Een nieuwe computer wil je natuurlijk zo goed mogelijk configureren om er zo lang mogelijk plezier van hebben. In tegenstelling tot een kant-en-klaar systeem wordt er bij een zelfbouwcomputer geen besturingssysteem meegeleverd. Wij helpen je op weg.

Je kunt bij een zelfbouwcomputer (die je zo kunt samenstellen en op deze manier in elkaar kunt zetten) met een écht schoon systeem beginnen en zelf bepalen welke software je wil gebruiken. Heb je geen notebook, koppel dan niet direct je oude computer af om plaats te maken voor de nieuwe. Door de oude computer te laten staan, kun je bijvoorbeeld een digitale handleiding lezen, de nieuwste stuurprogramma's voor de nieuwe pc downloaden of naar oplossingen van eventuele problemen zoeken.

Daarbij is het soms nodig om een driver naar een usb-stick te kopiëren, mocht de nieuwe computer tijdens de installatie daarom vragen. Tijdens het installeren en updaten van de nieuwe pc kun je ook voorbereidingen treffen voor het eventueel migreren van de huidige bestanden en instellingen. Uiteraard kun je dit artikel ook gebruiken als inspiratie om een bestaande computer opnieuw schoon te installeren.

De vorige delen gemist? Ga er alsnog mee aan de slag:

Bouw je eigen pc - deel 1: Een pc samenstellen

Bouw je eigen pc - deel 2: Een pc in elkaar zetten

1 Configureren en controleren basisinstellingen

De eerste keer dat je de computer inschakelt - en je een diepe zucht van opluchting uitblaast omdat het allemaal werkt - verschijnt er een melding in beeld met de vraag of je de computer wil configureren. Druk op de toets die wordt aangegeven om de setup te starten (meestal is dat de Delete-toets).

Vervolgens opent het configuratiescherm van het BIOS of de EFI waar je de hardware kunt instellen en controleren. Het eerste dat je controleert is de temperatuur. Schommelt deze rond de veertig graden of lager, dan is het systeem in orde. Komt het daarboven, dan kun je het beste controleren of het koelelement wel juist op de processor is geplaatst. Vervolgens stel je de systeemdatum en tijd in, controleer je of alle aangesloten opslagmedia herkend worden en of deze op de juiste SATA-poorten zijn aangesloten. Afhankelijk van de fabrikant, kunnen er nog heel veel andere zaken ingesteld worden configuraties worden gedaan, zoals het overklokken van geheugen, inschakelen van een WOL (Wake On LAN).

Ook kan de opstartvolgorde van je apparaten worden aangepast en zelfs de snelheid van de ventilatoren kan vaak worden ingesteld.

©PXimport

Via de EFI, kun je de instellingen van de computer aanpassen.

Van het BIOS naar de EFI

Hoewel we vaak nog BIOS (Basic Input Output System) als verwijzing gebruiken, horen we bij de nieuwste moederborden EFI of UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) te zeggen. Het oude bekende BIOS stamt nog uit de jaren zeventig en was zeer verouderd. Daar had de hardware vaak onder te lijden, zo konden er bijvoorbeeld geen schijven van meer dan twee terabyte worden gebruikt als opstartschijf. Bij servers is de EFI al enige tijd standaard, maar bij de werkstations is het pas echt in 2011 opgekomen met de Sandy Bridge- en Ivy Bridge-moederborden.

Hoewel het basissysteem van de UEFI hetzelfde is, maakt elke fabrikant een eigen schilletje om de UEFI heen. Dat maakt het voor ons lastig om je exact te laten zien waar je een instelling kunt vinden. Gelukkig is de UEFI een stuk gebruiksvriendelijker dan het BIOS was, en is het in de meeste gevallen zelfs met een muis te bedienen.

©PXimport

Met de EFI kan een stuk meer dan dat met het BIOS kon.

2 Installatieschijf opstarten

Gebruik je een nieuwe harde schijf (of SSD), dan is de kans groot dat de computer automatisch het dvd-station zal aanspreken en met de vraag zal komen op een toets te drukken om de installatie van Windows te starten. Als je een nieuwe SSD met een oude harde schijf waarop nog een besturingssysteem staat in de computer hebt geplaatst, zal deze proberen van de oude harde schijf op te starten. Soms gaat dit goed, maar vaak resulteert dit in een blauw scherm.

Er zijn moederborden die tijdens het opstarten de mogelijkheid bieden een afwijkend opstartmedium te kiezen. Zo kan eenmalig het dvd-station opgeven als opstartmedium en kun je een schone installatie op de SSD uitvoeren. Als je computer nog steeds niet juist opstart, kan in het BIOS/de EFI de opstartvolgorde worden aangepast. Door het dvd-station als eerste aanspreekpunt in te zetten, zal de computer eerst controleren of er een opstartbare schijf in het station zit en kan de installatie via die weg worden gestart. Vergeet niet de installatieschijf in het optische station te stoppen.

©PXimport

In de EFI kan de opstartvolgorde worden aangepast.

3 Windows installeren

Als de computer is gestart van de installatieschijf van Windows 8 of 8.1, dan wordt gevraagd om de taal, tijd en invoermethode op te geven. Geef deze gegevens op en klik op Volgende en Nu installeren. Voer vervolgens je productcode in en druk op Volgende. Als je akkoord gaat met de voorwaarden klik je op Volgende. Kies de optie Aangepast: alleen Windows installeren (geavanceerd). Selecteer de schijf waarop je het besturingssysteem wil installeren.

Eventueel kun je voor Nieuw en Wijzig kiezen om de grootte aan te passen en zo meerdere partities te maken (niet aan te raden bij een kleine SSD). Klik op Volgende en wacht tot de installatie is voltooid. De computer kan mogelijk een aantal keer opnieuw opstarten. Na de installatie kun je een naam aan de pc geven en een kleur kiezen. Klik op Volgende, kies een netwerkverbinding (als je draadloos internet gebruikt), vul het wachtwoord in en klik op Volgende.

Klik op Expresinstellingen gebruiken en log in met je Microsoft-account. Je account wordt ingesteld en Windows 8 zal opstarten.

©PXimport

De installatie van Windows 8 verloopt vrij vlot en is gemakkelijk te doorlopen.

4 Stuurprogramma's installeren

Bij de computeronderdelen heb je waarschijnlijk een hoop cd's gekregen, maar die zijn meestal al verouderd. Als Windows de stuurprogramma's al heeft gevonden, raden wij je aan op de website van de fabrikant de nieuwste stuurprogramma's te downloaden. Soms staan er wel handige programma's op een installatie-cd en zelfs programma's waar normaal voor betaald moet worden. Het kan dus wel lonen een snelle blik op de schijfjes te werpen.

Controleer of alle stuurprogramma's zijn geïnstalleerd, door Uitvoeren te starten (Windows-toets+R) en de opdracht devmgmt.msc in te geven. In Apparaatbeheer staan alle apparaten die op de computer zijn aangesloten. Als er bij een apparaat een uitroepteken staat, is er iets mis. Dubbelklik erop en controleer onder het tabblad Algemeen bij Apparaatstatus wat het probleem is.

Om het stuurprogramma te installeren plaats je de cd-rom (of download je de nieuwste drivers). Open vervolgens het tabblad Stuurprogramma en klik op Stuurprogramma bijwerken. Kies Op mijn computer naar stuurprogramma's zoeken, geef de locatie van het stuurprogramma op en klik op Volgende om het te installeren.

5 Overzetten oude gegevens

Als de nieuwe computer volledig functioneert, dan kunnen ook de bestanden van je oude computer worden overgedragen naar de nieuwe computer. Hiervoor heb je een Easy Transfer-kabel, een externe harde schijf of een netwerk nodig. Als voorbeeld sluiten we beide computers aan op het netwerk. Met het programma Windows Easy Transfer kunnen vervolgens bestanden en instellingen worden overgedragen. Dit programma is vanaf Windows 7 standaard geïntegreerd in het besturingssysteem. Gebruikt je Windows XP of Vista, dan moet je het programma eerst downloaden.

Installeer en start het programma. Klik op Volgende en kies Een netwerk. Selecteer Dit is mijn oude computer en ga naar je nieuwe computer. Op de nieuwe computer ga je (in Windows 8) naar het Startscherm en typ je Windows Easy Transfer. Klik op Windows Easy Transfer en kies Volgende. Klik op Een netwerk en kies Dit is mijn nieuwe computer. Kies Ik heb het al op mijn oude computer geïnstalleerd en klik op Volgende. Vul nu de sleutel in die op je oude computer staat en klik op Volgende. Klik onder je account op Aanpassen en Geavanceerd om eventueel extra bestanden en mappen mee te nemen. Kies Overzetten om te starten.

Na het proces kun je een transferrapport opvragen en een lijst van programma's op de oude computer inzien.

©PXimport

Via Windows Easy Transfer kun je snel en gemakkelijk belangrijke bestanden overdragen naar de nieuwe computer.

Ninite

Veel handige software kun je vinden de website www.ninite.com. Hier staat een lijst met veelgebruikte computerprogramma's. Door de gewenste programma's in de lijst selecteren kan op de knop Get Installer worden gedrukt. Download het bestand dat wordt aangeboden. Met dit bestand worden één voor één de geselecteerde programma's gedownload en geïnstalleerd. Zo hoef je niet elke installatie zelf te doorlopen.

Bewaar na de installatie het bestand goed, hiermee kun je namelijk later de software controleren op updates en deze net zo gemakkelijk installeren.

©PXimport

Met Ninite kun je in één keer heel veel programma's installeren, zonder voor elk programma een losse installatie te doorlopen.

6 Beveiligingssoftware

Back-uppen en beveiligen zijn de belangrijkste dingen die je als eerste dient te doen op een nieuw systeem. De keuze in beveiligingssoftware is enorm. Het is aan jou of je een betaald programma of gratis programma kiest. Alle antivirusprogramma's doen hun werk, zowel betaald als onbetaald.

Bij de gratis antivirussoftware is het wel vaak noodzakelijk om nog losse anti-spywaresoftware te installeren. Een firewall is geen noodzaak, omdat de firewall in Windows ruim voldoende is. Op Ninite kun je verschillende programma's voor de beveiliging van je computer vinden. We adviseren om één antivirusprogramma te gebruiken. Antivirussoftware conflicteert veelal met elkaar, wat ervoor zorgt dat het systeem instabiel wordt.

7 Browsers

De browser is je toegangspoort naar het internet en dus een belangrijk onderdeel van je computer. Volgens diverse metingen is Google Chrome de meest gebruikte browser voor niet mobiele apparaten. Daarna volgt Internet Explorer, op de voet gevolgd door Firefox. Andere browsers als Opera en Safari zijn marginaal, maar wel een goed alternatief. Je kunt natuurlijk altijd meerdere browsers installeren en uitproberen welke je het prettigst vindt.

©PXimport

Een browser is een persoonlijke keuze, je kunt ook meerdere browsers installeren.

8 Office

Voor een kleine honderd euro kun je een jaar lang gebruik maken van Office 365 voor thuisgebruik. In deze abonnentsvorm krijg je Office-toepassingen als Word, Excel, PowerPoint, Outlook en OneNote en mag je deze op vijf computers installeren. Daarbij krijg je zestig Skype-wereldminuten en twintig gigabyte extra opslagruimte op je SkyDrive.

Heb je liever ongelimiteerd de Office-toepassingen, dan kun je ook de software kopen. Je krijgt bij het goedkoopste pakket van honderdveertig euro Word, Excel, PowerPoint en OneNote voor één computer. Er zijn ook gratis alternatieven voor Office. Zo is Apache OpenOffice een complete kantoorapplicatie voor teksten, spreadsheets en presentaties. Nog een mooi alternatief is LibreOffice, met soortgelijke functionaliteit.

©PXimport

Er zijn ook gratis kantoortoepassingen zoals Apache OpenOffice.

9 Media & communicatie

Je wil natuurlijk ook films kijken en muziek luisteren. Voorheen kreeg je bij Windows ook Media Center. Bij Windows 8 Pro kan deze software alleen los worden aangeschaft voor tien euro. Gebruikers van Windows 8 moeten upgraden naar het Windows 8 Pro Pack voor 160 euro om Media Center te gebruiken.

Natuurlijk zijn er ook heel goede gratis alternatieven. Zo is het gratis programma XBMC misschien wel beter dan Windows Media Center zelf en is VLC een gratis alleskunner om video's af te spelen. Daarbij hebben diensten als Spotify en Netflix een steeds groter aandeel en wordt een andere mediaspeler bijna overbodig. Wat communicatie betreft is Skype toch de grootste.

Hoewel de software op een vrij offensieve wijze is doorgevoerd (Windows Live Messenger werd in sneltreinvaart vervangen door Skype), is het wel een zeer uitgebreide en veel gebruikte tool om te chatten en te (video)bellen.

10 Foto en videobewerking

Voor foto en videobewerking ben je niet alleen aangewezen op Adobe Photoshop (Elements) of Première (Elements). Hoewel deze prima voldoen, zijn er een hoop alternatieven. Zo is Windows Movie Maker een leuk eenvoudig programma om een korte film van je foto's en/of video's te maken en kan GIMP bijna net zoveel als een ander fotobewerkingsprogramma.

Op Ninite worden al een aantal gratis fotobewerkingsprogramma's aangeboden. Als je op zoek bent naar alternatieven, dan kun je ook op deze website terecht. Voor een alternatief zoek je rechtsboven naar de software waar je een alternatief voor wil. Vervolgens wordt een lijst met alternatieve software weergegeven. Een leuke manier om andere programma's te vinden.

©PXimport

Op de website www.alternativeto.net kun je zoeken naar een programma's en er alternatieven voor vinden.

11 Virtualisatie

Wil je software van je oude pc meenemen naar de nieuwe, dan bestaat de kans dat kans dat de software niet zal werken. Dit kun je tackelen door een virtuele machine te gebruiken.

Hyper-V is de virtualisatiesoftware van Microsoft, die voorheen alleen beschikbaar was voor Windows Server. Je kunt het vergelijken met de Windows XP Mode uit Windows 7. Om Client Hyper-V te gebruiken hoef je het alleen in te schakelen. Druk op Windows-toets+R, typ appwiz.cpl en druk op Enter. Kies Windows-onderdelen in- of uitschakelen, markeer het selectievakje voor Hyper-V en druk op OK. Start na de installatie de computer opnieuw op. Om een virtuele machine te installeren, start je het programma en klik je op Actie / Nieuw / Virtuele Machine. Doorloop de Wizard Nieuwe virtuele machine.

Een virtuele machine vereist wel dat je over een volledige retailversie van het andere besturingssysteem beschikt. Als je Windows XP installeert is een retaillicentie dus verplicht. Als alternatief op Hyper-V kun je ook het gratis programma VirtualBox of het betaalde programma VMware Workstation proberen.

©PXimport

Bij Windows 8 Professional krijg je Hyper-V, waarmee je een besturingssysteem kunt virtualiseren.

Opstarten via Taakbeheer

Na de installatie van alle gewenste programma's, zal een deel ook opstarten tijdens het starten van Windows. Dit kan de opstarttijd vertragen. Je kunt het automatisch opstarten van programma's uitschakelen via Taakbeheer (voorheen was dit Systeemconfiguratie). Start Taakbeheer (Ctrl+Shift+Esc) en open het tabblad Opstarten. Hier zie je een lijst met programma's die samen met Windows opstarten. Schakel onnodige programma's uit door ze te selecteren en op de knop Uitschakelen te drukken. De volgende keer zal het programma niet samen met Windows worden gestart.

©PXimport

Via Taakbeheer kan voorkomen worden dat programma's tijdens het opstarten geladen worden.

12 Schoonhouden

De pc dient ook onderhouden te worden. Met CCleaner, kan Windows schoongemaakt worden. Door er een taak van te maken en deze bijvoorbeeld eens per week te laten lopen, hoef je er niet eens zelf aan te denken! Installeer CCleaner, ga naar Start en typ taken plannen. Open Taken plannen bij Instellingen en klik op Actie / Taak maken. Geef een Naam en Beschrijving op en selecteer de optie Met meeste bevoegdheden uitvoeren. Open het tabblad Triggers. Klik op Nieuw, geef een tijd en interval op en klik OK. Ga naar het tabblad Acties, kies Nieuw en Bladeren. Ga naar de installatiemap van CCleaner, selecteer CCleaner.exe en klik op OK.

Voer nu de parameter /auto toe en klik op OK. Eventueel kun je naar wens achter de tabbladen Instellingen en Voorwaarde nog een aantal extra wensen doorvoeren. Klik op OK om de taak op te slaan.

©PXimport

Door de takenplanner te gebruiken, wordt de computer automatisch opgeruimd.

13 Back-upsoftware en cloudopslag

Is je pc helemaal aan kant, dan is deze stap misschien wel de belangrijkste van allemaal. Maak voor jezelf een back-upschema. Zorg voor goede back-upsoftware en een opslagmedium waarop je een kopie van je bestanden kunt bewaren. Een betaald programma dat wij adviseren is Acronis True Image. Met dit programma kun je automatisch back-ups laten uitvoeren én kun je bij een systeemcrash gemakkelijk terug naar de oude situatie.

Er zijn ook gratis alternatieven. Programma's als Clonezilla en Paragon Backup & Recovery hebben een goede reputatie.

©PXimport

Met Paragon kun je een back-up van je hele harde schijf maken.

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.