De meeste woningen hebben centrale verwarming met radiatoren. Toch zijn veel van die installaties niet optimaal ingesteld, waardoor sommige radiatoren onnodig veel warmte afgeven. Dat kun je regelen met radiatorkranen, en vaak nog beter met thermostatische radiatorkranen. Wat is het verschil, hoe werken ze en wanneer kies je beter de ene of de andere?

De gewone radiatorknop 

Een gewone, ouderwetse radiatorkraan draai je open of dicht. Door eraan te draaien wijzig je de opening in de kraan die minder of meer warm water in de radiator laat stromen. Heb je de kraan helemaal opengedraaid en is het warm genoeg in de kamer, dan moet je de radiatorkraan weer dichtdraaien om de aanvoer van warm water te verminderen of om die te stoppen. Zo’n simpele radiatorkraan is niet gevoelig voor de omgevingstemperatuur in de kamer.

De thermostatische radiatorkraan 

In tegenstelling tot de gewone radiatorknop zijn thermostatische radiatorkranen zelfregulerend. De kraan zal aan de hand van de instelling die je hebt gemaakt de luchttemperatuur meten en de stroom warm water aanpassen die de radiator in komt. Wanneer de ingestelde kamertemperatuur is bereikt, zal het ingebouwde mechanisme de kraan sluiten. Zo'n thermostatische kraan zorgt dus dat het niet te warm of te koud wordt. 

De cijfers slaan op de kamertemperatuur 

Een thermostaatkraan heeft cijfers van 1 tot en met 5. Daarover bestaat een misvatting. Veel mensen gaan ervan uit dat de cijfers betrekking hebben op de radiator. Dat is niet zo. Deze cijfers verwijzen naar de temperatuur in de kamer, niet naar de temperatuur van de radiator. Je kunt uitgaan van onderstaande waarden, maar je moet dat uiteraard nog zelf dubbelchecken.

🔥 0 = Uit, * = 7°C, 1 = 10°C, 2 = 15°C, 3 = 20°C, 4 = 25°C, 5 = 30°C

Stand nummer 3 kan in de ene kamer overeenkomen met 20°C, maar dat betekent niet dat dezelfde stand in een andere kamer ook overeenkomt met 20°C. De overeenkomst van de nummers en de binnentemperatuur is afhankelijk van verschillende aspecten in de kamer. Je moet het dus zelf uitzoeken en een beetje experimenteren voordat je de gewenste temperatuur per kamer hebt gevonden. 

©alexlmx

Sterretje en zonnetje

Wanneer je een kamer niet gebruikt, draai je de radiatorkraan helemaal dicht, dus met de wijzers van de klok mee. Meestal zit er op zo’n kraan een pictogram van een sneeuwvlokje of een sterretje. Dat is de stand waarmee je vorstschade voorkomt. Dat is bedoeld voor als je 's winters langere tijd van huis bent. Hierdoor zullen de radiatoren opwarmen als de temperatuur onder de 7°C zakt.

Soms zie je ook een zonnetje. Deze stand zorgt ervoor dat het binnen ongeveer 20°C wordt. Bij enkele modellen zit er ook een afneembaar schuifje op de thermostaatkraan. Dat is een blokkeerschuifje om te voorkomen dat iemand per ongeluk de instelling wijzigt. 

Thermostatische kraan én kamerthermostaat?

Vaak zie je dat mensen thermostatische radiatorkranen hebben geïnstalleerd in de woonkamer waar ook de thermostaatklok hangt. Eigenlijk heb je dan twee regelsystemen die elkaar kunnen tegenwerken. In dat geval kun je het best de thermostaatkranen in de woonkamer helemaal openzetten en regel je de binnentemperatuur met de thermostaatklok.

Stel dat je de thermostaatkranen in de woonkamer zou instellen op 18°C en de kamerthermostaat op 20°C. In dat geval zal de kamerthermostaat aan de cv-ketel vragen om warmte te blijven produceren die niet kan worden afgeleverd, want het zal 18°C in de woonkamer blijven. Soms is er nog een andere warmtebron in de kamer, bijvoorbeeld een houtkachel of open haard. Als in die ruimte ook het thermostaatkastje hangt, dan heeft dat invloed op de centrale verwarming. Door de warmte van de haard zal de thermostaat afslaan, waardoor het in de andere kamers mogelijk frisser wordt. 

©Olivier Le Moal

Vervang een radiatorknop door een thermostatische kraan

©NESTOR BANDRIVSKYY

Op de juiste manier gebruiken

Gebruik thermostatische kranen op de juiste manier om te besparen. Staat de thermostatische kraan op 2 en vind je het te koud, draai hem dan niet op 5 met de bedoeling om de kamer sneller op te warmen. Je wint op die manier geen snelheid. Als je de kraan op 5 instelt, zeg je eigenlijk dat hij warm water in de radiator moet toelaten tot de kamer een heel hoge temperatuur (ongeveer 30°C) heeft bereikt. Je kunt beter de kraan op 3 draaien en gewoon afwachten. Het voortdurend wijzigen van de thermostatische kranen is niet verstandig en zorgt ervoor dat je meer verbruikt dan nodig. 

Voor- en nadelen thermostaatkranen

Goedkope en zinvolle investering

Met thermostatische radiatorkranen bespaar je sowieso op de energierekening. Je kunt verwarmingszones in de woning creëren waarbij iedere radiator in zo’n zone een thermostatische kraan heeft. Een standaard thermostatische radiatorkraan kost in totaal tussen de € 10 en € 20. Voor een manuele thermostaatkraan met digitale tijdregelaar moet je rekenen op een prijs van € 25 tot € 35 euro. Er zijn ook slimme thermostaatkranen die werken op wifi zodat je ze met de smartphone kunt bedienen. Die kosten € 25 à  € 50. 

Het gebrek aan een rijk contrast is een van de grootste ergernissen bij lcd- en ledtelevisies. Fabrikanten hebben daarom een slimme techniek bedacht die het contrast aanzienlijk verbetert: local dimming. In dit artikel leggen we uit hoe deze techniek van jouw grijze nachtlucht weer een inktzwarte sterrenhemel maakt.

Het contrast van je televisie is misschien wel de belangrijkste eigenschap voor mooi beeld. We willen dat wit verblindend wit is en zwart echt inktzwart. Bij oledtelevisies is dat makkelijk, want daar geeft elke pixel zelf licht. Maar de meeste televisies in de Nederlandse huiskamers zijn nog steeds lcd- of ledschermen (inclusief QLED). Die werken met een lamp achter het scherm, de zogeheten backlight. Local dimming is de techniek die probeert de nadelen van die achtergrondverlichting op te lossen.

Om te begrijpen waarom local dimming nodig is, moet je eerst weten hoe een standaard led-tv werkt. Simpel gezegd is het een groot paneel met pixels die zelf geen licht geven, maar alleen van kleur veranderen. Achter die pixels brandt een grote lichtbak. Als het beeld zwart moet zijn, sluiten de pixels zich om het licht tegen te houden. Helaas lukt dat nooit voor de volle honderd procent; er lekt altijd wat licht langs de randjes. Hierdoor zien donkere scènes er vaak wat flets en grijzig uit. De achtergrondverlichting staat immers vol aan, ook als het beeld donker moet zijn.

Nooit meer te veel betalen? Check Kieskeurig.nl/prijsdalers!

De lampen dimmen waar het donker is

Local dimming pakt dit probleem bij de bron aan. In plaats van één grote lichtbak die altijd aan staat, verdeelt deze techniek de achtergrondverlichting in honderden (en bij duurdere tv's soms duizenden) kleine zones. De televisie analyseert de beelden die je kijkt continu. Ziet de processor dat er linksboven in beeld een donkere schaduw is, terwijl rechtsonder een felle explosie te zien is? Dan worden de lampjes in de zone linksboven gedimd of zelfs helemaal uitgeschakeld, terwijl de lampjes rechtsonder juist fel gaan branden.

Het resultaat is direct zichtbaar. Zwart wordt weer echt zwart, simpelweg omdat er geen licht meer achter dat deel van het scherm brandt. Tegelijkertijd blijven de lichte delen van het scherm helder. Dat zorgt voor een veel groter contrast en geeft het beeld meer diepte. Vooral bij het kijken van HDR-films en -series is dat van belang. Zonder local dimming kan een led-tv eigenlijk geen goed HDR-beeld weergeven, omdat het verschil tussen licht en donker dan te klein blijft.

©ER | ID.nl

Niet alle local dimming is hetzelfde

Het klinkt als een wonderoplossing, maar de uitvoering verschilt enorm per televisie. Het grote toverwoord hierbij is het aantal zones. Hoe meer zones de tv onafhankelijk van elkaar kan aansturen, hoe preciezer het licht kan worden geregeld. Goedkopere televisies gebruiken vaak edge lit local dimming. Hierbij zitten de lampjes alleen in de rand van de tv. Dat werkt redelijk, maar is niet heel nauwkeurig. Je ziet dan soms dat een hele verticale strook van het beeld lichter wordt, terwijl er eigenlijk maar één klein object moest worden verlicht.

De betere variant heet full array local dimming. Hierbij zitten de lampjes over de hele achterkant van het scherm verspreid. De allernieuwste en beste vorm hiervan is miniLED. Daarbij zijn de lampjes zo klein geworden dat er duizenden in een scherm passen, wat de precisie van oled begint te benaderen. Als er te weinig zones zijn, kun je last krijgen van zogenaamde 'blooming'. Dat zie je bijvoorbeeld bij witte ondertiteling op een zwarte achtergrond: er ontstaat dan een soort wazige lichtwolk rondom de letters, omdat de zone groter is dan de tekst zelf.

Ga voor de full monty!

Local dimming is dus geen loze marketingkreet, maar een dankbare techniek voor iedereen die graag films of series kijkt op een led- of QLED-televisie. Het maakt het verschil tussen een flets, grijs plaatje en een beeld dat van het scherm spat met diepe zwartwaarden. Ben je in de markt voor een nieuwe tv? Vraag dan niet alleen óf er local dimming op zit, maar vooral of het gaat om full array dimming. Je ogen zullen je dankbaar zijn tijdens de volgende filmavond!

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt of die zijn voorzien van bijzondere eigenschappen. Met een robotstofzuiger wordt de vloer schoongehouden, terwijl je er niet bij hoeft te zijn. En stofzuigen is dan wel het minste dat ze kunnen, want ook dweilen is voor veel modellen geen proleem. We vonden vijf geavanceerde exemplaren.

Philips HomeRun 7000 Series XU7100/01

De Philips HomeRun 7000 Series XU7100/01 is ontworpen om grote ruimtes aan te kunnen. Het apparaat heeft een stofzak van 3 liter en een werktijd tot 180 minuten in de laagste stand. In tegenstelling tot veel kleinere robots is deze HomeRun uitgerust met een stille motor; de opgave van 66 dB maakt hem relatief stil.

Er zit een dweilfunctie in zodat je de robot na het stofzuigen ook direct kunt laten dweilen. Via de app kies je voor een van de modi of plan je een schoonmaakprogramma in. De robot kan zichzelf navigeren, obstakels omzeilen en keert na gebruik terug naar het laadstation. Omdat de opvangbak groot is hoef je niet vaak te legen en dankzij de Li‑ion‑accu is hij geschikt voor grotere woningen. Het apparaat is van recente datum en daarom nog volop verkrijgbaar.

Dreame L10s Pro Ultra Heat

Deze robot combineert een groot stofreservoir van 3,2 liter met een lange werktijd van ongeveer 220 minuten. Dankzij de geïntegreerde dweilfunctie verwijdert hij niet alleen stof maar kan hij ook nat reinigen. De L10s Pro Ultra Heat gebruikt een zak in het basisstation, waardoor je het reservoir minder vaak hoeft te legen.

De Dreame is voorzien van een Li‑ion‑batterij aanwezig en de robot keert automatisch terug naar het station voor opladen en legen. De sensortechnologie helpt bij het vermijden van obstakels en het nauwkeurig schoonmaken van zowel harde vloeren als tapijt. Dankzij de meegeleverde app stuur je de schoonmaak aan, stel je no‑go‑zones in of plan je een dweilrondje.

Philips HomeRun 3000 Series Aqua XU3100/01

Deze Philips‑robot is bedoeld voor wie minder vaak handmatig wil schoonmaken. Hij beschikt over een gecombineerde stofzuig‑ en dweilfunctie en kan zichzelf legen via het automatische station. Met een gebruiksduur tot 200 minuten in de laagste stand en een geluidsniveau van 66 dB kan hij urenlang zijn werk doen zonder al te veel herrie. De stofcontainer van 35 cl is kleiner dan bij de HomeRun 7000, maar door het automatische leegmechanisme is dat geen probleem.

Je bedient het apparaat via de app en kunt daar zowel een schema programmeren als zones instellen. De Aqua XU3100/01 is een model uit de recente 3000‑serie en doordat hij een mop‑pad heeft kan hij zowel droog als nat reinigen, wat handig is voor harde vloeren zoals tegels en laminaat.

iRobot Roomba Combo j9+

De Roomba Combo j9+ is een model dat je vloeren zowel kan stofzuigen als dweilen. De Combo j9 beschikt over een opvangbak van 31 cl en hij kan zelf zijn inhoud legen in het automatische basisstation dat bij de set hoort. De Li‑ion‑accu zorgt voor een lange gebruiksduur en de robot maakt een routeplanning zodat elke ruimte efficiënt wordt schoongemaakt.

Via de app kun je zones instellen waar de robot niet mag komen en het dweilelement in‑ of uitschakelen. In de basis maakt de Combo j9+ zelfstandig een kaart van je woning en keert terug naar het station wanneer de accu moet opladen of de stofcontainer vol is. De robot is bedoeld voor huishoudens die gemak belangrijk vinden en biedt naast stofzuigen ook een dweilfunctie voor hardere vloeren.

MOVA Tech P50 Ultra

De MOVA Tech P50 Ultra is een forse robotstofzuiger met een basisstation. Het apparaat heeft een stofreservoir van 30 cl en wordt geleverd met een basisstation waarin je het stof eenvoudig kunt verwijderen. De robot produceert een geluidsniveau van 74 dB, iets hoger dan de Philips‑modellen, en weegt inclusief station ruim 13 kg.

Hij kan uiteraard ook automatisch terugkeren naar het station om op te laden of te legen. In de specificaties staat dat de MOVA is voorzien van een Li‑ion‑batterij en dat hij zowel kan stofzuigen als dweilen. De meegeleverde app maakt het mogelijk om routes in te stellen en zones te blokkeren. Met een vermogen van 700 W is hij krachtig genoeg voor tapijten en harde vloeren. Het is geschikt voor mensen die een uitgebreid station met automatische functies willen.