Usb 3.0: sneller dan ooit
De eerste gecertificeerde usb3.0-producten werden getoond op de CES in Las Vegas. Nu is een groot deel daarvan dan ook eindelijk beschikbaar. Tijd om de balans op te maken en met een overzicht te komen. Is usb 3.0 al absoluut noodzakelijk op uw volgende pc of zelfs een upgrade waard?
Er wordt al jaren over gepraat, maar nu zijn usb 3.0-producten eindelijk beschikbaar. En dat werd tijd, want usb 2.0 zag alweer tien jaar terug het levenslicht. Hoewel usb 2.0 ten opzichte van de oorspronkelijke standaard een revolutie was, was het tegelijkertijd een teleurstelling. De doorvoersnelheid ging dan wel omhoog van 11 Mbit/s naar een theoretische 480 Mbit/s, maar de praktijk wijst uit dat in veel gevallen minder dan de helft van deze snelheid daadwerkelijk gehaald wordt. Vaak kan er niet meer dan 20 tot 30 MB/s uit usb 2.0 worden geperst, wat neerkomt op een effectieve snelheid van 240 Mbit/s. Zelfs firewire zet met 400 Mbit/s nog betere resultaten neer. De tegenvallende snelheid is vooral nadelig voor apparaten die sterk afhankelijk zijn van rappe prestaties, zoals externe harde schijven en snel flashgeheugen. Ondanks deze nadelen werd usb 2.0 een gigantisch succes en verdween het snellere firewire, dat later nog met een 800 Mbit/s-uitvoering kwam, langzaam uit de consumentenmarkt. In het professionele circuit wordt firewire nog wel steeds veel gebruikt.
Nu we steeds meer en grotere bestanden gebruiken, bijvoorbeeld via mp3-spelers, foto- en videocamera's, wordt de snelheidslimiet van usb 2.0 een steeds grotere beperking. In 2007 kondigde Intel aan dat de usb 3.0-standaard - genaamd SuperSpeed - voltooid was en dat bedrijven via het USB Implementers Forum konden beginnen met het ontwerpen van nieuwe producten. Nu, drie jaar later, verschijnen de eerste producten op de markt.
Betere techniek
Er is geleerd van de eerdere 'fouten' en tekortkomingen van usb 2.0, waardoor usb 3.0 een veel efficiënter protocol is dan zijn voorganger. De usb 2.0-standaard stuurt alle data via de usb-bus naar alle aangesloten apparaten. Wanneer er meerdere usb-apparaten in gebruik zijn, daalt de beschikbare bandbreedte dus aanzienlijk. Dit omdat alle apparaten de theoretische 480 Mbit/s moeten delen. Usb 3.0 stuurt de data vanaf de host direct naar het ontvangende apparaat, wat natuurlijk veel efficiënter is. Ook gaat de nieuwe standaard veel efficiënter met energie om en verbruikt daardoor minder energie (wat vooral een pluspunt is voor mobiele apparaten).
Dit alles is echter nog niet genoeg om de snelheid aanzienlijk op te krikken, waardoor er ook aan de bekabeling het een en ander veranderd is. Naast twee draden voor niet-SuperSpeed-data (lees: usb 2.0) zijn er vier nieuwe draden voor SuperSpeed-data (usb 3.). De draden zijn bovendien volledig van elkaar afgeschermd. Door de extra draden is de usb-kabel een stuk dikker dan een usb 2.0-kabel. Omdat er meer draden in een usb 3.0-kabel zitten, zijn er ook afwijkende aansluitingen vereist. Deze aansluitingen zijn zo ontworpen, dat er nog steeds compatibiliteit met usb 1.1 en 2.0 is. De vier standaardcontacten zitten dus op dezelfde plek. Aan de bovenzijde zitten echter nog vijf contacten. Aangesloten op een usb-2.0-aansluiting doen die niets, waardoor dan alleen de usb 2.0-kabels functioneren. De usb 3.0-aansluitingen hebben wel corresponderende contacten, waardoor de kabel dan optimaal zal kunnen functioneren.
Omgekeerd geldt hetzelfde: een usb 2.0-kabel kan op een usb 3.0-poort worden gebruikt, maar functioneert dan op de 'oude' snelheid. Om duidelijk het verschil aan te geven zijn usb 3.0-kabels en connectors aan het uiteinde blauw gekleurd in plaats van het gebruikelijke zwart van usb 2.0. De kabel die wordt aangesloten op het usb 3.0-product heeft wel een iets andere aansluiting (type B). Bovenop is een extra uitkeping gemaakt waar de nieuwe contactpunten zitten. Voor mobiele producten is de micro-usb-connector ook aangepast. Deze was simpelweg te klein om de vijf nieuwe contacten toe te voegen. Naast de usb 2.0-connector zit een tweede - marginaal bredere - connector. Deze past dus niet op een usb 2.0-apparaat.
©PXimport
Hoewel usb 3.0-kabels fysiek verschillen van usb 2.0, zijn ze toch in grote mate compatibel.
Snelheid
De maximale theoretische snelheid is 4,8 Gbit/s (oftewel 600 MB/s), al moeten we dat met een flink korreltje zou nemen. De eerste generatie usb 3.0-harde schijven haalt een lees- en schrijfsnelheid van circa 110 en 140 MB/s. Dit is natuurlijk zowel afhankelijk van het usb-protocol als de harde schijf zelf, want schijven die 600 MB/s halen bestaat nog niet. Reken in eerste instantie op een verviervoudiging van de snelheid ten opzichte van usb 2.0. Dat is beduidend minder dan de beloofde 10x, maar winst is winst. Volgens de ontwerpers van de standaard zal 3,2 Gbit - oftewel - 400 MB/s in de praktijk haalbaar zijn. De voor de hand liggende vraag is welke producten gebaat zijn bij de nieuwe usb-standaard. Het antwoord ligt eveneens voor de hand: producten die afhankelijk zijn van snelheid. Denk in eerste instantie vooral aan externe harde schijven, ssd's en snelle usb-sticks. Ook foto- en videocamera's zijn gebaat bij snelheid, al voldoet usb 2.0 daar in veel gevallen nog wel. Maar met de opkomst van HD-video is het slechts een kwestie van tijd voor de eerste producten met usb 3.0-verschijnen. Voor veel andere randapparatuur, denk aan printers, scanners, toetsenborden en muizen ligt de nieuwe standaard niet erg voor de hand omdat deze nauwelijks afhankelijk zijn van snelheid en usb 2.0 of zelfs 1.1 hiervoor ruim voldoende is. Maar wellicht dat er in de toekomst toch redenen zijn om deze uit te rusten met usb 3.0, bijvoorbeeld vanwege het betere energiebeheer, het gemak van universele aansluitingen en nieuwe functionaliteiten die gebaat zijn bij meer snelheid.
Uitbreidingskaarten
Wilt u direct met usb 3.0-producten aan de slag, maar hebt u nog geen pc die voorzien is van usb 3.0, dan kunt u gelukkig ook upgraden. Voor zowel desktops als notebooks zijn er uitbreidingskaarten van diverse fabrikanten beschikbaar. Voor desktops is er een PCI Express x1-insteekkaart die twee nieuwe poorten toevoegt. Hiervoor moet uw moederbord wel een x1 PCIx-sleuf (beschikbaar) hebben. Voor notebooks is er een ExpressCard-versie. Er komen geen PCMCIA-versies (voor oudere notebooks), omdat deze standaard te langzaam is. Zowel de insteekkaart als de ExpressCard zijn te vinden voor minder dan 40 euro. U hoeft dus geen nieuwe pc te kopen om met usb 3.0-producten aan de slag te gaan.
©PXimport
Bestaande pc's (notebooks en desktops) zijn eenvoudig uit te breiden met usb 3.0
Nieuwe pc
Als u toch al van plan was een nieuwe pc te kopen, let er dan vooral op of deze ook over usb 3.0 beschikt. Momenteel betreft het nog maar een beperkt aantal producten, van een aantal fabrikanten waaronder ASUS, HP, Dell en Packard Bell. De nieuwe standaard zit nog niet op oudere modellen die vaak in de aanbiedingsfolders pronken. Omdat het om splinternieuwe producten gaat, is het prijskaartje dus nog relatief hoog. Wel is er een breed aanbod van verschillende soorten pc's, variërend van desktops en notebooks tot en met netbooks. Voor ieder wat wils dus.
©PXimport
Enkele voorbeelden:
• Asus EEE pc 1018P (netbook)
• Asus N61Jq (notebook)
• Dell Precision M6500 (notebook)
• HP Envy 15 (notebook)
• Packard Bell iPower X3.0 (desktop)
Moederborden
Wie zelf graag een systeem bouwt, of laat bouwen bij een computerzaak, kan gelukkig al kiezen uit een redelijk aanbod moederborden met usb 3.0. Onder andere Asrock, Asus, EVGA, Gigabyte en MSI hebben al verschillende borden in het assortiment. In alle gevallen gaat het om een combinatie van reguliere usb 2.0-poorten en nieuwe 3.0-versies, herkenbaar aan de blauwe kleur. De verhouding is vaak zes tegenover twee. Zeker in dit beginstadium is dat ruim voldoende, omdat er nog maar een beperkt aanbod is van randapparatuur die usb 3.0 ondersteunt en deze standaard bovendien bedoeld is voor apparaten die zeer snelle dataoverdracht vereisen. Mochten de twee poorten later onvoldoende blijken, dan is een (usb 3.0-compatibele) usb-hub nog altijd een oplossing.
©PXimport
Enkele voorbeelden:
• Asrock 870/880 Extreme3
• Asus M4A88TD-V EVO
• Asus P7H55D-M EVO
• EVGA Classified SR-2
• Gigabyte GA-890FXA-UD7
• Gigabyte GA-790XT
• Gigabyte H55 (mini-ITX)
• MSI XPower X58
• MSI 870A-GD60
• MSI H55M-ED55 wifi
Externe schijven
De voornaamste producten die profiteren van de hogere snelheid van usb 3.0 zijn externe harde schijven. Zoals gezegd was het prestatieverschil tussen een interne en een externe schijf tot voor kort vrij groot, omdat usb 2.0 simpelweg niet genoeg bandbreedte bood. Mede daardoor werd eSATA(2) een beter alternatief voor usb als het om harde schijven ging. Met usb 3.0 zal dat waarschijnlijk snel weer veranderen. Veel fabrikanten van externe harde schijven, zoals Western Digital, Freecom, Seagate en Buffalo, hebben inmiddels usb 3.0-versies van hun producten aangekondigd. Het wachten is nu nog op betaalbare zelfbouwkits (zoals die van AC Ryan), zodat u zelf een externe schijf kunt samenstellen. Er zijn momenteel zowel 3,5 als 2,5 inch schijven met usb 3.0 beschikbaar.
©PXimport
Enkele voorbeelden:
• Freecom XS 3.0 (1, 1,5, 2 TB)
• Western Digital My Book 3.0 (1, 2 TB)
• Buffalo DriveStation HD-HXU3 (1, 1,5, 2 TB)
• PQI H566 (320, 500, 640 GB - 2,5 inch)
• Seagate BlackArmor PS 110 (500 GB - 2,5 inch)
Sharkoon
Een speciale vermelding is weggelegd voor de Sharkoon Quickport, die nu ook in usb 3.0-uitvoering verkrijgbaar is. Vooral voor de techneuten onder ons is dit product een uitkomst, omdat u hiermee een losse harde schijf snel kunt aansluiten op een pc. Via een usb 3.0-kabel sluit u hem aan op de pc, waarna er simpelweg een losse harde schijf in geklikt kan worden. De Quickport ondersteunt zowel 2,5- als 3,5-inch (sata) harde schijven en kan er zelf twee tegelijkertijd aan. Met een dergelijk product kunt u nieuwe of oude harde schijven heel simpel (her)gebruiken om back-ups te maken, zonder dat u ze in een externe behuizing hoeft te proppen. En dankzij usb 3.0 is de snelheid van de schijf vrijwel net zoals snel als de interne harde schijf.
©PXimport
Voor wie een stapeltje losse harde schijven heeft liggen is de Sharkoon Quickport ideaal. Helemaal nu hij ook beschikbaar is in usb 3.0-uitvoering.
Usb-stick
Een nieuwe usb-standaard vraagt ook op een nieuwe serie usb-sticks. Een gemiddelde usb-stick heeft weinig baat bij usb 3.0, omdat de lees- en schijfsnelheid niet boven de 30 MB/s uitkomt. Maar de nieuwste generatie flashchips kan overweg met lees- en schrijfsnelheden tot en met 170 MB/s en is derhalve alleen effectief in combinatie met usb 3.0. Op dit moment is het aanbod van dergelijke usb-sticks nog heel beperkt. Onder andere A-Data, PQI en SuperTalent hebben dergelijke stickjes aangekondigd, maar voor de rest is het nog wat stil. Volgens SuperTalent biedt hun USB 3.0 Express Drive een lees- en schrijfsnelheid van respectievelijk 125 en 50 MB per seconde, waardoor volgens de fabrikant een bestand van 600 MB in 12 seconden op de stick staat. Er zijn momenteel versies van 16 en 32 GB (met richtprijzen van circa 80 en 130 euro). PQI en A-Data hebben ook al een 64 GB stick aangekondigd.
©PXimport
Enkele voorbeelden:
• A-Data (16, 32, 64 GB)
• Active Media (16, 32 GB)
• PQI (64 GB)
• SuperTalent (16, 32 GB)
Usb-hub
Een nieuwe usb-standaard vereist (helaas) ook nieuwe usb-hubs. Oude hubs kunt u wel gebruiken, maar u verliest dan alle snelheidswinst. Zijn de twee of drie usb 3.0-poorten op uw pc niet genoeg, dan kunt u altijd nog een usb-hub overwegen. Op moment van schrijven hebben we alleen een usb 3.0-hub van Buffalo ontdekt, die weliswaar aangekondigd, maar nog niet te koop is. Gezien het schaarse productaanbod is het ook wel logisch dat we nog niet overspoeld worden met hubs, te meer omdat twee usb 3.0-poorten in de meeste gevallen wel voldoende zijn. Maar de grootverbruiker kan in ieder geval uitkijken naar dit product.
©PXimport
Wie niet genoeg heeft aan twee of drie usb 3.0-poorten kan een usb-hub overwegen. Oude usb 2.0-hubs zijn weliswaar compatibel, maar niet optimaal geschikt.
Kaartlezer
We hebben het hele internet afgespeurd en bij fabrikanten geïnformeerd, maar tot op heden hebben we nog geen usb 3.0-kaartlezer kunnen spotten. Zowel externe als interne kaartlezers zijn momenteel alleen voor de usb 2.0-standaard beschikbaar en een enkeling voor firewire 800. Heel vreemd is dit overigens niet. Vrijwel alle flashkaarten gaan momenteel niet verder dan 30 MB/s, wat de usb 2.0-standaard prima aankan. Alleen CompactFlash-kaarten zijn beduidend sneller (tot 100 MB/s), maar deze worden momenteel alleen gebruikt in professionele camera's die dergelijke snelheidswinst ook echt nodig hebben. Voor deze professionals zijn er dus FireWire 800-kaartlezers, al zullen deze uiteindelijk ook opgevolgd worden door usb 3.0. Overigens staan de nieuwste generatie SD-kaartjes op het punt de snelheidsbarrière van 30 MB's te doorbreken, net zoals hun grotere CompactFlash-broers. Het is dus geen vraag of maar wanneer de eerste usb 3.0-kaartlezers zullen verschijnen.
©PXimport
Helaas hebben we tot op heden nog geen usb 3.0-kaartlezers gespot en moeten we het nog even doen met usb 2.0 - al duurt dat vast niet lang.