Xbox Series X en S: een jaar na release

De Xbox Series X en S verschenen wereldwijd op 10 november. Opvallend was de keuze om twee uiteenlopende apparaten uit te brengen; de Series S is een stuk kleiner en minder krachtig – gamen in 4k is bijvoorbeeld niet mogelijk – maar daardoor wel 200 euro goedkoper. Microsoft geeft helaas geen verkoopcijfers van diens consoles vrij, maar analist Daniel Ahmed schat dat het verkochte aantal Xbox Series-consoles sinds 30 september 2021 boven de 8 miljoen ligt.

Een nieuwe strategie

Microsoft had wat goed te maken na de vorige generatie consoles. De strategie voor en tijdens de lancering van de Xbox One was op alles behalve games gericht en ook klantvriendelijkheid liet te wensen over, met als resultaat tegenvallende prestaties ten opzichte van de Xbox 360-generatie. Microsoft heeft in de jaren 10 daarnaast flink wat interne studio’s gesloten en te weinig geïnvesteerd in nieuwe ontwikkelaars, waardoor het aanbod aan exclusieve spellen gestaag opdroogde. De Xbox Series X en S moeten dit corrigeren en het Xbox-merk weer aanlokkelijk voor gamers maken.

Dat lijkt tot nu toe deels te zijn geslaagd: de Xbox Series X en S zijn op veel plekken immers regelmatig uitverkocht. Hoewel de PlayStation 5 op de meeste markten nóg meer in trek lijkt te zijn, lijken de nieuwe Xbox-consoles ook over de toonbank te vliegen, zeker in het thuisland van Microsoft. Natuurlijk wordt die schaarste deels veroorzaakt door een tekort aan halfgeleiders waarmee chips worden gemaakt, een probleem waarmee ook andere (console)fabrikanten kampen.

De games tot nu toe

Microsoft wil gamers dus weer voor zich winnen, onder andere met een flink game-aanbod. Het bedrijf lijkt tot nu toe echter veel minder nadruk op exclusieve games te leggen dan concurrenten Sony en Nintendo. Met exclusieve games lokken bedrijven traditiegetrouw consumenten naar hun consoles, maar Microsoft wil vooral communiceren dat gamers op zoveel mogelijk manieren hun spellen kunnen spelen. Sowieso verschijnen alle ‘exclusieve’ Xbox-games ook op pc. Die keuzevrijheid is vanuit het perspectief van de consument natuurlijk alleen maar toe te juichen.

Het gevolg is echter dat er tot nu toe weinig games zijn waar men specifiek een Xbox Series X of S voor moet aanschaffen. Dat was op geen ander moment zo duidelijk als tijdens de lancering van de consoles, waar alleen Gears Tactics en The Falconeer als exclusieve lanceringsgames gezien konden worden. In de breedste zin van het woord welteverstaan, want Gears Tactics was al een tijdje verkrijgbaar op pc en speelbaar op Xbox One, en ook The Falconeer was op alle drie de platforms speelbaar. Natuurlijk hebben we alle begrip voor het feit dat de coronapandemie ontwikkeling bemoeilijkt. Toch was de line-up tijdens de lancering ook karig in vergelijking met de line-up van de PS5, waar exclusieve games als Demon’s Souls en Astro’s Playroom op verschenen.

Het afgelopen jaar heeft Microsoft dit probleem maar mondjesmaat opgelost. Een van de eerste grote console-exclusives na lancering was het begin dit jaar uitgekomen horrorspel The Medium, dat licht tegenviel en later dit jaar alsnog op de concurrerende console uitkwam. In de zomer en het begin van het najaar leek het balletje eindelijk een beetje te gaan rollen. Microsoft Flight Simulator is de eerste vliegsimulatie die het genre draakvlak geeft aan een consolepubliek en Psychonauts 2 is een heerlijk vervolg op een geprezen cultgame, al is ook die game op de PlayStation 4 verkrijgbaar.

Microsoft sluit dit jaar in vergelijking met de lancering een stuk positiever af wat betreft console-exclusives. Forza Horizon 5 is net uit en gooit hoge ogen. Begin december staat eindelijk Halo Infinite op de planning, een game die eigenlijk al bij de lancering van de Xbox Series-consoles uit had moeten komen. De terugkeer van Master Chief kan weleens een belangrijk keerpunt zijn voor het Xbox-merk, versterkt door het feit dat de multiplayer voor iedereen gratis speelbaar is.

Bovenstaande samenvatting schetst een vertekend beeld van de daadwerkelijke situatie. Dat Microsoft minder nadruk legt op console-exclusives in vergelijking met de concurrentie, zegt weinig over het aanwezige speelplezier op Xbox Series X en S. Zo’n beetje alle grote franchises van andere uitgevers zijn aanwezig, waaronder Call of Duty, Assassin’s Creed, Battlefield en Resident Evil. Xbox-versies van games doen niet onder voor de PS5-versies: op techsite Digital Foundry blijkt dat Xbox-versies met enige regelmaat zelfs het beste presteren. Een grote westerse uitgever slaat daarbij zelden het Xbox-platform over – alleen kleinere of Japanse spellen weten hun weg niet altijd naar het ecosysteem te vinden.

Daarnaast zet Microsoft al enkele jaren fanatiek in op backward compatibility en heeft het bedrijf daar op Xbox Series X en S een belangrijke pilaar van gemaakt. Xbox One-toppers als Gears 5, Ori and the Will of the Wisps en Hellblade: Senua’s Sacrifice zijn van gratis updates voorzien en maken het essentiële Xbox Series-spellen, zeker voor de vele gamers die geen Xbox One in huis hadden staan. Door het gemak en de kwaliteit waarmee oudere Xbox-games op Xbox Series X en S gespeeld kunnen worden, voelt de line-up veel completer aan, waardoor veel Xbox Series-bezitters gedurende het eerste jaar zich nauwelijks hoefden te vervelen.

Xbox Game Pass

En dan hebben we het nog niet eens over Microsofts meest innovatieve platform gehad: Xbox Game Pass. Deze ‘Netfix voor games’-abonnementsdienst laat gamers voor een relatief klein bedrag per maand meer dan honderd games spelen. Spellen van Microsoft en diens studio’s zelf verschijnen bij lancering meteen op Game Pass en blijven er voor altijd op staan. Logischerwijs wordt de dienst daarom met het jaar – en met elke aankoop van een nieuwe studio of uitgever – steeds aantrekkelijker. Spellen van Microsoft zelf, Bethesda, Arkane, id Software, Ninja Theory, Double Fine, Obsidian en vele andere studio’s zijn vanaf dag één op de dienst beschikbaar.

Hier komt de daadwerkelijke strategie van Microsoft aan het licht: het bedrijf heeft in vergelijking met de concurrentie minder belang bij het aanbieden van exclusieve games op diens consoles. In plaats daarvan wil het Game Pass-abonnees van een constante stroom aan content voorzien. In die zin voelen de Xbox Series-consoles – hoe goed ze ook in elkaar steken – eerder als een Trojaans paard om Game Pass aan de man te brengen. Aangezien Sony en Nintendo niet genoeg stappen ondernemen om Microsoft op dit gebied van concurrentie te voorzien, kan dit het bedrijf op de lange termijn veel opleveren. Maar het is een gok: niemand weet of deze distributiemethode de toekomst heeft. De service groeit in ieder geval niet zo snel als Microsoft had gehoopt, maar het zou wél een essentieel onderdeel zijn van de winst die de Xbox-divisie draait.

Dat is echter van geen belang voor de gemiddelde consument, die voor een klein bedrag per maand toegang heeft tot vele tientallen games. Ook dat is een reden waarom veel Xbox Series-eigenaren zich ondanks de magere exclusieve line-up van het afgelopen jaar kostelijk hebben vermaakt. 

Design van de console en de controller

Ondanks een hoop kritiek op het ontwerp van de Xbox Series X tijdens de onthulling, praat daar nu bijna niemand meer over. De donkere ‘pilaar’ bleek voor velen een prima designkeuze en houdt het midden tussen een pc-kast en een stijlvolle toevoeging aan het interieur van de huiskamer. Stijlvoller dan het wat kitscherige uiterlijk van de PlayStation 5 in ieder geval, en iets kleiner in omvang. Natuurlijk is de Series S nog kleiner en ook die ‘doos’ oogt op zijn minst functioneel. Het uiterlijk van een console is echter geheel aan smaak gebonden. Belangrijker is de functionaliteit van het apparaat, die gelukkig dik in orde is. Zo zijn de Series X en S muisstil, ook in vergelijking met de PS5. Het apparaat laat echt nauwelijks van zich horen, ook niet tijdens het spelen van intensieve games. Een redesign van de console lijkt – puur als het aankomt op ontwerp – voor nu dan ook overbodig.

Microsoft heeft er in tegenstelling tot Sony voor gekozen om geen compleet nieuw besturingssysteem te ontwerpen. Het huidige OS op Xbox Series is het resultaat van het jarenlang aanpassen van een bestaande versie. Dat doet het speciale gevoel van een nieuwe console in huis halen een beetje teniet, maar het voordeel is wel dat men al gewend is aan dit OS en het uitpuilt van de opties. Het is dan ook veel uitgebreider dan dat van de PlayStation 5, al waarderen sommige gamers het minimalisme van laatstgenoemde juist.

Hetzelfde kan gezegd worden over de Xbox Series-controller, die nauwelijks verschilt van de Xbox One-controller. Microsoft kiest ook hier voor degelijkheid die voortgekomen is uit jarenlang tweaken, in plaats van het wiel opnieuw uitvinden. De Xbox-controller ligt daardoor ergonomisch en fijn in de handen, maar het biedt niet de nieuwe opties die de DualSense-controller wel heeft, zoals haptische feedback. Dat is vooralsnog geen echte game-changer, dus ook geen groot gemis. Toch kan dit in de toekomst veranderen, afhankelijk van hoeveel third-party ontwikkelaars gebruik gaan maken van die exclusieve opties. De mogelijkheid dat Microsoft dit aan een toekomst model van de Xbox-controller toevoegt is dan ook aanwezig, maar vooralsnog niet bevestigd.

Net als op de PS5 is de snelle SSD-schijf in de Series X en S een ware uitkomst voor ongeduldige gamers. Van laadtijden is nauwelijks sprake. Daarbij heeft de Xbox Series een groot voordeel ten opzichte van Sony’s nieuwe console: quick resume. Spelers kunnen desgewenst tussen verschillende games schakelen zonder ze af te hoeven sluiten, wat de snelheid van het gamen en de hoeveelheid variatie die de gemiddelde speler tot zich neemt alleen maar ten goede komt. Het is een extreem gebruiksvriendelijke functie waar je enorm snel aan went en is daarmee tekenend voor Microsofts missie om het diens fans zo comfortabel mogelijk te maken.

Communicatie

Hier en daar stipten we het al aan, maar het verdient een extra vermelding: Microsofts communicatie naar de consument toe verdient een dikke pluim. Alles wat het bedrijf doet lijkt in dienst te staan van gebruikers een zo’n leuk mogelijke tijd te bezorgen, van uitgebreide backward compatibility tot het uitbrengen van diverse gratis updates voor Xbox One-games. Ook het goed werkende Smart Delivery, waardoor gamers altijd de beste versie van een spel spelen, is hier onderdeel van. Zeker in vergelijking met de PlayStation 5, waar een aantal PS4-games betaalde updates hebben ontvangen, is dat veelzeggend.

Het bedrijf is ook helder en open over diens doelen. Zo liet Microsoft voor de lancering al weten zolang mogelijk games op zowel Xbox One als Xbox Series uit te willen brengen. Ongeacht of gamers het daar mee eens zijn, is dit wél duidelijk. Dit staat haaks op hoe Sony het aanpakt: dat bedrijf liet voor de lancering van de PlayStation 5 weten dat het écht exclusieve PS5-games belangrijk vond, om vervolgens alsnog bijna al hun first-party games op de vorige en de huidige generatie consoles uit te brengen.

Conclusie

De Xbox Series X en S hebben in het eerste jaar sinds lancering vooral een goede basis gelegd voor wat komen gaat. De consoles zitten uitstekend in elkaar en bieden een gebruiksvriendelijk ecosysteem, mede mogelijk gemaakt door een goed doordacht besturingssysteem en de uitgebreide backward compatibility. Met Xbox Game Pass loopt Microsoft zelfs al voor op de concurrentie en ligt er een uiterst aanlokkelijke dienst klaar voor een ieder die zich daartoe laat verleiden.

Op het gebied van games valt nog veel winst te behalen. De grote titels van andere uitgevers zijn aanwezig, maar Microsoft mist nog een beetje de exclusieve toppers waar concurrent Sony in uitblinkt, zowel qua kwaliteit als kwantiteit. Het bedrijf heeft getoond dat het hier aan wil werken door nieuwe studio’s op te richten en grote uitgevers en ontwikkelaars over te nemen. Dat moet in de toekomst dan ook zijn vruchten afwerpen, bijvoorbeeld met de release van Starfield in november 2022. Veel andere aangekondigde exclusives, zoals Fable, Perfect Dark en Hellblade 2, hebben echter nog geen aangekondigde releaseperiode. De releases van Forza Horizon 5 en Halo Infinite dit najaar zijn in ieder geval een belangrijke stap in de goede richting.

Het is nu aan Microsoft om gamers de komende jaren van een constante stroom aan kwalitatief hoogstaande content te voorzien. Zo’n beetje alles wijst de goede kant op, van de consoles zelf tot de studio’s die het bedrijf nu onder zich heeft. Het moment van de waarheid is aangebroken.