Windows is op pc’s qua marktaandeel nog altijd heer en meester, maar er wordt aan de stoelpoten gezaagd: Chromebooks zijn al jaren een goedkope (en veilige!) optie. Ook Valve, het bedrijf achter game-platform Steam en games als DOTA en Counter-Strike, zit niet stil. Op de achtergrond is Valve hard bezig om Linux klaar te stomen voor gaming. Heeft dit de potentie om de pc-markt op zijn kop te zetten, of is dit weer een van de vele floptheorieën onder de noemer ‘20XX wordt het jaar van Linux op de desktop’?

De discussie over het beste gaming-platform gaat vrijwel altijd over de verschillen tussen de bekende consoles (Microsoft Xbox, Sony PlayStation, Nintendo Switch etc.) en een computer met Windows. Linux is, als we de Steam Hardware Survey mogen geloven, voor gamers een niche besturingssysteem waar amper een procent gebruik van maakt. Het opensource-besturingssysteem heeft duidelijke voordelen, maar waarom slaat het dan nog niet aan? En zou daar binnenkort verandering in kunnen komen?

01 Linux leren gebruiken

Eén van de meest gebruikte argumenten om Linux links te laten liggen, is het gebruiksgemak van Windows of macOS. De workflow van Windows en macOS is verschillend, maar deze besturingssystemen zijn ondertussen geëvolueerd naar een systeem waarvan de basisfuncties duidelijk en gebruiksvriendelijk zijn. Linux daarentegen, zorgt al voor vragen vóór de installatie begint: welke distributie moet ik gebruiken? Ubuntu is het populairst met veel direct beschikbare tutorials, maar voor beginnende Linux-gamers is SteamOS een goed alternatief. Ubuntu heeft, ondanks de mooie interface, toch nog een kleine leercurve voordat gamers aan de slag kunnen. Hoewel dit sommigen zal afschrikken, is het voor de meer ervaren computergebruikers de moeite waard. SteamOS is een stuk simpeler in gebruik. Er kunnen, na het inloggen, direct games geïnstalleerd worden en alles dat op het platform beschikbaar is, zal zonder problemen werken.

©PXimport

Gamen op macOS

©PXimport

02 Hardware-support

Linux heeft lang een slechte naam gehad om z’n beperkte hardware-support en beroerde drivers, maar die tijden zijn voorbij. Zowel AMD als Nvidia komen regelmatig met updates en ook de nieuwste hardware is nu vanaf dag één te gebruiken op Linux. Laptopgebruikers met een Intel i-gpu kunnen genieten van moderne drivers, maar pas wel op met slaapstand en hibernate bij het sluiten van de laptop. Veel distributies en hardware-combinaties gaan niet goed samen met de hibernate-functie, waardoor er data verloren kunnen gaan.

De audiodrivers die vroeger nog weleens voor problemen zorgden, zijn tegenwoordig uitstekend. Sterker nog, door het gebruik van opensource-audiodrivers, zijn er veel meer mogelijkheden dan in Windows. Echoreductie en vergelijkbare features kunnen nog weleens voor problemen zorgen, maar voor de populaire Linux-distributies is er online genoeg informatie te vinden om dat op te lossen.

©PXimport

03 De correcte drivers

Na het installeren van een Linux-distributie, zijn er nog een aantal zaken die moeten gebeuren voordat je kunt gamen. Linux is een opensource-besturingssysteem en daar horen eigenlijk opensource-drivers bij, maar of dit verstandig is, is afhankelijk van de gebruikte hardware. AMD geeft officiële ondersteuning aan de opensource-drivers en de prestaties daarvan zijn ook uitstekend, maar dit is bij Nvidia niet het geval. Er zijn opensource-drivers beschikbaar van Nouveau, maar deze zijn reverse-engineered van de closedsource Nvidia-driver. Ondanks het goede werk van de Nouveau-community, ligt het prestatieniveau van de closedsource- drivers een stuk hoger. Zeker bij nieuwe grafische kaarten is het verschil groot, maar ook de grafische kaarten van een paar generaties terug doen het beter op de officiële Nvidia-drivers.

Ubuntu installeert automatisch de opensource-drivers van beide merken, maar om zeker te zijn van de laatste updates kun je gebruikmaken van het volgende commando voor AMD:

sudo add-apt-repository ppa:oibaf/graphics-drivers

sudo apt update

De makkelijkste manier om officiële Nvidia-drivers te installeren is met de volgende commando’s:

sudo apt-get purge nvidia*

sudo add-apt-repository ppa:graphics-drivers

sudo apt-get update

sudo apt-get install nvidia-driver-410

©PXimport

04 Native Linux-games

Het game-aanbod voor Linux was tot enkele jaren geleden zeer beperkt, maar Valve zet grote stappen om het aanbod te verbeteren. Steam, het digitale distributieplatform van Valve, biedt op dit moment ruim 4.000 games aan die geschikt zijn voor Linux. Hier zitten de bekende games tussen als Counter-Strike: Global Offensive en Sid Meier’s Civilization, maar ook honderden indie-games van kleine ontwikkelaars. Als een game eerder is aangeschaft voor Windows, dan hoeft deze niet opnieuw aangeschaft te worden voor Linux.

GOG.com is een andere grote aanbieder van games beschikbaar voor Linux. Anders dan Steam is GOG.com volledig gebaseerd op een website. Er hoeft dus geen extra programma geïnstalleerd te worden naast de gekochte games. Tevens is het mogelijk om games die zijn aangeschaft in Steam, over te zetten naar GOG via GOG Connect.

Veel bekende Linux-distributies hebben ook hun eigen software-repositories waar ook games worden aangeboden. Zo heeft Ubuntu een eigen Ubuntu Software Center waarin een groot aantal bekende en minder bekende games beschikbaar is. Hetzelfde geldt voor andere distributies zoals Linux Mint.

©PXimport

05 Windows-games in Linux

Het aanbod van Linux-games mag dan rap groter worden, de meeste grote titels zijn alleen beschikbaar voor Windows. Wederom komt Valve ons redden met een nieuwe functie binnen de Linux-variant van Steam: Steam Play. Steam Play gebruikt een aangepaste versie van Wine: een opensource-programma waarmee Windows-software gebruikt kan worden in een Linux-omgeving. Deze functie is alleen nog beschikbaar in bèta en zal dus apart geactiveerd moeten worden. Om het te activeren klik je in Steam op Steam en ga naar Settings. In het tabblad Account kun je onder het kopje Beta participation klikken op Change. Een nieuw venster zal openen, kies voor Steam BetaUpdate. Nadat je op OK hebt geklikt zal Steam opnieuw moeten opstarten en updaten voordat Steam Play beschikbaar komt. Om Steam Play te activeren open je weer Settings, waar je onder het nieuwe tabblad Steam Play een vinkje zet bij Enable Steam Play for supported titles. Hiermee worden de Windows-games beschikbaar die door Valve zijn getest. Met het vinkje bij Enable Steam Play for all titles komen alle Windows-games in Steam beschikbaar, maar kun je regelmatig tegen bugs of zeer lage framerates aanlopen.

©PXimport

Wine

©PXimport

06 Lagere framerate

Helaas is er niet alleen maar goed nieuws voor Linux. Hoewel drivers steeds beter worden, distributieplatformen voor meer aanbod zorgen en games vaker ontwikkeld worden voor Linux, zijn de prestaties nog steeds een probleem. Benchmarks met een systeem met een Nvidia Geforce GTX 1070 en een AMD Radeon RX 480 tonen een duidelijk beeld: games draaien in Windows (veel) beter, zie de tabel. In alle gevallen zijn de games getest met de hoogste grafische instellingen en een resolutie van 1440 × 2560 pixels. Van de geteste games deed Sid Meier’s Civilization VI het slechtst, in Ubuntu kwamen beide grafische kaarten nog niet op de helft van de framerate in Windows. Metro Last Light Redux en Counter-Strike: Global Offensive deden het uitstekend, de RX 480 wist in Metro zelfs een hogere framerate te behalen in Ubuntu. Helaas waren er wel andere gebreken aan de Linux variant van Metro Last Light Redux. Zo zijn de grafische instellingen beperkt tot één algemene low-high keuze en is het in-game zelfs niet mogelijk om de resolutie aan te passen. Voor uitgebreide instellingen moet het user.cfg-bestand aangepast worden met cryptische variabelen voor elke optie.

07 Toch maar gewoon Windows?

Microsoft Windows heeft een breder aanbod van games, is makkelijker in het gebruik en presteert vrijwel altijd beter … waarom zijn er dan toch mensen die voor Linux kiezen? Het makkelijkste antwoord is natuurlijk de prijs: Linux is gratis, terwijl een Windows-licentie minimaal 100 euro kost per computer. Dat is echter niet het enige: er valt iets te zeggen voor opensource-software, die – in theorie – een betere ervaring kan opleveren. Closedsource-software wordt immers puur met winstoogmerk uitgebracht, terwijl opensource staat voor vrijheid en veelzijdigheid.

Betalen voor extra ‘downloadable content’ (dlc) bij de lancering van een game zit er niet bij, want een slimme knaap zou direct een variant uitbrengen zonder de betaalmuur. Daarbij leidt opensource-software veel sneller tot nieuwe innovaties. Programmeurs hoeven voor basisfunctionaliteit het wiel niet opnieuw uit te vinden en kunnen hun eigen ideeën toevoegen aan een bestaand project. Hierdoor kunnen simpele ideeën sneller in de praktijk worden toegepast, met als resultaat betere software.

08 Opensource is de toekomst

Met zo’n grote opensource-community wordt het voor technologie-bedrijven met hun closedsource-software in de toekomst onmogelijk om nog te kunnen concurreren. Nu al zijn er nog maar weinig start-ups die closedsource-software op de markt proberen te brengen. Er zal immers altijd een opensource-variant uitgebracht worden die, met behulp van de community, de closedsource-software voorbijstreeft. Bedrijven zullen dus op zoek moeten gaan naar een nieuw businessmodel waarbij opensource wordt omarmd en technologische vooruitgang voorop staat.

©PXimport

Panasonic introduceert een nieuwe uitvoering van de Lumix TZ99: een compacte superzoomcamera die er nu ook is in een witte variant. Door zijn formaat (11,2 x 6,7 x 4,3 cm) is dit model makkelijk mee te nemen. Panasonic noemt het zelf dan ook een reiscamera.

📸 Veelzijdige lens en stabiel beeld

De LUMIX TZ99 White is uitgerust met een 24–720 mm LEICA DC-lens met 30x optische zoom, uit te breiden tot 60x met iZoom. Dankzij de 5-assige HYBRID O.I.S.+ beeldstabilisatie blijven beelden scherp, ook bij het inzoomen of bij opnames uit de hand.

📸 Video in 4K en slowmotion

Naast fotografie is de camera geschikt voor 4K-video's met 30 beelden per seconde en 4K PHOTO waarmee je snel bewegende momenten vastlegt. Voor creatieve effecten is er ook HD-video met 120 fps slowmotion.

📸 Scherm en bediening

De TZ99 White heeft een kantelbaar 1.840k-dot touchscreen dat het eenvoudig maakt om vanuit verschillende hoeken te fotograferen of vloggen. Via de gebruiksvriendelijke interface kunnen instellingen snel aangepast worden.

📸 Moderne connectiviteit

Dankzij USB-C kan de camera snel worden opgeladen. Met bluetooth 5.0 maak je verbinding met je smartphone om foto's direct te delen of de camera op afstand te bedienen.

De Panasonic Lumix TZ99 White is verkrijgbaar voor een adviesprijs van 549 euro.

Previous slideNext slide

Gebruik je meerdere beeldschermen? Lees dan vooral verder, want de kans is groot dat je nog niet het maximale haalt uit je opstelling. Met handige instellingen en programma's richt je je werkomgeving nóg beter in en profiteer je optimaal van meerdere beeldschermen. Kijk maar!

We beginnen met de functies die al in Windows 11 zitten en waarvoor je nog geen hulp van buitenaf nodig hebt. De belangrijkste opties vind je in de Windows-instellingen, bereikbaar via Windows-toets+I. Kies Systeem / Beeldscherm. Mogelijk maken de verschillende beeldschermen gebruik van verschillende resoluties: elk beeldscherm heeft een 'native' resolutie waarop de kwaliteit optimaal is.

Met behulp van de schaalinstellingen kun je de schermen alsnog een meer uniforme uitstraling geven. Kies eerst het beeldscherm bovenin (begin met het scherm met de hoogste schermresolutie) en kies hierna de waarde bij Schaal, bijvoorbeeld 150%.Herhaal deze stap bij elk ander scherm en zorg dat het uiterlijk zo goed mogelijk overeenkomt. Ben je niet tevreden met de standaardwaarden? Klik op Schaal en geef een eigen waarde op bij Aangepaste schaal.

Portretmodus

De meeste beeldschermen worden gebruikt in de landschapsmodus, maar wist je dat je de monitor ook in een portretmodus kunt gebruiken? Zo kun je een opstelling maken waarbij je een beeldscherm horizontaal plaatst, terwijl je ernaast een beeldscherm in verticale stand gebruikt. Handig bij het lezen van lange artikelen of het programmeren van nieuwe software, bestaande uit vele regels code. In Windows is de functie ingebakken. Open de instellingen (Windows-toets+I), kies Systeem / Beeldscherm. Bij Beeldschermstand kies je in plaats van Liggend voor Staand. Overigens vind je hier ook de mogelijkheid om de inhoud van het scherm te spiegelen: kies voor Liggend (gespiegeld) of Staand (gespiegeld).

Geopend houden

Standaard minimaliseert Windows alle vensters op een beeldscherm waarmee je de verbinding verbreekt. Wil je dit niet, dan kun je afdwingen dat de vensters geopend blijven. In het instellingenvenster kies je Systeem / Beeldscherm. Klap de sectie Meerdere beeldschermen uit en haal het vinkje weg bij Vensters minimaliseren als de verbinding met een beeldscherm wordt verbroken. Heb je ook liever niet dat de vensterlocaties op een monitor bewaard blijven en begin je liever telkens met een schone lei? Haal het vinkje weg bij Vensterlocaties onthouden op basis van de verbinding met een monitor.

In het kader hiervan een praktisch advies. Als je een scherm loskoppelt en het venster wordt geminimaliseerd, kan het gebeuren dat je bij het klikken op de bijbehorende taakbalkknop wordt geconfronteerd met een venster dat 'uitvliegt' naar een beeldscherm dat niet meer is gekoppeld. Gelukkig kun je je verdere frustratie besparen: druk tegelijkertijd op de Shift-toets en de rechtermuisknop op de betreffende taakbalkknop. Klik op Verplaatsen en gebruik de muis om het verdwenen venster naar het actieve scherm te verslepen, zodat het weer zichtbaar wordt.

Finetuning

We gebruiken de functies binnen Windows voor nog wat 'finetuning' van onze instellingen. Standaard wordt de Windows-taakbalk op elk beeldscherm getoond. Ook de taakbalkknoppen en geopende apps worden op alle taakbalken getoond. Daarmee hoef je geen genoegen te nemen.

In de Windows-instellingen kies je Persoonlijke instellingen / Taakbalk en klap je de sectie Gedrag van taakbalk uit. Kies de gewenste modus via Bij gebruik van meerdere beeldschermen mijn taakbalk-apps weergeven op. Kies Taakbalk met open venster of voor Hoofdtaakbalk en taakbalk met open venster. Over taakbalken gesproken. Heb je liever niet dat de taakbalk op elk beeldscherm wordt getoond? Verwijder het vinkje bij Mijn taakbalk weergeven op alle beeldschermen.

Supersnelle indeling

Hoe meer beeldschermen, hoe meer tijd je kwijt bent met het indelen van de werkomgeving. Bijvoorbeeld welke vensters je op welk beeldscherm en op welke locatie op het beeldscherm wilt plaatsen. Maak je regelmatig gebruik van dezelfde vensters en indeling, dan mag de app Werkruimten – die deel uitmaakt van de gratis Microsoft PowerToys – niet ontbreken in je verzameling.

Haal via deze link de nieuwste versie binnen. Open hierna het onderdeel Werkruimten. Klik rechtsboven op Werkruimte maken. Vervolgens open je de vensters waarmee je altijd wilt werken (bijvoorbeeld Word, Excel en de browser). Verschuif de vensters naar de beeldschermen waarop je ze wilt plaatsen (bijvoorbeeld Word op het hoofdscherm, terwijl je de browser op het tweede scherm plaatst). Geef de vensters de gewenste afmetingen. Tevreden? Klik in het pop-upvenster van Werkruimte op Vastleggen. Geef een geschikte naam op voor het profiel (bij Naam van werkruimte) en klik op Werkruimte opslaan. Voortaan kun je het profiel kiezen in het hoofdvenster van Werkruimte en klikken op Starten. Handig: je kunt verschillende werkruimten maken.

FancyZones

We blijven nog even bij de PowerToys en werpen een blik op FancyZones. Door de muisaanwijzer op de knop Maximaliseren (rechtsboven in elk venster) te houden, verschijnt een grid met mogelijke vensterindelingen. FancyZones gaat een stapje verder en laat je vaste indelingen maken. Zo zijn alle beeldschermen telkens gevuld zoals je van tevoren hebt bedacht en hoef je niet telkens handmatig voor elk scherm een indeling te maken. Open het hoofdvenster van PowerToys en kies Vensters en indelingen / FancyZones. Kies Lay-outeditor starten. Onder Sjablonen vind je kant-en-klare sjablonen die je als startpunt kunt gebruiken, maar je kunt ook kiezen voor Nieuwe indeling maken. Geef aan hoe je vensters wilt rangschikken. Teruggekeerd in het hoofdvenster van FancyZones ga je naar Zonegedrag. Activeer de optie Zones op alle beeldschermen weergeven tijdens het slepen van een venster. Je drukt voortaan op de Shift-toets om de indelingen te tonen en de vensters te rangschikken.

DisplayFusion

Wil je nog meer plezier halen uit een opstelling met meerdere beeldschermen, dan kun je DisplayFusion gebruiken. De app is niet gratis: je betaalt circa 30 euro voor een licentie en de volledige functionaliteit. Gelukkig kun je DisplayFusion eerst een maand proberen en uitzoeken of je deze de moeite waard vindt.

Wil je tijdens het gebruik van een beeldscherm niet worden afgeleid door de andere schermen? Gebruik dan de functie Beeldschermvervaging om de andere schermen netjes te dimmen. Kies in het linkervenster van DisplayFusion voor Monitor Vervaging en zet een vinkje bij Monitor vervaging aanzetten. Bij Monitor vervaging modus geef je aan wat er moet gebeuren. Wij kiezen voor Vervaag niet actieve monitors, maar je kunt ook kiezen voor andere modi, zoals Vervaag alles behalve het huidige venster of het vervagen van een specifieke monitor. Tot slot kun je aanpassen met welke kleur de schermen worden gedimd. Kies de gewenste kleur bij Monitor vervaging kleur.

Meer met de muis

Ook de muis speelt een belangrijke rol bij meerdere beeldschermen. Opties hiervoor vind je in DisplayFusion in het onderdeel Muis beheer. Heb je meerdere beeldschermen van verschillende formaten, dan kan de muis weleens blijven 'hangen' aan een monitorrand en niet naar het volgende scherm verspringen. Om Windows wat minder kieskeurig te maken en de muis soepeler naar het andere scherm te bewegen, activeer je Voorkom dat de muiscursor blijft haken aan niet-uitgelijnde linker-/rechterranden van de monitor. Een vergelijkbare optie is Voorkom dat de muiscursor blijft haken aan niet-uitgelijnde boven-/onderranden van de monitor. Geeft deze functie alsnog niet het gewenste resultaat? Schakel dan de hulp van Windows zelf in: in de Windows-instellingen kies je Systeem / Beeldscherm / Meerdere beeldschermen / Cursorverplaatsing tussen beeldschermen vergemakkelijken.

Triggers

Net als het elders besproken onderdeel Werkruimten, vind je in DisplayFusion een aantal opties die helpen met het snel indelen van de gewenste werkomgeving. Open het onderdeel Triggers en kies Triggers inschakelen. Met triggers activeer je een vaste actie. Open je bijvoorbeeld een specifiek venster dat je altijd op het tweede scherm wilt tonen, dan zorgt DisplayFusion ervoor dat het venster direct na openen automatisch wordt verplaatst naar de gewenste plek. Klik op Toevoegen. Geef vervolgens aan wat er gebeurt. Kies bijvoorbeeld Venster gemaakt of Venster hersteld. Kies Toevoegen en geef aan wat er moet gebeuren (bijvoorbeeld Verplaats venster naar geselecteerde monitor of Venster op monitor centreren).

Alt+Tab

Maak je regelmatig gebruik van de toetscombinatie Alt-toets+Tab-toets om snel te schakelen tussen geopende vensters? In combinatie met DisplayFusion kun je hierover nog meer controle uitoefenen. Ga naar de sectie Alt-Tab(links in het venster). Vervolgens kun je aangeven op welk beeldscherm het vensteroverzicht moet worden getoond. Zo kun je kiezen voor Geef alleen op de primaire monitor weer, laat alle vensters zien. In de praktijk is een handigere keuze: Geef alleen op de huidige monitor weer, laat alle vensters zien. Wil je niet dat de vensters van alle beeldschermen worden getoond, maar alleen de vensters van het scherm waarop je werkt? Kies voor Geef alleen op de huidige monitor weer, laat alleen huidige vensters zien. De opties eronder geven aanvullende controle over Alt+Tab: zo kun je hier aangeven of het bureaublad moet 'meetellen' als volwaardig venster in het overzicht (Toon het bureaubladvenster) en bijvoorbeeld of je titelteksten onder elk venster wilt zien (Toon de titeltekst onder ieder item in het Alt-Tab venster).

ScreenBright

Meer controle over de uitstraling van de beeldschermen, zoals witbalans en kleurtemperatuur? Met wat hulp van buitenaf kun je de verschillende beeldschermen meer met elkaar in lijn brengen, vooral als ze naast elkaar staan. ScreenBright is een gratis en compact programma dat je hiermee helpt. Een woord vooraf: de app ondersteunt de meeste beeldschermen, maar mogelijk kun je bij sommige schermen de instellingen niet aanpassen via ScreenBright. Open het programma en kies White background. Gebruik de schuifbalken om de variabelen zoals witbalans en kleurtemperatuur aan te passen. Je herhaalt deze stap op elk beeldscherm, totdat je tevreden bent en de uitstraling van de schermen zo uniform mogelijk is.

Eye-candy

Na al dat serieuze werk: het oog wil ook wat. Maak je gebruik van een opstelling met meerdere beeldschermen horizontaal naast elkaar? Dan kun je je werkplek een verzorgde uitstraling geven met een bureaubladachtergrond die over meerdere schermen wordt gespreid. Op www.dualmonitorbackgrounds.com vind je een verzameling bruikbare beelden. Ze zijn onderverdeeld in verschillende categorieën. Download er een paar en experimenteer om te zien welke het beste werken. In de Windows-instellingen kies je Persoonlijke instellingen. Kies Achtergrond aan uw persoonlijke voorkeur aanpassen / Afbeelding / Door foto's bladeren. Kies de afbeelding. Belangrijk: bij de optie Afbeelding aanpassen zodat deze op uw bureaublad past kies je voor Over meerdere schermen.