbruik tot een minimum te beperken, bespaar je volgens Milieu Centraal al snel zo’n honderd euro per jaar!

Ben je op zoek naar goede software voor het bewerken van foto’s en andere grafische bestanden? Dan is de kans groot dat je Gimp al kent als veelzijdig alternatief voor dure grafische pakketten. Nu is er een nieuwe versie beschikbaar: Gimp 3. Hoe verhoudt deze nieuwe versie zich ten opzichte van de andere grafische programma's?

Er is lange tijd gewerkt aan versie 3 van Gimp: het team heeft er maar liefst zeven jaar aan gesleuteld. De makers, bestaande uit vrijwilligers, begonnen direct aan deze editie na de release van Gimp 2.10 in 2018. Al terug in 2020 kregen we een voorproefje van Gimp 3.0 via een ontwikkelversie, maar pas in 2025 zag de definitieve editie het daglicht. Wie overigens nu denkt dat het Gimpt-team aan het uitrusten is, heeft het mis. Op dit moment is het team namelijk alweer bezig met een volgende versie: Gimp 3.2.

Indeling

Je kunt Gimp tot in detail naar je hand zetten . Dat is geen overbodige luxe: het programma kent een relatief grote hoeveelheid opties die je niet altijd gebruikt. Hoe je Gimp indeelt, heeft voornamelijk te maken met de acties die je ermee wilt uitvoeren, bijvoorbeeld foto’s bewerken, illustraties maken of digitale kunst maken. Om de omgeving te stroomlijnen, kun je gebruikmaken van dokbare vensters. Open het menu Vensters en kies Dokbare vensters. Bepaal vervolgens welke opties je snel toegankelijk wilt hebben. Je vindt verschillende opties, zoals de kleurenwaaier, lettertypes, lagen en penselen.

Wil je je volledig concentreren op het document zelf? Dan kun je de dokvensters ook (tijdelijk) uitschakelen. Kies Vensters / Dokken verbergen (en dezelfde optie om ze later weer zichtbaar te maken). Een tussenvorm is ook mogelijk, waarbij je de gedokte vensters laat zweven. Je hebt hierdoor meer vrijheid bij het optimaal inrichten van je werkomgeving. Kies voor Vensters en verwijder het vinkje bij Enkelvenstermodus.

Ben je tevreden over je eigen indeling? Dan kun je deze direct opslaan. Kies dan Bewerken / Voorkeuren / Interface / Vensterbeheer. Klik op Vensterposities nu opslaan. Standaard wordt de werkomgeving bewaard zodra je het programma afsluit (controleer of Vensterposities opslaan bij verlaten is geactiveerd).

Als je gebruikmaakt van meerdere beeldschermen, dan kun je Gimp hiermee rekening laten houden. Activeer Open vensters op dezelfde beeldschermen als eerder. Heb je vensters verschoven, maar wil je snel terugkeren naar eerdere posities? Klik op Opgeslagen vensterposities terugzetten.

Specifieke functies

Eerlijk is eerlijk: Gimp bevat een flinke hoeveelheid functies. De kans bestaat dat je een gewenste functie niet kunt vinden. In plaats van uren te zoeken, kun je de functie ook opzoeken in een overzicht. Kies Hulp / Een functie zoeken en deze uitvoeren. Typ de naam of omschrijving van de functie, bijvoorbeeld ‘lagen’.

In het zoekoverzicht toont Gimp alleen opties die met het trefwoord te maken hebben. Klik op een resultaat om de functie daadwerkelijk uit te voeren. Bij elke functie zie je ook waar deze zich in het programma bevindt, zodat je deze een volgende keer zelfstandig kunt uitvoeren.

Grootte aanpassen

Je kunt op elk gewenst moment het formaat van de afbeelding aanpassen. Kies Afbeelding / Afbeelding schalen. Bepaal de gewenste breedte en hoogte in de sectie Afbeeldingsgrootte. Standaard is de eenheid millimeter, maar je kunt ook een andere eenheid kiezen. Bijvoorbeeld Pixels of Percent.

Die laatste optie is interessant als je de volledige afbeelding in één keer wilt vergroten of juist verkleinen. Standaard zijn de verhoudingen tussen breedte en hoogte aan elkaar gekoppeld. Dat is niet verplicht: klik op het pictogram van de ketting om die koppeling te verbreken. Tevreden met de nieuwe waarden? Bevestig met een klik op Schalen.

De titelbalk van de afbeelding die je hebt geopend, geeft in Gimp belangrijke informatie. Zo lees je in de titelbalk onder meer de bestandsnaam af, maar ook welke afmetingen het bestand heeft. Ook zie je hier welke kleurindeling wordt gebruikt, bijvoorbeeld RGB-kleur 8-bit, en uit hoeveel lagen de afbeelding is opgebouwd.

Transformeren

Je kunt Gimp goed gebruiken om nieuw materiaal te maken, maar ook om bestaande grafische afbeeldingen aan te passen. Bijvoorbeeld door ze te roteren of bij te snijden. De meeste functies hiervoor vind je onder Gereedschap / Transformeren. Wil je bijvoorbeeld een afbeelding bijsnijden (croppen), dan kies je voor Gereedschap / Transformeren / Bijsnijden. Om een afbeelding te roteren, kies je in hetzelfde menu voor Draaien. Ook andere opties, zoals Schalen en Spiegelen, zijn ondergebracht in hetzelfde menu.

Je bent overigens niet afhankelijk van dit menu: je kunt de functies ook bereiken via de werkbalk die standaard links in het venster wordt getoond. Houd de muisaanwijzer boven een knop voor meer informatie. Veel functies hebben gedetailleerde eigenschappen. Klik je bijvoorbeeld op Penseel, dan kun je kiezen welke grootte het penseel heeft, welk inkttype en welke kleuropties worden gehanteerd. Gimp toont die eigenschappen in het venster Gereedschapsopties, direct onder de werkbalk waarop je de eerdergenoemde opties vindt.

Geschiedenis

Alle bewerkingen die je op een afbeelding toepast, worden vastgelegd in de geschiedenis. Dit tabblad wordt standaard links in het venster getoond en vult zich naarmate je de acties toepast. Om terug te keren naar een punt in het verleden, klik je op de actie in de lijst. De geschiedenis is handig, omdat je hiermee ziet welke acties je hebt uitgevoerd en kunt experimenteren met verschillende bewerkingen.

Herstellen

Gimp houdt bij welke acties je op een document uitvoert. Dat is handig: hierdoor kun je op een later moment terugkeren naar een eerder punt en wijzigingen ongedaan maken of juist doorvoeren. Je kunt deze geschiedenis op elk moment opvragen: kies voor Bewerken / Geschiedenis ongedaan maken. Linksonder verschijnt een venster met de verschillende stappen. Selecteer nu een bewerking en klik op de knop Ongedaan maken linksonder in het venster.

Heb je een aardige set bewerkingen gemaakt, ben je tevreden en wil je schoon schip maken? Dan kun je de geschiedenis van bewerkingen ook wissen. Afhankelijk van de hoeveelheid bewerkingen kan dit geheugen vrijmaken. Klik op de (verwarrende) knop Alles wissen uit Geschiedenis ongedaan maken. Je vindt deze knop rechtsonder in het geschiedenisvenster.

Filters

Gimp heeft een volwassen verzameling filters: open hiervoor het menu Filters. Er zijn verschillende categorieën. Met sommige filters kun je afbeeldingen verbeteren, bijvoorbeeld door ruis te verwijderen. Om een afbeelding te verbeteren door deze te verscherpen, kies je Filters / Verbeteren / Verscherpen. Ook kun je een afbeelding verbeteren door deze zachter en minder kartelig te maken, via Filters / Vervagen / Gaussiaanse vervaging of Focus vervaging. Om ruis uit een afbeelding (zoals een foto) te halen, kies je Filters / Ruis.

Ook de artistieke filters zijn het bekijken waard. Kies Filters / Artistiek. Zo kun je bijvoorbeeld kiezen voor het effect van een fotokopie, maar ook voor een getekende stijl (Cartoon) of voor verfeffect (Olieverven). Verder vind je in dezelfde categorie andere kenmerkende stijlen, zoals Textieldruk en Van Gogh.

Effecten

Je kunt filters gebruiken om effecten op een afbeelding toe te passen, bijvoorbeeld door de belichting van een afbeelding aan te passen of door een ‘lens flare’ (een schittering) na te bootsen. Kies Filters / Licht en schaduw. Selecteer je bijvoorbeeld Kies belichtingseffecten, dan opent een venster waarin je opties kiest. Open de tab Licht en bepaal het effect.

Ook via de andere tabbladen in hetzelfde venster, zoals Materiaal en Omgevingsprojectie, kun je de effecten naar je hand zetten. Klik op Instellingen opslaan, zodat je het profiel een volgende keer snel kunt gebruiken. 

Exporteren

Gimp ondersteunt een flinke hoeveelheid bestandsformaten. Standaard worden bestanden opgeslagen in xcf. Dit is de eigen bestandsindeling van Gimp. Een xcf-bestand bevat alle informatie, zoals lagen. Verder is er ondersteuning voor andere formaten. Dat is handig bij het opslaan van de bestanden.

Ben je klaar met een bestand, kies dan Bestand / Exporteren als. In het venster geef je een bestandsnaam op en bepaal je de locatie. Werp hierna een blik op Bestandstype selecteren. Kies de gewenste indeling, zoals gif-afbeelding of png-afbeelding. Het valt hierbij op dat Gimp ook exotischere grafische formaten ondersteunt, zoals Windows-pictogrammen of Windows-cursors.

Tevreden met de keuze? Bevestig met een klik op Exporteren. Afhankelijk van de keuze verschijnt een venster waarin je verregaande controle hebt over het eindresultaat. Kies je bijvoorbeeld voor jpeg, dan verschijnt het venster Afbeelding exporteren als JPEG. Via de balk Kwaliteit bepaal je de kwaliteit, en daarmee de bestandsgrootte van de afbeelding. Onder Geavanceerde instellingen kun je de afbeelding verder aanpassen, bijvoorbeeld door deze minder kartelig te maken. Onder Metadata kun je extra informatie aan de afbeelding meegeven, zoals wie de auteur van het beeld is. Maak je vaak gebruik van dezelfde instellingen, sla de set dan op als profiel via een klik op Instellingen opslaan.

Standaardafbeelding

 Mogelijk werk je vaak met dezelfde soort afbeeldingen, bijvoorbeeld met dezelfde afmetingen. Je kunt tijd besparen door in Gimp deze waarden als standaard in te stellen. Kies Bewerken / Voorkeuren / Standaardafbeelding. Ga uit van een sjabloon, dat je eventueel nog kunt aanpassen.

Kies Sjabloon en selecteer de afmeting. Voor specifieke formaten heb je niet voldoende aan de opties in dat menu. Je kunt de afmetingen ook handmatig opgeven bij Afbeeldingsgrootte. Nog interessanter is de sectie Geavanceerde opties. Hier kun je onder meer de resolutie en een kleurprofiel bepalen, zodat je volledige controle hebt over de nieuwe afbeelding.

Sneller werken

Grote kans dat je het grootste gedeelte van de tijd in Gimp werkt met muis of pen, maar je kunt het toetsenbord ook goed inzetten voor het uitvoeren van acties. De sneltoetsen vind je bij elke menuvermelding, maar je hoeft hiermee geen genoegen te nemen. In Gimp kun je ook eigen sneltoetsen samenstellen. Kies Bewerken / Voorkeuren / Interface. In de sectie Sneltoetsen klik je op Sneltoetsen configureren. Zoek de actie waarvoor je een sneltoets wilt maken of deze wilt aanpassen en selecteer de actie. Druk vervolgens op de toetscombinatie die je wilt toewijzen. Herhaal dit voor alle sneltoetsen die je gebruikt. Tevreden? Klik op Oké. 

Werken met raw-bestanden

Om met raw-bestanden in Gimp te werken, kun je gebruikmaken van externe hulp. Twee populaire uitbreidingen zijn RawTherapee (www.rawtherapee.com) en Darktable (www.darktable.org/install). Met deze uitbreidingen kun je de raw-bestanden klaarmaken en vervolgens verwerken in Gimp. Je mag beide programma’s kosteloos gebruiken.

Tabbladen zijn handig, maar kunnen al snel uitmonden in een onoverzichtelijke wirwar. Om dat probleem aan te pakken, introduceerde Google Chrome tabgroepen: een slimme manier om je openstaande tabs te ordenen en labelen.

Stap 1: Nieuwe groepen

Zorg eerst dat je de nieuwste versie van Chrome op je laptop hebt staan. Klik op de drie puntjes rechtsboven, kies Help / Over Google Chrome en installeer eventueel de update. Om tabbladgroepen in de vingers te krijgen, open je snel een paar tabbladen. Denk aan pagina's over hetzelfde onderwerp of project. Klik met de rechtermuisknop op een tabblad en kies Toevoegen aan een nieuwe groep.

Stap 2: Naam en kleur

Er verschijnt een venstertje waarin je de groep een naam en kleur kunt geven. Kies een korte, herkenbare naam die het onderwerp van de groep weergeeft, zoals 'Werk', 'Recepten' of 'Vakantieplanning'. Een kleur toewijzen helpt je om snel onderscheid te maken tussen verschillende groepen. De groep verschijnt vervolgens als een gekleurde knop tussen je tabbladen. Een groot voordeel: als je op de groepsnaam klikt, worden de bijbehorende tabbladen ingeklapt, dat bespaart ruimte.

Tabbladen kun je later eenvoudig toevoegen: klik met de rechtermuisknop op het gewenste tabblad en kies de gewenste groep.

Stap 3: Groep sluiten

Klik je met de rechtermuisknop op de naam van de tabbladgroep, dan krijg je andere mogelijkheden. Met de optie Nieuw tabblad in groep open je een leeg tabblad in de bestaande groep. Het is ook mogelijk om een bestaand tabblad gewoon in de groep te slepen. Kies je Groep verplaatsen naar een nieuw venster, dan opent Chrome een nieuw browservenster met daarin alle opgenomen tabbladen. Met de opdracht Groep sluiten verdwijnt de groep van je scherm. Dit doe je als je de hele groep niet meer nodig hebt en je de tabbladen niet langer wilt openhouden. Met Groep verwijderen (in sommige versies: Groep opheffen) blijven de tabbladen open, maar worden ze losgekoppeld van de groep. De kleur en de groepsnaam verdwijnen. Dit doe je als je de inhoud nog nodig hebt, maar je geen groepsindeling meer wilt.

5x Chromebooks

Zeg je Chrome, dan denk je ook al snel aan Chromebooks. Hieronder een selectie 5 fijne modellen.

Acer Chromebook Plus 514

Compacte 14-inch Chromebook met vlotte prestaties, lichte aluminium behuizing en degelijke accuduur.

HP Chromebook x360 14b‑cd0625nd

14″ touchscreen Chromebook met 8 GB RAM en 128 GB opslag; geschikt voor alle dagelijkse taken.

Acer Chromebook Plus 515 CB515-2H-32UH

Stevige 15,6″ Chromebook met Full HD-scherm, Intel Core-i3, 8 GB RAM en 128 GB SSD, geschikt voor werk, school, surfen en media.

Lenovo IdeaPad / Slim 3 Chrome / 83BN0038MH

Compacte 14″ Chromebook met Full HD-scherm en Intel Core i3, prima voor school, mail, web en licht werk.

HP Chromebook 14a-nf0050nd

Lichte 14″ Chromebook met Full HD-scherm, Intel N-processor, 4 GB RAM en 128 GB opslag; geschikt voor internet, mail, documenten en basisgebruik op school of werk.