ID.nl logo
Het expansievat als drukbuffer
© Roman Milert
Energie

Het expansievat als drukbuffer

Is de waterdruk in het verwarmingssysteem plotseling niet meer stabiel te krijgen? Of moet je meer dan normaal water bijvullen en ben je bang dat er ergens een lek is? De kans is groot dat er iets mis is met het expansievat. Wat is dat cilindervormige vat van staal? Waartoe dient het? En wat doe je als het stukgaat?

Het expansievat vangt de drukverschillen op in de cv-installatie. In dit artikel leggen we uit hoe dat werkt. Helaas gaat zo'n vat doorgaans minder lang mee dan de andere elementen van de cv-installatie. Er is een heel eenvoudige manier om het expansievat te controleren op zijn werking. En wie handig is, kan 'm zelf vervangen!

Je herkent het doorgaans rode vat onmiddellijk in de stookruimte. Het expansievat is een eenvoudig maar belangrijk onderdeel van de cv-installatie. Het water in het verwarmingssysteem circuleert in een gesloten circuit van leidingen, radiatoren en/of vloerverwarmingsleidingen. Het expansievat vangt de drukverschillen op die ontstaan door verwarming en afkoeling. Daarom wordt het ook wel 'drukvat' genoemd.

Expansievat nodig?

Hier vind je voor elke situatie de juiste oplossing!

Twee  compartimenten 

Dit vat heeft binnenin twee compartimenten. Het bovenste compartiment bevat water en in het onderste compartiment zit gas: stikstof. Tussen de twee compartimenten zit een rubber membraan. Gas laat zich in tegenstelling tot vloeistof samendrukken. Zodra de waterdruk toeneemt, zal het membraan in de richting van het gas bewegen. Hierdoor neemt de druk in dat compartiment toe, zonder dat er gevaar is op schade. Mocht de druk onverwacht toch te veel stijgen (omdat er bijvoorbeeld plotseling te veel water in de installatie wordt geperst), dan wordt het water automatisch afgevoerd via het overdrukventiel boven op het expansievat.

Drukbehoud

Tijdens de opwarming vangt het expansievat de uitzetting van het water op. Als het water afkoelt, zal het water krimpen. Tijdens dat uitzetten en krimpen zorgt het expansievat voor behoud van de normale werkdruk, want er mag nergens onderdruk optreden. Het kan evenmin zo zijn dat al het water uit het expansievat verdwijnt. Bovendien moet er ook altijd voldoende stikstof in het vat aanwezig zijn. 

Temperatuur en volumetoename

Hoe groot zijn die drukverschillen die het expansievat moet opvangen? Dat hangt af van de temperatuur en van de grootte van de installatie. Hieronder lees je in de tabel hoeveel het watervolume toeneemt bij verschillende temperaturen. 

Temperatuur (in graden Celsius)Volumetoename (in %)
300,66
400,93
501,29
601,71
702,22
802,81
903,47
1004,21

Als de ketel het water tot 70° Celsius verwarmt, neemt het water 2,22 procent in volume toe. Als de installatie bijvoorbeeld 200 liter water bevat, geeft dat een extra watervolume van 4,44 liter. Het expansievat moet dus groot genoeg zijn om het extra watervolume op te vangen. Veiligheidshalve neemt men aan dat het expansievat 3 procent van de waterinhoud van de installatie moet kunnen bevatten. Voor een doorsneewoning volstaat een expansievat van 18 liter. Voor een groot herenhuis is een ruimer expansievat van 25, 35, 50 of zelfs 80 liter nodig. 

Zo werkt het expansievat. De zwarte lijn is het rubber membraan tussen het gas en het water.

Voordruk

Aan de onderkant van het vat zit een luchtventiel waarmee de voordruk van het expansievat eventueel kan worden verhoogd. Voordruk is de druk die op het compartiment van de stikstof wordt gezet voordat het expansievat wordt aangesloten. In de meeste gevallen heeft de fabrikant het al met de juiste druk gevuld. 

De installateur zal vooral rekening houden met de plaats waar het vat wordt opgehangen. Hangt het expansievat in de kelder, dan is de voordruk hoog door het gewicht van het water dat op het vat drukt. Wanneer het vat op zolder hangt, is de voordruk juist laag. Er zijn drie types die afhankelijk zijn van de afstand van het expansievat en het hoogste punt van de installatie. 

– 0 tot 5 meter: voordruk van 0,5 bar

– 5 tot 10 meter: voordruk 1 bar

– 10 tot 15 meter: voordruk 1,5 bar.

Geluidsproef

Is het onmogelijk om de druk van de installatie goed te regelen, dan is de kans groot dat het membraan is gescheurd. Je kunt dat makkelijk controleren. Tik met het handvat van een schroevendraaier eerst op de bovenkant van het vat en daarna op de onderkant. Als het membraan intact is, zit het gas onder en het water boven. Het tikken zal bovenaan anders klinken dan onderaan. Is het geluid overal identiek, dan is het vat waarschijnlijk volledig gevuld met water en is het membraan stuk. Een kapot expansievat moet je laten vervangen, want dat ontregelt de cv-installatie. 

Controleer de staat van het expansievat door op de boven- en onderkant te tikken.

Slijtage

Er worden twee soorten rubber voor het membraan gebruikt: natuurrubber is goedkoop, maar butylrubber is de beste kwaliteit. Een van de nadelige eigenschappen van een expansievat is dat de voordruk met de tijd afneemt. Dat heeft te maken met de natuurlijke doorlaatbaarheid van het rubber voor gas. Geen enkel membraan is over de volledige levensduur 100 procent hermetisch dicht; er is altijd een klein beetje drukverlies.

Butylrubber is veel gasdichter dan natuurrubber, maar ook de dikte van het rubber speelt een rol. Als de voordruk door slijtage van het membraan te veel afneemt, dan is het nut van het expansievat ook weg. Dat betekent dat je de cv-installatie veel vaker dan normaal zult moeten bijvullen en ontluchten. Een slecht werkend expansievat is de belangrijkste oorzaak van corrosie en prut in de cv-installatie.

Gemiddelde levensduur: zeven jaar

Normaal gesproken gaat een expansievat zo'n zeven jaar mee. De gemiddelde levensduur is dus aanzienlijk korter dan die van de cv-ketel. Na een aantal jaar wordt het rubbermembraan poreus en kan het gaan lekken. Als het expansievat kapot is, lekt het van binnen. Het kan echter ook gebeuren dat de cv door een kapot expansievat water lekt omdat het expansievat de drukverschillen niet langer opvangt. In dat geval zal het overstortventiel zijn werk doen, en dan merk je dat daar water uit komt. 

Een expansievat vervangen of plaatsen duurt niet lang.

Prijs expansievat Een expansievat is niet duur: voor een gemiddelde woning kost die tussen de 40 en 100 euro (zonder de installatiekosten). Voor het vervangen inclusief werkloon mag je rekenen op een bedrag tussen de 130 en 200 euro.

Zelf doen

Om kosten te besparen, kun je het expansievat ook zelf vervangen. Volg de volgende stappen:

  • Haal om te beginnen de stekker van de cv-ketel uit het stopcontact.

  • Tap de ketel af totdat het waterniveau onder het expansievat komt. Wanneer het expansievat in de kelder hangt, tap je de ketel helemaal af.

  • Draai het expansievat van de koppeling af. Kijk uit, want een lek expansievat kan zwaar zijn omdat het vol water zit.

  • Omwikkel het schroefdraad van het nieuwe vat zeven keer rechtsom met teflon-tape om het geheel waterdicht af te sluiten.

  • Monteer het nieuwe expansievat op de ophangbeugel.

  • Vul de cv-installatie opnieuw met water via de vulkraan.

  • Blijf vullen totdat de druk in de cv-ketel tussen de 1,5 en 2 bar bereikt. Dat is voor de meeste cv-ketels een goed druk-bereik. Kijk in de handleiding van jouw cv-ketel voor de exacte waarden.

  • Draai de ontluchtingsnippel boven op het expansievat open tot er water uitkomt. 

  • Check nog even of de druk nog steeds hoog genoeg is (1,5 tot 2 bar). Is deze door het ontluchten teruggelopen, dan vul je het systeem nogmaals bij.

Wil jij een nieuwe CV-ketel?

Vraag een offerte aan voor cv-ketels:

▼ Volgende artikel
Waar voor je geld: 5 goede smartphones voor minder dan 200 euro
© ID.nl
Huis

Waar voor je geld: 5 goede smartphones voor minder dan 200 euro

Bij ID.nl zijn we gek op producten met een goede prijs-kwaliteitverhouding. Daarom speurt de redactie een aantal keer per week naar zulke deals. Nu de zomervakantie weer bijna ten einde is, gaan de kinderen weer naar school. Grote kans dat ze gaan vragen om een smartphone als ze die (nog) niet hebben. Wij vonden vijf goede smartphones voor onder de 200 euro.

Voor een goede smartphone betaal je tegenwoordig allang de hoofdprijs niet meer en heb je voldoende keuze uit het lagere, goedkopere segment. Vaak lever je wel iets in wat betreft opslagruimte, processorsnelheid of camera, maar daarentegen betaal je ook honderden euro's minder voor zo'n telefoon ten opzichte van de duurdere modellen. Wij vonden vijf goede toestellen voor niet meer dan 200 euro.

Xiaomi  Redmi  14C

De Xiaomi  Redmi  14C heeft een helder 6,88‑inch scherm, ideaal om video’s te kijken en te multitasken De telefoon wordt aangedreven door een octa‑core processor en met 8 GB RAM. De batterij van 5.160  mAh gaat moeiteloos de dag rond, en heeft een snellaadfunctie. Met een 50 MP hoofdcamera maak je scherpe foto’s in daglicht én nachtmodus. Dankzij de aluminium behuizing voelt de telefoon premium en stevig aan, en de vingerafdrukscanner én gezichtsherkenning maken ontgrendelen intuïtief en snel. Dit toestel blinkt uit in alledaags gebruik, zonder franjes, maar met veel waar voor je geld.

HMD Pulse Pro

De HMD Pulse Pro heeft verrassend veel te bieden. Met een 6,56-inch HD+ scherm en een soepele 90 Hz verversingssnelheid is het scherm vlot. Wat deze telefoon echt bijzonder maakt, is de dubbele 50 MP camera – zowel voor- als achteraan – waarmee je haarscherpe selfies en foto’s maakt, zelfs bij weinig licht. Binnenin vind je 6 GB RAM en 128 GB opslag, genoeg voor al je apps, foto’s en bestanden, en uitbreidbaar met een microSD-kaart. De krachtige 5.000 mAh-batterij houdt het makkelijk een dag vol. Leuk om te weten: dit toestel is ontworpen om makkelijk zelf te repareren – onderdelen en instructies zijn beschikbaar, wat ‘m niet alleen duurzaam, maar ook vriendelijk voor je portemonnee maakt.

Samsung Galaxy A16 5G

Deze Samsung ziet er luxer en duurder uit dan hij is, dankzij een helder AMOLED‑scherm en een strak en slim ontwerp. Wat je misschien niet verwacht: Samsung garandeert tot wel zes jaar software‑updates, waardoor hij toekomstbestendig is. Prestaties blijven wel op instapniveau, maar voor dagelijks gebruik zoals WhatsApp, web en video is het meer dan voldoende. De batterij houdt het prima vol. Voor wie betrouwbaarheid, goed merk en lange updates belangrijk vindt, is deze telefoon het overwegen waard.

Oppo A5 Pro 4G

De OPPO A5 Pro 4G is een budgettelefoon met een 6,67‑inch 90 Hz-scherm, 8 GB RAM en 256 GB opslagcapaciteit. De 5.800 mAh batterij gaat makkelijk een volle dag mee en ondersteunt snel laden. Wat deze telefoon echt onderscheidt is zijn robuuste bouw: waterdicht (IP68/IP69), valbestendig volgens militaire standaarden, en voorzien van Gorilla Glass 7i. Makkelijk stuk te krijgen is deze telefoon dus niet. Het geluid komt stevig door dankzij stereo speakers met Dolby Atmos. Al met al krijg je hier een stevig toestel met verrassend veel ruimte en functies voor een zachte prijs. Wel iets om rekening mee te houden: het toestel is alleen geschikt voor 4G. Dat signaal blijft echter nog een aantal jaar actief, dus je hoeft niet bang te zijn dat je te snel achterloopt. Je hebt alleen een wat lagere downloadsnelheid dan de meeste 5G-telefoons.

Motorola Moto G55  5G

Deze smartphone is stevig, heeft een gladde afwerking en is verkrijgbaar in een zachte tint grijs. Het scherm van 6,49 inch heeft 120 Hz beeldfrequentie en maakt video's streamen levendig dankzij de FHD+ resolutie. De batterij van 5.000 mAh houdt moeiteloos een hele dag stand, ook bij intensief gebruik. Voor wie van geluid houdt: dubbele speakers met Dolby Atmos creëren een ruimtelijk effect. De 50 MP-hoofdcamera levert heldere plaatjes in daglicht, en dankzij de ultrawide-lens kun je breder kaderen voor groepsfoto’s of landschappen. De 8 GB RAM en 256 GB opslag (uit te breiden met een extra microSD-kaartje) maken multitasken soepel en opslag ruimte genoeg.

▼ Volgende artikel
Zo verandert Samsungs Micro RGB hoe je straks tv kijkt
© Samsung
Huis

Zo verandert Samsungs Micro RGB hoe je straks tv kijkt

Samsung heeft de Micro RGB gepresenteerd, een 115 inch-televisie met een achtergrondverlichting van afzonderlijk aangestuurde rode, groene en blauwe leds van minder dan 100 micrometer. Volgens Samsung zet Micro RGB een nieuwe standaard voor kleurnauwkeurigheid, contrast en beeldervaring in het ultra-premium tv-segment.

Waar conventionele tv's gebruikmaken van grotere leds of mini-leds in witte of blauwe varianten, zet Micro RGB elke afzonderlijke rode, groene en blauwe led precies daar waar die nodig is. Dat maakt een veel fijnere aansturing van kleur en contrast mogelijk. Samsung claimt hiermee de volledige BT.2020-kleurruimte te halen, een standaard die tot nu toe vooral in professionele toepassingen werd gehaald. Het beeld zou daardoor natuurgetrouwer ogen, vooral bij HDR-weergave.

De Micro RGB wordt aangestuurd door een eigen AI-engine die elk beeldframe analyseert en automatisch kleuren, contrast en geluid optimaliseert. Bij matte of doffe beelden kan de tv kleuraccenten versterken zonder onnatuurlijk te ogen. Een Glare Free-laag moet ervoor zorgen dat ook in fel verlichte woonkamers het beeld goed zichtbaar blijft.

Voor consumenten kan deze techniek de opmaat zijn naar een nieuwe generatie huiskamertv's waarbij achtergrondverlichting met micrometer-RGB-leds zorgt voor kleurnauwkeurigheid die voorheen niet haalbaar was. In combinatie met lcd-panelen kan dit leiden tot betere prestaties in hoge helderheidsniveaus, waar zowel traditionele lcd- als oled-tv's soms tekortschieten.
Naast beeldkwaliteit richt Samsung zich ook op gebruiksgemak. De Micro RGB ondersteunt spraakbediening via Bixby, bevat Vision AI-functies die beeld en geluid aanpassen aan de content, en draait op Tizen OS met een gegarandeerde 7 jaar aan software-updates. Beveiliging van persoonlijke gegevens verloopt via Samsung Knox.

De Samsung Micro RGB verschijnt in Nederland op 13 oktober voor een adviesprijs vanaf 29.999 euro. Er komen later meerdere formaten beschikbaar.

Het verschil tussen Micro RGB en pure microled

Hoewel de naam anders kan doen vermoeden, is Micro RGB niet hetzelfde als een pure microled-tv. Bij microled geeft elke pixel zelf licht, vergelijkbaar met oled maar met hogere helderheid en zonder inbrandrisico. Micro RGB is daarentegen een lcd-tv, waarbij de achtergrondverlichting is opgebouwd uit extreem kleine rode, groene en blauwe leds van minder dan 100 micrometer. Deze leds schijnen door een lcd-paneel heen en worden per kleur afzonderlijk aangestuurd. Dit levert een veel nauwkeurigere kleurweergave op dan gebruikelijk is bij witte of blauwe leds, maar de beeldopbouw blijft die van lcd.

©Samsung