Er bestaan al harde schijven van 8 TB en daar kun je een massa bestanden op bewaren. Maar hoe gaat dat eigenlijk? En hoe weet een besturingssysteem als Windows zo snel een klein bestand uit die reusachtige datapool op te vissen? Het is een verhaal van afspraken en structuur.

Als je een kraan opendraait, komt er water uit. Als je een bestand opslaat, schrijft Windows dat netjes op de schijf weg en haalt het even vlot weer op wanneer je het nodig hebt. Het lijkt vanzelfsprekendheid en als eindgebruiker hoeven we ons daar niet meteen het hoofd over te breken. Tot je een nieuwe schijf koopt die helemaal niet 'klaar' blijkt te zijn om gegevens te ontvangen of tot je een schijf aan een systeem koppelt waarvan je de gegevens niet kunt inlezen. Lees ook: Zo maak je een harde schijf leeg.

Op zo'n moment is het wel handig dat je enig inzicht hebt in hoe en waar je data op de schijf (optimaal zouden) terechtkomen. Bovendien kan het ook zonder deze voorvallen gewoon interessant zijn om te weten hoe het werkt. Wij duiken in de achterliggende structuur zodat begrippen als bestandssysteem, partities, master boot record en advanced format voor jou geen geheimen meer hebben.

01 Logisch systeem

Een gloednieuwe schijf laat zich (met wat goede wil) vergelijken met een grote, nieuwe bibliotheekruimte. Daar kun je weliswaar duizenden boeken in kwijt, maar dat doe je het liefst niet zomaar, om te vermijden dat je naderhand uren moet zoeken naar het gewenste exemplaar. Nee, de opvulling van die ruimte koppel je aan een of ander logisch systeem - in de bibliotheek van weleer was dat een kast met fiches - zodat alles mooi overzichtelijk en beheersbaar blijft. Dat geldt ook voor een opslagmedium als een harde schijf, SSD, dvd of usb-stick. Concreet is zo'n opslagmedium pas klaar voor gebruik wanneer het is ingedeeld in minstens één logisch volume oftewel partitie (de afbakening van de bibliotheekruimte(s) in het gebouw, zeg maar) en er een bestandssysteem aan is gekoppeld (de kast met fiches). Iets technischer luidt dat: een schijf moet je eerst partitioneren en vervolgens formatteren.

©PXimport

02 Initialiseren

Wanneer je Windows (of een ander besturingssysteem) installeert op een gloednieuwe schijf, kan die zowel de partitionering als de formattering voor zijn rekening nemen. Wil je echter een nieuwe schijf toevoegen aan je systeem, dan moet je dat in principe zelf doen. Dat kan met een externe tool, een zogenoemde partitiebeheerder, zoals het gratis GParted (een live systeem) of EaseUS Partition Master, maar ook met het ingebouwde schijfbeheer van je besturingssysteem.

We houden het hier bij Windows: druk op Windows-toets+R en voer de opdracht diskmgmt.msc uit. Het venster van het Schijfbeheer verschijnt. Bovenaan vind je een lijst met de gedetecteerde logische volumes (partities) van je bestaande schijf waarop Windows is geïnstalleerd. Heb je inderdaad een gloednieuwe schijf aan je systeem gekoppeld, dan vind je die terug in de grafische weergave in het onderste paneel. Je zult merken: die bevat slechts één grote, lege, niet-toegewezen ruimte. Zonder logische volumes dus, waardoor je bij deze schijf Niet geïnitialiseerd ziet staan. Om de schijf klaar te maken voor dataontvangst, klik je dit vak met de rechtermuisknop aan en kies je Schijf initialiseren.

©PXimport

02 Deze schijf (Schijf 3) bevat vooralsnog alleen 'niet-toegewezen ruimte'.

03 Partitiestijl MBR

Eigenlijk is doet deze operatie weinig anders dan het partitioneren van je schijf. Windows laat je meteen kiezen tussen twee partitiestijlen: MBR en GPT. De eerste partitiestijl, MBR, is al vele jaren de standaard, maar nu schijven steeds meer opslagcapaciteit bieden, tekenen de nadelen zich duidelijker af. Als je kiest voor deze stijl, dan creëert Windows namelijk helemaal aan het begin van je schijf een 'master boot record' - vandaar MBR - en die bevat een tabel met de partities die je op je schijf gaat aanmaken. Om te beginnen bevat deze tabel slechts ruimte voor vier 'primaire partities', waarbij het BIOS alleen zal opstarten van de primaire partitie die als 'actief' staat gemarkeerd.

Nu kun je een van deze primaire partities wel inruilen voor een zogenoemde 'uitgebreide partitie', waarbinnen je vervolgens bijkomende logische stations kunt creëren, maar daar kun je normaliter geen besturingssysteem op kwijt. De beperking tot vier 'echte' partities is overigens niet de meest beperkende factor. Je moet namelijk weten dat een schijf in fysieke sectoren wordt opgedeeld en standaard bevat zo'n sector 512 bytes (zie echter ook stap 7, Advanced Format). De grootte van zo'n fysieke sector is meteen de minimale hoeveelheid data die de schijfcontroller in één keer kan wegschrijven. Als een bestand kleiner is dan 512 bytes, dan wordt de rest van die sector met pseudo-willekeurige data opgevuld.

Wanneer je weet dat het aantal sectoren van een partitie in deze partitietabel als een 32bit-waarde wordt opgeslagen, dan is het rekensommetje snel gemaakt: 51232 is afgerond 2,2 TB. Kies je dus voor een MBR-partitionering dan zal Windows een schijf groter dan 2,2 TB niet volledig kunnen aanspreken!

©PXimport

03 De keuze van een partitiestijl kan belangrijke consequenties hebben.

04 Partitiestijl GPT

GPT, wat staat voor GUID Partition Table, is niet alleen efficiënter en fouttoleranter gestructureerd, deze partitiestijl rekent tevens af met een aantal tekortkomingen van MBR. Het aantal (primaire) partities kan oplopen tot 128 en de (theoretische) partitiegrootte is - pak hem beet - zo'n 9,4 zettabyte (1 ZB is één miljard TB). Het lijkt er dus op dat je niet moet twijfelen en voluit voor een GPT-stijl moet gaan. In principe wel, zolang je maar van enkele potentiële valkuilen bewust bent. Je moet namelijk over een 64bit-versie van Windows (7 of hoger) beschikken wil je van zo'n schijf kunnen opstarten.

Verder moet je systeem dan met een UEFI-BIOS zijn uitgerust (zie kader 'UEFI'). Wanneer je een schijf van bijvoorbeeld 4 TB alleen als opslag voor data en programma's wilt gebruiken, valt er hoe dan ook veel te zeggen voor de GPT-stijl.

Mocht je alsnog op je keuze willen terugkomen, dan kan dat probleemloos, althans zolang je geen volumes hebt gecreëerd (zie stap 5). Klik met de rechtermuisknop op de naam van de schijf in de grafische weergave en kies Converteren naar MBR-schijf dan wel Converteren naar GPT-schijf.

©PXimport

04 Zolang er nog geen volumes zijn, is een partitiestijl-conversie een eenvoudig proces.

UEFI

UEFI, wat staat voor Unified Extensible Firmware Interface, is de opvolger van het aloude BIOS en is inmiddels standaard op de meeste nieuwe systemen. Dat moest ook wel, want het klassieke BIOS laat je niet toe op te starten van schijven groter dan 2,2 TB. UEFI biedt ook meer veiligheid, dankzij de functie 'secure boot'. Die controleert in een - versleutelde - database of een driver of app wel van een geldige handtekening is voorzien. Is dat niet het geval, dan weigert het systeem verder door te starten. Met UEFI kunnen firmware en drivers nu ook in 32- en zelfs in 64bit-modus opereren, zodat tijdens het opstarten veel meer geheugen kan worden aangesproken. Ook laat UEFI bij het opstarten veel hogere schermresoluties toe en reageert het op aanraakinvoer, wat een prettige, grafische setup-interface mogelijk maakt.

©PXimport

Een UEFI-interface heeft niets meer vandoen met dat saaie BIOS.

05 Formatteren

Na de initialisatie is je schijf nog steeds niet klaar en dus ook nog niet zichtbaar in de Windows Verkenner. Immers, je besturingssysteem verwacht nog een logisch bestandssysteem, wat onder meer het efficiënt beheren en lokaliseren van bestanden mogelijk moet maken. Klik daartoe de grafische weergave van de 'niet-toegewezen' ruimte van je schijf aan en kies Nieuw eenvoudig volume.

Standaard stelt Windows voor dit volume de volledige grootte van je schijf voor, maar je kunt dus ook een kleiner gebied kiezen - hoewel je een al bestaand volume in principe ook later nog kunt verkleinen, zolang er ten minste nog lege ruimte binnen dat volume beschikbaar is. In het volgende venster kies je een geschikte stationsletter voor het volume uit. Daarna volgt een belangrijke beslissing: welk bestandssysteem kies je voor dit volume? Afhankelijk van je besturingssysteem, de aard van de schijf en de grootte van het volume, kun je uit verschillende mogelijkheden kiezen. Gewoonlijk gaat het om exFAT en NTFS, bij volumes kleiner dan 32 GB stelt Windows ook nog FAT32 voor.

©PXimport

05 Naast de partitiegrootte moet je ook nog het bestandssysteem kiezen.

06 NTFS

Kort door de bocht: met NTFS ben je zelden bekocht! Dit systeem laat namelijk veel omvangrijkere volumes toe dan FAT32 (256 TB versus 2 TB), en kan tevens met veel grotere bestanden overweg (2 TB versus 4 GB). Bovendien is NTFS slimmer opgezet, met minder kans op corruptie in de bestandshuishouding.

Ook biedt het systeem een rits interessante functies aan, zoals de mogelijkheid om een fijnmazig machtigingenbeleid op mappen en bestanden toe te passen en om een schijfquotum aan gebruikers op te leggen. exFAT heeft weliswaar een groot deel van de voordelen van NTFS overgenomen, maar is vooral toch bedoeld voor flashgeheugen.

In het venster waarin je het bestandssysteem kiest, wordt ook naar de gewenste clustergrootte gevraagd. Een cluster is een groepje aaneensluitende sectoren en meteen ook de kleinste hoeveelheid schijfruimte die (door een besturingssysteem als Windows) wordt gebruikt voor het opslaan van gegevens. In nagenoeg alle gevallen laat je de standaard voorgestelde grootte best ongemoeid. Nog even een geschikte volumenaam instellen en je kunt de procedure afronden met Volgende en Voltooien. Heb je na afloop niet-toegewezen schijfruimte over, dan kun je hier nog bijkomende partities (logische volumes) creëren, bij de partitiestijl MBR tot een maximum van vier primaire partities of drie primaire en één uitgebreide.

Disk editor

In het artikel hebben we het onder meer over de MBR en partitietabellen. Deze datastructuren laten zich niet met gewone programma's zoals de Verkenner benaderen. Dat kan echter wel met zogenoemde fysieke schijf-editors. Een van de betere gratis tools is Active@ Disk Editor (beschikbaar voor Windows en Linux). Met behulp van dit programma kun je de MBR op een schijf kunt bekijken. Installeer de tool en start die op. Kies Open Disk en selecteer de (gewenste) fysieke schijf. Bevestig met Open. Open het menu Navigate en kies Partition Table. Zorg dat je linksboven bij Templates de optie Master Boot Record hebt gekozen.

Je krijgt nu de volledige MBR te zien, met onderaan (op de allerlaatste bytes - 55 AA - na) de hoofdpartitietabel. Klik in het linkerpaneel het gewenste onderdeel aan (zoals Partition 1 of Active partition flag) en Disk editor duidt automatisch de bijhorende bytes in die sector aan. Weet overigens dat je vanuit het contextmenu de optie Allow Edit Content kunt activeren, maar realiseer je ook dat één foute byte je met een onopstartbaar systeem kan opzadelen! Wanneer je bijvoorbeeld de complete MBR-sector met 00-waarden zou opvullen, dan toont Windows die schijf als zijnde 'niet geïnitialiseerd'! In een van de volgende edities van Computer!Totaal zullen we nog uitgebreider terugkomen op dit programma.

©PXimport

Een fysieke schijfeditor: een krachtige tool in handen van gevorderde gebruikers.

07 Advanced format

Eerder in dit artikel schreven we al dat een fysieke sector standaard 512 bytes bevat. Dat is lange tijd zo geweest, maar de laatste jaren komt daar verandering in en duiken steeds meer AF-schijven op. Dat staat voor Advanced Format en geeft aan dat die schijven met grotere fysieke sectoren werken. Meestal gaat het om sectoren van 4 kilobyte.

Een van de redenen van deze verschuiving is dat elke sector onder meer foutcorrectiecodes (ECC) bevat: hoe groter de sectoren, hoe minder sectoren er zijn en dus hoe minder ECC-data nodig zijn, wat uiteraard ruimtewinst oplevert. Stel, elke sector van 512 bytes voorziet in 50 ECC-bytes, dan zijn er voor 8 sectoren 400 ECC-bytes nodig. Voor elke 4K-sector zou dat dus 400 - 50 = 350 bytes winst opleveren. In de praktijk is dat weliswaar iets minder omdat er voor elke 4K-sector 100 ECC-bytes worden voorzien. Dat levert dus een betere foutcontrole en -tolerantie op, wat erg goed van pas komt nu de schijven een steeds grotere opslagdichtheid aanbieden (lees: meer bits op een kleiner schijfoppervlak mogelijk maken).

©PXimport

08 512e versus 4KN

Het probleem is nu dat heel wat hardwarecomponenten (zoals chipsets), programma's (zoals database engines, partitioneringstools en systeemutilities) en voornamelijk wat oudere besturingssystemen er nog altijd van uitgaan dat een sector 512 bytes bevat.

Om compatibiliteitsredenen halen de meeste AF-schijven een trucje uit. Deze schijven hebben namelijk firmware aan boord die alle lees- en schrijfverzoeken van 512 bytes netjes accepteert, maar intern dus wel 4K-sectoren gebruikt. Anders gezegd, op de achtergrond gebeurt er een automatische vertaalslag van logische sectoradressen naar de fysieke adressen (met 4K-sectoren) en omgekeerd. Zulke schijven worden weleens 512e-schijven genoemd, waarbij e staat voor emulation. Stilaan duiken echter ook 4Kn-schijven op, waarbij de n staat voor native, die niet langer voor deze vertaalslag zorgen. Dan moet je wel zeker zijn dat al je hardware, software en je besturingssysteem daarmee overweg kunnen. Windows 8 en hoger en Windows Server 2012 en hoger kunnen dat.

09 Partitie-uitlijning

Zolang je met 512e-schijven werkt, lijkt het er dus op dat je daar zelf geen rekening mee hoeft te houden. Dat klopt echter niet altijd! De verklaring is echter behoorlijk complex.

Eerder in dit artikel kon je al lezen dat een besturingssysteem als Windows met clusters werkt. Stel even dat cluster 0 in een partitie (logisch volume) begint op logische sector 63 (sectoren van 512 bytes). Als we ervan uitgaan dat een cluster op dat volume 8 sectoren groot is, dan bevat cluster 0 dus de logische sectoren 63 tot en met 70. Tegelijk bevatten de fysieke 4K-sectoren achtereenvolgens de logische sectoren 0-7, 8-15, 16-23, 24-31, 32-39, 40-47, 48-55, 56-63, 64-71 enz. Als Windows nu vraagt om data in cluster 0 te wijzigen, dan zal zo'n 512e-schijf in dit geval niet één maar twee 4K-sectoren (namelijk die met logische sectoren 56-63 en 64-71) moeten inlezen in het geheugen en die weer opslaan om de nodige data aan te passen. Dat vergt natuurlijk extra tijd en dat zal dus de prestaties van de schijf negatief beïnvloeden. Het is dus belangrijk erop toe te zien dat op een 512e-schijf - en daar horen ook SSD-schijven bij! - je partities beginnen op een logisch sectornummer dat deelbaar is door 8 en ook dat de clustergrootte 8 logische sectoren omvat, of een veelvoud daarvan.

©PXimport

©PXimport

09 Boven: partitie correct uitgelijnd; onder: partitie niet goed uitgelijnd.

10 Controle uitlijning

Wanneer je Windows 7 of hoger gebruikt om te partitioneren, hoef je je normaliter niet al teveel zorgen te maken over een correcte uitlijning op AF- en SSD-schijven, gezien die Windows-versies daar rekening mee houden. Echter, gebruik je een schijf die je nog met Windows XP hebt gepartitioneerd, dan moet je de uitlijning zeker controleren. Dat kan onder meer met de gratis Disk Alignment Test. Die vertelt je welke van je schijven van het AF/SSD-type (512e) zijn en welke partities al dan niet correct zijn uitgelijnd. Blijkt een partitie foutief te zijn uitgelijnd, dan zit er jammer genoeg weinig anders op dan die te verplaatsen (zie ook kader 'Uitlijning').

©PXimport

10 Eén van beide schijven blijkt van het AF-type en bevat twee correct uitgelijnde partities.

Uitlijning

Een foutief uitgelijnde partitie kan voor slechte schijfprestaties zorgen en dus doe je er goed aan die partitie te verplaatsen. Uiteraard begin je niet aan zo'n delicate operatie zonder dat je over een databack-up of schijfimage beschikt! Er zijn verschillende tools en met name partitiebeheerders waarmee je partities kunt uitlijnen, zoals het gratis MiniTool Partition Wizard Free Edition. In principe is zo'n operatie niet moeilijker dan bij Operations de optie Align Partition of (bij selectie van een complete schijf) Align All Partitions te kiezen. Het programma checkt daarop zelf of uitlijning nodig is en voert na je bevestiging de operatie uit. Let wel, met deze gratis versie kun je niet de clustergrootte wijzigen, mocht zo'n ingreep wenselijk zijn.

©PXimport

Een partitie uitlijnen doe je nooit zonder een back-up of schijfimage te maken.

Een nieuwe pc uitpakken en installeren is altijd opwindend. In begin voelt het overweldigend aan en word je verrast door alle mogelijkheden. Toch is het belangrijk dat je de nieuwe aanschaf meteen zo efficiënt mogelijk instelt.

Tip 1 Volledig opladen

Bij een laptop is het verstandig het toestel eerst een tijd aan te sluiten op een stroombron. Het is belangrijk dat de batterij in het begin helemaal opgeladen is voordat je de pc inschakelt. Door dit te doen, zorg je ervoor dat de computer de totale capaciteit van de batterij herkent en kalibreert. Je wordt voor je geduld beloond met optimale batterijprestaties en een maximale levensduur. Daarna kun je rekenen op het batterijbeheerprogramma waarover de meeste laptops beschikken, die helpen het maximale uit de batterij te halen.

©cineberg - stock.adobe.com

Laat je nieuwe laptop eerst volledig opladen.

Tip 2 Account instellen

De volgende stap is het aansluiten van de essentiële componenten, zoals het toetsenbord, de muis en het beeldscherm, en zet je de computer aan. Bij een Windows-computer zal het besturingssysteem vragen om gegevens in te stellen, zoals de taal, de tijdzone en de klokinstellingen. Bovendien moedigt Microsoft gebruikers aan om een Microsoft-account te gebruiken of aan te maken. Heb je er al een, bijvoorbeeld van Hotmail of Outlook, dan is een nieuwe aanmaken niet nodig.

Zo’n Microsoft-account maakt het gemakkelijker om instellingen en achtergronden via de cloud te synchroniseren op al je Windows-machines. En het koppelt je pc aan de cloud. Wil je liever een lokaal account gebruiken, dan is het instellen iets lastiger. Een oplossing is om de internetverbinding te verbreken tijdens de installatie. Dan kun je een lokaal account aanmaken en eventueel ook voor andere gebruikers, al is dat later ook mogelijk.

Meld je aan op de pc met een Microsoft-account.

Tip 3 Bloatware

Op iedere nieuwe pc staan vooraf geïnstalleerde programma’s die opslagruimte innemen en tegelijk het startmenu rommelig maken. Of erger nog, sommige van deze apps worden bij het opstarten uitgevoerd, waardoor de opstarttijd van de pc toeneemt en ze geheugen en verwerkingskracht verbruiken. Deze zogeheten bloatware wordt meestal gebundeld door de fabrikant of door het besturingssysteem. Je kunt de lijst met geïnstalleerde apps bekijken en alles wat je niet zint verwijderen. Kijk wel uit daarmee, apps van de hardware-makers zijn nodig voor een goede werking van de pc, net als software van Intel, AMD, Dell, Nvidia, Microsoft, HP of Lenovo. Ongewenste apps zijn te verwijderen door in het Startmenu met rechts erop te klikken en te kiezen voor Verwijderen. Bevestig je keuze en de app wordt verwijderd uit Windows.

Met de rechtermuisknop kun je apps die je niet gebruikt verwijderen.

Tip 4 Andere bloatware

Niet alle bloatware staat in het Startmenu. Veel andere applicaties zitten verborgen in de directory van de computer. Deze verwijder je met het ingebouwde hulpprogramma. Ga in Windows 11 naar Instellingen / Apps / Geïnstalleerde apps. Dit is de beste manier om alle apps op je computer te vinden en te verwijderen. Hier staat een lijst met alle applicaties die op de computer zijn geïnstalleerd. Je kunt de grootte van elke app naast de naam bekijken. De lijst is alfabetisch geordend. Je kunt ook zoeken naar specifieke apps en de lijst sorteren of filteren om het zoekwerk iets makkelijker te maken.

Klik dan op het menu met de drie puntjes en kies Verwijderen. Afhankelijk van de machtigingen van je account moet je dit bevestigen met een klik op Ja. Het hulpprogramma zal de uninstaller van het betreffende programma uitvoeren. Wanneer die er niet is, zal de generieke Windows Uninstallation Wizard dit klusje klaren.

Klik op de drie puntjes om de opdracht Verwijderen in beeld te krijgen.

Tip 5 PowerShell

Tot nu toe hebben we manieren bekeken om apps van derden te verwijderen. Toch zijn er ook nog applicaties en games die werden gebundeld met Windows zelf. Dit type apps kun je niet rechtstreeks verwijderen via het Startmenu of via het Configuratiescherm. Om dergelijke software te verwijderen moet je beroep doen op PowerShell, een hulpprogramma dat werkt met opdrachtregels en scripts. Eigenlijk is het een moderne versie van de oude opdrachtprompt. Zoek Windows PowerShell via het Startmenu en klik met rechts op de naam om te kiezen voor Als administrator uitvoeren.

Er wordt een PowerShell-venster geopend. Om de apps te verwijderen, heb je de volledige pakketnamen nodig. Die vind je door de volgende opdracht te typen:

Druk dan op Enter. Er volgt een lijst van alle actieve pakketten op je computer. Die lijst lijkt verwarrend, maar als je goed kijkt, verraden de titels toch de namen van de apps, bijvoorbeeld MineCraftEducation Edition of Simple Solitaire.

Kopieer de namen van de apps die je wilt verwijderen en plak ze in een tekstbestand. Daarna moet je een nieuw commando typen of plakken, namelijk:

Hierbij vervang je PackageName door de naam van het betreffende pakket. Deze opdracht verwijdert de app van de computer en voorkomt dat deze later automatisch opnieuw wordt geïnstalleerd. DISM is de afkorting van Deployment Imaging Service and Management. Dit onderdeel is verantwoordelijk voor het downloaden en updaten van de kernprogramma’s en applicaties. Door deze uit de lijst te verwijderen, wordt de app niet langer door Windows bijgewerkt.

Hardnekkige toepassingen kun je in PowerShell eerst identificeren en daarna verwijderen.

Tip 6 Privacy

Vanaf dag één verzamelt Microsoft allerlei gegevens over jou, en die informatie wordt dan gebruikt om advertenties en aanbevelingen te personaliseren. Wie hier niet van houdt, kan je dit uitschakelen in de Instellingen. Bij de Persoonlijke instellingen zoek je het kopje Apparaatgebruik waar je alle schuifregelaars op Uit zet. Je kunt een uitzondering maken voor de optie Gezin.

Selecteer dan Vergrendelingsscherm en haal het vinkje weg bij Leuke weetjes, tips en trucs en meer op het vergrendelingsscherm weergeven. Dit vinkje zie je alleen als je bij Uw vergrendelingsscherm personaliseren de opties Afbeelding of Diavoorstelling hebt geselecteerd.

Daarna ga je naar Instellingen / Systeem / Meldingen. Scrol helemaal naar beneden en klik op Extra instellingen. Schakel vervolgens de opties uit: De welkomstervaring van Windows weergeven na updates en wanneer u bent aangemeld om te laten zien wat er nieuw is en wat voorgesteld wordt en Tips en suggesties krijgen bij het gebruik van Windows.

Verder kunnen ook apps gepersonaliseerde advertenties sturen. Tijdens de installatie van Windows 11 is het mogelijk om daar geen toestemming voor te geven. Heb je dit over het hoofd gezien, dan kun je die toestemming alsnog intrekken. Ga naar Instellingen / Privacy en beveiliging en selecteer het kopje Algemeen. Hier schakel je twee opties uit: Laat apps me persoonlijke advertenties zien door mijn reclame-id te gebruiken en Suggesties voor inhoud in de app Instellingen weergeven.

Vind de tips en suggesties te opdringerig, dan kun je ze uitzetten.

Wil je zeker weten dat je alle advertentiemogelijkheden uitgeschakeld hebt, lees dan dit artikel: Jij bent de baas! Maak korte metten met Windows-promoties

Tip 7 Updates downloaden

Wie denkt dat zijn nieuwe pc meteen voorzien is van de meest actuele systeemversie, heeft het bij het verkeerde eind. Waarschijnlijk wachten er al updates op je gloednieuwe pc. Controleer dit via Instellingen / Windows update / Naar updates zoeken. Is er een update gevonden, klik dan op de knop Downloaden en installeren. Neem je tijd voor deze updates, want het kan veel tijd kosten om grote updates te downloaden en te installeren. Wanneer de eerste update is afgerond, herstart je Windows en herhaal je dit proces, tot alle updates geïnstalleerd zijn.

Ben je nog niet klaar om je machine bij te werken, dan klik je bij Updates onderbreken op de knop Een week pauzeren. Hierdoor verandert de knop Controleren op updates in Update hervatten. Je kunt op die manier de updates tot vijf weken uitstellen.

Neem je tijd om update na update uit te voeren.

Tip 8 Ransomware

Bij ransomware wordt je pc vergrendeld door anderen en willen de criminelen erachter losgeld om deze bestanden vrij te geven. Windows heeft een ingebouwde bescherming tegen ransomware, maar die is niet standaard geactiveerd.

Om de ransomware-beveiliging te activeren ga je via de Instellingen naar Privacy en beveiliging / Windows-beveiliging en dan klik je bovenaan op de knop Windows-beveiliging openen. Vervolgens open je de sectie Virus en bedreigingsbeveiliging. In het volgende venster vind je de link naar Bescherming tegen ransomware.

Om je bestanden te beschermen, klik je op de knop Bescherming tegen ransomware beheren. Activeer hier Controlled folder access of Gecontroleerde maptoegang. Hierdoor wordt de toegang beperkt voor apps tot de standaardmappen.

Natuurlijk wil je zelf niet voortdurend geblokkeerd worden als je een document in een beschermde map wilt openen. Klik daarom op de optie Een app toestaan via Controlled Folder Access. Daarna selecteer je via de knop Een toegestane app toevoegen de toepassingen die bestanden mogen aanpassen zonder dat het alarm afgaat. Hiervoor navigeer je naar de apps op de harde schijf of je selecteert de app die door deze beveiligingsfunctie al eens werd geblokkeerd.

Standaard beschermt Gecontroleerde maptoegang de mappen Documenten, Afbeeldingen, Video’s en Bureaublad. Je kunt deze mappen niet uit de beschermlijst verwijderen, maar je kunt wel extra locaties toevoegen die beschermd moeten worden. Deze bescherming is goed, maar niet 100 procent waterdicht.

Daarom moet je ook goede back-ups hebben. Windows maakt die automatisch als je bent aangemeld bij OneDrive. Om na te gaan of die back-ups zijn ingeschakeld, klik je bij Gegevensherstel bij ransomware op Bestanden weergeven om te zien welke bestanden je kunt herstellen.

De Gecontroleerde maptoegang beschermt je tegen ransomware.

Tip 9 Snelle installaties

Waarschijnlijk heb je op de oude computer allerlei gratis tools geïnstalleerd die je dagelijks gebruikt. Het is niet handig al die tools opnieuw handmatig te downloaden vanaf de site van de ontwikkelaar. Er zijn oplossingen om dit download- en installatieproces te vereenvoudigen en te versnellen. De eenvoudigste tool blijft Ninite. Surf naar www.ninite.com en plaats vinkje bij de apps die je wilt binnenhalen en installeren. Even later staat het gecombineerde installer.exe-bestand klaar om te downloaden. Dubbelklik op dit bestand om de eerder geselecteerde toepassingen in één keer te installeren.

Selecteer alle programma’s die je in één keer wilt downloaden en installeren.

Tip 10 Handmatig migreren

Natuurlijk wil je de gegevensbestanden van de oude computer overzetten naar je nieuwe pc. Het meest eenvoudig verloopt dat via een usb-stick of een externe usb-schijf die je aan je oude pc koppelt en waarop je via de Verkenner de bestanden naar het usb-medium kopieert. Om alle items in een map te selecteren gebruik je de toetscombinatie Ctrl+A. Wil je alleen bepaalde items kopiëren, dan klik je eerst op het eerste item, je houdt de Ctrl-toets ingedrukt terwijl je op een ander item klikt. Wanneer alles is geselecteerd, kopieer je dit naar het opslagmedium. Daarna sluit je dit medium aan op je nieuwe computer en kopieer je de gewenste gegevens naar de juiste mappen.

Gebruik de Ctrl-toets om verschillende mappen te selecteren en kopieer ze in één keer.

Tip 11 De cloud

In plaats van een fysiek opslagmedium te gebruiken kun je ook een cloudopslagruimte als tussenstation gebruiken. Google Drive geeft je bijvoorbeeld gratis 15 GB aan opslagruimte. Ga met de webbrowser naar https://drive.google.com en log in met je Google-account. Linksboven klik je op +Nieuw en daar selecteer je Bestanden uploaden of Map uploaden. Vervolgens verschijnt er een venster waarin je alle bestanden en/of mappen selecteert die je in de cloud wilt plaatsen. Klik voor bestanden op Openen of in het geval van mappen op Uploaden. Daarna vind je deze gegevens in Mijn Drive in het linkerdeelvenster van Google Drive. Op de nieuwe computer ga je naar je Google Drive en selecteer je de gewenste items met de ingedrukte Ctrl-toets. Klik op het pijltje Downloaden. De bestanden verschijnen in een Verkenner-venster. Klik op Alles uitpakken en geef met Bladeren een geschikte locatie op.

Upload de bestanden en mappen eerst naar Google Drive.

Tip 12 Migratie-tool

Vind je de genoemde twee methoden te omslachtig, dan is er ook software om bestanden te migreren: Todo PCTrans. De Pro-versie kost 49,95 euro en dan zijn er geen beperkingen. Er is ook een gratis versie. Installeer de software op beide machines en zorg dat ze op hetzelfde netwerk zijn ingelogd, of verbind de twee pc’s met een kabeltje. Dat kan doorgaans met een usb-c-kabel of ethernetkabel.

Start Todo PCTrans op de oude pc en kies Gegevensoverdracht. In het venster zie je duidelijk Oude pc en daarnaast zie je de Nieuwe pc. Ook op de nieuwe pc open je hetzelfde programma en selecteer je aan de rechterkant Dit is een nieuwe pc. Onder beide afbeeldingen lees je zelfs de ip-adressen. Als beide machines elkaar hebben gevonden, klik je op Direct overmaken. Je moet akkoord gaan met de verbinding om verder te gaan. Zodra er verbinding is, scant de software de gegevens op de oude pc.

Links staat de oude pc, rechts de nieuwe.

Na het scannen selecteer je de inhoud die je wilt overzetten. ToDo PCTrans heeft enige tijd nodig om alle applicaties, data en accounts van de oude pc te laden. De knop Analyseren wordt aanklikbaar wanneer de analyse klaar is.

Vink de selectievakjes aan van de applicaties die je wilt overzetten. In het tweede tabblad selecteer je de hoofdmappen die je wenst over te dragen: de bestanden, de muziek, de afbeeldingen enzovoort. Helaas is de gratis versie beperkt tot het overzetten van slechts vijf applicaties en 2 GB aan gegevens. Het derde tabblad gebruik je om de accounts over te dragen. Hier krijg je een overzicht van de Windows-accounts op de pc, zowel de lokale accounts als de Microsoft-accounts.

Zet een vinkje bij de accounts die je wilt overdragen naar de nieuwe pc. Voor elk account zie je in het rechterdeel vier onderdelen: Gebruikersinstellingen, Gebruikersdata, Personalisatie en Instellingen. Via de pijlknop kun je deze onderdelen uitvouwen en de items selecteren die je wilt overdragen. Klik daarna op de blauwe knop Overzetten.

Vink de mappen aan die je wilt overzetten.

Tip 13 Antivirus

Het ingebouwde antivirusprogramma Microsoft Defender is de afgelopen jaren behoorlijk verbeterd. En toch blijven we voorstander om te investeren in een antivirusprogramma van derden voor een betere bescherming, omdat zo’n tool meer doet dan een schild vormen tegen malware. Zelfs als je geen geld aan deze bescherming wilt spenderen dan zijn er betrouwbare gratis antivirusprogramma’s beschikbaar. Bijvoorbeeld Avast Free Antivirus. De gratis versie blokkeert virussen en andere malware, spoort zwakke wifi-beveiliging op en voegt een extra beschermingslaag toe tegen ransomware. Wanneer je een antivirusprogramma van derden installeert, zal Windows Defender zichzelf automatisch uitschakelen. Meerdere antivirusprogramma’s op dezelfde Windows-pc draaien, is om problemen vragen. Windows Defender wordt pas weer actief als er geen andere antivirusprogramma draaien.

Avast Free Antivirus heeft geen virussen aangetroffen.

Tip 14 Back-upoplossing

Een gloednieuwe pc gaat weleens kapot, een laptop kan gestolen worden, maar de belangrijkste oorzaak van dataverlies is de gebruiker zelf. Iedereen heeft wel eens per ongeluk gegevens verwijderd of overschreven. Kies dus van meet af aan voor een back-upoplossing. Er zijn betaalde en gratis programma’s voor back-ups, zoals Acronis True Image of Paragon Backup and Recovery. En er is natuurlijk Windows Back-up, een ingebouwde optie zonder kosten die je vindt via het Startmenu. Met deze laatste is het mogelijk om een reservekopie te maken van je bestanden, instellingen, apps en gegevens met Microsoft Cloud-opslag.

Windows heeft zijn eigen back-upoplossing.

In hoeverre kun je een simpele dweil eigenlijk nog verbeteren? Die vraag stelden we onszelf hardop – tot we opeens de Philips OneUp in handen kregen: een elektronische dweil die verrassend goed weet mee te draaien in een wereld vol dweilende robots en nat-droogstofzuigers. Wat vinden wij van deze opvallende nieuwkomer?

Dankzij robots en andere slimme apparaten wordt het steeds makkelijker om het huishouden uit handen te geven of de vervelende taken te láten uitvoeren. De Dreame H15 Pro en anders wel de X50 Ultra zijn daar goede voorbeelden van. Maar Philips laat met de OneUp zien dat regelmatig dweilen helemaal geen vervelende taak hoeft te zijn. Dit is namelijk een elektrische dweil die je in staat stelt de taak sneller uit te voeren. Hij is er in twee uitvoeringen, namelijk eentje van 109 en eentje van 159 euro. Het enige verschil is de accu: die gaat respectievelijk 50 of 70 minuten mee.

Het systeem bestaat uit verschillende onderdelen die je allemaal aan de steel bevestigt. Om te beginnen zijn dat een schoonwaterreservoir (van 280 ml) en een vuilwaterbak (van 180 ml), die je aan de onderkant van het midden aantreft. In de bak met schoon water klik je daarnaast een speciaal ontwikkelde module met daarin het schoonmaakmiddel. Dat is een door Philips ontwikkeld middel, dat naar verluidt drie maanden moet meegaan. De kantelbare kop kan 360 graden draaien en is voorzien van afneembare dweilpads, die ook los te koop zijn (voor 23 euro).

©Wesley Akkerman

Evenredig nat en schoon

Bij dit soort apparaten is het gewicht en flexibiliteit in de bediening erg belangrijk. De Philips OneUp weegt 1,75 kilo en is dus niet bepaald zwaar, zeker niet in vergelijking met draadloze steelstofzuigers. Wij hebben er in elk geval moeiteloos mee door het huis gelopen. En dankzij die draaibare kop kom je heel makkelijk in verschillende hoeken, onder tafels en stoelen en langs poten en ander meubilair. De knoppen voor de bediening zitten daarnaast helemaal boven op de dikke steel, waardoor die eveneens goed bereikbaar zijn.

In de basis lijkt er dus goed nagedacht te zijn over de werking en praktische inzetbaarheid van de Philips OneUp. Maar hoe maakt-ie schoon? Dankzij een gemotoriseerde aandrijving kan het systeem de dweilpad continu voorzien van een schone stroom water met zeep. Ondertussen zuigt de dweil het vieze water op, waardoor de grond niet lang nat blijft en het droogproces drastisch verkort. Je moet de dweilpad van tevoren nog wel eerst natmaken, dus de eerste vloeraanraking kan wat te vochtig zijn. Maar daarna wordt de harde vloer evenredig nat en schoon.

©Wesley Akkerman

Voordelen ten opzichte van gewoon dweilen

Het gebruik van de Philips OneUp brengt een aantal duidelijke voordelen met zich mee. Vergelijk je het met traditioneel dweilen, dan vallen er meteen een paar dingen op. Je hoeft geen grote emmer water klaar te zetten, laat staan ermee door het huis te slepen. Je verbruikt minder water en schoonmaakmiddel, en je voorkomt dat je halverwege met een vieze dweil over de vloer gaat. Ook het schoon- en droogmaken van de dweilkop is een stuk eenvoudiger – daar heeft Philips slim over nagedacht.

De dweilpad is afneembaar en kun je simpelweg te drogen leggen, bijvoorbeeld in de zon. Is die er even niet, dan duurt het ongeveer twee à drie dagen voordat hij helemaal droog is. Je kunt de pad bovendien in de wasmachine gooien om hem weer fris en schoon te krijgen. Omdat het drogen soms wat tijd kost, is een extra dweilpad geen overbodige luxe – maar die moet je wel los aanschaffen. Het apparaat wordt geleverd met één pad, maar verder zit alles wat je nodig hebt gewoon in de doos. De basis is dus goed op orde.

©Wesley Akkerman

Meegeleverd schoonmaakmiddel

Philips raadt natuurlijk aan om het speciaal voor dit systeem ontwikkelde schoonmaakmiddel te gebruiken. Twee flesjes kosten 20 euro en zijn volgens de fabrikant goed voor evenveel sessies als drie flessen gewone vloerreiniger. Per schoonmaakbeurt druk je één keer op de knop om het schoonwaterreservoir van de juiste hoeveelheid zeep te voorzien, zodat je altijd de optimale verhouding hebt. Toch vragen we ons af of je echt aan die Philips-flesjes vastzit. In de praktijk werkt het systeem ook prima met je eigen schoonmaakmiddel.

Wat wel opvalt aan het meegeleverde reinigingsmiddel, is dat het nauwelijks geur afgeeft. Het ruikt niet vies, maar er zit ook geen fris of aangenaam geurtje aan. Wel zorgt het voor een streeploos resultaat, en dat is natuurlijk waar het uiteindelijk om draait. Heb je echter zelf een goede vloerreiniger die speciaal geschikt is voor jouw type vloer, dan kun je die ook prima gebruiken. Het enige wat je dan even moet uitzoeken, is de juiste verhouding met het schoonwaterreservoir van 280 ml. De elektrische dweil presteert er in elk geval niet minder door als je de (best prijzige) Philips-flesjes links laat liggen.

©Wesley Akkerman

Philips OneUp kopen?

Ook goed om te weten: met de variant die 50 minuten meegaat, kun je ongeveer 50 vierkante meter dweilen. De versie met een accuduur van 70 minuten komt tot 70 vierkante meter. Daarmee is de OneUp een ideaal product voor kleinere huishoudens, zoals een appartement of flat. In ons testhuishouden hield de OneUp het zelfs vol om op een volle accu 56 vierkante meter schoon te maken – ruim boven de beloofde prestatie. Natuurlijk moet je er rekening mee houden dat accu's na verloop van tijd wat capaciteit verliezen, maar daar was in dit geval nog geen sprake van.

De Philips OneUp is wat ons betreft een ideaal apparaat voor wie geen interesse of budget heeft voor een robotstofzuiger of een geavanceerde nat-droogstofzuiger. De vloer wordt mooi schoon, zonder strepen, en het dweilen en drogen kost nauwelijks tijd. Even snel door het huis is daardoor geen gedoe meer. Nadelen zijn er ook: het bijbehorende schoonmaakmiddel is aan de prijzige kant en mist een frisse geur, en de dweilpad droogt traag op als de zon niet meewerkt. Maar verder staat er niets in de weg om dit apparaat warm aan te bevelen.