Ultrawide monitoren zijn relatief nieuw, maar wel snel heel populair geworden. Niet zo gek, want het zijn knappe alleskunners. Een moderne ultrawide monitor van 34 of 35 inch met de UWQHD-resolutie (3440 × 1440 pixels) biedt heel veel werkruimte en het forse oppervlak zorgt ook voor een indrukwekkende entertainment- en game-ervaring.

We testen de wat grotere ultrawides (34 en 35 inch) met een hoge resolutie. Modellen van 29 inch of met een resolutie van 2560 × 1080 zijn voor sommige doeleinden leuk, maar als je een goede beeldscherpte zoekt én echt productief wilt zijn in creatieve taken, dan is de Ultra Wide Quad High Definition (3440 x 1440p) ideaal. Deze schermen hebben overigens niet de voordeligste prijs-pixelverhouding. Wil je een lage prijs, dan kijk je beter naar andere opties: grote 4K-schermen kosten vaak minder dan de ca. 499 euro die je voor een instap-ultrawide met UWQHD kwijt bent, en twee kleine schermen kosten eveneens minder.

De betere ultrawides zoals die wij testen, richten zich dan ook meer op een premium ervaring. Denk aan een goede beeldkwaliteit, luxe eigenschappen zoals curves en hoge snelheden en strakke afstellingen. Ze staan fraai op het bureau, en op alle schermen zijn mogelijkheden zoals hoogteverstelling, muur- of beugelmontage, usb-hubs en audio-passthrough aanwezig.

De test

We hebben de schermen breed getest, met aandacht voor zaken als de gamut en nauwkeurigheid van kleuren voor fotografen, en voor gamers juist aandacht voor de snelheid en contrast. Grijsbalans, stroomverbruik, maximale helderheid en dimbaarheid zijn voor bijna iedereen een relevante meting. Zaken als gammawaardes en kleurtemperatuur zijn belangrijk, maar veelal eenvoudig via het scherm zelf naar eigen inzicht (zonder calibratieapparatuur) aantrekkelijk te maken. Verder wijzen we erop dat sommige schermen weliswaar speakers hebben, maar dat je voor een aantrekkelijk geluid toch echt losse speakers of een headset wilt.

Alle acht monitoren uit deze test zijn curved, dat is gezien hun breedte meestal wel zo prettig. We kunnen alvast verklappen dat alle acht schermen ‘goed’ zijn!

Ips-panelen (In-Plane Switch)

LG 34UC99

In je zoektocht naar een ultrawide-monitor kun je niet om LG heen. De grote Koreaan was de eerste fabrikant die een ultrawide-monitor uitbracht, en momenteel zijn er meer LG-ultrawides te koop dan van alle andere merken bij elkaar opgeteld. Dat maakt het des te opvallender dat een echt snel ultrawide-scherm van LG (100 Hz of sneller) op moment van schrijven nog niet te koop was. Deze 34UC99 komt op een respectabele 75 Hz, maar in deze vergelijking met nog snellere opties houdt dat in dat LG het vooral moet hebben van zakelijke gebruikers en creatieve professionals.

Vanwege de verwachtingen van de 99 in de productnaam – die staat voor het hoogst gepositioneerde model – moeten we wel opmerken dat de afstelling af fabriek niet helemaal topmodel waardig is. De afstelling van de kleuren is goed, maar de witbalans wijkt best af, waardoor wit wat blauwig oogt. Nog opvallender is dat de photo-modus dat effect enkel versterkt en de totale prestatie eerder wat slechter dan beter maakt. Na handmatige kalibratie is het beeld uitstekend, maar standaard verwachten we meer dan ‘best redelijk’.

Qua uiterlijk is de LG keurig, één van de meest ingetogen modellen in de vergelijking. Wat stevigheid ontlopen de ultriwides elkaar niet, dus daar wint noch verliest LG punten. Met een minimale backlight bleed en nette uniformiteit laat de LG 34UC99 een goed gevoel achter, en met zijn usb-c-aansluiting zullen ook mobiele werkers die hun laptop met één kabel willen koppelen zich aangetrokken voelen. Het is zonder twijfel een goed en capabel scherm, maar gezien de prijs die met snelle allrounders concurreert, hadden we ofwel een hogere snelheid voor gamers, ofwel een strakkere fabriekskalibratie voor professionals willen zien.

©PXimport

LG 34UC99

Prijs
€ 799,-
Website
www.lg.com8Score80

Usb-c

Dell U3419W

Zodra je de Dell U3419W uit de doos haalt, voel je dat het één en al degelijkheid is; iets waar Dell met z’n Ultrasharp-monitoren al jaren indruk mee weet te maken. Bouwkwaliteit en afwerking zijn uitstekend, en hij zal de zakelijke gebruiker nog wat meer aanspreken dan de LG uit deze test. Dat moet ook wel, want deze Dell is het enige 60Hz-paneel in de vergelijking en tevens de enige die geen FreeSync noch G-Sync ondersteunt. Serieuze gamers kijken dus beter elders. Dell zet daar net als LG dan ook wel een usb-c-functie tegenover.

Het ips-paneel is prachtig en dat blijkt ook uit de testresultaten. De afstelling is bovendien al vanuit de fabriek fantastisch: de beste in de vergelijking. Een specifieke sRGB-modus ontbreekt, maar daar heb je niets aan wanneer het scherm af fabriek al praktisch perfect staat afgesteld. Ook wat uniformiteit betreft is de Dell de beste in de vergelijking, en zoals we van een goed ips-scherm verwachten, zijn de kijkhoeken top.

Vlak voor de finish zien we echter twee forse scheurtjes in het nieuwe ultrawide-vlaggenschip van Dell die hem van een hoofdprijs weerhouden. Onze sample had bijvoorbeeld last van backlight bleeding. Niet extreem, maar wel meer dan vijf andere modellen in deze test. En als je weleens in het donker werkt, is het een nadeel. Iets om andere reviews van dit model op na te slaan, want backlight bleeds zijn een bekend sample-specifiek fenomeen.

Een tweede scheurtje is de vraagprijs, die momenteel erg hoog is met 999 euro. Voor het verschil in prijs kun je een goede colorimeter aanschaffen voor een perfecte afstelling van een ander scherm, en dan vervagen de meeste sterke plusjes van deze Dell. We weten gelukkig van Dell dat de adviesprijzen rond lancering (en dit product is op het moment van schrijven net uit) erg fors zijn en dat straatprijzen veelal snel op meer redelijke punten belanden. Zodra de prijs zakt naar de hoogte van onder andere de LG (ca. 700 euro), dan heb je daar een ultiem ips-ultrawide-scherm voor, zeker voor de zakelijke gebruikers in (verlichte) kantooromgevingen, waar eventuele backlight bleeds geen probleem zijn.

©PXimport

Dell U3419W

Prijs
€ 999,-
Website
www.dell.nl8Score80

G-Sync en FreeSync

Acer X34P

De Acer X34P had op papier vooraf de sterkste papieren: een ips-paneel, 120 Hz en G-Sync-ondersteuning (wat gezien de dominantie van Nvidia videokaarten op dit moment vaker een voordeel zal zijn dan FreeSync). Het fysieke design is duidelijk gefocust op gamers, met z’n agressieve lijnen en rode details. Toch had het ips-paneel in theorie een voordeel kunnen zijn boven de va-alternatieven voor iedereen die naast gamen ook frequent professioneel grafisch werk doet.

Het paneel zelf is zonder meer capabel, dit behoort tot de beste die monitorenland ons te bieden heeft. Helaas heeft Acer de standaard-afstelling enorm laten varen, want we zien op veel punten onnodig grote afwijkingen. Vanuit de fabriek meten we de gamma op 2,62 waar 2,20 de doelstelling is (de meeste andere schermen blijven daar binnen één tiende vanaf), de gemiddelde kleurafwijking is als enige in deze test meer dan de grens van 3,0 Delta E die we gemakshalve de ‘goed’-grens kunnen noemen, en de maximale kleurafwijkingen van 5 à 6 Delta E zijn onnodig groot. Ook over de grijsafwijking zijn we niet echt te spreken en het scherm staat ook iets te warm afgesteld.

Met een beetje handigheid in de menu’s kom je best ver, maar het is lastig verteren dat je de monitor op een gamma van 1,9 af moet stellen om op een meting van 2,2 te komen. Een aantal nette resultaten, zoals de uniformiteit, uitstekende kijkhoeken en slechts marginale backlight bleed maken wel wat goed, maar om deze pittige test te winnen vinden we de standaard-afstelling gewoon niet goed genoeg.

Uiteraard wat nuance, want de resultaten zijn verre van slecht, dit is nu eenmaal een pittig en capabel speelveld. Als je beschikking hebt tot een colorimeter zouden we dit scherm zelfs sterk aanbevelen, want strak afgesteld is dit 120Hz-ips-paneel daadwerkelijk de ultieme allround-monitor waar we naar op zoek zijn. Acer mag zichzelf even aankijken waarom deze 999 euro kostende monitor niet veel beter afgesteld geleverd wordt, want nu kost het ze de overwinning.

©PXimport

Acer X34P

Prijs
€ 999,-
Website
www.acer.com9Score90

Zijn curves beter?

Samsung CF791 (C34F791WQ)

De eerste indruk van Samsung C34F791 is erg positief. Samsung z’n inmiddels bekende Quantum Dot brengt dit scherm er als één van de weinige toe in staat om ruim voorbij het sRGB-spectrum te gaan. Voor zover je daar veel aan hebt, want het gros van alle applicaties blijft tot sRGB beperkt, en dan krijg je feitelijk meer verzadigde kleuren, die niet iedereen aanspreken. Maar om het eenvoudig te houden: de kleuren spatten er echt af.

Deze Samsung heeft een net wat sterkere curve dan de rest met z’n 1500R-curve ten opzichte van de 1800-1900 R van de rest. De frisse zilvergrijze kleurstelling en het chique design ogen goed, en mocht je af en toe naar het geluid van je monitor luisteren komt dat hier nog redelijk voor de dag. Daarbij krijg je een capabel 100Hz-paneel met FreeSync-ondersteuning en een uitzonderlijk goed contrast, plus de minste backlight bleed in de hele test. En gezien deze Samsung met 769 euro aan de onderkant van het gemiddelde in deze test zit, zijn we dus aardig positief.

Heel veel laat de Samsung niet de wensen over. De kleurmetingen van een paar kleuren overschrijden de magische grens van 3 Delta E, maar het zijn slechts kleine kanttekeningen op een verder goede prestatie. De net wat warme witbalans (wit oogt net wat gelig) en de middelmatige uniformiteit van 18% afwijking in wit-helderheid tussen het midden en de hoek rechtsonder valt net wat op. Ook zijn de horizontale kijkhoeken nipt minder dan de va-concurrentie.

Zoek je naar een op FreeSync gebaseerde allrounder, dan gaat het tussen deze Samsung en de ASUS. Die laatste biedt wat meer OSD-functionaliteit, heeft een nipt betere afstelling en uniformiteit maar kost ook wat meer. Al zullen de sterk verschillende designs vermoedelijk de uiteindelijke doorslag geven.

©PXimport

Samsung CF791

Prijs
€ 769,-
Website
www.samsung.nl9Score90

Va-panelen (Vertical Alignment)

Philips 349X7FJEW

Dit scherm van Philips is de goedkoopste in deze test. Toch krijg je daar op papier een sterk product voor terug: va-paneel, 100 Hz, FreeSync, en volgens Philips worden al z’n monitoren vanuit de fabriek strak gekalibreerd. Dat laatste moeten we zeker toegeven, de fabrieksafstelling wat kleur- en grijswaardes betreft is uitstekend. Een gemiddelde van 1 Delta E en wit-temperatuur van 6502 K geeft de Philips direct uit de doos de indruk van een uitstekend afgesteld scherm. We vragen ons wel af waarom er nog een sRGB-modus op zit, want die is minder goed dan de ‘factory default’.

Op een paar punten zien we de wat lagere prijsstelling van Philips wel doorschemeren. Zo is de constructie nipt wat minder solide, al moet je deze acht naast elkaar zetten om dat te ervaren. De maximale helderheid is met 272 cd/m2 op zich voldoende, maar wel lager dan de rest. De uniformiteit van het door ons geteste exemplaar is ronduit matig: bijna 24% verschil in wit-helderheid is te veel, en daarbij zien we nog aardig wat backlight bleed. De laagste prijs lijkt een sterk argument, maar het blijft 649 euro en daarvoor verwachten we beter. De eveneens goedkope BenQ komt niet zo strak gekalibreerd als de Philips, maar laat niet dit soort grote steken vallen.

Toch is ook deze Philips is er één om te overwegen, dat staat niet ter discussie. Maar wij denken dat iemand die overweegt om dik 600 euro aan een scherm uit te geven, liever nog honderd euro meer betaalt voor bijvoorbeeld de Samsung die gemiddeld een stuk beter scoort en geen grote steken laat vallen. Hierdoor valt deze Philips voor ons een beetje tussen wal en schip. Hij is niet slecht, op een aantal fronten uitzonderlijk goed zelfs, maar voor hetzelfde geld zien we een wat beter gebalanceerd alternatief, en voor iets meer geld zien we overtuigend betere opties.

©PXimport

Philips 349X7FJEW

Prijs
€ 649,-
Website
www.philips.com7Score70

Hdr (High Dynamic Range)

BenQ EX3501R

Deze BenQ ultrawide-monitor heeft een vriendelijke prijs (679 euro), maar we zien wel een vlot 100Hz-va-paneel en FreeSync-ondersteuning. Hij mist weliswaar iets van de luxe afwerking van de Dell, of iets van de gamer-bling van de Acer of ASUS, het BenQ zet toch een alleszins degelijk en aantrekkelijk fysiek plaatje neer voor dat bescheiden bedrag. Hij is wat minder in hoogte verstelbaar dan de rest, maar dat drukt de pret voor ons niet en de geringe diepte vinden we juist een praktische plus.

De EX3501R is de enige ultrawide die hdr-ondersteuning biedt, maar daar is het ook wel mee gezegd. Hoewel hij zich bij Windows aanbiedt als hdr-paneel, kent het scherm niet de helderheid en het kleurbereik dat nodig is voor een echte hdr-ervaring.

Maar niet getreurd, want als we dat feit terzijde leggen (we hebben er tenslotte ook geen last van) resteert toch vooral een goed product voor deze prijs. De usb-c-ingang is fijn (zij het met te beperkte oplaad functionaliteit). Hoewel de BenQ niet echt de beste afstelling heeft en geen van de resultaten echt uitblinkt, zien we hem nergens grote fouten maken. De fabriekskalibratie is gewoon goed, witbalans is goed, maximale en minimale helderheid zijn goed, de uniformiteit is ongeveer van het niveau van de wat duurdere va-opties en de kijkhoeken zijn prima. Onze sample had zelfs nul backlight bleed: heel erg fijn wanneer je in het donker werkt.

Geen enkel element springt er dus echt uit als ‘wow’, maar gezien elk element niet of nauwelijks onder doet voor de duurdere alternatieven zien we in deze BenQ EX3501R wel de betaalbare topper die we hoopten te vinden. Beter kan, maar als je 679 euro eigenlijk wel genoeg vindt en op zoek bent naar een scherm dat goed is in grafische taken en waarop je vlot een potje kunt gamen, dan zit je hier aan het juiste adres.

©PXimport

BenQ EX3501R

Prijs
€ 679,-
Website
www.benq.com9Score90

Snelheid: meer dan Hertzen

ASUS ROG Swift XG35VQ

Als ergens ROG op staat dan weet je gelijk dat het niet de goedkoopste optie is. Met de vrij hoge prijs (boven de 800 euro) voor dit 100Hz-va-paneel FreeSync, willen we wel graag een uitzonderlijke ervaring. Fysiek gezien stelt ASUS niet teleur, want de XG35VQ valt het meest op van allemaal: rgb-lichteffecten achterop, een logo dat op de tafel geprojecteerd wordt en dat je met een beetje creativiteit naar eigen wens kunt aanpassen, en een agressief design met veel lijnen en details waar je simpelweg niet omheen kan.

Ook het beeld zelf maakt indruk. De opvallend goede maximale helderheid komt goed tot zijn recht als je frequent in heel heldere ruimtes zit. Het contrast is goed, de gamma-, kleur- en grijsafstelling zijn erg goed, en de uniformiteit is aan de goede kant van gemiddeld voor de va-panelen. Hoewel deze ASUS ‘slechts’ 100 Hz heeft (naast de 120 Hz van de Acer en AOC) is dit in de praktijk niet te merken. Het scherm laat een zeer snelle indruk achter. De witbalans is een tikkeltje aan de koude kant, maar voor gaming is onze ervaring dat dat fijner is dan een warmere setting en ook voor fotografie blijft deze setting goed bruikbaar.

Onder aan de streep heeft ASUS eigenlijk alleen z’n prijs een beetje tegen. Zo is de Samsung een stuk goedkoper en niet iedereen zal meer willen betalen voor een iets strakkere afstelling. De extra licht-, game- en OSD-opties zijn echter wel pluspunten voor gamers. Het geteste model van AOC is nog iets duurder voor praktisch dezelfde prestatie, maar daar zit wel een G-Sync-module in (die de fabrikant rond de 150 dollar kost, vergeleken met praktisch nul voor FreeSync). Voor gamers met een AMD-videokaart die niet om een paar tientjes verlegen zitten, is dit het beste scherm.

©PXimport

ASUS ROG Swift XG35VQ

Prijs
€ 835,-
Website
www.asus.com9Score90

AOC AGON AG352UGC6

Deze ultrawide van AOC is mooi om te zien. De achterzijde is wel vrij agressief vormgegeven met flink wat verlichting erin, maar als dat je niet aanspreekt zet je dat uit. Hij oogt dan vrij neutraal (althans van de voorzijde) met een strakke aluminium voet die lekker hoog te stellen is voor de liefhebber. Zet je de achterzijde in het zicht, dan is het voor een niet-gamer vermoedelijk wat te veel van het goede. Op het gebied van mogelijkheden laat AOC ook geen punten liggen: alle gangbare opties zijn aanwezig, zoals een VESA-mount, usb-hub, audio-passthrough en zelfs een handige ophanging voor je headset. Nog een pré voor dit scherm is G-Sync. Dat is natuurlijk alleen van meerwaarde voor bezitters van een Nvidia-videokaart, maar aan de bovenkant van de markt (en daar zitten de ultrawide-monitoren van deze bedragen toch), domineert Nvidia wel.

De afstelling wat kleur betreft loopt nipt achter op de concurrerende modellen van ASUS en Samsung, maar de verschillen zijn klein en de absolute waardes zijn gewoon goed. Wat uniformiteit betreft is het grofweg gelijkwaardig, de standaard grijsafwijking had echter wel kleiner gemogen. Gamma en maximale helderheid zijn goed, de dimbaarheid is uitstekend en de witbalans is vanuit de fabriek al nagenoeg perfect. Het stroomverbruik ligt iets hoger, maar dat is een bekende consequentie van de G-Sync-scaler.

Zaken als kijkhoeken, backlight bleed en snelheid zijn zoals verwacht erg goed, wat dit scherm zelfs in dit sterke speelveld positief op laat vallen. Goedkoop is hij niet, maar vergeleken met ASUS en Samsung is de meerprijs niet groot als je G-Sync kunt gebruiken – en als je een Geforce kaart hebt, dan wil je dat met deze resolutie absoluut hebben.

Het enige wat we wel aan AOC willen meegeven is dat hun On Screen Display (OSD) echt werk nodig heeft, want die oogt en voelt ontzettend knullig aan. Wat dat betreft mogen ze wel even bij ASUS gaan spieken hoe dat gebruiksvriendelijker en inhoudelijk sterker kan. Niet iets wat je dagelijks in de weg zit, maar het doet onnodig af aan de verder uitstekende prestaties van dit scherm.

©PXimport

AOC AGON AG352UGC6

Prijs
€ 849,-
Website
eu.aoc.com9Score90

Conclusie

Wat ons betreft gaat de strijd voor ultieme allrounder tussen Samsung, ASUS en AOC. Met alle drie zit je goed. Samsung is goedkoper en doet het qua kleuren erg goed, ASUS is wat duurder en biedt wat gamer-bling en inhoudelijke extra’s voor gamers tegen een meerprijs en ze passen beide goed bij een AMD-videokaart. Nvidia-kopers komen uit bij de AOC AG352. Mocht je de beschikking hebben over een colorimeter, dan kun je het beste de Acer aanschaffen. Als Acer z’n kalibratie standaard goed zou hebben, was het de overduidelijke winnaar.

Moet het per sé goedkoper? De BenQ EX3501R maakt de hdr-belofte weliswaar niet waar, maar is met 679 euro wel een gebalanceerde, capabele alleskunner voor een wat vriendelijker prijs dan de concurrentie.

In de tabel hieronder vind je alle testresultaten terug.

©PXimport

De winter loopt op zijn eind, ook al voelt dat niet altijd zo aan de temperatuur. Maar kijk om je heen: het eerste groen verschijnt weer in de tuin. Winterklokjes en krokussen laten zich zien en aan sommige bomen en struiken zie je al de eerste knoppen verschijnen. Tijd dus om de handen uit de mouwen te steken – de tuin roept!

Weten wat je de rest van het jaar in de tuin kunt doen? Kijk dan op onze jaarkalender!

Voorzaaien, planten en verpotten

Zaai eenjarige zomerbloemen alvast binnen voor, zodat je later in het seizoen sterke planten hebt. Buiten kun je bomen en struiken verplaatsen, zolang het niet vriest. Kuipplanten die in de garage of schuur overwinteren, hebben nu wat meer water nodig. Ook potplanten buiten kunnen wel een scheut gebruiken als ze lange tijd droog staan.

Omdat de nachten nog koud kunnen zijn, is het verstandig om bloeiende bollen in potten en bakken te beschermen met vliesdoek. Een camelia kun je 's nachts afdekken met noppenfolie, maar haal die er overdag weer af zodra de temperatuur boven nul komt.

Wil je wat extra kleur in de tuin? Zet viooltjes en primula's neer. Ze kunnen goed tegen de kou en zorgen meteen voor een lente-achtig gevoel.

©MaÅgosia Karniewska

Aandacht voor je gazon

Strooi in de eerste twee weken van februari kalk over het gazon en de borders. Wil je een nieuw gazon aanleggen? Dan is het tijd om aan de slag te gaan. Spit en egaliseer de grond, zodat die klaar is voor het inzaaien of leggen van gras. Als je gazon vol molshopen ligt, kun je de aarde met een bezem over het gras verspreiden. Is het droog en vorstvrij? Dan kun je de graskanten bijwerken en kale plekken opnieuw inzaaien. Vermijd lopen over het gazon tijdens de vorst, want dat kan het gras beschadigen.

Onkruid wieden en groene aanslag wegvegen

Laat de schoffel voorlopig nog even staan, want daarmee kun je vaste planten beschadigen die nog onder de grond zitten. Pluk het onkruid liever met de hand, zodat je de jonge planten niet verstoort. Een groen laagje op het terras veeg je weg met zand en een bezem. Wil je het grondiger aanpakken? Er zijn verschillende manieren om groene aanslag te verwijderen. Zeg maar dag tegen die gladde laag met deze tips 🢱

Zo verwijder je groene aanslag van je terras en tegels

©Vely

Snoeien (maar niet alles en met mate)

In februari kun je bepaalde bomen en struiken snoeien, zolang het niet vriest en er geen vorstperiode wordt voorspeld. Is dat wel het geval, wacht dan op een warmere periode. Begin bij de dakplataan en snoei de takken die recht omhoog groeien. Heb je de leilinde nog niet gesnoeid? Knip de takken dan nu terug tot een paar centimeter vanaf de hoofdtakken. Ook heesters kunnen een snoeibeurt gebruiken. Ontstaan er grote wonden bij bomen? Dek ze af met wondbalsem om infecties te voorkomen.

Haal bij klimplanten, zoals klimop, wilde wingerd en trompetklimmer, het oude blad weg. Verwijder ook de ranken op plekken waar ze niet moeten groeien, zoals onder de dakrand en rondom kozijnen.

Februari is daarnaast een goede maand om fruitbomen te snoeien. Wacht wel met het snoeien van fruitbomen met steenvruchten, zoals de kersenboom of perzikboom. De druif en kiwi moeten nu wél gesnoeid worden, want zodra de sapstromen op gang komen, ben je te laat.

Dat het internet niet veilig is en je bijvoorbeeld accountgegevens en je computer moet beveiligen, weet iedereen wel. Maar waartegen je ze moet beveiligen, dat is steeds minder duidelijk. Weten wat precies de dreiging is en welk risico je loopt, is een belangrijke stap in het kiezen van de juiste beveiligingsmaatregel. Wij gingen in gesprek met experts op dit vlak. Tegen welke dreiging moeten we ons eigenlijk beveiligen?

In een donkere kamer vol beeldschermen, zit een jongeman achter een computer. De capuchon van zijn hoodie is zo ver over zijn hoofd getrokken dat zijn gezicht onzichtbaar is . Een hacker! Hoewel maar weinigen van ons er een in het wild zijn tegengekomen, weten we allemaal hoe een hacker eruitziet. Althans, dat denken we. Maar hoe realistisch is dit beeld? En zijn we veilig genoeg als we deze hacker buiten onze computer houden? Niet volgens de experts.

Dreiging en risico

Door het gebruik van computers, smartphones en online diensten stellen we ons dagelijks bloot aan diverse digitale dreigingen. Welke dat precies zijn, verandert door de tijd – evenals het gevaar dat we erdoor lopen en het risico dat we ermee nemen. Overheden, maar ook bedrijven en organisaties werken veelal met dreigingsbeelden. Dat zijn analyses waarin ze de dreigingen zo concreet mogelijk maken en het risico ervan inschatten. Behalve dat het een goede manier is om de dreigingen helder te krijgen, is het vooral nuttig bij de keuze voor te nemen maatregelen.

Volgens het Cybersecurity Woordenboek is een dreiging: ‘iets, een gebeurtenis, wat gevaar of schade kan opleveren’. Bij elke dreiging hoort een risico. Dit is de ‘kans dat het ook echt gebeurt gecombineerd met de gevolgen van die de schade’. Bedoeld wordt dat wanneer bijvoorbeeld de financiële schade van een dreiging een bedrijf failliet kan laten gaan, het risico van de dreiging groter is dan alleen de kosten van de oplossing.

Lekken van persoonlijke gegevens

De schade hoeft ook lang niet altijd financieel te zijn. Het lekken van gevoelige persoonlijke gegevens heeft al snel veel meer impact en betekenis voor die persoon en vaak ook zijn omgeving, dan alleen het bedrag dat ermee gemoeid is. En dat geldt ook wanneer ransomware digitale foto’s vernietigt of je enkele weken werk kwijtraakt en daardoor een belangrijke opdracht te laat inlevert bij een opdrachtgever.

Experts stellen dat het risico het slachtoffer te worden van cybercrime, voor mensen niet lager is geworden. Cybercriminelen gaan steeds slimmer te werk, omdat er veel geld met hun activiteiten te verdienen valt. Voorkomen blijft het doel. Weten welke dreigingen er zijn, is daar een belangrijke stap bij.

Ransomware blijft schadelijk

Ransomware of gijzelsoftware is al enkele jaren de meest voorkomende en meest lucratieve vorm van cybercrime. Het is malware die de bestanden op een apparaat versleutelt en losgeld eist in ruil voor de decoderingssleutels. Betaal je niet, dan zijn de gegevens voor altijd verloren.

Bogdan Botezatu, directeur Threat Research bij Bitdefender, ziet de verzoeken om hulp dagelijks op zijn bureau landen. “En dat zijn maar al te vaak ook gewoon burgers”, zegt hij om het beeld te ontkrachten dat ransomware vooral bedrijven raakt. “De criminelen richten zich zelden op een specifiek doel, ze schieten vooral met hagel.”

Vele kleintjes leveren volgens hem genoeg geld op en ze lopen minder risico op ongewenste aandacht van pers en politie dan wanneer ze een hele grote vis vangen. Wel wordt bij het aanvallen van bedrijven steeds vaker ingezet ook op extractie, het naar buiten kopiëren van informatie en dan dreigen die te publiceren. Voor consumenten is dit volgens Botezatu in elk geval nu nog een minder voor de hand liggend scenario. “Contact maken met individuele slachtoffers is lastig en het zijn er ook veel te veel. Dan is het eenvoudiger om losgeld te vragen in ruil voor de sleutels.”

Bogdan Botezatu ontvangt dagelijks verzoeken om hulp bij ransomware.

Bronnen van besmetting

Belangrijke bronnen van een ransomwarebesmetting zijn volgens Botezatu phishingberichten, gebruik van onveilige netwerkprotocollen en kwetsbaarheden in software. Expliciet noemt hij nog besmette downloads van cracks om software zonder geldige licentie te gebruiken, en gekraakte films en e-books. “Vaak krijgt men wel een prompt van een beschermingsprogramma maar schakelt die tijdelijk uit. ‘Snel de crack draaien en daarna de beveiliging weer aan’ denk men, maar helaas werkt het niet zo. Dan ben je al besmet.”

Broddelwerk met desastreuze uitkomst

De ransomware zelf wordt ook steeds verder ontwikkeld. “Niet allemaal zijn ze even kundig”, oordeelt Botezatu over de programmeurs. Soms maken ze volgens hem hele basic fouten, waardoor het onmogelijk is de bestanden te ontsleutelen – zelfs als je betaalt en de sleutels zou krijgen. Volgens het Jaarbeeld Ransomware van Projectgroep Melissa, een samenwerkingsverband van de Nederlandse overheid en diverse private partijen uit de cybersecuritysector, kwamen er in 2023 in Nederland 29 typen ransomware voor. Volgens Botezatu maakt momenteel vooral de ransomware-variant STOP Djvu veel slachtoffers. Deze ransomware richt zich vooral op Windows-computers en wordt vooral via software-cracks verspreid en via berichten op het Discord-chatplatform.

Overige malware

Door alle aandacht voor ransomware lijkt het bijna of er geen ‘gewone’ malware meer is. Die is er nog genoeg. Het Duitse antivirus-certificeringslab AV-Test ziet ze allemaal voorbijkomen. Erik Heyland, manager van het Test en Research Lab bij AV-Test somt de enorme aantallen varianten trojans, backdoors, webscripts, miners, worms, PUA’s, droppers en nog veel meer op. De aantallen nieuwe varianten lopen in de miljoenen per jaar. AV-Test heeft op https://portal.av-atlas.org een online dashboard staan met informatie over actuele dreigingen, zoals virussen, spamberichten en aanvallen op IoT-apparaten.

AV-Test heeft een online dashboard met dreigingsinformatie.

Jij bent geld waard

Phishing, smishing, infostealers; het zijn allemaal manieren waarop criminelen proberen persoonlijke gegevens zoals wachtwoorden en creditcardnummers in handen te krijgen. Ze doen dit via e-mails en sms-berichten die verwijzen naar nep-websites of door met een infostealer-programma informatie op de pc of Mac te verzamelen door login-/sessie-cookies en credentials die je in browsers bewaart, te stelen.

De verschillende vormen om informatie te verzamelen, worden volgens de experts steeds geavanceerder en daarmee gevaarlijker. Niet alleen investeren de criminelen meer tijd en middelen in hun aanvallen, kunstmatige intelligentie biedt hun ongekende nieuwe mogelijkheden. Daarbij is de opbrengst van een aanval door de manier waarop wij met wachtwoorden omgaan vaak veel groter dan het op eerste hand lijkt. Botezatu noemt dit een van zijn grootste frustraties. “Hackers hebben talloze manieren om deze informatie te oogsten. Voor de meeste accounts is het ook geen kwestie van hoe, maar alleen wanneer de gegevens worden gestolen. Hergebruik je inloggegevens, dan verlies je meer dan alleen dat account.”

Oplichting even gevaarlijk

Volgens Marc Vos, senior-manager bij McAfee, is internetoplichting inmiddels net zo gevaarlijk als malware en ransomware. Daarbij zijn volgens hem juist deze vormen van online criminaliteit steeds lucratiever voor de criminelen. “De meeste mensen begrijpen wel dat een pc beveiligd moet worden, maar dat ze zelf eigenlijk een veel ‘interessanter’ doelwit zijn wordt vaak vergeten.” Of zoals Botezatu aanvult: “Mensen denken dat hun informatie niet waardevol is. Maar eigenlijk is elk onderdeel van een online identiteit te misbruiken en te verkopen. Overal hangt een prijskaartje aan.”

Hackers en IoT

Volgens Botezatu is er niet één groep of soort hackers. Hij gebruikt dan ook liever scenario’s om enkele groepen te duiden. Voor consumenten zeker relevant is de ‘opportunistische hacker’ die het internet scant met kant-en-klare tools op zoek naar kwetsbaarheden. Ze hebben vooral succes bij smart-apparatuur zoals slimme deurbellen, IP-camera’s, smart speakers, maar ook printers en babyfoons. Ze vormen hier botnets mee die ze gebruiken om DDOS-aanvallen uit te voeren. Een tweede scenario is dat gekaapte apparatuur wordt gebruikt om internetverkeer te routeren en te verbergen, bijvoorbeeld om toegang te geven tot strafbare content. Volgens Botezatu ziet niet iedereen van wie de apparatuur gekaapt is zichzelf direct als slachtoffer. “Wordt jouw IP-adres gebruikt om vitale infrastructuur aan te vallen, dan kan dat serieus repercussies hebben”, waarschuwt hij.

Bij IoT-apparaten is ook al snel de privacy in het gedrang. “Wereldwijd gaat het om 22 miljard verbonden apparaten en dat aantal neemt alleen maar toe. IP-camera’s en babymonitors slaan vaak beelden op in de cloud. Hack je die, dan kun je direct bij mensen in huis kijken. Er blijft dan geen privacy over, maar het wordt dan ook een fysiek risico. Criminelen kunnen meekijken en zien waar je belangrijke zaken bewaart, maar ook wanneer je thuis bent of juist niet. Opnieuw relevante informatie die geld waard is.”

Social media

Steeds vaker zijn ook hackers geïnteresseerd in accounts van social media, YouTube en e-mail. Ze gebruiken deze accounts om als jou andere accounts ‘te liken’ en een boost te geven, om fake-nieuws en fake-succesverhalen te verspreiden. Populair is ook advertising-fraude. Hierbij maakt men een account aan bij een advertentieverkoper om daarna met gestolen accounts eindeloos op deze advertenties te klikken. “Per klik is het een minimaal bedrag, maar aangestuurd met een botnet en veel gestolen accounts is het al snel een leuke inkomstenbron.”

Mobiele dreigingen

Aangezien er ontzettend veel data op mobiele apparaten staan, zoals wachtwoorden en apps die je gebruikt bij multifactor-inloggen, is er volgens Peter Hendriks, solutions-manager bij ESET, alle reden de beveiliging van mobiele apparaten serieus te nemen. Smartphones zijn veiliger dan pc's en Macs, maar waterdicht is die veiligheid niet. “Dat geldt voor Android maar ook iOS. Apples mobiele OS is meer afgeschermd, maar het is niet zo dat je mobiele devices onschendbaar zijn.”

Mobiele apparaten worden veel aangevallen voor phishing en vishing (spraak-phishing). Een groot risico is de installatie van apps buiten de standaard Android- of Apple-appstore om. Apps in die stores worden door Apple en Google op kwaliteit en ook beveiliging gecontroleerd, maar dat geldt niet voor apps uit andere bronnen. Lang had ook alleen Android de optie om alternatieve stores te gebruiken, maar inmiddels moet ook Apple andere appwinkels toelaten.

“Het risico van het downloaden van malware is hierdoor groter geworden”, aldus Hendriks. Botezatu van Bitdefender onderschrijft dit: “Op iOS zijn attacks zeldzaam, maar voor Android zien we zeker twintig tot dertig reports van frauduleuze apps per maand.” Bitdefender onderzoekt op dit moment een Android-app die in de Google Playstore wordt aangeboden en die de smartphone gebruikt als proxy voor crimineel netwerkverkeer. “Het grote voordeel van smartphones is dat ze eigenlijk altijd ingeschakeld zijn én verbonden zijn met het internet”, aldus Botezatu. Dit maakt smartphones volgens hem extra interessant. Daarbij is ook de bandbreedte steeds minder een beperking. Bovendien bevatten mobiele apparaten veel informatie over de gebruiker.

Conclusie

Als gebruiker kun je er niet omheen: het internet is niet veilig en daarmee ook alle apparaten die we met het internet verbinden niet. Dat geldt voor de computer, de smartphone, maar ook voor alle andere apparaten die we steeds meer toelaten in ons huis en in ons leven. En juist omdat we er zo vertrouwd mee zijn en ze ook willen vertrouwen, is het belangrijk de risico’s goed in ogenschouw te nemen. De experts en rapporten van de overheid laten zien dat de dreiging groot genoeg is om beveiliging ruim aandacht te geven.