Of 3D-printers over tien jaar in ieder huishouden zullen staan is nog maar de vraag, maar dat ze een grote impact op de gezondheidszorg, de personalisatie van producten en de bouw van huizen zullen hebben, lijkt een feit. Wat staat ons nog meer te wachten?

Iedere StarTrek-kijker kent de 'replicator' wel. Een apparaat dat vrijwel alles kan produceren, van een kop met warme koffie tot en met een zonnebril. Deze sciencefiction lijkt langzaam werkelijkheid te worden sinds de opmars van de 3D-printer. Deze kan immers ook 'alles' maken, van een schroefje tot een kunstvoorwerp met bewegende elementen. De meest gebruikte grondstof voor thuisgebruik is 'filament', dat verkrijgbaar is in praktisch alle kleuren tot en met zilver en goud aan toe. Lees ook: 18 coole voorwerpen gemaakt met een 3D printer.

Meestal zijn geprinte objecten gemaakt met een enkele kleur, maar printers met meerdere printkoppen kunnen kleuren combineren in één product. Het printen is niet beperkt tot plastic, ook metaal, glas en hars kunnen in iedere vorm worden afgedrukt. Dit vereist wel een ander type 3D-printer, en deze apparaten zijn voor thuisgebruik nog niet betaalbaar.

Het is zeer denkbaar dat we in de nabije toekomst betaalbare printers krijgen met die met meerdere grondstoffen tegelijkertijd overweg kunnen en daardoor zeer complexe producten kunnen produceren.

©PXimport

Voor sommige producten hoe je de deur niet meer uit, je kunt ze zelf printen! (foto: Makerbot)

Bottlenecks

De grote doorbraak voor 3D-printen voor thuisgebruik moet nog komen. Hoewel het bouwmateriaal filament met een prijs van circa 25 euro per halve kilo heel betaalbaar is, zijn de printers zelf nog relatief duur en lastig te bedienen en onderhouden door mensen zonder technische kennis. Ook is de kwaliteit van veel goedkopere printers nog onder de maat, wat te zien is aan de mate van detail. Een 3D-printer produceert laagjes bovenop andere laagjes en die grove structuur is vaak ook zichtbaar.

©PXimport

Hoewel er ook filamentprinters bestaan met een hoge mate van detail, produceren andere materialen zoals hars en nylonpoeder veel mooiere resultaten. Maar dergelijke printers zijn nog erg duur. Een andere belangrijke bottleneck is de snelheid. Het printen van een object duurt, afhankelijk van de omvang, vele uren. Het is dus niet zo dat je even snel een print kunt maken als je een schroefje nodig hebt. En het voorwerk is eveneens een tijdrovende klus. Voordat je kunt printen, moet je een 3D-model hebben: een digitaal bestand dat je kunt printen. Zo'n model kun je (al dan niet tegen betaling) downloaden of zelf maken. Het aanbod van kant-en-klare 3D-objecten groeit echter snel, dus het is denkbaar dat de digitale bestanden van vrijwel alle printbare producten op een gegeven moment verkrijgbaar zijn, onder andere bij www.shapeways.com.

Impact

Een 3D-printer in ieder huishouden is nog ver weg. Het is aannemelijk dat de grootste impact van deze ontwikkeling zich in het bedrijfsleven zal afspelen. Buiten het zicht, maar wel in het voordeel van de consument. Het vermoeden is dat massaproductie van relatief eenvoudige producten gedeeltelijk zal overgaan naar productie via (industriële) printers. Klassieke massaproductie waarbij producten als smartphone-hoesje, bril of lensdop geproduceerd worden met een mal zal afnemen. Dit zal vaker gedaan worden met een lokaal printing-on-demand-systeem. Winkels en andere bedrijven zullen hierdoor minder geld kwijt zijn aan transportkosten en hoeven ook minder grote voorraden aan te houden, wat niet alleen geld maar ook risico's scheelt. Dat geldt weer niet voor producten als spijkers en schroeven, want die worden in zulke grote hoeveelheden gebruikt dat massaproductie goedkoper is.

Futuroloog en trendwatcher Tony Bosma van Extend Limits verwacht dat 3D-printen een vergaande impact gaat hebben op hoe we produceren, consumeren en distribueren. "3D-printing zal de kosten van productie verder reduceren en de tijdsduur doen afnemen. Distributie zal veranderen, want in hoeverre is het nog nodig om producten te vervoeren als je ze thuis of bij je in de buurt kunt uitprinten? Misschien het voornaamste bijeffect van 3D-printing is dat onze menselijke productie, distributie en het consumptieproces veel duurzamer wordt."

©PXimport

Richard van den Brink is product manager bij Encis in Hoorn dat zich naast ICT-diensten ook intensief bezighoudt met 3D-printing: met workshops, in het onderwijs en het printen van producten voor particulieren en bedrijven. Hij ziet een grote interesse vanuit de consumenten en het bedrijfsleven voor 3D-printen. "Wat bijzonder is, is dat de luchtvaartsector en medische sector voorop lopen en de kar trekken. Dat is zeer hoopgevend, want dit zijn twee conservatieve industriesectoren waarin zeer hoge eisen aan kwaliteit en reproduceerbaarheid worden gesteld. Alle spelers in deze sectoren hebben in hun plannen voor de komende vijf jaar het printen van 3D-modellen opgenomen. General Electric wil 3,5 miljard dollar investeren in deze vorm van 'additive manufacturing', in het Boeing Dreamliner-vliegtuig zitten al 160 onderdelen die 3D-geprint zijn en Mercedes Benz heeft aangegeven in 2017 de dashboards van de duurdere modellen te gaan printen."

Personalisatie

Omdat een product voor een bepaalde klant wordt geproduceerd, kan het meteen gepersonaliseerd worden. Bijvoorbeeld met de inscriptie van een naam, het gebruik van een andere kleur of een iets afwijkende vorm. Vrijwel iedereen prefereert een persoonlijk in plaats van een universeel product, dus het is de verwachting dat personalisatie van producten een enorme vlucht gaat nemen.

©PXimport

Wanneer één bedrijf ermee begint, zal de concurrentie niet willen achterblijven. Denk bijvoorbeeld aan een smartwatch, telefoon of laptop waarbij het materiaal in de kleur en vorm is die jij wenst, én voorzien is van een inscriptie met je naam en e-mailadres (wat diefstal tegen zal gaan). Verder is het aannemelijk dat brillen, schoenen en kleding op maat zullen worden geproduceerd. Ook dat scheelt het aanhouden van voorraden en voor de consument de irritatie dat zijn of haar schoenmaat net niet op voorraad is. Een schoen kan bovendien niet alleen afgestemd worden op de lengte van een voet, maar ook op de breedte en exacte vorm. En hetzelfde geldt voor andere maatproducten zoals een zonnebril of gehoorapparaat.

©PXimport

Economische gevolgen

3D-printing zou weleens grote economische gevolgen kunnen hebben. Momenteel zijn Aziatische landen als China, India, Taiwan en Hong Kong de productiehuizen van de wereld. Het arbeidsloon ligt daar laag, dus is massaproductie relatief goedkoop. Omdat arbeid zo goedkoop is, worden mensen nog steeds massaal ingezet voor productie en assemblage in plaats van machines. Een nieuw product vereist immers ook nieuwe machines, wat erg kostbaar is en niet snel geregeld kan worden, terwijl een groep mensen makkelijker kan overstappen op een nieuw productieproces.

©PXimport

Het is goed denkbaar dat 3D-printing een nieuwe automatiseringsgolf zal veroorzaken. Een 3D-printer is immers flexibel en kan direct omschakelen naar een ander productieproces. Enerzijds zal het de massaproductie van simpele objecten doen afnemen en anderzijds gaan machines steeds meer de positie van mensen innemen. Omdat de materiaalkosten in China niet per definitie goedkoper zijn dan hier, zouden producten net zo goed lokaal geproduceerd kunnen worden. Tegelijkertijd vormt dit ook een bedreiging voor laaggeschoolde werknemers in ons eigen land vanwege dezelfde automatiseringsslag. Maar het biedt dit ook kansen: je kunt relatief eenvoudig zelf een product produceren en op de markt brengen en ontwerpers van 3D-bestanden kun hun ideeën makkelijk verkopen.

©PXimport

Voedsel

3D-printen is niet alleen voorbehouden tot plastic, glas en metaal, ook het printen van voedsel zal een grote vlucht te gaan nemen. De eerste 3D-geprinte pizza, bestaande uit deeg, ketchup en kaas, is al geprint en de eerste printers voor de consumentenmarkt zijn al aangekondigd. In feite krijg je als thuisgebruiker met een voedselprinter de beschikking over een professionele productiemachine zoals ze ook in de industrie gebruikt worden, maar dan met de omvang van een magnetron. Een pizza printen ligt niet het meest voor de hand omdat de meerwaarde beperkt is en het printen relatief veel tijd kost, maar voor het maken van delicatessen kan het een uitkomst zijn. Denk bijvoorbeeld aan bonbons met verschillende kleuren en vormen, maar ook koekjes en suikergoed.

©PXimport

caption=" De voedselprinter van TNO. (foto: TNO)"]

Het Nederlandse TNO is al jaren bezig met het printen van voedsel en ook topkoks zijn enthousiast over de mogelijkheden. Ook ruimtevaartorganisatie NASA is geïnteresseerd, want met een 3D-printer kan het voedsel op maat maken, dat alle benodigde vitaminen en mineralen bevat. En geprint voedsel biedt ook voordelen voor ouderen of zieken die geen vast voedsel mogen eten. Denk bijvoorbeeld aan een wortel die eerst gepureerd wordt en vervolgens weer geprint in wortelvorm.

De hardheid, kleur, grootte, vorm en het aantal calorieën en toegevoegde vitaminen kunnen helemaal gepersonaliseerd worden. De voedselprinters die momenteel zijn aangekondigd, zijn onder andere de 'Foodini', die pizza, cake, pasta en zelfs hamburgers kan printen, en de 'Moleculaire' van Electrolux. Op de CES in januari 2015 werd de eerste voedselprinter onder de 2000 dollar aangekondigd, van het bedrijf XYZPrinting. Deze eerste generatie kan overigens alleen voedsel printen, waarna je het gerecht nog zelf moet koken of bakken. Het is de verwachting dat voedselprinters in de toekomst deze taak ook uit handen zullen nemen en een kant-en-klaargerecht zullen afleveren.

©PXimport

Een daadwerkelijk 3D-geprinte pizza. (foto: Foodini)

Huizen printen

3D-printers worden ook al ingezet om huizen te bouwen. Zo'n printer bestaat uit een reusachtig frame op een railsysteem met een spuitmond aan een portaalkraan. De printer kan laag voor laag muren printen op basis van een computermodel. Het gebruikte materiaal is een mengsel van cement, glasvezel en zand. De muren zijn hol, maar bevatten een zigzagstructuur voor de versteviging. Tijdens het printen wordt er rekening gehouden met leidingen voor elektra, water en verwarming en stopcontacten. Leidingen en isolatiemateriaal worden momenteel nog handmatig toegevoegd, maar het is denkbaar dat deze processen ook geautomatiseerd worden. Het Chinese bedrijf WinSun Decorations is in staat om op deze manier tien huizen per 24 uur te printen, met slechts 5000 euro per huis aan materiaalkosten. Logischerwijs ogen de huizen wel wat simpel, maar desondanks is deze methode een interessante oplossing voor Chinese vraagstukken zoals woningnood en de modernisatie van oude huizen.

©PXimport

In Amsterdam-Noord moet een 3D-geprint grachtenpand verrijzen. (foto: DUS archtects)

In de VS is het bedrijf Contour Crafting met hetzelfde idee aan de slag gegaan en ziet mogelijkheden voor de bouw van huizen voor mensen met een laag inkomen en in noodsituaties waarbij er snel huisvesting nodig is. Maar men sluit niet uit dat dit de methode is waarop in de toekomst huizen gebouwd kunnen worden. Het is snel, goedkoop en zeer efficiënt. Ook in Nederland zijn er concrete plannen. Zo is het bedrijf DUS Architects bezig met een 3D-ontwerp van een grachtenpand in Amsterdam-Noord. Hiervoor worden recyclebare materialen gebruikt. In tegenstelling tot de andere voorbeelden zou het hier gaan om een soort skeletbouw, waarbij geprinte panelen worden samengevoegd. Het interessante aan het printen van huizen is dat er bijzonder veel maatwerk mogelijk is, ook bij huizen die er in eerste instantie hetzelfde uitzien.

©PXimport

Voor sommige producten hoe je de deur niet meer uit, je kunt ze zelf printen! (foto: Makerbot)

©PXimport

Een deel van een schedel, geprint met een 3D-printer. (foto: Oxpekk)

Gezondheidszorg

De 3D-printer zorgt in verschillende branches voor een revolutie, zeker in de gezondheidszorg. Daar is 'personalisatie' immers een gegeven. Heb je op dit moment een kunstknie nodig, dan wordt er een zestal basisontwerpen gebruikt die nog moeten worden geslepen om alles passend te krijgen. Met behulp van 3D-printers kunnen vervangende botten worden gemaakt op basis van de exacte maat en omvang.

En dat is ook mogelijk voor andere protheses, zoals een beschadigde schedel, heup of tanden. Net als in de bouw, ontstaan er ook nieuwe mixen van materialen, zoals een hybride materiaal op basis van zink, silicium en calcium, dat net zo sterk en flexibel is als menselijk botweefsel. Afgelopen jaar werd een schedelprothese gemaakt met een 3D-printer, en succesvol ingebracht bij een 22-jarige patiënt in het UMC Utrecht.

©PXimport

Een prothese, gemaakt met behulp van een 3D-printer. (foto: Makerbot)

Huidcellen en organen printen

Minstens zo interessant is het printen van huidcellen om open wonden en brandwonden sneller te genezen. De beschadigde huid wordt eerst geanalyseerd, waarbij onder andere de diepte van de wond van belang is. Vervolgens worden huidcellen gebruikt die afkomstig zijn van de patiënt zelf, deze moeten in een laboratorium groeien. Deze cellen worden vervolgens gesteriliseerd en in cartridges geplaatst om vervolgens op maat te printen en op de huid te plaatsen.

Maar misschien wel het meest veelbelovende toekomstperspectief is het printen van organen. Dat zou een enorme omslag kunnen betekenen voor de schaarste van donororganen en jarenlange wachtlijsten. Met celmateriaal van de patiënt zelf zou materiaal kunnen worden gekweekt dat als basis dient voor een geprint orgaan, op een vergelijkbare manier als het printen van huid. Het Amerikaanse bedrijf Organovo experimenteert met levende cellen waarmee menselijk weefsel kan worden gemaakt, zoals een lever. De grootste uitdaging is de productie van het vasculaire systeem dat het orgaan kan voorzien van zuurstof en voedingsstoffen, anders sterven de cellen af nog voordat ze uit te printer komen. Maar het bedrijf stelt dat men al weefsel heeft geproduceerd dat het minimaal veertig dagen uithoudt. Het experiment bevindt zich in de laboratoriumfase en is nog niet geschikt voor een transplantatie, dus het zal nog wel even duren voordat dit realiteit wordt. Maar het lijkt veelbelovend!

©PXimport

Medicijnen printen

Het printen van medicijnen zou de sleutel kunnen zijn voor eenvoudige en goedkope distributie van medicijnen. Vooral tijdens rampen zou dit een enorme hulp zijn, omdat medicijnen dan niet meer vanuit een ander werelddeel getransporteerd hoeven te worden, maar lokaal kunnen worden geproduceerd. Er zijn al experimenten met een soort chemische inkt waarmee een relatief simpel medicijn als Ibuprofen gemaakt kan worden. Het enige wat nodig is, is een recept en de juiste grondstoffen.

Toekomst

Dat 3D-printen meer mogelijkheden biedt dan enkel het printen van legoblokjes, mag duidelijk zijn. De NASA gebruikt al een 3D-printer in de ruimte om onderdelen voor reparatiedoeleinden te produceren en experimenteert ook met voedselprinters. Ook wordt er gespeculeerd over het bouwen van gebouwen op de Maan en Mars met behulp van een printer.

Richard van den Brink van Encis ziet al op korte termijn grote veranderingen. "In het VMBO-onderwijs komen er nieuwe leerlijnen, waarbij men in de sector techniek ook aan de slag gaat met 3D-printers. Ook bij andere scholen zal dit worden toegevoegd aan het curriculum. In het bedrijfsleven zullen engineers geen ontwerpen meer maken voor een bepaald productieproces, maar een specifieke functie omdat je bij 3D-printen veel meer geometrische vrijheid hebt. Het maken van onderdelen gaat veel meer lokaal gebeuren. De maakindustrie wordt op zijn kop gezet."

Volgens futuroloog Tony Bosma is er zelfs al een opvolger van 3D-printen op komst: 4D. "Dat houdt in dat je producten kunt creëren die later hergeprogrammeerd kunnen worden zodat ze ook andere vormen kunnen aannemen. Stel je meubilair voor dat zichzelf kan aanpassen aan de situatie waarvoor het op dat moment gebruikt wordt." Daarnaast verwacht hij, net als Richard, dat ons consumptiepatroon sterk zal veranderen: van vaak gedachteloos passief consumeren naar actief participeren en creëren. "3D- en 4D-printing kan van iedereen een producent maken en dat is een fundamentele omslag in de maatschappij en in de relatie tussen klant en organisatie. In de toekomst zal 3D-printen net zo eenvoudig worden als het printen zoals we dat nu kennen."

Meer lezen?

www.encis.nl

www.extendlimit.nl

www.shapeways.com

Ben je een trouwe Spotify-abonnee of bezit je een omvangrijke muziekcollectie op je pc? Vrijwel iedereen kan muziek streamen. Heldere klanken klinken met de juiste apparatuur en eventuele uitbreidingen in elk hoekje van je woning. Dat hoeft niet eens veel te kosten, want er zijn allerlei prijsvriendelijke oplossingen. Misschien heb je zelfs al geschikte apparatuur in huis.

Dankzij het huidige streamingtijdperk kun je overal in huis van mooie muziek genieten. Daarvoor kun je zowel oude als recente afspeelapparatuur gebruiken. Zo heb je in de woonkamer misschien wel een klassieke versterker en forse zuilspeakers staan. Met een kleine aanpassing maak je zo'n traditioneel audiosysteem geschikt voor het luisteren naar moderne audiostreams. Daarnaast stream je favoriete afspeellijsten, albums, podcasts en luisterboeken ook met allerlei andere audiovisuele apparaten. We zetten verschillende luisteropties met de voornaamste voor- en nadelen op een rij.

Muziek-app op smart-tv

Wie denkt dat een smart-tv alleen video-apps ondersteunt, heeft het mis. Op een toestel van Samsung, LG, Sony en Philips kom je in de appcatalogus waarschijnlijk ook Spotify tegen. Daarnaast ontwikkelen de streamingmuziekdiensten Apple Music, Deezer en Qobuz tv-apps voor verschillende merken.

Liever via een soundbar dan via de tv-speakers

Een voordeel van deze luistermethode is dat je de muziekbibliotheek rechtstreeks op de smart-tv kunt bedienen. Selecteer met de afstandsbediening bijvoorbeeld een onlangs verschenen album of een leuke afspeellijst. Wel duurt het invoeren van een zoekterm via het virtuele toetsenbord op de beeldbuis iets langer. Veel televisies hebben tegenwoordig spraakondersteuning, zodat je de naam van een artiest of album ook hardop kunt uitspreken.

Houd er rekening mee dat de interne speakers van de televisie over het algemeen blikkerig klinken. Wegens de smalle behuizing is de klankkast te klein voor een kwalitatieve audioweergave. Dat doet natuurlijk geen recht aan je favoriete muziek! Stuur het geluid van de televisie daarom bij voorkeur naar een aangesloten soundbar, receiver of versterker. Dat kan onder meer via de HDMI-ARC-poort en optische uitgang van de televisie.

Mediaspeler op tv

Heeft je televisie geen app van een streamingmuziekdienst, dan is er nog geen man overboord. Spotify en andere muziekdiensten zijn op diverse mediaspelers beschikbaar. Dit aparte kastje koppel je met behulp van een HDMI-kabel aan een televisie. Het bekendste voorbeeld is de Apple TV. Logischerwijs is Apple Music al standaard in deze mediaspeler geïntegreerd, terwijl je voor nagenoeg alle andere muziekdiensten een app kunt installeren.

Overige mediaspelers gebruiken veelal Android als besturingssysteem. Installeer in dat geval je favoriete streamingdienst vanuit de Play Store. Als alternatief kun je een spelcomputer als veredelde mediastreamer gebruiken, zoals de PlayStation 4 / PlayStation 5 of Xbox Series X/S. Spotify is bijvoorbeeld op de genoemde gameconsoles beschikbaar.

Google Chromecast en TV Streamer

Tot slot zijn de Google Chromecast en Google TV Streamer het vermelden waard. Zodra je zo'n mediaspeler op een HDMI-poort aansluit, stream je nummers van je favoriete muziekdienst naar de televisie. Je smartphone of tablet fungeert in dat geval als afstandsbediening. Sommige televisies hebben al een Chromecast-functie ingebouwd.

Receiver en soundbar

Veel receivers en soundbars hebben verschillende streamingfuncties in huis. Je hoeft voor het luisteren van muziek dan geen televisie aan te zetten. De goedkoopste hedendaagse audioproducten bezitten in elk geval een bluetooth-adapter. Je verbindt in dat geval je smartphone rechtstreeks met de receiver of soundbar. Open je favoriete muziek-app en start een album of afspeellijst.

Deze draadloze techniek heeft twee nadelen. Allereerst past bluetooth compressie toe op de stream. Mogelijk gaat dat ten koste van de audiokwaliteit. Overigens leveren de bluetooth aptX- en LDAC-codecs wel een goed geluid. Een voorwaarde is dat zowel de zender als ontvanger de genoemde codecs ondersteunt. Het tweede nadeel is het beperkte bereik van bluetooth. Loop je met de smartphone even weg, dan hapert of stopt wellicht de muziekweergave op de receiver of soundbar.

De betere audioproducten hebben een bekabelde en/of draadloze netwerkaansluiting. Vergeleken met bluetooth ervaar je mogelijk een hogere geluidskwaliteit. Zowel wifi als ethernet laten de oorspronkelijke audiobestanden namelijk met rust, want zij passen geen compressie toe op de stream. In de meeste gevallen kies je met een app op een smartphone de gewenste muziek, waarna het audiosysteem zelf de benodigde data vanaf het web ophaalt. Dat kan vaak rechtstreeks vanuit de Spotify- of Tidal-app. Veel recente audioproducten ondersteunen deze muziekdiensten. Sommige hififabrikanten ontwikkelen trouwens een eigen app, zoals Denon/Marantz (HEOS) en Yamaha (MusicCast).

Spotify op oude versterker

Wanneer jouw oude vertrouwde versterker en aangesloten luidsprekers nog prima werken, is het natuurlijk zonde om deze audioapparatuur af te danken. Dat hoeft ook helemaal niet, want aan de hand van diverse betaalbare oplossingen luister je alsnog naar Spotify-streams. De goedkoopste optie is het aansluiten van een bluetooth-audioadapter. Die verbind je met de analoge tulpingangen of lijnaansluiting achter op de versterker, waardoor je vanaf een smartphone of tablet kunt streamen. Uitgebreidere modellen kun je wellicht ook digitaal verbinden. Dat gebeurt meestal via een optische uitgang. Check dus goed de aansluitmogelijkheden van jouw versterker. Onder meer Logitech, Pro-Ject, Sennheiser, Ugreen en Marmitek ontwikkelen geschikte bluetooth-audioadapters.

Klassiek hifisysteem koppelen

Een klassiek hifisysteem koppel je net zo makkelijk aan het (draadloze) thuisnetwerk. Je hebt daar wel een audiostreamer of netwerkspeler voor nodig. Dit apparaat verbind je met wifi of ethernet, waarna het zelfstandig streams van Spotify en overige bronnen kan ophalen. Vervolgens geeft de audiostreamer het geluidsspoor analoog of digitaal door aan de versterker. Voor de bediening gebruik je meestal een smartphone. Diverse bekende hififabrikanten ontwikkelen geschikte producten, waaronder Sonos, WiiM, Cambridge Audio, Bluesound en NAD.

Extra luxe: met display

Luxe modellen hebben zelfs een display met afspeelinformatie, zoals de artiest, het liedje en de albumhoes. Ten slotte zijn er ook genoeg apparaten te koop die zowel bluetooth, wifi als ethernet ondersteunen.

©OLIVER BEAMISH 4407973354259

Losse luidspreker

Voor het luisteren van Spotify-streams kun je ook de aanschaf van een losse luidspreker overwegen. Je hebt keuze uit grofweg drie smaken. Bluetooth-speakers zijn er in overvloed. Deze prijsvriendelijke producten hebben meestal een oplaadbare accu, waardoor je ze overal kunt gebruiken. Als je een exemplaar met een stof- en waterdichte behuizing koopt, luister je ook buitenshuis naar je favoriete klanken.

Voor binnengebruik is een wifi-speaker interessant. Bedenk vooraf goed waar je dit apparaat wilt neerzetten. Is er geen nabijgelegen stroompunt, dan ligt een exemplaar met een accu voor de hand. Vaak kun je twee soortgelijke speakers draadloos aan elkaar koppelen. Luister zo naar stereogeluid! Voor de bediening ben je aangewezen op je smartphone.

Slimme speaker

Verder kun je ook nog een zogeheten smartspeaker overwegen. Vanwege de ingebouwde microfoon bedien je deze modellen met je stem. Roep bijvoorbeeld de naam van een mooi muziekalbum en je hoort meteen de bijbehorende deuntjes. Mogelijk kun je via een smartspeaker ook nog andere slimme apparaten in je thuisnetwerk aansturen, zoals een lamp of thermostaat. Controleer in dat geval goed welke smarthomeplatformen het beoogde product ondersteunen. Apple, Google, JBL, Sonos en Denon hebben meerdere smartspeakers in hun gamma.

Multiroom audio

Veel receivers en soundbars met netwerkfunctie ondersteunen tegenwoordig multiroom audio. Ook diverse smartspeakers en audiostreamers gebruiken deze techniek. Zoals de Engelse naam al doet vermoeden, luister je hiermee in meerdere kamers naar muziek. Kies in een app voor iedere ruimte de gewenste afspeellijst. Je kunt hetzelfde album ook in meerdere kamers afspelen. Loop je vanuit de woonkamer bijvoorbeeld even naar de keuken, dan hoor je dezelfde klanken. Lijkt multiroom audio je handig? Schaf dan bij voorkeur producten van hetzelfde merk aan, zodat alle afspeelapparaten naadloos met elkaar samenwerken. Sonos, Denon en Bluesound staan bekend om hun brede assortiment met multiroom audioproducten.

Mediaserver installeren

Als je een uitgebreide muziekcollectie op de computer hebt staan, stel je die eenvoudig aan andere afspeelapparaten beschikbaar. Stream deze nummers bijvoorbeeld naar een smart-tv, receiver, soundbar, wifi-speaker of netwerkspeler. Dat werkt veelal via het DLNA/UPnP-protocol.

Je installeert voor dit doeleinde eerst een mediaserver of muziekserver op de computer. Dat kan met verschillende programma's. Voor beginners is het hulpje Universal Media Server erg geschikt. Er zijn hiervan versies voor Windows, macOS en Linux beschikbaar. Een pluspunt is dat deze mediaserver alle gangbare audioformaten ondersteunt. Zo accepteert het onder andere mp3-, wma-, wav- en flac-bestanden. Bovendien kun je als alternatief video's naar een geschikte smart-tv streamen.

Tijdens de installatie gaan in Windows mogelijk alarmbellen af. Ten onrechte, want Universal Media Server is volledig te vertrouwen. VirusTotal herkent geen bedreigingen in het exe-bestand. Na de installatie opent de freeware in een browser. 

Lees ook: Zelf een mediaserver maken op je pc of NAS met Jellyfin

Lokaal streamen

Je maakt in Universal Media Server eerst een gebruikersaccount aan. Nadat je bent ingelogd, herkent het programma wellicht al enkele geschikte apparaten in jouw thuisnetwerk. Dat is bijvoorbeeld een ingeschakelde smart-tv of wifi-speaker.

Het is nu zaak om de juiste bestandslocaties aan het programma toe te voegen. Klik rechtsboven op het pictogram met de drie horizontale streepjes en kies Gedeelde inhoud. Waarschijnlijk zijn er al wat standaard-mediamappen geselecteerd. Via Nieuwe webinhoud toevoegen en het blauwe mappictogram blader je naar de muziekmap. Bevestig daarna met Toevoegen en Opslaan.

Zodra de mediaserver eenmaal is ingericht, stream je de nummers eenvoudig naar een afspeelapparaat. Vanzelfsprekend is het wel een voorwaarde dat de computer en pakweg een receiver, soundbar of smart-tv met hetzelfde netwerk zijn verbonden. Open op een televisie de bronlijst of mediaplayer-app en kies de zojuist ingestelde mediaserver. Je navigeert vervolgens naar het gewenste album. Bij geschikte soundbars, receivers en wifi-speakers maak je meestal vanuit een smartphone-app verbinding met de mediaserver.

Amazon introduceerde kortgeleden een nieuwe generatie slimme speakers, waaronder de hier besproken Echo Dot Max. Volgens de fabrikant levert deze bescheiden luidspreker een verbeterde audiokwaliteit, terwijl de microfoon naar verluidt nauwkeuriger spraakopdrachten verwerkt. Met een adviesprijs van 109,99 euro is het ook nog eens een van de goedkopere smartspeakers in de markt. Hoog tijd voor een review!

Vergeleken met de voorgaande Echo Dot-speaker uit 2022 is het design ietwat op de schop gegaan. De behuizing oogt weliswaar nog altijd als een bolletje met als verschil dat er aan de voorzijde een stukje is 'afgesneden'. Je treft hier twee volumetoetsen en een aan-uitknop voor de microfoon. Rondom dit bedieningspaneel bevindt zich een blauwgekleurde ledring. Verder zit er aan de achterzijde een ingang voor de bijgesloten voedingsadapter.

©Maikel Dijkhuizen

Lichtgewicht wifi-speaker zonder accu

De bolvormige behuizing heeft een diameter van amper elf centimeter. Ondanks deze geringe afmetingen leent de wifi-speaker zich voornamelijk voor binnengebruik. Dit nieuwe model heeft namelijk, net zoals bij eerdere generaties het geval was, weer geen accu. Een gemiste kans, want de compacte constructie van 505 gram is in principe handzaam genoeg om ook als mobiele bluetooth-speaker te dienen.

De door ons geteste paarse uitvoering heeft naar onze smaak een nogal kitscherige uitstraling. Gelukkig is de Amazon Echo Dot Max er ook in een wit en grijs jasje. Die zien er al heel wat chiquer uit en zullen in jouw woonkamer niet misstaan. Het grootste deel van de kunststof behuizing is voorzien van een laagje stof. Dit materiaal voelt niet zo stevig aan zoals we bij veel bluetooth-speakers van onder andere JBL tegenkomen. Nou is dat niet zo'n probleem, want ten opzichte van weerbestendige speakers heeft dit exemplaar natuurlijk minder te lijden.

©Maikel Dijkhuizen

Verbinden en luisteren

De configuratie en bediening van het apparaat gebeurt via de Amazon Alexa-app op een smartphone. Dat gaat erg vlot. Na verbinding met wifi downloadt de Echo Dot Max eerst een firmwareupdate. In de behuizing zit trouwens een rappe wifi6E-adapter, waardoor het apparaat overweg kan met de snelste draadloze netwerken. Al met al duurt de configuratie slechts enkele minuten.

Je koppelt Spotify of een andere muziekdienst eenvoudig aan je Amazon-account. Zeg vervolgens hardop waarnaar je wilt luisteren. Met een spraakopdracht als “Alexa, speel Coldplay” hoor je binnen enkele ogenblikken de bijbehorende deuntjes. Gebruik je stem ook om bijvoorbeeld een liedje te skippen of het volume te wijzigen. De microfoon is zéér gevoelig. Zelfs zacht uitgesproken (fluister)opdrachten op enkele meters afstand verwerkt de speaker zonder morren.

Lees ook: Van mobiel naar desktop: waarom je Spotify op je pc moet proberen

De behuizing is weliswaar compact, maar toch slaagde Amazon erin om een tweeter en woofer te integreren. Kijken we binnen dezelfde prijscategorie naar de enigszins vergelijkbare Apple HomePod Mini, dan biedt dit nieuwe model van Amazon dus een extra audiodriver. Voor zo'n kleine speaker in deze prijsklasse hoef je uiteraard geen wonderen te verwachten, maar voor het opzetten van een achtergrondmuziekje voldoet dit product prima. Met name de hoge tonen klinken erg helder. Als we geconcentreerd luisteren, horen we ook een beetje bas. Deze lage tonen zijn ietwat ondervertegenwoordigd. Verder gaat het geluid op een hoog volume galmen en vervormen.

©Maikel Dijkhuizen

Smartspeaker met Alexa

Lange tijd legde Alexa van Amazon het af tegen de spraakassistenten van Google en Apple, maar sinds 2024 verstaat Alexa eindelijk ook Nederlands. Daarmee is de Echo Dot Max een serieus alternatief voor smartspeakers van de eerdergenoemde merken. Je kunt in de Alexa-app onder andere een wekker, timer, herinnering, agenda-afspraak en boodschappenlijst instellen.

De behuizing heeft een temperatuursensor, zodat je naar de kamertemperatuur kunt vragen. Je kunt ook allerlei andere verzoeken doen. Vraag bijvoorbeeld naar de weersverwachting of naar de leeftijd van een BN'er. Helaas gaat niet iedere stemopdracht even vlekkeloos. Zo weigert ons testmodel om een overzicht van het laatste nieuws af te spelen.

Een nuttige optie is dat je in huis andere smarthome-apparaten met Alexa-ondersteuning kunt bedienen, zoals slimme lampen, stekkers en thermostaten. Dat werkt eveneens via spraakopdrachten. Misschien komt de geïntegreerde aanwezigheidssensor goed van pas, zodat de smartspeaker geschikte apparaten zelfstandig kan in- en uitschakelen.

Amazon Echo Dot Max kopen?

Zoek je een slimme luidspreker met een redelijke audiokwaliteit voor het luisteren van achtergrondmuziek? Dan is de Amazon Echo Dot Max een interessante kandidaat. Dankzij een zeer gevoelige microfoon laat je allerlei stemopdrachten op deze smartspeaker los. Meestal verwerkt de Echo Dot Max probleemloos deze commando's, al gaat er soms ook weleens iets fout.