Windows 10 is gratis. Doen dus? Jazeker, Windows 10 is zoveel beter dan zijn voorgangers, dat niet upgraden geen optie is. Maar doe het wel op de juiste manier. Dit stappenplan helpt je over te stappen naar Windows 10.

De pc voorbereiden

Tip 01: De fallback

Hoewel de installatiemethode van Windows 10 voortborduurt op die van vorige versies, kan er altijd iets misgaan tijdens het upgraden. Daar moet je rekening mee houden. Maak voor je begint met upgraden dus minimaal een back-up van alle persoonlijke gegevens. Dit zijn de mappen en bestanden in je profiel. Start de Windows Verkenner en klik boven in de adresbalk op het kleine driehoekje naast Bibliotheken. Lees ook: Aan de slag met Windows 10.

Klik op je accountnaam. In de Verkenner zie je nu de mappen die Windows standaard gebruikt om jouw bestanden te bewaren, zoals Mijn documenten en Mijn afbeeldingen. Maak een back-up van al deze mappen en voeg ook de mappen en bestanden toe die ook belangrijk zijn maar die buiten deze standaardmappen staan. Bewaar de back-up op een externe schijf of NAS. Je kunt ook met een programma als CloneZilla of Acronis True Image een image van de hele pc te maken. Bewaar ook dat image op een externe schijf of NAS. Met een systeemimage kun je niet alleen al je bestanden herstellen, maar ook de hele computer in de huidige staat terugbrengen. Hier staat een stappenplan om je hierbij te helpen.

©PXimport

Tip 01 Voorkom dat je bij de upgrade belangrijke documenten kwijtraakt door alle belangrijke mappen te back-uppen.

Systeemeisen Windows 10

De officiële minimumsysteemeisen van Windows 10 zijn gelijk aan die van Windows 8, 8.1 en zelfs Windows 7: 1GHz-processor, 1 GB RAM, 20 GB vrije ruimte op de harde schijf en een grafische kaart met DirectX 9-ondersteuning. Erg realistisch is dit niet, houd daarom het volgende aan: Intel i5- of i7-processor of een gelijkwaardige AMD-processor, 4 GB RAM en een grafische kaart die niet ouder is dan 5 jaar.

Als vuistregel kun je hanteren: draait Windows 7, 8 of 8.1 goed op de pc, dan zal de upgrade geen probleem zijn. Ben je niet helemaal tevreden met de snelheid en stabiliteit van Windows voor de upgrade, kijk dan naar de mogelijkheid om de hoeveelheid RAM uit te breiden en vervang de harde schijf door een SSD. Als je niet weet welke processor en hoeveel geheugen er in de pc zit, klik met de rechtermuisknop op Deze pc en kies Eigenschappen. Daar zie je het allemaal staan.

Tip 02: Updates installeren

Behalve eisen aan de hardware, stelt de gratis upgrade naar Windows 10 ook eisen aan de software. Alleen pc's met Windows 7 SP1 of Windows 8.1 kunnen tot 29 juli 2016 gratis upgraden, alle andere niet. Heb je XP of Vista, dan zul je eerst over moeten naar Windows 7. Heb je Windows 8, dan moet je eerst de gratis update naar 8.1 uitvoeren. De update van 8 naar 8.1 gaat via de Windows Store (klik er op Update van Windows uitvoeren) en is de gemakkelijkste van de genoemde upgrades. Alle andere vereisen echte herinstallaties van Windows.

Heb je dan 7 of 8.1, installeer dan voor je gaat upgraden alle beschikbare updates voor die versie van Windows. Klik op Start / Configuratiescherm / Systeem en beveiliging / Windows Update / Instellingen wijzigen. Controleer of de optie Updates automatisch installeren is ingeschakeld en klik dan op OK / Naar updates zoeken. Installeer alle updates, belangrijke en minder belangrijke. Start telkens nadat er updates zijn geïnstalleerd de pc opnieuw op, log in en ga weer naar Windows Update. Doe dit net zo vaak tot er geen updates voor die versie van Windows meer beschikbaar zijn.

©PXimport

Tip 02 Windows 8 moet je eerst upgraden naar Windows 8.1 om in aanmerking te komen voor de gratis Windows 10 upgrade.

Tip 03: Activeer je Windows

Essentieel voor je gaat upgraden, is dat je de oude Windows activeert. Bij activatie wordt de licentie van Windows gekoppeld aan jouw computer. Microsoft bewaart een digitale handtekening van de hardware van de pc en koppelt daar het recht aan om op die pc die versie van Windows te gebruiken. Upgrade je naar Windows 10 met een pc die niet geactiveerd is, dan krijgt die pc geen licentie om altijd Windows 10 te gebruiken. Om wel een Windows 10-licentie toegewezen te krijgen, moet je daarom de oude Windows activeren én de eerste keer dat je Windows 10 installeert, altijd een upgrade uitvoeren (en geen schone installatie). Vaak zal Windows al geactiveerd zijn, maar het is belangrijk het te controleren. Klik op Start en typ Activatie en druk op Enter. Krijg je de melding dat Windows is geactiveerd, dan kun je upgraden. Is Windows nog niet geactiveerd, klik dan op Nu activeren.

©PXimport

Tip 03 Upgrade pas naar Windows 10 nadat je Windows 7 of 8.1 hebt geactiveerd.

De upgrade-opties

Tip 04: Windows-versie

Er zijn wel meer dan twintig versies van Windows 10, maar voor consumenten en kleine bedrijven zijn er daarvan maar twee belangrijk: Windows 10 Home en Windows 10 Pro. Home voldoet in bijna alle gevallen voor gebruik thuis, Pro biedt een paar extra's die vooral belangrijk zijn voor bedrijven en echt fanatieke computergebruikers. Pro biedt bijvoorbeeld Hyper-V waarmee je virtuele machines kunt maken, maar VMware Workstation en Oracle VirtualBOX doen dat ook en gebruiksvriendelijker.

Met Pro kun je andere pc's op afstand overnemen, maar TeamViewer doet dat ook en gemakkelijker. Bij de gratis upgrade krijg je van Microsoft die versie van Windows 10 die het meest overeenkomt met de versie van Windows, in de tabel zie je welke dat is. Om te zien welke versie van Windows je nu hebt, open via Windows-toets+E de Windows Verkenner. Klik met rechtermuisknop op Deze pc en kies Eigenschappen. Bij Windows-versie lees je precies welke versie van Windows je nu gebruikt.

Tip 05: Van Home naar Pro

Wil je de upgrade naar Windows 10 benutten om van een Home-versie van Windows 7 of 8.1 naar de Pro-versie van Windows 10 te upgraden, dan kan dat. Wel moet je een aangepast upgrade-pad kiezen. Upgrade eerst naar de versie die je gratis van Microsoft krijgt, en voer dan een upgrade uit naar Windows 10 Pro. Voor dit laatste hoef je Windows dan niet opnieuw te installeren, je leest in tip 18 van dit artikel hoe. De upgrade van Windows 10 Home naar Windows 10 Pro is overigens niet gratis, die kost 159 euro.

©PXimport

Tip 05 De upgrade van een Windows Home naar Windows 10 Pro gaat altijd via Windows 10 Home.

Tip 06: 32 of 64 bit

Elke versie van Windows 10 is verkrijgbaar als 32bit- en als 64bit-versie. Functioneel maakt het geen verschil, ze zijn precies gelijk. Welke versie van Windows je nodig hebt, hangt uitsluitend af van de hoeveelheid geheugen in de pc. Bij 4 GB of meer is 64 bit de enige keuze, bij 4 GB of minder is 32 bit de beste keuze. Om te zien of je nu een 32- of 64bit-versie van Windows geïnstalleerd hebt, open je opnieuw de Windows Verkenner. Klik met rechtermuisknop op Deze pc en kies Eigenschappen. Bij Type systeem lees je precies welke versie van Windows je nu gebruikt.

©PXimport

Tip 06 Controleer hier welke versie van Windows je op dit moment gebruikt.

Tip 07: Van 32 naar 64-bit

Wil je de upgrade naar Windows 10 benutten om van een 32bit-versie van Windows 7 of 8.1 naar de 64bit-versie van Windows 10 te upgraden, dan kan dat. Wel moet de processor dan ook echt 64 bit zijn. Om dit te weten te komen, klik je in Windows 7 op Start en open het Configuratiescherm. Zoek naar Prestaties en kies Hulpprogramma's voor en informatie over prestaties. Klik dan op Details over prestaties en systeem weergeven en afdrukken. Bij Type computer zie je staan of de pc geschikt is voor 64 bit.

In Windows 8.1 open je via Windows-toets+E de Windows Verkenner. Klik met rechtermuisknop op Deze pc en kies Eigenschappen. Bij Type systeem moet staan dat je een x64-processor hebt. Heb je de juiste hardware, let dan goed op. De enige juiste manier om van een 32 bit Windows 7 of 8.1 te upgraden naar een 64 bit Windows 10, is door eerst een standaardupgrade naar Windows 10 uit te voeren. Activeer na de upgrade de 32bit-versie van Windows 10 (!) en voer daarna een schone installatie van Windows 10 64 bit uit. Hoe dat moet, lees je in stap 16 van dit artikel.

©PXimport

Tip 07 Deze pc draait nu nog een 32-bits Windows maar is ook geschikt voor een 64-bits.

Illegale Windows upgraden

De upgrade naar Windows 10 is gratis, maar alleen als je een legale versie van Windows 7 of 8.1 hebt. Heb je die niet, dan kun je wel upgraden naar Windows 10 maar blijft Windows illegaal. De kans dat op gegeven moment Microsoft de installatie deactiveert is bij een illegale Windows 10 net zo aanwezig als bij een illegale Windows 7 of 8. Volgens Microsoft is de komst van Windows 10 wel hét moment om van een illegale naar een legale versie van Windows over te stappen. Je betaalt dan nog één keer de aanschafprijs van Windows 10 en daarna heb je altijd op die computer de laatste versie van Windows.

Tip 08: Upgradescenarios

Er zijn meerdere manieren om te upgraden naar Windows 10. De standaard manier is met de app 'Windows 10 downloaden'. Hierin geef je eerst aan dat je wilt upgraden, waarna op de achtergrond eerst alle benodigde Windows 10-bestanden worden gedownload om vervolgens de upgrade uit te voeren. Je krijgt dan een gelijkwaardige versie van Windows en alle programma's en gegevens staan nog op de pc.

De tweede mogelijkheid is om zelf de upgrade te starten via de Windows 10 website. Ook dan krijg je een vergelijkbare versie en blijven alle instellingen bewaard.

De derde mogelijkheid is een installatie-disk of usb-stick te maken. Daarmee kun je ook een schone installatie uitvoeren en bijvoorbeeld van een 32- naar een 64bit-installatie gaan. Deze laatste methode is ook het handigste wanneer je meerdere pc's wilt upgraden. Wat je ook doet, om een geldige Windows 10 licentie te krijgen: altijd eerst een standaardupgrade vanaf een geactiveerde versie van Windows 7 of 8.1!

©PXimport

Tip 08 Via de app 'Windows 10 downloaden' word je geïnformeerd als Windows 10 voor je klaarstaat.

Upgraden

Tip 09: Upgrade reserveren

Voor elke pc die je gratis wilt upgraden naar Windows 10, moet je de upgrade 'reserveren'. Microsoft heeft hiervoor via Windows Update de Download Windows 10 app naar alle geschikte computers gestuurd. Deze staat bekend als Windows Update KB3035583 en is in de vorige stap met alle Windows Updates meegekomen.

Dat de update actief is, zie je aan het Windows-logo bij de klok in het systeemvak. Klik daarop om de upgrade te reserveren. Als het goed is zie je een groen vinkje staan en de tekst "Deze pc is compatibel". Via Rapport weergeven kun je de resultaten van de compatibiliteitstest zien. Is de pc compatibel, klik dan op Reserveer uw gratis upgrade. Voer in het volgende venster je mailadres in en klik op Bevestiging verzenden. De Windows 10-upgrade wordt nu op de achtergrond gedownload. Windows zal het melden wanneer dit klaar is en je echt kunt upgraden.

©PXimport

Tip 09 De app 'Windows 10 downloaden' is de makkelijkste manier om de Windows 10 Upgrade te reserveren.

Geen download-app?

En wat als er op jouw systeem geen download-app voor Windows 10 is? Controleer eerst de versie van Windows. Ga naar Start / Alle Programma's / Bureau-accessoires en klik met de rechtermuisknop op Opdrachtprompt. Kies voor Als administrator uitvoeren. Typ achter de knipperende prompt het commando winver en druk op Enter.

Windows opent nu een venster waar je de versie en het patchlevel van Windows kunt aflezen. Dit moet minimaal Windows 7 zijn met Servicepack 1 of Windows 8.1. Controleer dan of de KB3035583-update wel is geïnstalleerd. Typ hiervoor het volgende commando in: dism /online /get-packages | findstr 3035583 en druk op Enter. Het resultaat moet zijn "Package Identity : Package_for_KB3035583~31bf3856ad364e35~amd64~~6.3.1.29". Controleer door het nummer aan het einde van het commando te veranderen of bij Windows 7 ook update 2952664 is geïnstalleerd, en bij Windows 8.1 2976978 en 2919355. Ontbreekt een update, installeer die dan via Windows Update. Ontbreekt de download-app hierna nog steeds, gebruik dan het hulpprogramma uit tip 14.

Tip 10: Locatie Windows 10

De Windows 10 downloaden-app maakt op de C-schijf een verborgen map aan en plaatst daarin de Windows 10-installatiebestanden. Om de map te zien, open je in je verkenner de C-schijf. In Windows 7 klik je dan op Organiseren / Map en zoekopties / Weergave en kies in de lange lijst met opties voor Verborgen bestanden en mappen / Verborgen bestanden, mappen en stations weergeven. Heb je Windows 8.1 klik dan boven in het Verkenner-venster in de map op Beeld / Details en schakel Verborgen items in.

De map heet $Windows.~BT en wordt uiteindelijk tot wel 6 GB groot. Echt bespoedigen kun je de download niet, anders dan door de pc rustig aan te laten staan. Is de pc uit of in slaapstand, dan stopt logischerwijze ook de download.

©PXimport

Tip 10 Zie hoe Windows 10 'groeit', volg de download door de verborgen downloadmap zichtbaar te maken.

Tip 11: De upgrade is er!

Is de download klaar, dan toont Windows een pop-up met de tekst "Tip van Microsoft: upgrade gratis naar Windows 10". Klik op Plan je gratis upgrade. Klik in het volgende venster op OK / Doorgaan en daarna op Akkoord in het venster "OK, de upgrade wordt gestart". De titel van dit venster is misleidend, de upgrade wordt namelijk nog helemaal niet gestart. Je kunt namelijk in het volgende venster nog kiezen of je direct wilt upgraden of later. Als je nu wilt upgraden klik je op Upgrade nu starten. Wil je dit pas op een later moment, klik dan op Later plannen en selecteer de dag en tijd dat de upgrade uitgevoerd kan worden. Bevestig via Tijd bevestigen.

©PXimport

Tip 11 Als alle installatiebestanden zijn gedownload, kan de upgrade beginnen.

Tip 12: De eerste upgrade

De upgrade naar Windows 10 verloopt verder zoals we dat van vorige Windows-installaties gewend zijn. De pc herstart, de oude Windows-versie wordt verplaatst naar de map Windows.old en de nieuwe Windows neemt zijn plaats in. De pc start nog een of twee keer op en daarna kun je voor het eerst inloggen in Windows 10. Je zult zien dat programma's en bestanden nog aanwezig zijn en je kunt bijna zo weer aan het werk. Controleer wel of je antivirussoftware ook na de upgrade goed werkt.

©PXimport

Tip 12 Na de ugprade kun je voor de eerste keer inloggen op Windows 10.

Tip 13: Activatie!

Om de upgrade echt af te ronden, moet je Windows 10 nu activeren. Pas dan verleent Microsoft de pc de Windows 10 licentie. Is de pc verbonden met internet dan zal hij ook zelf proberen te activeren, maar het is niet onverstandig het te controleren en eventueel zelf te regelen. Klik op Start / Instellingen / Bijwerken en beveiliging. Hier zie je of Windows 10 al is geactiveerd. Zo niet, dan kun je dat nu direct regelen. De snelste methode is via de opdrachtprompt: klik op Start en typ cmd. Druk nog niet op Enter, maar klik met de rechtermuisknop op Opdrachtprompt en kies Als administrator uitvoeren. Typ dan achter het commando slmgr.vbs /ato en druk op Enter. Is de activatie klaar, dan weet je dat je nu altijd Windows 10 op deze pc kunt installeren en gebruiken.

©PXimport

Tip 13 Activeer Windows 10 om alle functionaliteit te krijgen en alle toekomstige updates.

De installatiefout 80240020

Op het enorme aantal Windows 10-installaties, is het aantal foutmeldingen zeer gering. De meest voorkomende fout is dat de installatie stopt met een foutcode 80240020. Dit betekent dat de eerste fase van de installatie niet succesvol is afgerond. Microsoft adviseert te wachten tot de Windows 10-installatie zelf meldt dat opnieuw begonnen kan worden.

Wil je dat niet, open dan de registereditor (klik op Start, typ regedit en druk op Enter) en blader in de linkerkolom naar HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Microsoft\Windows\CurrentVersion\WindowsUpdate\OSUpgrade. Ontbreekt de sleutel, maak deze dan aan. Maak dan binnen de sleutel een nieuwe DWORD (32-bits)-waarde met de naam AllowOSUpgrade en stel als Waarde in 0x00000001. Sluit daarna de registereditor en start de pc opnieuw op. Hierna kun je via Windows Update de Windows 10-installatie opnieuw opstarten.

Tip 14: Upgraden vanaf web

Wil je niet wachten op het moment dat de app Windows 10 downloaden jou een melding geeft dat de download klaarstaat? Ga dan naar deze website en klik op Download nu het hulpprogramma. Gebruik je nu een 32bit-versie van Windows, kies dan de 32-bits versie, gebruik je nu een 64bit-Windows kies dan voor 64-bits versie. Start het programma en kies voor Deze pc nu bijwerken. Selecteer de juiste taal, vermoedelijk Nederlands en kies of je Windows 10 Home of Windows 10 Pro gaat installeren, dit is afhankelijk van je licentie. Bij de architectuur heb je de keuze voor een 32 of 64bit-versie van Windows 10. Klik op Volgende en Windows 10 zal worden gedownload. Daarna zal de setup het overnemen, de rest van het proces is vergelijkbaar met de standaardinstallatie die we hiervoor bespraken.

©PXimport

Tip 14 Voor een snelle upgrade gebruik je het hulpprogramma van Windows 10.

Tip 15: Installatiemedium

Wil je meerdere pc's upgraden, dan is het handiger een Windows 10-installatieschijf of usb-stick te maken. Daarvoor gebruik je hetzelfde hulpprogramma uit de vorige tip, alleen kies je niet voor het bijwerken van deze pc, maar selecteer je Installatiemedia voor een andere pc maken. Kies de gewenste taal, versie en architectuur en selecteer daarna of je het medium. Wil je de pc's opstarten met een usb-stick, kies dan USB-flashstation, heb je liever een opstartbare installatie-dvd, kies dan ISO-bestand. Geef aan waar je het iso-bestand wilt bewaren of plaats de usb-stick en selecteer die. De stick moet minimaal 4 GB groot zijn.

Daarna downloadt het programma de benodigde bestanden en schrijft deze weg op de stick of in het iso-bestand. Brand daarna het iso-bestand op dvd, in Windows 8.1 kan dit simpelweg door met de rechtermuisknop op het iso-bestand te klikken en te kiezen voor Schijfkopiebestand branden. Zijn stick of dvd klaar, dan kun je die gebruiken om elke pc mee op te starten en de installatie van Windows 10 uit te voeren.

©PXimport

Tip 15 Wil je Windows 10 op meerdere pc's installeren, maak dan een opstartbare usb-geheugenstick of dvd.

Tip 16: Schone installatie

Tot nu toe betekende een schone installatie altijd dat je tijdens de installatie van je nieuwe Windows-versie de partitie of schijf met de oude Windows verwijderde, om de nieuwe Windows een nieuwe te laten maken en gebruiken. Met Windows 10 verandert dit, doordat je eerst een standaardupgrade moet uitvoeren en Windows 10 moet activeren. Voer dus eerst een standaardupgrade uit zoals eerder beschreven. Is Windows 10 geïnstalleerd en geactiveerd, herstart dan de pc met de installatie-schijf of stick uit de vorige tip.

Druk op Enter zodra je de melding krijgt Druk op een toets om op te starten vanaf dvd/geheugenstick. Bij Voer de productcode in om Windows te installeren kies je Overslaan. Selecteer in het volgende venster de versie van Windows die je wilt installeren. Kies daarna voor Aangepast: alleen Windows installeren, selecteer dan de systeempartities en klik telkens op Verwijderen. Selecteer dan de Niet-toegewezen ruimte en kies Volgende. Daarna worden de Windows-bestanden naar de nu helemaal lege schijf gekopieerd en heb je even later een helemaal schoon geïnstalleerde Windows 10.

©PXimport

Tip 16 Voor een schone installatie verwijder je de systeempartities om deze daarna door de nieuwe Windows-installatie opnieuw te laten aanmaken.

Productcode voor herinstallatie

Om Windows te installeren heb je een productcode nodig: die lange reeks cijfers en letters die je bij de installatie van Windows moet intypen. Bij de upgrade naar Windows 10 krijg je geen nieuwe productcode, maar door te upgraden van 7 of 8.1 en dan Windows 10 te activeren, zorg je ervoor dat Microsoft die pc kent en er altijd Windows 10 op zal laten installeren en draaien. Wil je later Windows 10 herinstalleren, dan is er dus geen productcode nodig. Je kunt net als bij de schone installatie het invoeren van de productcode overslaan en zolang je maar die versie van Windows 10 kiest, Home of Pro, die je eerder succesvol hebt geactiveerd op die computer, zal na de installatie Windows 10 automatisch weer activeren.

Als je de specificatielijst van een moderne televisie of monitor bekijkt, zie je achter het kopje 'verversingssnelheid' vaak een getal staan gevolgd door 'Hz'. Jarenlang was 50 of 60 Hz de standaard, maar tegenwoordig pronken fabrikanten met 100, 120 of zelfs 144 Hz. Klinkt sneller, en sneller is meestal beter, maar wat betekent het nou eigenlijk voor jouw kijkervaring? Is het een noodzaak voor iedereen, of vooral leuk voor fanatieke gamers?

Om te begrijpen wat die Hertz (Hz) doet, moet je een televisie of monitor niet zien als een statisch schilderij, maar als een soort digitale flipbook. Het beeld dat je ziet, wordt immers continu opnieuw opgebouwd. Een standaard 60Hz-scherm ververst het beeld 60 keer per seconde. Dat is voor het menselijk oog snel genoeg om een vloeiende beweging waar te nemen bij normaal tv-kijken, zoals het nieuws of een dramaserie. Een 120Hz-scherm doet dat dus dubbel zo vaak: 120 keer per seconde.

©DC Studio

Waarom zou je meer beelden per seconde willen?

Het grootste voordeel van een hogere verversingssnelheid is soepelheid. Hoe meer beelden er per seconde worden getoond, hoe vloeiender bewegingen eruitzien. Bij 60 Hz kunnen snelle acties soms wat schokkerig ogen of last hebben van bewegingsonscherpte, ook wel 'motion blur' genoemd. Bij 120 Hz blijven details scherp, zelfs als de camera snel draait of als er bijvoorbeeld een raceauto voorbij raast. Daarnaast voelt de besturing van games directer aan. Tussen het moment dat je een knop indrukt en het moment dat je actie op het scherm ziet, zit minder tijd. Dat verschil in milliseconden lijkt verwaarloosbaar, maar je brein pikt het direct op als een responsievere ervaring.

Het verschil tussen 120 en 144 Hz (en hoger)

Terwijl 120 Hz de nieuwe gouden standaard is voor televisies, zie je bij computermonitors vaak getallen als 144 Hz, 165 Hz of zelfs 240 Hz en hoger. Het principe blijft hetzelfde, maar de toepassing verschilt. 120 Hz is de limiet voor de huidige generatie spelcomputers, zoals de PlayStation 5 en Xbox Series X. Televisies richten zich daarom specifiek op dat getal. Pc-gamers hebben echter vaak krachtiger videokaarten die nóg meer beelden per seconde kunnen produceren. Daarom zie je monitors met 144 Hz of meer.

Is het verschil tussen 120 en 144 Hz zichtbaar? Voor de gemiddelde gebruiker nauwelijks. Waar de stap van 60 naar 120 Hz een wereld van verschil is die bijna iedereen direct ziet, is de stap naar 144 Hz of hoger vooral voer voor professionele e-sporters die elke mogelijke fractie van een seconde winst nodig hebben. Voor de consument die een monitor zoekt voor thuisgebruik en gaming, is alles boven de 120 Hz doorgaans een uitstekende keuze.

©ER | ID.nl

Heb jij het nodig?

Het antwoord op die vraag hangt volledig af van wat je met je scherm doet; of dat nu een tv of een gamemonitor is. Kijk je voornamelijk lineaire televisie, films en series via streamingdiensten? Dan is een 120Hz-scherm geen harde noodzaak, aangezien films doorgaans in 24 beelden per seconde worden geschoten. Toch hebben 100/120Hz-panelen in televisies vaak wel een betere beeldkwaliteit en kunnen ze die films rustiger weergeven dan goedkopere 60Hz-panelen.

Ben je echter een gamer? Dan is het antwoord volmondig ja. De nieuwste spelcomputers en moderne videokaarten zijn gemaakt om die hoge snelheden te benutten. Games spelen soepeler, zien er scherper uit tijdens actiescènes en je reageert sneller op wat er gebeurt. Als je nu een nieuwe tv of monitor koopt met het oog op de toekomst en gaming, is 120 Hz of hoger eigenlijk een vereiste op je wensenlijstje. Let er bij televisies wel op dat je beschikt over een HDMI 2.1-aansluiting, want alleen die kabel kan de enorme hoeveelheid data van 4K-beeld met 120 Hz verwerken.

Drie tv's met 120 Hz of meer

De meeste high-end tv's van dit moment ondersteunen 120 Hz voor spelcomputers (PS5/Xbox Series X) en gaan zelfs tot 144 Hz als je ze aan een krachtige gaming-pc hangt.

Als we kijken naar de huidige generatie televisies, kunnen we niet om de LG OLED evo C5 heen. Dit is de gloednieuwe opvolger van de populaire C4 en wordt gezien als de standaard voor gamers en filmliefhebbers. Hij beschikt over vier HDMI 2.1-poorten die de volle 144 Hz ondersteunen, wat hem toekomstbestendig maakt voor pc-gamers, terwijl hij naadloos samenwerkt met de PlayStation 5 en Xbox Series X op 120 Hz. Het nieuwe paneel heeft een nog hogere helderheid dan zijn voorganger, waardoor HDR-beelden nog meer impact hebben.

Daarnaast is de Samsung OLED S95F een absolute blikvanger in de winkels. Waar Samsung vorig jaar hoge ogen gooide met de S95D, doet de F-serie er nog een schepje bovenop met een vernieuwde antireflectielaag die nog beter werkt in lichte kamers. Dit model combineert de diepe zwartwaarden van OLED met de intense kleuren van Quantum Dots. Ook dit scherm ondersteunt verversingssnelheden tot 144 Hz en beschikt over de uitgebreide Gaming Hub van Samsung, waarmee je zelfs zonder console games kunt streamen.

Voor wie liever geen OLED wil, is de Samsung Neo QLED QN90F de meest courante keuze in het high-end lcd-segment. Dit 2025-model maakt gebruik van geavanceerde Mini-LED-technologie, waardoor de helderheid veel hoger ligt dan bij OLED-schermen. Dat maakt hem ideaal voor een zonovergoten woonkamer. Met een verversingssnelheid die oploopt tot 144 Hz en een extreem lage invoervertraging, is dit voor veel competitieve gamers de favoriete keuze.

Drie monitors met 120 Hz of meer

Bij monitors ligt de standaard tegenwoordig al hoger dan 120 Hz, omdat snelheid de uitkomst van een potje schieten of racen bepaalt. Deze modellen zijn populair op Kieskeurig.

Op het gebied van monitoren zien we dat 240 Hz langzaam de nieuwe standaard wordt voor de serieuze gamer. Een model dat momenteel erg goed scoort op Kieskeurig is de LG UltraGear 27GR83Q. Dit is een 27-inch IPS-scherm met een razendsnelle verversingssnelheid van 240 Hz. In tegenstelling tot oudere modellen biedt dit scherm een extreem snelle responstijd van 1 milliseconde, waardoor je in snelle shooters geen last hebt van wazige beelden. Het is een van de meest complete monitoren van dit moment die zowel voor pc als console geschikt is.

Zoek je de absolute top in beeldkwaliteit, dan is de Samsung Odyssey G6 (G60SD) een model dat je veel ziet. Dit is een moderne OLED-monitor met een verversingssnelheid van maar liefst 360 Hz. Hoewel dat misschien overkill klinkt, zorgt de combinatie van de OLED-techniek en deze snelheid voor een ongekend vloeiende en scherpe ervaring. Het scherm heeft bovendien een nieuw koelsysteem waardoor de kans op inbranden – een angst bij oudere OLED-monitoren – aanzienlijk is verkleind.

Voor wie een beperkter budget heeft maar wel snelheid wil, is de MSI MAG 27CQ6F een actuele hardloper. Dit is een gebogen scherm (Curved) met een snelheid van 180 Hz, wat net dat beetje extra soepelheid geeft ten opzichte van de standaard 144 Hz-schermen. Het paneel biedt een hoog contrast en is daarmee een uitstekende instapper voor wie zijn game-ervaring wil upgraden zonder direct de hoofdprijs te betalen.

QD-OLED is steeds vaker terug te vinden in gamingmonitoren. Waar deze techniek eerst vooral was voorbehouden aan het hogere segment, zie je steeds vaker in modellen die voor een veel bredere groep gamers betaalbaar zijn. De vraag is natuurlijk of je dat verschil in beeldkwaliteit ook echt merkt tijdens het spelen. In dit artikel lees je hoe QD-OLED werkt en wanneer je het verschil in de praktijk merkt.

Wat QD-OLED anders maakt

Een traditioneel LCD-paneel werkt met achtergrondlicht dat door meerdere lagen heen moet voordat je een beeld ziet. Dat kost tijd en maakt dat zwart nooit volledig zwart wordt. QD-OLED laat die tussenlagen achterwege. Elke pixel geeft zelf licht en schakelt onafhankelijk van de rest. Daardoor reageert het beeld direct. De quantum-dot-laag zet het blauwe OLED-licht om in diepe en zuivere kleuren. Het voelt alsof je condens van een raam veegt: zodra de waas verdwijnt, zie je het beeld helder en zonder vertraging.

©ID.nl

Vloeiende beelden bij snelle actie

Die directe pixelreactie merk je vooral wanneer je snelle spellen speelt. Omdat pixels vrijwel meteen overschakelen naar een nieuwe kleurstand, blijven objecten die over het scherm vliegen scherp in beeld. In shooters, racespellen en andere games waarbij snelheid telt, bijvoorbeeld voetbalgames, ontstaat daardoor een rustiger beeld met minder bewegingsonscherpte. Je ogen hoeven zich minder vaak aan te passen. Daardoor raken ze minder snel vermoeid en houd je makkelijker overzicht, ook wanneer je langere tijd achter elkaar speelt.

©ID.nl

Zicht in donkere scènes

QD-OLED blinkt uit in donkere scènes. Pixels die geen licht hoeven te geven, staan volledig uit en leveren een diep zwart dat je bij LCD-panelen zelden ziet. Doordat heldere elementen hier direct naast kunnen staan zonder dat ze licht lekken, ontstaat een sterk contrast dat schaduwen en lichte accenten duidelijker scheidt. Daardoor verdwijnen grijze waasjes in schaduwhoeken en blijven contouren van objecten helder zichtbaar. Vooral in stealth-games, horrorspellen en shooters waarin je tegenstanders soms alleen als silhouet ziet, levert dat een tastbaar voordeel op.

©ID.nl

Kleurrijk zonder overdrijven

De quantum-dot-laag zorgt voor een breed kleurbereik waardoor lichteffecten, huidtinten en subtiele schaduwen goed zichtbaar blijven. Veel QD-OLED-monitoren tonen kleuren standaard wat verzadigd, vooral in de felste modi. In een sRGB- of filmmodus wordt het beeld zachter en natuurgetrouwer, wat beter aansluit bij fotobewerking en dagelijks gebruik. Zodra je de juiste modus gebruikt, lopen kleuren vloeiend in elkaar over en blijven ze gelijkmatig, terwijl uitgesproken elementen zoals neon en magie juist duidelijk opvallen. Dat merk je niet alleen in games, maar ook wanneer je foto's bewerkt of films kijkt.

Helderheid en HDR in perspectief

QD-OLED heeft op het gebied van helderheid flinke stappen gezet ten opzichte van eerdere OLED-generaties. In HDR-games kunnen lichte delen krachtig oplichten zonder dat fel zacht of dof oogt; explosies, glinsteringen op water en fel tegenlicht komen daardoor beter tot hun recht. Toch is het goed om te weten dat deze techniek niet alle beperkingen wegneemt. De helderheid van QD-OLED hangt sterk af van de schermvulling. Bij SDR (standaard dynamisch bereik, het normale helderheidsniveau voor dagelijkse pc-taken) op een volledig wit scherm ligt de helderheid meestal rond de 200 tot 250 nits. Bij kleinere, heldere onderdelen kan dit oplopen richting 400 tot 500 nits. In HDR kunnen pieken van 1000 tot 1300 nits worden bereikt, maar die waarden gelden vooral voor kleine accenten en niet voor het hele scherm. Mini-LED-monitoren houden hogere helderheidsniveaus langer vast, wat in fel verlichte kamers zichtbaar voordeel geeft in extreme highlights. QD-OLED compenseert veel daarvan met perfect zwart, waardoor het contrast wel krachtig blijft (zie ook kader QD-OLED versus Mini-LED) .

Reflecties in daglicht

De meeste QD-OLED-monitoren hebben een glanzende afwerking. Dat helpt bij de kleurweergave en het contrast, maar maakt het paneel gevoeliger voor reflecties bij daglicht. Daarnaast ontbreekt een polarisatiefilter. Daardoor kunnen zwartwaarden in fel licht een paarse of grijze waas krijgen: het diepe zwart wordt zichtbaar opgelicht, meer dan bij een gewone spiegeling. Dat drukt het contrast in een goed verlichte kamer en kan afleiden bij gamen. Gebruik je de monitor vooral in een donkere of gelijkmatig verlichte ruimte, dan speelt dit nauwelijks. In kamers met veel direct zonlicht of grote ramen komt een matte Mini-LED-monitor daarom vaak rustiger over.

©ID.nl

Minimale inputvertraging

Naast de snelle pixelreacties is ook de invoervertraging laag. Moderne QD-OLED-modellen reageren direct op elke muisbeweging en elke controlleractie. Vooral in competitieve shooters is dat een voordeel, omdat elke handeling zonder merkbare vertraging op het scherm verschijnt. 

Burn-in en levensduur

Burn-in blijft bij elke OLED-variant een punt van aandacht, al zijn moderne QD-OLED-schermen duidelijk verder dan eerdere generaties. Ze gebruiken meerdere beschermingsmechanismen die de belasting door statische beelden beperken. Voor normaal gamegebruik werkt dat in de praktijk goed en blijft het risico klein.

Dat neemt niet weg dat enige nuance op zijn plaats is. Gebruik je een monitor dagelijks vele uren voor taken met veel vaste elementen, zoals spreadsheets, fotobewerkingspanelen of het steeds terugkerende HUD van één game, dan is de kans op inbranden groter dan bij LCD- of Mini-LED-panelen. Afwisseling in wat je op het scherm toont en af en toe even pauze nemen helpt om het paneel langer in goede staat te houden. Even pauze nemen is ook voor jezelf goed trouwens!

Wat voor beschermingstechnieken kun je tegenkomen?

©AGON by AOC

Voorbeeld: bescherming in de praktijk

Veel QD-OLED-monitoren combineren verschillende beschermingsmechanismen om het risico op burn-in te beperken. In onderstaande tabel zie je bijvoorbeeld wat je kunt vinden in een aantal recente modellen uit de AGON PRO line-up van AOC. Je kunt al deze functies zelf in- en uitschakelen en je kunt de intensiteit ervan aanpassen. Dat betekent dat je zelf kunt bepalen hoe sterk de bescherming is.

Voor wie QD-OLED vooral interessant is

Gamers die veel snelle actie spelen, halen het meeste uit QD-OLED. De voordelen van de techniek zijn in elk genre zichtbaar, maar vallen vooral op in shooters en racespellen, waar tempo en directe reacties tellen. Ook filmische games die sterk leunen op licht-donkercontrasten winnen zichtbaar aan sfeer en detail.

Conclusie

QD-OLED combineert diepe zwartwaarden met snelle pixelreacties en een breed kleurbereik. Dat zorgt voor een vloeiend beeld in snelle games en meer overzicht in donkere scènes. HDR komt overtuigend tot zijn recht, al blijven Mini-LED-schermen beter overeind bij zeer hoge helderheid en fel daglicht. Inbranden blijft een punt van aandacht wanneer hetzelfde element lange tijd in beeld staat, maar moderne modellen beschikken over uitgebreide beschermingsmaatregelen. Voor veel gamers is QD-OLED daarmee een goede keuze: snel, sfeervol en klaar voor de komende jaren.