Windows 10 geeft meer aandacht aan muis- en toetsenbordbediening. Veel gebruikers grijpen namelijk steevast naar hun muis. Lang niet iedereen weet dat Windows efficiënte sneltoetsen heeft ingebouwd. In Windows 10 zitten zelfs nieuwe combinaties. In dit artikel vind je 'geheime' toetscombinaties.

Tip 01: Splitscreen

De ware toetsenbordtovenaar weet al sinds Windows Vista dat je met de combinatie Windows-toets+PijltjeLinks de huidige applicatie op de linkerhelft van je beeldscherm zet. Gebruik je de bekende toetscombinatie Alt+Tab om naar een ander programma te gaan, dan kun je met de Windows-toets+PijltjeRechts die tweede applicatie dan netjes rechts naast het eerste venster zetten. Met Windows-toets+PijltjeOmhoog maximaliseer je de applicatie en met Windows-toets+PijltjeOmlaag minimaliseer je het programma of document.

Windows 10 verfijnt deze sneltoetsen om ook grote(re) schermen of schermen met een hoge resolutie goed te kunnen gebruiken. De toetscombinaties voor het pinnen op de linker- en rechterhelft van het beeld werken nog exact hetzelfde. Daaraan toegevoegd zijn extra opties voor linksboven, rechtsboven, linksonder en rechtsonder. Applicaties zet je linksboven met Windows-toets+PijltjeLinks+PijltjeOmhoog (je blijft de Windows-toets dus ingedrukt houden). Met Windows-toets+PijltjeOmlaag zet je de applicatie weer op de linkerhelft. Druk je nog een keer op de Windows-toets+PijltjeOmlaag dan pin je de applicatie linksonder. Dit werkt ook zo aan de rechterkant. Op deze manier is het eenvoudig om documenten te vergelijken of apps naast elkaar in beeld te zetten.

©PXimport

Tip 01 Gebruik de Windows-toets en de pijltjestoetsen om apps netjes naast elkaar op het scherm te zetten.

Tip 02: Taakoverzicht

De toetscombinatie Alt+Tab is al jaren algemeen bekend. Nieuw in Windows 10 is de mogelijkheid om met Windows-toets+Tab alle openstaande applicaties tegelijk in beeld te zetten. Deze functie heet Taakweergave en laat alles wat open staat, verkleind naast elkaar zien. Dit zijn geen stilstaande plaatjes van hoe de applicatie eruit zag op het moment dat die toetscombinatie werd ingedrukt. Taakweergave toont actieve weergaves, zoals de Live Tiles die Windows Phone allang had. En ook op Macs was een dergelijke functie al een tijd beschikbaar met Mission Control.

©PXimport

Tip 02 Krijg overzicht in alle openstaande apps met de functie Taakweergave.

Tip 03: Virtuele desktops

Windows 10 vervult een langgekoesterde wens van multitaskende Windows-gebruikers; mensen die veel applicaties tegelijk open hebben staan en hun zaken netjes gesorteerd willen hebben. Alt+Tab volstaat voor hen niet meer en zelfs het gebruik van meerdere schermen helpt niet om orde in de chaos te scheppen.

Wat wel werkt, zijn virtuele desktops of virtuele bureaubladen. In Windows 10 kun je heel gemakkelijk een nieuw virtueel bureaublad aanmaken met de combinatie Windows-toets+Ctrl+D. Op dat nieuwe bureaublad kun je aparte applicaties draaien. Zo kun je bij een bepaald project je programma's en documenten open hebben staan die specifiek daarbij horen. Of je maakt een bureaublad waar je programma's als Patience of andere amusementsapps op speelt. Schakelen tussen de virtuele bureaubladen doe je met Windows-toets+Ctrl+PijltjeLinks/Rechts. De bekende Alt+Tab-functie werkt dan per virtueel bureaublad. Het schakelen tussen programma's gebeurt dus binnen een eigen virtueel bureaublad. Let op: het Taakoverzicht (zie tip 2) laat ook in miniatuur zien hoeveel virtuele bureaubladen er zijn.

Virtuele desktops zijn geen vervanger voor de aloude Boss Key, waarmee non-werk te verbergen is voor de blik van je langslopende leidinggevende. Een virtueel bureaublad sluit je met Windows-toets+Ctrl+F4.

©PXimport

Tip 03 Virtuele desktops geven je letterlijk de ruimte, zonder dat je fysieke beeldschermen nodig hebt.

Tip 04: Vergrendelen

Laat onverlaten niet aan je pc komen en zet Windows dus op slot als je even weg bent. Dit kan heel vlot met de toetscombinatie Windows-toets+L. Niemand kan op dat moment meer zien waar je mee bezig bent als je even koffie of thee gaat halen, als je in vergadering gaat of om een andere reden je pc tijdelijk verlaat.

Het op slot zetten van je pc is met Windows 10 belangrijker dan ooit. Microsoft heeft in de nieuwste Windows-versie namelijk veel meer cloudfuncties toegevoegd. Iemand die toegang heeft tot je pc, heeft daarmee ook toegang tot bijvoorbeeld je privéfoto's als je die hebt opgeslagen in Microsofts clouddienst OneDrive. Het gaat dus niet meer alleen om bescherming tegen die flauwe collega of huisgenoot die stiekem de beruchte screensaver Blue Screen of Death installeert.

Overigens is deze toetscombinatie ook handig als je snel van account wilt wisselen op een Windows-pc. Een collega laten inloggen op zijn/haar eigen gebruikersaccount is dan zó gedaan.

©PXimport

Tip 04 Zet je Windows-pc op slot als je even weg bent van je computer.

Tip 05: Actiecentrum

Een van de vernieuwingen in Windows 10 is het Actiecentrum. Hier worden alle notificaties verzameld en weergegeven. Het zijwaarts in beeld schuivende Actiecentrum brengt berichten van contactpersonen en meldingen van apps in beeld. Daarnaast biedt dit venster directe toegang tot instellingen als Tabletmodus, Notitie, VPN en Alle instellingen (voorheen het Configuratiescherm). Het muisicoontje voor het Actiecentrum zit altijd rechtsonder in het systeemvak (direct naast de klok), maar daarvoor moet je wel je muisaanwijzer naar die positie rechts onderin brengen. Voor een snelle blik op het Actiecentrum is de toetscombinatie Windows-toets+A veel handiger.

©PXimport

Tip 05 Het nieuwe Actiecentrum toont al je notificaties in één overzicht.

Tip 06: Hé Cortana!

Veel is er al gezegd over Cortana, de virtuele spraakassistent die is ingebouwd in Windows 10. Apples tegenhangster Siri luistert en spreekt al een tijdje Nederlands, Cortana nog niet. Daarentegen is Cortana al wel beschikbaar op desktops en laptops, terwijl Siri beperkt is tot iPads en iPhones. Het aanroepen van Cortana kan met het (Engelstalige) spraakcommando 'Hé Cortana'. Cortana moet wel aan staan om je te horen, dus ze kan je altijd afluisteren. Als je dat niet prettig vindt, kun je Cortana ook iedere keer inschakelen dat je haar wilt gebruiken. De sneltoets hiervoor is Windows-toets+C.

Let op: doordat Cortana nog niet is ontwikkeld voor het Nederlands, moet je hiervoor je Windows 10-pc omschakelen naar Engels (of Duits, Frans, Chinees, Italiaans of Spaans). Deze omschakeling betreft niet alleen de taal voor het besturingssysteem, maar ook de regio-instelling en natuurlijk de spraakinstelling. Wil je Windows 10 niet in het Engels (of een andere niet-Nederlandse taal) gebruiken? Dan kun je de ingebouwde zoekfunctie waar Cortana op vertrouwt, ook zonder spraak gebruiken met Windows-toets+S.

©PXimport

Tip 06 Gebruik de moderne spraakinterface Cortana via het ouderwetse toetsenbord. Helaas is ze (nog) niet in het Nederlands beschikbaar.

Tip 07: Alt+Tab op taakbalk

Alt+Tab is handig om te wisselen tussen openstaande applicaties. Windows 10 geeft je ook de mogelijkheid om te wisselen tussen niet-openstaande applicaties, zodat je die snel kunt starten. De toetscombinatie Windows-toets+T laat je langs de snelkoppelingen in je taakbalk lopen. Ben je op het icoontje aangekomen van de applicatie die je wilt starten? Druk dan op de spatiebalk of op Enter en het gekozen programma wordt gestart (of een programma of document dat je eerder op de taakbalk hebt vastgepind, wordt geopend).

Voor de ware Windows-meester kent Windows 10 nog een turbo-optie. Een snelkoppeling op de taakbalk kun je namelijk ook direct starten met een Windows-toets en een numerieke toets (bovenaan je toetsenbord, níet rechts op het nummerieke gedeelte). Zo open je met Windows-toets+1 de eerste applicatie op de taakbalk en met bijvoorbeeld Windows-toets+9 het negende programma of document.

©PXimport

Tip 07 Alt+Tab heeft in Windows 10 meerdere functies.

Tip 08: Samen delen

Delen is in, het is de norm op sociale netwerken. Windows 10 heeft ook hiervoor een sneltoets ingebouwd. Laat vlot zien wat je wilt anderen wilt laten weten door Windows-Toets+H in te drukken. Windows 10 maakt hiermee een schermopname (screenshot) van de applicatie of het venster dat je open hebt staan. Er schuift een keuzevenster in beeld waarmee je kunt bepalen op welk medium je de schermopname wilt delen. In een tweet? Op Facebook? In een notitie in de Microsoft-app OneNote? Of gewoon ouderwets in een e-mail? Het kan allemaal.

©PXimport

Tip 08 Delen doe je direct met deze multifunctionele sneltoets in Windows 10.

Tip 09: Toegankelijkheid

Gaan je ogen achteruit of geeft dat nieuwe scherm een té priegelig beeld? Kleine tekst kan op een klein scherm (met een hoge resolutie) lastig te lezen zijn. Windows heeft al jaren opties ingebouwd om de zogeheten toegankelijkheid te verbeteren. Denk aan het vergrootglas om in te zoomen op een deel van wat er in beeld is, de duidelijk zichtbare blauwe markering van de geselecteerde bedieningsoptie in een app of Windows-venster of de voorleesfunctie voor in beeld zijnde tekstvlakken en het instellen van een hoog contrast.

Al die toegankelijkheidsopties zijn erg handig, maar je moet ze wel eerst activeren. Met Windows-toets+U kom je direct in het Toegankelijkheidscentrum en is de markeringsfunctie al automatisch ingeschakeld. Het kiezen van de juiste toegankelijkheidsopties is met deze sneltoets al een stuk toegankelijker gemaakt.

©PXimport

Tip 09 Maak Windows 10 toegankelijker voor jezelf, of je nu minder goede ogen hebt of een klein scherm.

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.