Of 3D-printers over tien jaar in ieder huishouden zullen staan is nog maar de vraag, maar dat ze een grote impact op de gezondheidszorg, de personalisatie van producten en de bouw van huizen zullen hebben, lijkt een feit. Wat staat ons nog meer te wachten?

Iedere StarTrek-kijker kent de 'replicator' wel. Een apparaat dat vrijwel alles kan produceren, van een kop met warme koffie tot en met een zonnebril. Deze sciencefiction lijkt langzaam werkelijkheid te worden sinds de opmars van de 3D-printer. Deze kan immers ook 'alles' maken, van een schroefje tot een kunstvoorwerp met bewegende elementen. De meest gebruikte grondstof voor thuisgebruik is 'filament', dat verkrijgbaar is in praktisch alle kleuren tot en met zilver en goud aan toe. Lees ook: 18 coole voorwerpen gemaakt met een 3D printer.

Meestal zijn geprinte objecten gemaakt met een enkele kleur, maar printers met meerdere printkoppen kunnen kleuren combineren in één product. Het printen is niet beperkt tot plastic, ook metaal, glas en hars kunnen in iedere vorm worden afgedrukt. Dit vereist wel een ander type 3D-printer, en deze apparaten zijn voor thuisgebruik nog niet betaalbaar.

Het is zeer denkbaar dat we in de nabije toekomst betaalbare printers krijgen met die met meerdere grondstoffen tegelijkertijd overweg kunnen en daardoor zeer complexe producten kunnen produceren.

©PXimport

Voor sommige producten hoe je de deur niet meer uit, je kunt ze zelf printen! (foto: Makerbot)

Bottlenecks

De grote doorbraak voor 3D-printen voor thuisgebruik moet nog komen. Hoewel het bouwmateriaal filament met een prijs van circa 25 euro per halve kilo heel betaalbaar is, zijn de printers zelf nog relatief duur en lastig te bedienen en onderhouden door mensen zonder technische kennis. Ook is de kwaliteit van veel goedkopere printers nog onder de maat, wat te zien is aan de mate van detail. Een 3D-printer produceert laagjes bovenop andere laagjes en die grove structuur is vaak ook zichtbaar.

©PXimport

Hoewel er ook filamentprinters bestaan met een hoge mate van detail, produceren andere materialen zoals hars en nylonpoeder veel mooiere resultaten. Maar dergelijke printers zijn nog erg duur. Een andere belangrijke bottleneck is de snelheid. Het printen van een object duurt, afhankelijk van de omvang, vele uren. Het is dus niet zo dat je even snel een print kunt maken als je een schroefje nodig hebt. En het voorwerk is eveneens een tijdrovende klus. Voordat je kunt printen, moet je een 3D-model hebben: een digitaal bestand dat je kunt printen. Zo'n model kun je (al dan niet tegen betaling) downloaden of zelf maken. Het aanbod van kant-en-klare 3D-objecten groeit echter snel, dus het is denkbaar dat de digitale bestanden van vrijwel alle printbare producten op een gegeven moment verkrijgbaar zijn, onder andere bij www.shapeways.com.

Impact

Een 3D-printer in ieder huishouden is nog ver weg. Het is aannemelijk dat de grootste impact van deze ontwikkeling zich in het bedrijfsleven zal afspelen. Buiten het zicht, maar wel in het voordeel van de consument. Het vermoeden is dat massaproductie van relatief eenvoudige producten gedeeltelijk zal overgaan naar productie via (industriële) printers. Klassieke massaproductie waarbij producten als smartphone-hoesje, bril of lensdop geproduceerd worden met een mal zal afnemen. Dit zal vaker gedaan worden met een lokaal printing-on-demand-systeem. Winkels en andere bedrijven zullen hierdoor minder geld kwijt zijn aan transportkosten en hoeven ook minder grote voorraden aan te houden, wat niet alleen geld maar ook risico's scheelt. Dat geldt weer niet voor producten als spijkers en schroeven, want die worden in zulke grote hoeveelheden gebruikt dat massaproductie goedkoper is.

Futuroloog en trendwatcher Tony Bosma van Extend Limits verwacht dat 3D-printen een vergaande impact gaat hebben op hoe we produceren, consumeren en distribueren. "3D-printing zal de kosten van productie verder reduceren en de tijdsduur doen afnemen. Distributie zal veranderen, want in hoeverre is het nog nodig om producten te vervoeren als je ze thuis of bij je in de buurt kunt uitprinten? Misschien het voornaamste bijeffect van 3D-printing is dat onze menselijke productie, distributie en het consumptieproces veel duurzamer wordt."

©PXimport

Richard van den Brink is product manager bij Encis in Hoorn dat zich naast ICT-diensten ook intensief bezighoudt met 3D-printing: met workshops, in het onderwijs en het printen van producten voor particulieren en bedrijven. Hij ziet een grote interesse vanuit de consumenten en het bedrijfsleven voor 3D-printen. "Wat bijzonder is, is dat de luchtvaartsector en medische sector voorop lopen en de kar trekken. Dat is zeer hoopgevend, want dit zijn twee conservatieve industriesectoren waarin zeer hoge eisen aan kwaliteit en reproduceerbaarheid worden gesteld. Alle spelers in deze sectoren hebben in hun plannen voor de komende vijf jaar het printen van 3D-modellen opgenomen. General Electric wil 3,5 miljard dollar investeren in deze vorm van 'additive manufacturing', in het Boeing Dreamliner-vliegtuig zitten al 160 onderdelen die 3D-geprint zijn en Mercedes Benz heeft aangegeven in 2017 de dashboards van de duurdere modellen te gaan printen."

Personalisatie

Omdat een product voor een bepaalde klant wordt geproduceerd, kan het meteen gepersonaliseerd worden. Bijvoorbeeld met de inscriptie van een naam, het gebruik van een andere kleur of een iets afwijkende vorm. Vrijwel iedereen prefereert een persoonlijk in plaats van een universeel product, dus het is de verwachting dat personalisatie van producten een enorme vlucht gaat nemen.

©PXimport

Wanneer één bedrijf ermee begint, zal de concurrentie niet willen achterblijven. Denk bijvoorbeeld aan een smartwatch, telefoon of laptop waarbij het materiaal in de kleur en vorm is die jij wenst, én voorzien is van een inscriptie met je naam en e-mailadres (wat diefstal tegen zal gaan). Verder is het aannemelijk dat brillen, schoenen en kleding op maat zullen worden geproduceerd. Ook dat scheelt het aanhouden van voorraden en voor de consument de irritatie dat zijn of haar schoenmaat net niet op voorraad is. Een schoen kan bovendien niet alleen afgestemd worden op de lengte van een voet, maar ook op de breedte en exacte vorm. En hetzelfde geldt voor andere maatproducten zoals een zonnebril of gehoorapparaat.

©PXimport

Economische gevolgen

3D-printing zou weleens grote economische gevolgen kunnen hebben. Momenteel zijn Aziatische landen als China, India, Taiwan en Hong Kong de productiehuizen van de wereld. Het arbeidsloon ligt daar laag, dus is massaproductie relatief goedkoop. Omdat arbeid zo goedkoop is, worden mensen nog steeds massaal ingezet voor productie en assemblage in plaats van machines. Een nieuw product vereist immers ook nieuwe machines, wat erg kostbaar is en niet snel geregeld kan worden, terwijl een groep mensen makkelijker kan overstappen op een nieuw productieproces.

©PXimport

Het is goed denkbaar dat 3D-printing een nieuwe automatiseringsgolf zal veroorzaken. Een 3D-printer is immers flexibel en kan direct omschakelen naar een ander productieproces. Enerzijds zal het de massaproductie van simpele objecten doen afnemen en anderzijds gaan machines steeds meer de positie van mensen innemen. Omdat de materiaalkosten in China niet per definitie goedkoper zijn dan hier, zouden producten net zo goed lokaal geproduceerd kunnen worden. Tegelijkertijd vormt dit ook een bedreiging voor laaggeschoolde werknemers in ons eigen land vanwege dezelfde automatiseringsslag. Maar het biedt dit ook kansen: je kunt relatief eenvoudig zelf een product produceren en op de markt brengen en ontwerpers van 3D-bestanden kun hun ideeën makkelijk verkopen.

©PXimport

Voedsel

3D-printen is niet alleen voorbehouden tot plastic, glas en metaal, ook het printen van voedsel zal een grote vlucht te gaan nemen. De eerste 3D-geprinte pizza, bestaande uit deeg, ketchup en kaas, is al geprint en de eerste printers voor de consumentenmarkt zijn al aangekondigd. In feite krijg je als thuisgebruiker met een voedselprinter de beschikking over een professionele productiemachine zoals ze ook in de industrie gebruikt worden, maar dan met de omvang van een magnetron. Een pizza printen ligt niet het meest voor de hand omdat de meerwaarde beperkt is en het printen relatief veel tijd kost, maar voor het maken van delicatessen kan het een uitkomst zijn. Denk bijvoorbeeld aan bonbons met verschillende kleuren en vormen, maar ook koekjes en suikergoed.

©PXimport

caption=" De voedselprinter van TNO. (foto: TNO)"]

Het Nederlandse TNO is al jaren bezig met het printen van voedsel en ook topkoks zijn enthousiast over de mogelijkheden. Ook ruimtevaartorganisatie NASA is geïnteresseerd, want met een 3D-printer kan het voedsel op maat maken, dat alle benodigde vitaminen en mineralen bevat. En geprint voedsel biedt ook voordelen voor ouderen of zieken die geen vast voedsel mogen eten. Denk bijvoorbeeld aan een wortel die eerst gepureerd wordt en vervolgens weer geprint in wortelvorm.

De hardheid, kleur, grootte, vorm en het aantal calorieën en toegevoegde vitaminen kunnen helemaal gepersonaliseerd worden. De voedselprinters die momenteel zijn aangekondigd, zijn onder andere de 'Foodini', die pizza, cake, pasta en zelfs hamburgers kan printen, en de 'Moleculaire' van Electrolux. Op de CES in januari 2015 werd de eerste voedselprinter onder de 2000 dollar aangekondigd, van het bedrijf XYZPrinting. Deze eerste generatie kan overigens alleen voedsel printen, waarna je het gerecht nog zelf moet koken of bakken. Het is de verwachting dat voedselprinters in de toekomst deze taak ook uit handen zullen nemen en een kant-en-klaargerecht zullen afleveren.

©PXimport

Een daadwerkelijk 3D-geprinte pizza. (foto: Foodini)

Huizen printen

3D-printers worden ook al ingezet om huizen te bouwen. Zo'n printer bestaat uit een reusachtig frame op een railsysteem met een spuitmond aan een portaalkraan. De printer kan laag voor laag muren printen op basis van een computermodel. Het gebruikte materiaal is een mengsel van cement, glasvezel en zand. De muren zijn hol, maar bevatten een zigzagstructuur voor de versteviging. Tijdens het printen wordt er rekening gehouden met leidingen voor elektra, water en verwarming en stopcontacten. Leidingen en isolatiemateriaal worden momenteel nog handmatig toegevoegd, maar het is denkbaar dat deze processen ook geautomatiseerd worden. Het Chinese bedrijf WinSun Decorations is in staat om op deze manier tien huizen per 24 uur te printen, met slechts 5000 euro per huis aan materiaalkosten. Logischerwijs ogen de huizen wel wat simpel, maar desondanks is deze methode een interessante oplossing voor Chinese vraagstukken zoals woningnood en de modernisatie van oude huizen.

©PXimport

In Amsterdam-Noord moet een 3D-geprint grachtenpand verrijzen. (foto: DUS archtects)

In de VS is het bedrijf Contour Crafting met hetzelfde idee aan de slag gegaan en ziet mogelijkheden voor de bouw van huizen voor mensen met een laag inkomen en in noodsituaties waarbij er snel huisvesting nodig is. Maar men sluit niet uit dat dit de methode is waarop in de toekomst huizen gebouwd kunnen worden. Het is snel, goedkoop en zeer efficiënt. Ook in Nederland zijn er concrete plannen. Zo is het bedrijf DUS Architects bezig met een 3D-ontwerp van een grachtenpand in Amsterdam-Noord. Hiervoor worden recyclebare materialen gebruikt. In tegenstelling tot de andere voorbeelden zou het hier gaan om een soort skeletbouw, waarbij geprinte panelen worden samengevoegd. Het interessante aan het printen van huizen is dat er bijzonder veel maatwerk mogelijk is, ook bij huizen die er in eerste instantie hetzelfde uitzien.

©PXimport

Voor sommige producten hoe je de deur niet meer uit, je kunt ze zelf printen! (foto: Makerbot)

©PXimport

Een deel van een schedel, geprint met een 3D-printer. (foto: Oxpekk)

Gezondheidszorg

De 3D-printer zorgt in verschillende branches voor een revolutie, zeker in de gezondheidszorg. Daar is 'personalisatie' immers een gegeven. Heb je op dit moment een kunstknie nodig, dan wordt er een zestal basisontwerpen gebruikt die nog moeten worden geslepen om alles passend te krijgen. Met behulp van 3D-printers kunnen vervangende botten worden gemaakt op basis van de exacte maat en omvang.

En dat is ook mogelijk voor andere protheses, zoals een beschadigde schedel, heup of tanden. Net als in de bouw, ontstaan er ook nieuwe mixen van materialen, zoals een hybride materiaal op basis van zink, silicium en calcium, dat net zo sterk en flexibel is als menselijk botweefsel. Afgelopen jaar werd een schedelprothese gemaakt met een 3D-printer, en succesvol ingebracht bij een 22-jarige patiënt in het UMC Utrecht.

©PXimport

Een prothese, gemaakt met behulp van een 3D-printer. (foto: Makerbot)

Huidcellen en organen printen

Minstens zo interessant is het printen van huidcellen om open wonden en brandwonden sneller te genezen. De beschadigde huid wordt eerst geanalyseerd, waarbij onder andere de diepte van de wond van belang is. Vervolgens worden huidcellen gebruikt die afkomstig zijn van de patiënt zelf, deze moeten in een laboratorium groeien. Deze cellen worden vervolgens gesteriliseerd en in cartridges geplaatst om vervolgens op maat te printen en op de huid te plaatsen.

Maar misschien wel het meest veelbelovende toekomstperspectief is het printen van organen. Dat zou een enorme omslag kunnen betekenen voor de schaarste van donororganen en jarenlange wachtlijsten. Met celmateriaal van de patiënt zelf zou materiaal kunnen worden gekweekt dat als basis dient voor een geprint orgaan, op een vergelijkbare manier als het printen van huid. Het Amerikaanse bedrijf Organovo experimenteert met levende cellen waarmee menselijk weefsel kan worden gemaakt, zoals een lever. De grootste uitdaging is de productie van het vasculaire systeem dat het orgaan kan voorzien van zuurstof en voedingsstoffen, anders sterven de cellen af nog voordat ze uit te printer komen. Maar het bedrijf stelt dat men al weefsel heeft geproduceerd dat het minimaal veertig dagen uithoudt. Het experiment bevindt zich in de laboratoriumfase en is nog niet geschikt voor een transplantatie, dus het zal nog wel even duren voordat dit realiteit wordt. Maar het lijkt veelbelovend!

©PXimport

Medicijnen printen

Het printen van medicijnen zou de sleutel kunnen zijn voor eenvoudige en goedkope distributie van medicijnen. Vooral tijdens rampen zou dit een enorme hulp zijn, omdat medicijnen dan niet meer vanuit een ander werelddeel getransporteerd hoeven te worden, maar lokaal kunnen worden geproduceerd. Er zijn al experimenten met een soort chemische inkt waarmee een relatief simpel medicijn als Ibuprofen gemaakt kan worden. Het enige wat nodig is, is een recept en de juiste grondstoffen.

Toekomst

Dat 3D-printen meer mogelijkheden biedt dan enkel het printen van legoblokjes, mag duidelijk zijn. De NASA gebruikt al een 3D-printer in de ruimte om onderdelen voor reparatiedoeleinden te produceren en experimenteert ook met voedselprinters. Ook wordt er gespeculeerd over het bouwen van gebouwen op de Maan en Mars met behulp van een printer.

Richard van den Brink van Encis ziet al op korte termijn grote veranderingen. "In het VMBO-onderwijs komen er nieuwe leerlijnen, waarbij men in de sector techniek ook aan de slag gaat met 3D-printers. Ook bij andere scholen zal dit worden toegevoegd aan het curriculum. In het bedrijfsleven zullen engineers geen ontwerpen meer maken voor een bepaald productieproces, maar een specifieke functie omdat je bij 3D-printen veel meer geometrische vrijheid hebt. Het maken van onderdelen gaat veel meer lokaal gebeuren. De maakindustrie wordt op zijn kop gezet."

Volgens futuroloog Tony Bosma is er zelfs al een opvolger van 3D-printen op komst: 4D. "Dat houdt in dat je producten kunt creëren die later hergeprogrammeerd kunnen worden zodat ze ook andere vormen kunnen aannemen. Stel je meubilair voor dat zichzelf kan aanpassen aan de situatie waarvoor het op dat moment gebruikt wordt." Daarnaast verwacht hij, net als Richard, dat ons consumptiepatroon sterk zal veranderen: van vaak gedachteloos passief consumeren naar actief participeren en creëren. "3D- en 4D-printing kan van iedereen een producent maken en dat is een fundamentele omslag in de maatschappij en in de relatie tussen klant en organisatie. In de toekomst zal 3D-printen net zo eenvoudig worden als het printen zoals we dat nu kennen."

Meer lezen?

www.encis.nl

www.extendlimit.nl

www.shapeways.com

Verzamel je je e-books het liefst centraal op een server? Dan ligt het voor de hand om die verzameling daar ook te beheren. Een van de beste beheerprogramma’s is Calibre. Hoewel dit vaak onder Windows wordt gebruikt, kun je het ook via Docker installeren en gebruiken. Daarna beheer je alles via een browser. We laten zien hoe dat werkt.

Calibre is een populair en voor velen vertrouwd programma voor het beheren van e-books, dat al heel lang mee gaat (zie het kader ‘Calibre vereenvoudigt je e-bookbeheer’). De meeste mensen gebruiken het op een pc, maar daar kleven wel wat nadelen aan. Een installatie op een server is praktischer. Een centrale installatie zorgt ervoor dat je gemakkelijker toegang tot Calibre hebt, vanaf verschillende apparaten en met verschillende gebruikers.

Ook de regelmatige software-updates zijn eenvoudiger te installeren, desgewenst zelfs automatisch. Het maken van back-ups is eveneens makkelijker. Op een pc vergeten mensen dat vaak, waardoor bij een crash of herinstallatie van Windows de zorgvuldig opgebouwde verzameling verloren gaat.

In dit artikel gaan we Calibre via Docker draaien. Je kunt de software daarna via een browser gebruiken, met dezelfde vertrouwde gebruikersinterface. We combineren het met Calibre Web. Daarmee kun je, ook weer via de browser, comfortabel je e-books lezen.

Ook de communicatie met e-readers komt aan bod. We laten zien hoe je via Calibre Web rechtstreeks synchroniseert met een Kobo e-reader. En vanuit Calibre gaan we e-books naar een Kindle sturen.

1 Calibre (Web) en Docker (Compose)

We gaan in dit artikel Calibre en Calibre Web installeren op een server. Hierbij maken we gebruik van Docker en Docker Compose. Hiervoor gebruiken we een Linux-server met Ubuntu 24.04 LTS. Voor het werken met Docker installeren we Docker CE (Community Edition). Daar zijn installatiegidsen voor. Hierna kun je zowel Docker als Docker Compose gebruiken.

Zorg dat het systeem dat je gaat gebruiken genoeg geheugen heeft. Er is geen schokkende hoeveelheid voor nodig, maar 2 GB is geen overbodige luxe. Dit heeft vooral te maken met de ‘remote desktop’-opzet: op de achtergrond wordt een VNC-verbinding opgezet om de gebruikersinterface van Calibre weer te geven. Gebruik je een container in Proxmox VE, dan is 4 GB een veilige bovengrens. Meestal ligt het geheugengebruik rond 500 MB, maar tijdens het gebruik loopt dat snel op naar 1 GB met wat uitschieters naar boven.

Alle e-books staan bij onze opzet op een NAS. Daarom koppelen (‘mounten’) we die map aan het systeem, op de locatie /mnt/nas/boeken. Die locatie gaan we (in de volgende paragraaf) als volume toevoegen aan Calibre. Het voordeel is dat je vanuit Calibre gemakkelijk door die map kunt bladeren om e-books toe te voegen aan de bibliotheek in Calibre zelf.

Zorg dat je op het systeem over Docker en Docker Compose beschikt.

2 Docker Compose

Op het systeem maken we een mapje voor Calibre en plaatsen daarin een bestand docker-compose.yml met de onderstaande inhoud. We kiezen voor zowel Calibre als Calibre Web het Docker-image van het bekende LinuxServer.io.

Mogelijk zijn voor jouw situatie wat aanpassingen nodig. De belangrijkste opties nemen we in de volgende twee paragrafen met je door. Bij twijfel kun je ook de documentatie voor de genoemde Docker-images raadplegen. Bij de uitleg maken we onderscheid tussen de host en de container. De host is daarbij uiteraard jouw server met Docker.

Met de hulp van Docker Compose beheren we de instellingen voor beide containers.

3 Volumes koppelen

Volumes zorgen feitelijk voor de mogelijkheid bestanden uit te wisselen tussen de host en container. Voor Calibre maken we onder volumes: een koppeling tussen de map ./config op de host en /config in de container. Hier bewaart Calibre de configuratie en straks ook de Calibre-bibliotheek.

Verder koppelen we de gemounte map /mnt/nas/boeken met daarin alle ongesorteerde e-books aan /media. Binnen Calibre kun je straks door de map /media bladeren om eenvoudig e-books aan je bibliotheek toe te voegen.

Optioneel kun je een map, zoals de hier voorgestelde map /mnt/nas/boeken/Toevoegen, koppelen aan de container onder bijvoorbeeld /toevoegen. We laten in paragraaf 7 zien hoe je met een kleine aanpassing de e-books in die map automatisch aan Calibre kunt toevoegen. Bij de container voor Calibre Web zie je onder volumes: alleen de koppeling met de lokale map ./config. Daar staat straks de bibliotheek van Calibre, die we bij de configuratie van Calibre Web alleen nog hoeven aan te wijzen. Controleer voor beide containers onder environment: de waardes bij PUID en PGID. Dat is de ID van respectievelijk de eigenaar en groep van de gekoppelde volumes. Deze waardes kun je nagaan met de opdracht id gebruiker. Dit voorkomt problemen met rechten bij bestandstoegang.

In een onderliggende map worden de configuratie en bibliotheek bewaard.

4 Poorten configureren

Er zijn voor beide containers poorten gekoppeld. Dit zie je onder ports:. Het poortnummer links is steeds de poort op de host. Die mag je eventueel veranderen, bijvoorbeeld omdat een poort (zoals de populaire poort 8080) al in gebruik is. Het poortnummer rechts is de poort in de container. Die mag je niet veranderen. We houden hier dezelfde poortnummers aan. Bij de container voor Calibre geeft poort 8080 toegang tot Calibre zelf en poort 8081 dient voor de ingebouwde contentserver (zie paragraaf 8 en het kader ‘Inhoudsserver van Calibre gebruiken’). Calibre Web maken we via poort 8083 toegankelijk.

Poort 8083 geeft toegang tot Calibre Web, waarmee je e-books via een browser kunt lezen.

5 Beheer van de containers

Als je alle gewenste aanpassingen hebt gemaakt en de configuratie hebt bewaard, kun je beide containers starten met één opdracht:

Om de containers te stoppen, geef je deze opdracht:

Merk op dat er regelmatig updates verschijnen voor Calibre, waar je ook een melding van zult krijgen. Je hoeft dan in Calibre zelf niets te doen. Enkele commando’s vanaf de opdrachtregel volstaan. Stop als eerste de containers met:

Haal dan de nieuwe images op waarop de containers zijn gebaseerd. Dit kan in één keer met:

Daarna kun je de containers opnieuw starten met:

Daarbij zullen de containers op basis van de nieuwe images worden opgebouwd. Controleer eventueel de status met:

Dit laat zien welke containers actief zijn en welke poorten ze gebruiken.

Via enkele eenvoudige commando’s kun je de Docker-containers beheren.

6 Eerste stappen in Calibre

We gaan nu verder in de browser en beginnen met het instellen van Calibre. Log in op het ip-adres van het systeem waarop Calibre staat en poort 8080, zoals http://ipadres:8080. Kies in het eerste scherm Nederlands als taal. Kies daarna de locatie voor de bibliotheek voor Calibre. Hier worden alle toegevoegde boeken naartoe gekopieerd. We accepteren de standaardlocatie /config/Calibre Bibliotheek.

In het volgende scherm kies je je type e-reader. We kiezen voor een model van Kobo. Klik op Volgende om verder te gaan en dan Voltooien. Je komt nu direct in Calibre. Als je eerder met deze software hebt gewerkt, zal de gebruikersinterface vertrouwd zijn. Je ziet nog maar één boek in je Calibre-bibliotheek: de snelstartgids voor het werken met Calibre. Tijd dus voor wat extra leesvoer!

Bij het eerste gebruik moet je enkele instellingen aanpassen.

7 Boeken toevoegen

Om een e-book toe te voegen aan Calibre ga je naar Boeken toevoegen. Blader via de bestandsbeheerder vervolgens naar /media. Hier zie je de gemounte map met alle e-books. Wil je ook automatisch boeken aan Calibre kunnen toevoegen? Dit kun je instellen onder Voorkeuren. Kies onder Importeren/Exporteren de optie Boeken toevoegen. Op het tabje Automatisch toevoegen kun je naar de map bladeren waar de automatisch toe te voegen e-books staan. In ons voorbeeld is dat /toevoegen. Alle boeken die je in die map zet, zullen automatisch aan Calibre worden toegevoegd en daarna uit die map worden verwijderd. Kies na deze wijziging voor het herstarten van Calibre.

Boeken in deze speciale map worden automatisch aan Calibre toegevoegd.

8 Calibre Web

Met Calibre Web kun je een Calibre-database via een browser toegankelijk maken, zodat je door je verzameling e-books kunt bladeren en deze kunt lezen of downloaden. Het geeft je meer mogelijkheden dan de contentserver van Calibre (zie kader ‘Inhoudsserver van Calibre gebruiken’). Zo kun je in Calibre Web boekenplanken maken en beheren. Deze kun je vervolgens synchroniseren met een Kobo e-reader.

Open om te beginnen Calibre Web op poort 8083, zoals http://ipadres:8083. Hier log je in met het initiële gebruikersaccount (gebruikersnaam admin en wachtwoord admin123). Eerst wordt gevraagd naar de locatie van de database van Calibre. Blader hiervoor naar /config/Calibre Bibliotheek en kies Select. Bewaar de instelling met Save. Als je naar Books gaat, zie je nu ook de eerdergenoemde gids voor Calibre en de boeken die je mogelijk zelf al had toegevoegd.

Voeg je in het vervolg in Calibre een boek toe, dan verschijnt deze ook direct in Calibre Web, omdat ze de database delen. Het is raadzaam om de taal van de gebruikersinterface op Nederlands te zetten. Klik daarvoor op je naam (admin) om je profiel te openen. Bij Language kies je Nederlands. Klik daarna op Save.

In Calibre Web verwijzen we naar de bibliotheek van Calibre.

9 Boekenplanken maken

Calibre Web kent het principe van boekenplanken, waarvan het beheer overigens los staat van Calibre. Begin hiervoor in het menu aan de linkerkant met Boekenplank maken. Open je vervolgens een e-book, dan kun je deze toevoegen aan een of meerdere boekenplanken. Handig aan de e-reader van Kobo is dat hij je boekenplanken met inhoud weergeeft in je bibliotheek als je naar het tabje Verzamelingen gaat. Hiervoor moet je de e-reader synchroniseren met Calibre Web. Je zou bijvoorbeeld een boekenplank kunnen maken voor boeken die je binnenkort wilt lezen. Of een boekplank voor elk genre. Ook kun je voor een specifieke e-reader een boekenplank maken. In de volgende paragrafen leggen we uit hoe je boekenplanken met je Kobo-e-reader kunt synchroniseren.

Je kunt boekenplanken maken voor synchronisatie met je e-reader.

10 Synchronisatie

Je kunt een e-reader van Kobo draadloos synchroniseren met Calibre Web. Hiervoor ga je naar het menu Beheer. Kies onder Instellingen de optie Bewerk basisconfiguratie. Onder het kopje Geavanceerde opties zet je vinkjes bij Zet Kobo sync aan en Proxy onbekende verzoeken naar Kobo winkel. Met die laatste optie zul je op je e-reader bij synchronisatie ook nog steeds boeken ontvangen die je bijvoorbeeld via bol.com hebt gekocht.

Controleer of de correcte poort is ingesteld voor Calibre Web (wij gebruiken de standaardpoort 8083). Als je een ander poortnummer hebt gekozen, moet je dat hier wijzigen. Kies daarna Opslaan. Open nu je profiel door op je gebruikersnaam te klikken (standaard is dat admin). Klik bij Kobo Sync Token op Aanmaken/Bekijken. Kopieer nu de regel die er als volgt uitziet:

Sluit je Kobo e-reader aan op de pc. Blader naar de map .kobo/Kobo en open het bestand Kobo eReader.conf. Zoek naar de regel met api_endpoint. De standaardconfiguratie ziet er meestal als volgt uit:

Verander deze regel naar de voorgestelde configuratie van Calibre Web. Als de bewuste regel (nog) niet bestaat, moet je deze aanmaken onder de groep [OneStoreServices].

We maken een aanpassing aan de configuratie van Calibre Web.

11 Kindle-e-reader

De Kindle van Amazon is een populair alternatief voor Kobo, dat wel werkt met een eigen ecosysteem. Heb je e-books in een afwijkend formaat, bijvoorbeeld drm-vrije epub-bestanden, dan kun je deze per e-mail naar een Kindle sturen. Dit gaat via de servers van Amazon, waar ze worden geconverteerd naar een geschikt formaat. Het e-mailadres waar je boeken naar kunt sturen kun je achterhalen door op je Kindle de instellingen te openen. Je ziet het @kindle.com-adres onder E-mail voor versturen naar Kindle. Je kunt hier direct vanuit Calibre e-books naar sturen.

Ga daarvoor in Calibre naar Voorkeuren. Kies onder Delen de optie Deel boeken via e-mail. Vul onder E-mail het e-mailadres van de Kindle in. Vul ook je e-mailadres als afzenderadres in onder Afzender e-mail. Je kunt eventueel een server instellen voor het versturen, maar het werkt meestal ook zonder.

Klik nu in Calibre met rechts op een e-book. Het menu Verbinden/delen geeft de optie voor het versturen per er-mail. Je e-book verschijnt hierna vanzelf op je Kindle. Mislukt de conversie, dan ontvang je een e-mailbericht van Amazon. Het is vrijwel altijd op te lossen met een trucje: converteer het e-book binnen Calibre naar het formaat .mobi. Converteer het daarna terug van .mobi naar .epub. Probeer vervolgens opnieuw het e-book naar je Kindle te sturen.

Je kunt per e-mail boeken delen met bijvoorbeeld een Kindle-e-reader.

Wie een lekker potje wil gamen, doet er goed aan om een goede gaming monitor aan te schaffen. Dat zorgt er niet alleen voor dat je game er nog beter uitziet, je eigen prestaties gaan er ook van omhoog. De Lenovo Legion R27qe is een 27 inch beeldscherm met een hoge verversingssnelheid en een QHD-paneel. Hier lees je alles over de monitor.

Partnerbijdrage - In samenwerking met Lenovo

27 inch QHD

De Lenovo Legion R27qe heeft een diameter van 27 inch, oftewel een kleine 70 centimeter. Daarmee is het een relatief compact beeldscherm, maar nog steeds ruim voldoende groot om alle details goed te kunnen zien.

Het IPS-paneel zelf heeft een resolutie van 2560 x 1440 pixels, waarmee het een QHD-scherm is. Zo kun je games spelen op hoge kwaliteit, en zie je nog meer van wat er op je scherm gebeurt.

180 Hz verversingssnelheid

De verversingssnelheid of refresh rate is bij elk beeldscherm belangrijk, maar bij een gaming monitor is dat helemáál het geval – je wilt natuurlijk precies kunnen zien wat er binnen je game gebeurt. Bij de Legion R27qe is die snelheid maar liefst 180 Hz, oftewel: 180 verversingen per seconde. Dat is beduidend hoger dan bij veel andere gaming monitoren.

Met die hoge refresh rate lijkt het alsof je zelf midden in de actie zit, omdat alles veel vloeiender verloopt. Bovendien heb je een voordeeltje ten opzichte van je tegenstanders, omdat ook elk detail op je scherm net iets sneller ververst.

©Dragos Condrea

0,5 ms reactietijd

Niet alleen de refresh rate is een belangrijke factor bij gaming monitoren, ook de reactietijd speelt een rol. De reactietijd is de tijd die het duurt voor het scherm heeft gereageerd op bewegingen.

Voor veel gaming monitoren ligt die reactietijd rond de één à twee milliseconden. Bij de Legion R27qe is dat slechts een halve milliseconde: net even sneller dus, wat je ook weer een voordeel oplevert als je gaat gamen.

Daarbij beschikt de Legion R27qe over AMD Freesync. Dat is een techniek die ervoor zorgt dat screen tearing, het fenomeen waarbij het lijkt alsof er iemand met een schaar door je scherm is gegaan, tot het verleden behoort. Veel populaire gaming monitoren gebruiken die techniek, en de R27qe is daar geen uitzondering op.

450 nits helderheid

Een ander belangrijk punt om rekening mee te houden bij het kopen van een gamingbeeldscherm is de helderheid. Dat zorgt ervoor dat je details nog beter kunt zien, ook als je zelf in een goed verlichte ruimte zit en het beeld op het scherm juist donker is.

Gemiddelde beeldschermen hebben een helderheid van zo'n 300 nits, de eenheid die wordt gebruikt om de felheid van verlichting aan te geven. Bij de Legion R27qe is dat maar liefst 450 nits, genoeg om te kunnen blijven gamen, zelfs als de zon vol op het scherm gericht staat.

Verstelbare hoogte

Een nadeel van veel gaming monitoren is dat de voet niet in hoogte verstelbaar is, zodat je altijd afhankelijk bent van de vaste positie. Bij de R27qe is dat niet het geval: je kunt het scherm in alle hoeken draaien en keren.

Dat geldt zowel voor de hoogte als voor de positie. Het scherm is los van de voet te draaien, zelfs volledig verticaal, en te kantelen, zodat je altijd de perfecte hoek hebt.

Felle kleuren en diepe schaduwen

Ook qua kleurweergave is de R27qe een goede keuze. Het scherm kan overweg met meer dan een miljard kleuren, zodat je altijd een waarheidsgetrouw beeld voor je neus krijgt. Bovendien beschikt het beeldscherm over speciale technologieën die het licht en de schaduwen nog realistischer maken.

©RyanKing999

Low blue light

Blauw licht is funest als je lange tijd naar je beeldscherm wilt of moet staren: het zorgt ervoor dat je ogen sneller vermoeid raken, en je komt achteraf moeilijker in slaap. Toch zenden veel monitoren een behoorlijk fel blauw licht uit, omdat dat makkelijker af te lezen is.

De Lenovo Legion R27qe doet dat niet. Via de Low Blue Light technologie wordt het blauwe licht zoveel mogelijk gedempt, zodat je minder last krijgt van je ogen en langer door kunt gamen of werken.

Conclusie

Wie op zoek is naar een goede gaming monitor, moet zeker de Lenovo Legion R27qe overwegen. Het scherm geeft kleuren, licht en schaduwen zeer realistisch weer. Met de hoge verversingssnelheid en de lage reactietijd heb je altijd een voordeel ten opzichte van je tegenstanders.

De hoogte en de hoek van de monitor zijn makkelijk aan te passen, zodat je altijd recht voor het scherm zit. De Low Light technologie zorgt ervoor dat je minder last krijgt van je ogen, en 's avonds na je gamesessie makkelijker in slaap kunt komen.

Al met al is de Lenovo Legion R27qe een compacte, maar uitgebreide gaming monitor, waarmee je de nieuwste games in QHD-resolutie en zeer waarheidsgetrouw op het scherm tovert.