De Q10 is BlackBerry’s tweede smartphone die op het nieuwe BlackBerry 10-besturingssysteem draait. Waar voorganger Z10 vooral aanvoelde als een poging de populaire iPhones en Galaxy’s te imiteren, is de Q10 weer volledig in lijn met BlackBerry’s traditionele toestellen. Maar is een smartphone met fysiek toetsenbord anno 2013 nog wel een meerwaarde? Ik ging de afgelopen weken op onderzoek uit.

Een nieuwe smartphone met een compleet qwerty-toetsenbord; BlackBerry-fans hebben er lang op moeten wachten. Sinds november 2011, om precies te zijn. Heeft BlackBerry zijn zakelijke mobieltjes in de tussentijd voldoende doorontwikkeld om de massaal weggelopen gebruikers terug te winnen? Aan de kwaliteit van dit toestel zal het in ieder geval niet liggen. Maar of BlackBerry ooit weer een succesnummer wordt onder zowel zakelieden als pre-paid-pingende jongeren, betwijfel ik zeer.

Klassieke BlackBerry

De Q10 ziet er uit als een klassieke BlackBerry. Een klein beeldscherm, een fysiek toetsenbord en een vrij dikke plastic behuizing met afgeronde hoeken. De smartphone ademt een en al zakelijkheid uit. Vooral de chroomkleurige rand en het patroontje op de achterkant maken het tot een toestel waar je in een vergadering zeker mee gezien mag worden.

Iedereen die ooit een BlackBerry heeft gebruikt, zal direct opvallen dat de bekende trackball op het toetsenbord ontbreek. De Q10 heeft namelijk een touchscreen, waardoor het navigeren met een onhandig balletje overbodig wordt. Ik heb de trackball dan ook geen seconde gemist, want browsen op internet gaat echt een stuk sneller en preciezer met een touchscreen.

©PXimport

Qua design doet de Q10 sterk denken aan de oude BlackBerry-toestellen.

Wat ik wel mis: de fysieke knoppen voor bellen, ophangen en BBM. Dit gebeurt nu allemaal via het touchscreen, wat het toch allemaal wat minder intuïtief maakt. Hierdoor heeft BlackBerry wel meer ruimte weten te creëren voor het touchscreen, want het 3,1 inch-display is het grootste scherm dat we ooit op een qwerty-telefoon van de fabrikant tegenkwamen. Het bekende led-lampje is overigens wel gewoon aanwezig, waardoor je dus in één oogopslag ziet of er berichten voor je klaarliggen.

E-mailen en App’en

Het was voor mij best even wennen om weer te moeten werken met een fysiek toetsenbord op een smartphone. Maar eenmaal ingewerkt, wist ik ook weer waarom ik het zo mis op de vele touchscreen-mobieltjes die ik de afgelopen jaren heb getest. Het typen van volledige e-mails is namelijk zo gebeurd en WhatsApp-gesprekken kan je vrijwel blind voeren.

De toetsen hebben een kleine inkeping, waardoor ze eenvoudig op de tast te vinden zijn. Ik snap dan ook werkelijk niet waarom BlackBerry eerst de Z10 op de markt heeft gebracht. De trouwe fans wachten immers al ruim anderhalf jaar op een nieuw qwerty-toestel, en BlackBerry laat zien dat ze daarin nog altijd meester zijn.

BlackBerry 10.1

De telefoon draait dus op het BlackBerry 10-besturingssysteem: versienummer 10.1. Tijdens mijn testperiode met de Z10 kwam ik er al achter dat dit nieuwe OS een flinke verbetering is ten opzichte van BlackBerry’s vorige OS, maar ik zag ook dat het nog gebukt ging onder enkele hardnekkige kinderziektes. Op de Q10 is dat beeld niet echt anders, al lijkt de 10.1-update toch voor wat verbetering te hebben gezorgd.

©PXimport

Met zijn 10,4 millimeter is de Q10 aan de dikke kant.

Het startscherm wordt gevuld met een soort informatietegels van alle apps die je op het toestel hebt openstaan. Dit maakt een erg efficiënte manier van multitasken mogelijk, waar de lopende apps op andere smartphones vaak naar de achtergrond worden gedrukt. De schermen rechts van dit overzicht worden gevuld met alle geïnstalleerde apps, het scherm links toont de BlackBerry Hub. Deze Hub is feitelijk je centrale inbox, waar werkelijk alle e-mails, BBM-berichten en updates van sociale media binnenkomen. En ja, dit kan al snel een onoverzichtelijke bedoeling worden.

De dualcore-processor in deze telefoon is alles behalve de snelste chipset, maar de Q10 loopt toch verbazingwekkend soepel. Oke, af en toe zie je een lichte hapering als je tussen apps schakelt of druk in de foto-app bezig bent, maar verder voelt het zeer solide. En dat terwijl een hardnekkig stotterend OS juist een van mijn grootste ergernissen was bij de Z10. Er zit schot in de zaak, en dat stemt mij zeker positief over de levensvatbaarheid van BlackBerry.

Beste van twee werelden?

Zoals ik eerder aan aantipte is het 3,1 inch-touchscreen een goede toevoeging. Het maakt het navigeren door het systeem (dat overigens enkel met aanrakingen kan worden bediend) erg eenvoudig. Hierbij zijn vooral de verschillende ‘gebaren’ belangrijk om bijvoorbeeld de BlackBerry Hub te openen als je in een app zit of vanuit software terug te keren naar het thuisscherm. Hierover heb ik in de Z10-review al uitgebreid verslag gedaan, dus lees dat artikel om meer te leren over het BlackBerry 10-besturingssysteem.

Het grootste manco van de Q10 is de ondersteuning van het platform door app-ontwikkelaars. BlackBerry World (de applicatiewinkel van BlackBerry) heeft namelijk nog een groot tekort aan kwaliteitsapps, en daarbij zijn sommige apps simpelweg niet compatibel met het vierkante scherm van deze Q10.

©PXimport

BlackBerry levert zijn beste toetsenbord tot op heden af.

Hoewel basic apps als Facebook en Twitter gewoon te downloaden zijn, ontbreken er veel apps die de telefoon tot een completer apparaat kunnen maken. Zo zijn er geen goede apps te vinden die de verschrikkelijk slechte kaarten-app vervangen en zoek ik ook altijd nog naar een goede browser. Nog flink wat werk aan de winkel dus.

Gewoon, prima foto’s

De 8 megapixel-camera op de achterkant is dezelfde als op de Z10. Hiermee zijn prima foto’s en video’s (1080p) te schieten, maar BlackBerry kan nog altijd niet meekomen met de kwaliteits-camera’s die we in de Galaxy S4, HTC One of Lumia 920 vinden. Aan de voorkant zit nog een 2 megapixel-sensor voor het voeren van videogesprekken. Ook handig is dat er naast een micro-usb-aansluiting een micro-hdmi-uitgang aanwezig is. De aanwezige 16 GB opslag is overigens uit te breiden met een microSD-kaartje.

Qua batterijprestaties blijft de telefoon ver achter bij oudere modellen uit de Curve en Bold-series. Weten we het nog? Die toestellen gingen vaak meerdere dagen mee op één enkele oplaadbeurt. De Q10 doet het zeker niet slecht, en gaat net als veel hedendaagse toestellen een volle dag mee. De belkwaliteit van de Q10 is uitstekend, en handsfree bellen kan middels de meegeleverde headset of de ingebouwde speaker. Voor de liefhebbers van snel mobiel internet ondersteunt de Q10 ook nog 4G-internet. Een zeer compleet toestel dus, maar daar is de prijs van 600 euro ook wel naar…

Conclusie

De Q10 is de smartphone waar de volharde BlackBerry-fans lang op hebben gewacht. Loop je nog altijd met een Bold 9900 of Curve 9350 rond, dan is er nu eindelijk een telefoon die als volwaardige opvolger gezien kan worden. Het fysieke toetsenbord bewijst nog altijd bestaansrecht te hebben in een tijd waar de iPhone 5 en Galaxy S4 de scepter zwaaien. Sterker nog, het is een van de grootste pluspunten van deze Q10. Het besturingssysteem kan echter nog wel wat aandacht van app-ontwikkelaars gebruiken, want het aanbod toegewijde BlackBerry-apps is treurig. Toch is dit op afstand het beste BlackBerry-toestel tot op heden, een waar zakelijke gebruikers zeker weer een aantal jaren mee vooruit kunnen. En dat zal ook wel moeten, want met zijn prijskaartje van 600 euro is de Q10 alles behalve schappelijk geprijsd.

BlackBerry Q10

Prijs € 599,-

Besturingssysteem BlackBerry 10.1

Scherm 3,1 inch (720 x 720 pixels)

Processor dualcore (1,5 GHz)

Geheugen RAM 2 GB

Opslag 16 GB (uitbreidbaar met microSD)

Accu 2100mAh

Camera voor 2 megapixel

Camera achter 8 megapixel

Afmetingen 120 x 67 x 10,4 millimeter

Gewicht 139 gram

Pluspunten

Geweldig qwerty-toetsenbord

Strak en zakelijk design

Verbeteringen BlackBerry 10.1

Mooi beeldscherm

Minpunten

Gebrek aan kwaliteitsapps

Prijs

SCORE: 8/10

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.