Of 3D-printers over tien jaar in ieder huishouden zullen staan is nog maar de vraag, maar dat ze een grote impact op de gezondheidszorg, de personalisatie van producten en de bouw van huizen zullen hebben, lijkt een feit. Wat staat ons nog meer te wachten?

Iedere StarTrek-kijker kent de 'replicator' wel. Een apparaat dat vrijwel alles kan produceren, van een kop met warme koffie tot en met een zonnebril. Deze sciencefiction lijkt langzaam werkelijkheid te worden sinds de opmars van de 3D-printer. Deze kan immers ook 'alles' maken, van een schroefje tot een kunstvoorwerp met bewegende elementen. De meest gebruikte grondstof voor thuisgebruik is 'filament', dat verkrijgbaar is in praktisch alle kleuren tot en met zilver en goud aan toe. Lees ook: 18 coole voorwerpen gemaakt met een 3D printer.

Meestal zijn geprinte objecten gemaakt met een enkele kleur, maar printers met meerdere printkoppen kunnen kleuren combineren in één product. Het printen is niet beperkt tot plastic, ook metaal, glas en hars kunnen in iedere vorm worden afgedrukt. Dit vereist wel een ander type 3D-printer, en deze apparaten zijn voor thuisgebruik nog niet betaalbaar.

Het is zeer denkbaar dat we in de nabije toekomst betaalbare printers krijgen met die met meerdere grondstoffen tegelijkertijd overweg kunnen en daardoor zeer complexe producten kunnen produceren.

©PXimport

Voor sommige producten hoe je de deur niet meer uit, je kunt ze zelf printen! (foto: Makerbot)

Bottlenecks

De grote doorbraak voor 3D-printen voor thuisgebruik moet nog komen. Hoewel het bouwmateriaal filament met een prijs van circa 25 euro per halve kilo heel betaalbaar is, zijn de printers zelf nog relatief duur en lastig te bedienen en onderhouden door mensen zonder technische kennis. Ook is de kwaliteit van veel goedkopere printers nog onder de maat, wat te zien is aan de mate van detail. Een 3D-printer produceert laagjes bovenop andere laagjes en die grove structuur is vaak ook zichtbaar.

©PXimport

Hoewel er ook filamentprinters bestaan met een hoge mate van detail, produceren andere materialen zoals hars en nylonpoeder veel mooiere resultaten. Maar dergelijke printers zijn nog erg duur. Een andere belangrijke bottleneck is de snelheid. Het printen van een object duurt, afhankelijk van de omvang, vele uren. Het is dus niet zo dat je even snel een print kunt maken als je een schroefje nodig hebt. En het voorwerk is eveneens een tijdrovende klus. Voordat je kunt printen, moet je een 3D-model hebben: een digitaal bestand dat je kunt printen. Zo'n model kun je (al dan niet tegen betaling) downloaden of zelf maken. Het aanbod van kant-en-klare 3D-objecten groeit echter snel, dus het is denkbaar dat de digitale bestanden van vrijwel alle printbare producten op een gegeven moment verkrijgbaar zijn, onder andere bij www.shapeways.com.

Impact

Een 3D-printer in ieder huishouden is nog ver weg. Het is aannemelijk dat de grootste impact van deze ontwikkeling zich in het bedrijfsleven zal afspelen. Buiten het zicht, maar wel in het voordeel van de consument. Het vermoeden is dat massaproductie van relatief eenvoudige producten gedeeltelijk zal overgaan naar productie via (industriële) printers. Klassieke massaproductie waarbij producten als smartphone-hoesje, bril of lensdop geproduceerd worden met een mal zal afnemen. Dit zal vaker gedaan worden met een lokaal printing-on-demand-systeem. Winkels en andere bedrijven zullen hierdoor minder geld kwijt zijn aan transportkosten en hoeven ook minder grote voorraden aan te houden, wat niet alleen geld maar ook risico's scheelt. Dat geldt weer niet voor producten als spijkers en schroeven, want die worden in zulke grote hoeveelheden gebruikt dat massaproductie goedkoper is.

Futuroloog en trendwatcher Tony Bosma van Extend Limits verwacht dat 3D-printen een vergaande impact gaat hebben op hoe we produceren, consumeren en distribueren. "3D-printing zal de kosten van productie verder reduceren en de tijdsduur doen afnemen. Distributie zal veranderen, want in hoeverre is het nog nodig om producten te vervoeren als je ze thuis of bij je in de buurt kunt uitprinten? Misschien het voornaamste bijeffect van 3D-printing is dat onze menselijke productie, distributie en het consumptieproces veel duurzamer wordt."

©PXimport

Richard van den Brink is product manager bij Encis in Hoorn dat zich naast ICT-diensten ook intensief bezighoudt met 3D-printing: met workshops, in het onderwijs en het printen van producten voor particulieren en bedrijven. Hij ziet een grote interesse vanuit de consumenten en het bedrijfsleven voor 3D-printen. "Wat bijzonder is, is dat de luchtvaartsector en medische sector voorop lopen en de kar trekken. Dat is zeer hoopgevend, want dit zijn twee conservatieve industriesectoren waarin zeer hoge eisen aan kwaliteit en reproduceerbaarheid worden gesteld. Alle spelers in deze sectoren hebben in hun plannen voor de komende vijf jaar het printen van 3D-modellen opgenomen. General Electric wil 3,5 miljard dollar investeren in deze vorm van 'additive manufacturing', in het Boeing Dreamliner-vliegtuig zitten al 160 onderdelen die 3D-geprint zijn en Mercedes Benz heeft aangegeven in 2017 de dashboards van de duurdere modellen te gaan printen."

Personalisatie

Omdat een product voor een bepaalde klant wordt geproduceerd, kan het meteen gepersonaliseerd worden. Bijvoorbeeld met de inscriptie van een naam, het gebruik van een andere kleur of een iets afwijkende vorm. Vrijwel iedereen prefereert een persoonlijk in plaats van een universeel product, dus het is de verwachting dat personalisatie van producten een enorme vlucht gaat nemen.

©PXimport

Wanneer één bedrijf ermee begint, zal de concurrentie niet willen achterblijven. Denk bijvoorbeeld aan een smartwatch, telefoon of laptop waarbij het materiaal in de kleur en vorm is die jij wenst, én voorzien is van een inscriptie met je naam en e-mailadres (wat diefstal tegen zal gaan). Verder is het aannemelijk dat brillen, schoenen en kleding op maat zullen worden geproduceerd. Ook dat scheelt het aanhouden van voorraden en voor de consument de irritatie dat zijn of haar schoenmaat net niet op voorraad is. Een schoen kan bovendien niet alleen afgestemd worden op de lengte van een voet, maar ook op de breedte en exacte vorm. En hetzelfde geldt voor andere maatproducten zoals een zonnebril of gehoorapparaat.

©PXimport

Economische gevolgen

3D-printing zou weleens grote economische gevolgen kunnen hebben. Momenteel zijn Aziatische landen als China, India, Taiwan en Hong Kong de productiehuizen van de wereld. Het arbeidsloon ligt daar laag, dus is massaproductie relatief goedkoop. Omdat arbeid zo goedkoop is, worden mensen nog steeds massaal ingezet voor productie en assemblage in plaats van machines. Een nieuw product vereist immers ook nieuwe machines, wat erg kostbaar is en niet snel geregeld kan worden, terwijl een groep mensen makkelijker kan overstappen op een nieuw productieproces.

©PXimport

Het is goed denkbaar dat 3D-printing een nieuwe automatiseringsgolf zal veroorzaken. Een 3D-printer is immers flexibel en kan direct omschakelen naar een ander productieproces. Enerzijds zal het de massaproductie van simpele objecten doen afnemen en anderzijds gaan machines steeds meer de positie van mensen innemen. Omdat de materiaalkosten in China niet per definitie goedkoper zijn dan hier, zouden producten net zo goed lokaal geproduceerd kunnen worden. Tegelijkertijd vormt dit ook een bedreiging voor laaggeschoolde werknemers in ons eigen land vanwege dezelfde automatiseringsslag. Maar het biedt dit ook kansen: je kunt relatief eenvoudig zelf een product produceren en op de markt brengen en ontwerpers van 3D-bestanden kun hun ideeën makkelijk verkopen.

©PXimport

Voedsel

3D-printen is niet alleen voorbehouden tot plastic, glas en metaal, ook het printen van voedsel zal een grote vlucht te gaan nemen. De eerste 3D-geprinte pizza, bestaande uit deeg, ketchup en kaas, is al geprint en de eerste printers voor de consumentenmarkt zijn al aangekondigd. In feite krijg je als thuisgebruiker met een voedselprinter de beschikking over een professionele productiemachine zoals ze ook in de industrie gebruikt worden, maar dan met de omvang van een magnetron. Een pizza printen ligt niet het meest voor de hand omdat de meerwaarde beperkt is en het printen relatief veel tijd kost, maar voor het maken van delicatessen kan het een uitkomst zijn. Denk bijvoorbeeld aan bonbons met verschillende kleuren en vormen, maar ook koekjes en suikergoed.

©PXimport

caption=" De voedselprinter van TNO. (foto: TNO)"]

Het Nederlandse TNO is al jaren bezig met het printen van voedsel en ook topkoks zijn enthousiast over de mogelijkheden. Ook ruimtevaartorganisatie NASA is geïnteresseerd, want met een 3D-printer kan het voedsel op maat maken, dat alle benodigde vitaminen en mineralen bevat. En geprint voedsel biedt ook voordelen voor ouderen of zieken die geen vast voedsel mogen eten. Denk bijvoorbeeld aan een wortel die eerst gepureerd wordt en vervolgens weer geprint in wortelvorm.

De hardheid, kleur, grootte, vorm en het aantal calorieën en toegevoegde vitaminen kunnen helemaal gepersonaliseerd worden. De voedselprinters die momenteel zijn aangekondigd, zijn onder andere de 'Foodini', die pizza, cake, pasta en zelfs hamburgers kan printen, en de 'Moleculaire' van Electrolux. Op de CES in januari 2015 werd de eerste voedselprinter onder de 2000 dollar aangekondigd, van het bedrijf XYZPrinting. Deze eerste generatie kan overigens alleen voedsel printen, waarna je het gerecht nog zelf moet koken of bakken. Het is de verwachting dat voedselprinters in de toekomst deze taak ook uit handen zullen nemen en een kant-en-klaargerecht zullen afleveren.

©PXimport

Een daadwerkelijk 3D-geprinte pizza. (foto: Foodini)

Huizen printen

3D-printers worden ook al ingezet om huizen te bouwen. Zo'n printer bestaat uit een reusachtig frame op een railsysteem met een spuitmond aan een portaalkraan. De printer kan laag voor laag muren printen op basis van een computermodel. Het gebruikte materiaal is een mengsel van cement, glasvezel en zand. De muren zijn hol, maar bevatten een zigzagstructuur voor de versteviging. Tijdens het printen wordt er rekening gehouden met leidingen voor elektra, water en verwarming en stopcontacten. Leidingen en isolatiemateriaal worden momenteel nog handmatig toegevoegd, maar het is denkbaar dat deze processen ook geautomatiseerd worden. Het Chinese bedrijf WinSun Decorations is in staat om op deze manier tien huizen per 24 uur te printen, met slechts 5000 euro per huis aan materiaalkosten. Logischerwijs ogen de huizen wel wat simpel, maar desondanks is deze methode een interessante oplossing voor Chinese vraagstukken zoals woningnood en de modernisatie van oude huizen.

©PXimport

In Amsterdam-Noord moet een 3D-geprint grachtenpand verrijzen. (foto: DUS archtects)

In de VS is het bedrijf Contour Crafting met hetzelfde idee aan de slag gegaan en ziet mogelijkheden voor de bouw van huizen voor mensen met een laag inkomen en in noodsituaties waarbij er snel huisvesting nodig is. Maar men sluit niet uit dat dit de methode is waarop in de toekomst huizen gebouwd kunnen worden. Het is snel, goedkoop en zeer efficiënt. Ook in Nederland zijn er concrete plannen. Zo is het bedrijf DUS Architects bezig met een 3D-ontwerp van een grachtenpand in Amsterdam-Noord. Hiervoor worden recyclebare materialen gebruikt. In tegenstelling tot de andere voorbeelden zou het hier gaan om een soort skeletbouw, waarbij geprinte panelen worden samengevoegd. Het interessante aan het printen van huizen is dat er bijzonder veel maatwerk mogelijk is, ook bij huizen die er in eerste instantie hetzelfde uitzien.

©PXimport

Voor sommige producten hoe je de deur niet meer uit, je kunt ze zelf printen! (foto: Makerbot)

©PXimport

Een deel van een schedel, geprint met een 3D-printer. (foto: Oxpekk)

Gezondheidszorg

De 3D-printer zorgt in verschillende branches voor een revolutie, zeker in de gezondheidszorg. Daar is 'personalisatie' immers een gegeven. Heb je op dit moment een kunstknie nodig, dan wordt er een zestal basisontwerpen gebruikt die nog moeten worden geslepen om alles passend te krijgen. Met behulp van 3D-printers kunnen vervangende botten worden gemaakt op basis van de exacte maat en omvang.

En dat is ook mogelijk voor andere protheses, zoals een beschadigde schedel, heup of tanden. Net als in de bouw, ontstaan er ook nieuwe mixen van materialen, zoals een hybride materiaal op basis van zink, silicium en calcium, dat net zo sterk en flexibel is als menselijk botweefsel. Afgelopen jaar werd een schedelprothese gemaakt met een 3D-printer, en succesvol ingebracht bij een 22-jarige patiënt in het UMC Utrecht.

©PXimport

Een prothese, gemaakt met behulp van een 3D-printer. (foto: Makerbot)

Huidcellen en organen printen

Minstens zo interessant is het printen van huidcellen om open wonden en brandwonden sneller te genezen. De beschadigde huid wordt eerst geanalyseerd, waarbij onder andere de diepte van de wond van belang is. Vervolgens worden huidcellen gebruikt die afkomstig zijn van de patiënt zelf, deze moeten in een laboratorium groeien. Deze cellen worden vervolgens gesteriliseerd en in cartridges geplaatst om vervolgens op maat te printen en op de huid te plaatsen.

Maar misschien wel het meest veelbelovende toekomstperspectief is het printen van organen. Dat zou een enorme omslag kunnen betekenen voor de schaarste van donororganen en jarenlange wachtlijsten. Met celmateriaal van de patiënt zelf zou materiaal kunnen worden gekweekt dat als basis dient voor een geprint orgaan, op een vergelijkbare manier als het printen van huid. Het Amerikaanse bedrijf Organovo experimenteert met levende cellen waarmee menselijk weefsel kan worden gemaakt, zoals een lever. De grootste uitdaging is de productie van het vasculaire systeem dat het orgaan kan voorzien van zuurstof en voedingsstoffen, anders sterven de cellen af nog voordat ze uit te printer komen. Maar het bedrijf stelt dat men al weefsel heeft geproduceerd dat het minimaal veertig dagen uithoudt. Het experiment bevindt zich in de laboratoriumfase en is nog niet geschikt voor een transplantatie, dus het zal nog wel even duren voordat dit realiteit wordt. Maar het lijkt veelbelovend!

©PXimport

Medicijnen printen

Het printen van medicijnen zou de sleutel kunnen zijn voor eenvoudige en goedkope distributie van medicijnen. Vooral tijdens rampen zou dit een enorme hulp zijn, omdat medicijnen dan niet meer vanuit een ander werelddeel getransporteerd hoeven te worden, maar lokaal kunnen worden geproduceerd. Er zijn al experimenten met een soort chemische inkt waarmee een relatief simpel medicijn als Ibuprofen gemaakt kan worden. Het enige wat nodig is, is een recept en de juiste grondstoffen.

Toekomst

Dat 3D-printen meer mogelijkheden biedt dan enkel het printen van legoblokjes, mag duidelijk zijn. De NASA gebruikt al een 3D-printer in de ruimte om onderdelen voor reparatiedoeleinden te produceren en experimenteert ook met voedselprinters. Ook wordt er gespeculeerd over het bouwen van gebouwen op de Maan en Mars met behulp van een printer.

Richard van den Brink van Encis ziet al op korte termijn grote veranderingen. "In het VMBO-onderwijs komen er nieuwe leerlijnen, waarbij men in de sector techniek ook aan de slag gaat met 3D-printers. Ook bij andere scholen zal dit worden toegevoegd aan het curriculum. In het bedrijfsleven zullen engineers geen ontwerpen meer maken voor een bepaald productieproces, maar een specifieke functie omdat je bij 3D-printen veel meer geometrische vrijheid hebt. Het maken van onderdelen gaat veel meer lokaal gebeuren. De maakindustrie wordt op zijn kop gezet."

Volgens futuroloog Tony Bosma is er zelfs al een opvolger van 3D-printen op komst: 4D. "Dat houdt in dat je producten kunt creëren die later hergeprogrammeerd kunnen worden zodat ze ook andere vormen kunnen aannemen. Stel je meubilair voor dat zichzelf kan aanpassen aan de situatie waarvoor het op dat moment gebruikt wordt." Daarnaast verwacht hij, net als Richard, dat ons consumptiepatroon sterk zal veranderen: van vaak gedachteloos passief consumeren naar actief participeren en creëren. "3D- en 4D-printing kan van iedereen een producent maken en dat is een fundamentele omslag in de maatschappij en in de relatie tussen klant en organisatie. In de toekomst zal 3D-printen net zo eenvoudig worden als het printen zoals we dat nu kennen."

Meer lezen?

www.encis.nl

www.extendlimit.nl

www.shapeways.com

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we daarom binnen een bepaald thema naar zulke deals. Dit keer: automatische citruspersen voor een mooi prijsje.

Zin in écht lekker sap? Met een citruspers maak je dat zo zelf. Het is veel smaakvoller dan sap uit een pak en zit bomvol vitamines, zonder toegevoegde suikers of andere onzin. Met een elektrische citruspers heb je binnen een minuut een heerlijk vers sapje. Ideaal voor je sinaasappel bij het ontbijt, maar ook superhandig voor een scheutje citroen door je salade of limoen in je drankje. Makkelijk, snel, en puur natuur. Wij vinden vijf luxe automatische exemplaren voor je.

Solis Citrus Press Station 8454

De Solis Citrus Press Station is ontworpen voor het persen van diverse soorten en maten citrusvruchten. Het apparaat is uitgerust met een massief metalen persarm waarmee je met minimale inspanning druk uitoefent op de vrucht. Zodra je de hendel naar beneden drukt, start de motor van 160 Watt automatisch. De speciaal gevormde perskegel is gemaakt van zwaar gegoten aluminium. De behuizing van de citruspers is vervaardigd uit roestvrij staal. Voor het schoonmaken kunnen de onderdelen die met sap in aanraking komen, van het apparaat worden losgemaakt en in de vaatwasser worden gestopt. De sapuitloop heeft een druppelstop, die je omhoog kunt klappen om te voorkomen dat er sap op het aanrecht lekt na het persen. Het apparaat staat op antislipvoetjes voor stabiliteit tijdens het gebruik.

Princess 201853 Black Steel

Bij de Princess 201853 staat de constructie van gegoten aluminium centraal en dat maakt het apparaat robuust. De pers wordt aangedreven door een stille motor met een vermogen van 160 Watt. De perskegel is universeel ontworpen en heeft opstaande randen, waardoor deze geschikt is voor zowel kleine als grote citrusvruchten zonder dat je van opzetstuk hoeft te wisselen. Het persen activeer je door de sterke aluminium persarm naar beneden te bewegen. Het sap stroomt vervolgens door een roestvrijstalen pulpfilter direct in het glas. Dankzij dit filter worden vruchtvlees en pitten van het sap gescheiden. De uitloop is voorzien van een druppelstopsysteem. Na gebruik zijn de vaatwasserbestendige onderdelen, zoals de perskegel en het filter, eenvoudig te verwijderen en te reinigen.

CASO CP 330 Pro

Dit model, de Caso CP 330 Pro, is voorzien van een roestvrijstalen behuizing en een eveneens roestvrijstalen perskegel. Het gebruik is gericht op eenvoud: je plaatst een gehalveerde citrusvrucht op de kegel en de motor met een vermogen van 160 Watt start vanzelf zodra je de hendel naar beneden beweegt. Het sap vloeit door een roestvrijstalen zeef direct in een glas dat je onder de tuit plaatst. Om nadruppelen op het werkblad te voorkomen, kan deze saptuit omhoog worden geklapt. De stabiliteit van de machine wordt verzekerd door de zuignappen aan de onderzijde, die ervoor zorgen dat het apparaat stevig op zijn plek blijft staan tijdens het persen. De losse onderdelen zijn afneembaar en kunnen in de vaatwasser worden gereinigd. De motor van het apparaat is extra stil in gebruik.

Hendi Citruspers

De Hendi Citruspers heeft een behuizing van roestwerend materiaal. De perskom, zeef en de drie meegeleverde perskegels zijn gemaakt van roestvrij staal en ABS-kunststof. Die onderdelen zijn afneembaar en kunnen in de vaatwasser. De motor, met een vermogen van 180 Watt, zorgt voor een rotatiesnelheid van 1500 toeren per minuut en wordt bediend met een aan-/uitschakelaar. Voor de veiligheid is er een polycarbonaat anti-spatkap aanwezig die het sap opvangt. Je perst de vruchten door middel van de hefboomarm. Dit model wordt geleverd met drie verschillende, verwisselbare perskegels die zijn ontworpen voor kleine en grote citrusvruchten.

Gastroback Advanced Pro S

Een specifiek kenmerk van de Gastroback 41150 Design Juicer Advanced Pro S is de aanwezigheid van twee verschillende roestvrijstalen zeven. Hiermee heb je de mogelijkheid om zelf de hoeveelheid vruchtvlees in je sap te bepalen, afhankelijk van welke zeef je gebruikt. De behuizing van het apparaat is volledig vervaardigd uit geborsteld roestvrij staal. Het persen gebeurt door middel van een massieve aluminium pershendel, die je met lichte druk naar beneden beweegt om de motor te activeren. Deze motor heeft een vermogen van 100 Watt en is ontworpen om stil te functioneren. De perskegel is universeel, wat betekent dat je er diverse formaten citrusvruchten op kunt gebruiken, van limoenen tot grapefruits. De sapuitloop is voorzien van een druppelstop. Voor de reiniging kun je alle afneembare onderdelen loskoppelen en in de vaatwasser plaatsen.

Geel, dieprood, bruin: dit is dé tijd waarin de natuur zich van haar mooiste kant laat zien. Wil jij ook prachtige herfstfoto's maken? Trek er dan de komende weken op uit, gewapend met je camera en met deze handige tips!

Lees ook: 20 tips om de mooiste foto's te maken met je compactcamera

De astronomische herfst begint al op 21 september, maar de echte kleurenpracht laat vaak even op zich wachten. Pas na de eerste koude nachten krijgen bomen hun karakteristieke tinten. Vooral in de laatste weken van oktober en de eerste dagen van november staat het bos er vaak op zijn mooist bij. De bladeren van berken, beuken en eiken veranderen dan in een bont palet van geel, oranje, rood en bruin. Wil je dit vastleggen, wacht dan niet te lang, want een flinke storm of regenbui kan het kleurrijke bladerdek flink uitdunnen.

Gebruik een polarisatiefilter

Wil je de herfstkleuren op hun mooist vastleggen, dan heb je veel aan een polarisatiefilter. Daarmee verdwijnen hinderlijke weerspiegelingen op natte bladeren en worden tinten dieper en levendiger worden. Zonder filter oogt het bladerdek na een regenbui vaak wat vlak. Houd er wel rekening mee dat het filter ongeveer anderhalve stop licht tegenhoudt, waardoor je sluitertijd langer wordt. Om bewegingsonscherpte te voorkomen, is een statief daarom een verstandige aanvulling in je uitrusting.

Contrasten maken je foto

Herfstfotografie is meer dan een spel met kleuren: het gaat ook om het vinden van tegenstellingen die een beeld laten spreken. Een dicht bos dat baadt in dezelfde goudgele gloed kan rust en eenheid uitstralen, terwijl een enkele boom met vurige bladeren in een kaal veld juist dramatisch afsteekt tegen de leegte. Dat soort contrasten geven je foto een verhaal.

Loop je door het bos, ga dan ook eens op zoek naar details. Het tapijt van bladeren op een smal pad, een rood blad dat eigenwijs boven de rest uitsteekt of drijvende bladeren die als schilderijtjes over donker water glijden. Zelfs het zachte groen van mos en de subtiele tinten van herfstgras kunnen veranderen in een klein, intiem landschap dat de seizoenssfeer perfect vangt.

©Leka - stock.adobe.com

Regen? Juist leuk!

Na een regenbui zijn de herfstkleuren vaak nog intenser. Bovendien zorgen de regenplassen voor extra weerspiegelingen. Je kunt ze ook gebruiken als interessante voorgrond in je foto's.

Herfst in de stad

Voor sfeervolle herfstfoto's hoef je niet altijd het bos in. Ook de stad biedt volop mogelijkheden. Bomen langs grachten en kanalen kleuren net zo uitbundig en vormen samen met de gevels en straten een levendig decor. Let daarbij ook op kleine scènes: een spiegeling van herfstbladeren in het water, of een felgekleurd blad dat blijft liggen op de rand van een bootje.

©Ekaterina Belova

Kleurencombinaties

Wie oog heeft voor kleur en hun onderlinge samenhang, kan foto's meer kracht en balans meegeven. In het kleurenspectrum staan bepaalde tinten recht tegenover elkaar, zoals blauw en oranje of rood en groen. Zet je die samen in beeld, dan versterken ze elkaar en springen de kleuren er echt uit. Denk aan een boom vol oranje bladeren die afsteekt tegen een strakblauwe lucht. Kleuren die juist naast elkaar liggen, zoals geel en oranje of blauw en groen, werken heel anders. Ze vloeien in elkaar over en geven je foto een rustige, harmonieuze uitstraling.

©Peter Hermes Furian

Camera-instellingen voor herfstfotografie

Om de herfstkleuren en -details zo goed mogelijk vast te leggen, is het belangrijk om de juiste camera-instellingen te gebruiken. Hieronder staan een paar basisinstellingen die je kunnen helpen:

Diafragma

Voor landschapsfoto's wil je vaak zoveel mogelijk scherpte van voor- tot achtergrond. Gebruik hiervoor een klein diafragma (hoge F-waarde, bijvoorbeeld F 8 tot F 16). Close-ups van bladeren of reflecties maken? Kies dan voor een grotere diafragmaopening (lage F-waarde zoals F 2.8 of F 4) om een mooie onscherpe achtergrond te creëren.

Sluitertijd

Afhankelijk van het licht en of je wel of niet een statief gebruikt, kun je de sluitertijd variëren. Voor scherpe foto's in weinig licht kun je voor een langere sluitertijd kiezen, maar je hebt dan wel een statief nodig om beweging te voorkomen. Als er wind is, kan een korte sluitertijd (bijv. 1/250 of sneller) handig zijn om bewegende bladeren scherp vast te leggen.

ISO

Probeer de iso-waarde zo laag mogelijk te houden (bijvoorbeeld ISO 100 of 200) om ruis in je foto's te vermijden. Bij weinig licht kun je de iso-waarde een beetje verhogen, maar vermijd te hoge waardes om beeldkwaliteit te behouden.

Herfst & licht

Herfstlicht heeft iets bijzonders. De zon staat laag en geeft het landschap vaak een zachte, warme gloed. Wil je dit licht optimaal benutten, dan zijn de eerste en laatste uren van de dag het meest geschikt. Tijdens het gouden uur – kort na zonsopkomst en vlak voor zonsondergang – worden de kleuren dieper en warmer, terwijl lange schaduwen en subtiele gelaagdheid je foto extra sfeer geven.

Midden op de dag ligt dat anders. Het felle, directe licht kan kleuren vlak maken en harde schaduwen veroorzaken. Fotografeer je toch op dit moment, zoek dan beschutte plekken of plaats jezelf zo dat de zon achter je valt, om hinderlijke reflecties te voorkomen.

Ook een grijze dag kan verrassend mooi uitpakken. Wolken werken als een natuurlijke diffuser die het licht gelijkmatig verspreidt. Hierdoor verdwijnen harde schaduwen en komen herfstkleuren juist zacht en vol verzadiging naar voren.

Lees ook: Zo fotografeer je de zonsondergang met je smartphone